Ísafold - 14.10.1909, Síða 2

Ísafold - 14.10.1909, Síða 2
266 ISAFOLD að vera athugaleysi núverandi stjórn- ar, að hún batt sig við skipastærð þá, sem Hannes Hafstein hafði ákveðið í samningnum við Samein.fél., sem er auðvitað hin mesta fjarstæða, og veru- lega aðfinningarvert, úr því nokkuð er ákveðið um skipastærðina. En minn- hlutamáltólin forðast eins og heitan eld að hreyfa við þessu. Því veldur eflaust œtterni þessa ákvæðis I Hvað er áunnið meö hinum uýju samgðngusamningum, iað einveldi Samein.fél. er niður brotið að miklu leyti, sem ekki var vanþörf á, þar sem það hefir ávalt skamtað samgöngurnar úr hnefa og skamtað sér styrkinn sjálft úr lands- sjóði, svo að jafnvel á síðasta þingi áttum vér ekici að fá nema 25 milli- landaferðir, þó að það fengi bæði íslenzka og danska styrkinn, 100 þús. kr. Það félag gerði alt, sem það gat í sumar til þess, að enginn pyrði að taka að sér Hamborgarferðirnar, eins og dönsk blöð frá þeim tíma sýna. Það lá daglega í dönsku stjórninni til þess að fyrirbyggja þetta, skoðaði sig eitt af dönsku ráðaneytunum, sem ætti að ráða okkar sérmálum. 2., að afskiftum danskra kaupmanna um okkar mál er vísað á bug. Þeir létu sér einnig koma við, sem væri þeir eitt danskt ráðuneyti yfir sér- málum vorum, hvort vér létum skip fara nokkrar ferðir til Hamborgar eða eigi, og hvort vér vildum neyta brenni- víns þeirra, eða einhvers annars. Þeir þóttust svo sem hafa atkvæði um það. Vilji alþingis átti svo sem að lúta fyrir þeirra vilja, fyrir þvf ráðuneyti. 3., að alt landið getur nú komið kjöti sínu nýju á útlendan markað að meira eða minna leyti, og meiri hluti lands nýjum fiski. En útflutn- ingur kjöts í kælirúm getur haft afar- mikil áhrif á saltkjötsmarkaðinn yfir- leitt, með því að útflutningur af því verður minni og þá eðlilega meiri eftirspurn. 4., að póstferðir verða alt að helm- ingi fleiri, en áður með"bréf, vörur og farþega og einnig með verðmœtar póstsendingar, ef ísland vill vinna til að veita félaginu þessar 6 þús. kr. á ári til þess að flytja hann. 5., að samgöngur fást nú beinar við það land, sem Danir hafa bæði fyr og nú spornað við kröftuglega, að íslendingar kæmust í bein viðskifti við, og hefði sannarlega verið tilvinn- andi að verja miklu fé til þeirra sam- göngubótar einnar. 6., að þar með eru trygð hagfeld- ari viðskifti við Dani sjálja, með því að nú jyrst hafa þeir hitann af því að Þjóðverjar beiti samkepni, ef þeir (Danir) geri oss of harða kosti. 7., að trygð er samkepni um far- þega og vöruflutninga um 10 ár, sem áður var ótrygð með öllu. 8., að ekki er ólíklegt, að Danir færu að hugsa sig um, hvort ekki væri tími til kominn að slaka til við oss í sjálfstæðisbaráttu vorri, þegar þeir sæju, að viðskifti vor væru að drag- ast meira til annara landa, en Dan- merkur, vegna nýrra samgöngubrauta o. s. frv. Eg verð að halda því fram, að með þessum samningi hafi ráðherra stigið mjög stórt framfaraspor, og er egraun- ar þakklátur minnihuta-máltólunum fyrir þá bíræfni, að fara að knýja það fram í dagsbirtuna hvers virði gufu- skipasamningurinn við Thorefélag er í raun og veru fyrir landið, sem annars mundi hafa verið látið liggja í þagnargildi. Það liggur hverjum heilskygnum manni í augum uppi, að hinir nýju gufuskipasamningar eru til stórmikilla hagsmuna fyrir landið, og langt um fram allar vonir, þegar miðað er við aðgjörðaleysi fyrverandi stjórnar í þessu máJi og lítilþægni minnihlutans á sið- asta þingi, sem lýst hefir verið hér að framan. Rvik í október 1909. Utgerðarmaður. ------396------ SkógræktarraíiHð. Eftir Kofoed-Hansen skógræktarstjóra. í ísafold þ. 29. sept. 1909 rennur loks á vaðið einn bænda þeirra, er umráð eiga yfir skógar- og kjarrjörð og gerir sér það ómak að koma fram með hugleiðingar um skógræktarmál- ið. Þetta er vel farið. Ef til vill mun fólk furða á því, að eg skuli segja það, þar sem mér og starfi mínu eru valin mörg hrakyrði í nefndri grein. En sú hiið málsins skiftir minstu. Mest af öllu ríður á, að bæði þeir, er telja sér i hugarlund, að þeim sé hagur að því að draga úr viðgangi skógræklunar og eins hinir, sem að skógræktun vilja styðja, láti málið til sin taka, og segi skýrt og skorinort álit sitt á því. Þess vegna er grein þessi góðs viti, enda þótt fullyrðing- arnar í henni séu á engum rökum bygðar og hún yfirleitt verði að tel- jast fremur grunnhygnisleg árás á skóg- ræktarstjórnina. Má vera, að hún geti orðið til þess að bjarga skóg- ræktarmálinu upp úr lóni því, er það nú húkir í, vegna tómlætis og afskifta- leysis þjóðarinnar. Ætla mætti, að þetta mál öllum öðrum fremur, gæti vakið guðmóð, atorku og beztu til- finningar í brjósti íslendinga, sem eru svo fljótir til að tala í háum róm um föðurlandsást sína og fegurð lands- ins, bæði í bundnu og óbundnu máli, ekki sízt, er mannfundir verða á blett- um þeim hinum fáu, þar sem skóg- urinn lætur fegurð landsins njóta sín í viðhafnarbúningi. En ef til vill fylgir ekki svo mikill hugur lofgjörð- armálinu. Þegar svo er komið að fara á að hJynna fremur að hag föð- urlandsins og þjóðfélagsins, en væru- girni einstaklingsins, mun mörgum, veita fullörðugt að breyta í samræmi við ummælin fögru um föðurlandsást. Dæmi þess er grein hr. Olafs Bergs- sonar og tjáir honum ekkert að lýsa því yfir í greinarlok, að hann sé. ekki andsnúinn skógræktarmálinu. Fjölyrð- in á undan þessari yfirlýsing sýna og sanna, að hann er nánast fjandsam- legur skógræktarmálinu, þvx að þau stefna að því, hvort heldur það er gert af ásettu ráði eða ekki, að vekja sundurlyndi og gera menn tortrygna gagnvart skógræktarstjórn þeirri, er stjórnín hefir talið rétt vera að skipa. En þau fá og á sig bæði hlægilegan og hryggilegan blæ, af því að höf- undurinn rökstyður ekki fullyrðingar sínar og má hann ekki búast við því, að mikið verði lagt upp úr því, hvað hann er sannfærður um, eða heldur eða hugsar, úr því hann ekki getur rökstutt neitt. Eg skal nú reyna að svara spurn- ingum þeim, sem hr. Ólafur Bergsson beinir til mín. Sú er þá hin fyrsta, hvernig bændnr eigi að fara að lifa af jörðinni, þegar vetrarbeitin sé bönn- uð í skógunum? Með því að eg hygg, að í þessu efni sé ekki að eins átt við núlifandi kynslóð heldur einnig kynslóðir þær, er búa eiga hér á landi á ókomnum öldum, virðist mér ástæða til að spyrja um annað, sem sé: Hvernig eiga bændurnir að fara að lifa á jörðunum, þegar svo langt er komið fyrir of- níðslu sakir, að ekki einungis kjarrið, heldur einungis moldarlagið undir því, er farið veg allrar veraldar ? Ef hr. Ólafur Bergsson þekti ísland eins vel, hefði séð jafnmikið af því og eg »ókunnugur útlendingur«, mundi hann skilja, að í þessu efni skellur víða hurð nærri hælum. Eg vildi biðja hann fara yfir í Laugardalinn, svo að eg nefni blett, sem ekki er mjög langt frá Skriðufelli, og litast um þar. í dalnum þar eru margir hólar inni i miðri kjarrbreiðunni sem eru eins og svartir kúfar í kollinn, og kjarr- breiðan öll er hörmungarlega kyrk- ingsleg að sjá. Hér hefir óvenjumik- il vetrarbeit átt sér stað og kjarrinu því hnignað mjög og þegar kjarrfokið er byrjað grefur það fljótlega um sig. Fleiri, en einn íslendingur hafa sagt mér frá jörðum, sem áttu mikil kjarrlönd áður meir, sem nú eru eyði- lögð og orðin að malarholtum. Á þessum jörðum þrífst fénaðurinn alveg eins vel á skóglausu jörðinni, sem eft- ir er. Þegar ekki má beita fénaðinum lengur að vetrinum á kjarrið, farið þá að beita honum fyrir utan kjarrið I Sé ekki nóg land fyrir hendi til þess — sem mjög óvíða mun vera — tak- ið þá stykki af kjarrinu, sem nægir til vetrarbeitar. Oftast mun nægja Vio—V4 af öllu kjarrlendinu. Hlifið svo 9/io eða 8U hlutunum sem eftir verða, fyrir vetrarbeitinni, svo að þið rænið eigi ókomnar kynslóðir öllum tilveruskilyrðum, með því að láta ein- tóm grjót og malarholt ganga að erfð- um til þeirra. Það er sem sé víst, að fokið breiðist og grefur um sig og staðnæmist ekki fyrr en mýrarnar taka við. Það er annað, sem liggur bak við hinar háværu harmatölur skógeigenda, út af vetrarfriðun skóga, og það er kvíði fyrir því, að vinna þeirra og erfiðleikar aukist. Það er hægra, að sitja inni í bæjunum og láta fénað- inn eiga sig og hugsa sem svo: jörðin eyðilegst ekki, meðan eg tóri — hvað seinna verður skiftir mig engu. Ekki þarf einu sinni dyr í fjárhúsin. Fénaðurinn leitar inn og' út af sjálfum sér. ísland stendur einn- ig í þeim efnum betur að vígi, en ýms önnur lönd: Hér er ekki um neina úlfa að tefla, er rífi í sig fén- aðinn. Ef þeir væru hér, myndi það fljótt sýna sig, hvað íslendingar gætu tekið sér fram i fjárgæzlu á vetrum. Eg efast sem sé alls ekki umhugdirfð og úthald bóndans íslenzka, þegar hann sér sér hag í því. Hvort eg ætl’ að byggja skógrækt- armálið á þeim grundvelli, að skóg- eigendur, skaðabótalaust, verði ræntir afnotum skóganna til vetrarbeitar ? Það er næsta spurningin! — Eg ætla að byggja það á þeim grunni, að skógurinn verði að eins höggvinn þann veg, að hann þynnist og hon- um verði hlíft við vetrarbeit, eins og skrifað stendur í skógarlögum þeim, er eg samkvæmt skipun stjórnarráðs- ins bjó til uppkastið að í fyrra. Þessi lög eru nú, veit eg, komin í hendur hr. Ólafi Bergssyni. Lög þessi voru samþykt án sérlega víðtækra breytinga og sýnir það, að nokkrir menn eru til, sem álíta þenna grundvöll heppi- legan. Þessu næst skal eg skýra frá, hvernig mér hugkvæmdist, að ekki þyrfti vetrarfriðunin að byrja hér á Suðurlandi, fyrr en í desember. Eg var um tíma í des. í fyrra uppi í Borgarfirði til þess að athuga, hvern- ig fénaðurinn hagaði sér á kjarrvöxnu landi um þann tíma árs. Tvo fyrstu dagana, sem eg var þar, var jörðin þakin H/a feta þykkum snjó. En eigi að síður sá eg ekki eina kind af hinum mikla fjárhóp, sem gekk í skóginum, bíta hann. Allar kíndurn- ar klóruðu snjóinn ofan af til þess að komast niður að lynginu og grasstrá- um þeim, sem enn voru óvisin. Því virtust mér líkindi til, að kjarrið mundi eigi verða fyrir búsifjum af fjársins hendi meðan það gæti náð í jurtagróður, undir snjólaginu, en það ber sjaldan við, að það sé æði þykt, fram að jólum. í marz fór eg upp að Saurbæ á Hvalfjarðarströnd, í því skyni, að athuga hið sama á þeim tíma árs, vorbyrjun, er fólk telur kjarrið verða harðast úti af fénaðar- ins hendi. En þar sá eg ekki heldur neina kind bíta kjarrið — og varð mér þá ljóst, að ástæðan til þess, að kindurnar veittu kjarriuu svo litla at- hygli hlaut að vera sú, að veturinn hafði verið óvenju-mildur og sjólagið yfirleitt þunt og mjúkt og á undan vetrinum var gengið óvenju- gott sumar, svo að jurtagróðurinn náði mjög góðum þroska. Annars- staðar hefir veturinn verið verri fyrir kindurnar t. d. á ísafirði. Þar var búið að bíta svo af kjarri því, er í fyrra haust var fult af frjóöngum, að engu var líkara, en að toppurinn af runnunum hefði verið kliptur af með skærum. Viðvíkjandi tillögunni um að höggva kvisti af handa kindunum, þegar hörg- ull er á öðru fóðri, vil eg taka þetta fram: Það kvað vera fengin reynsla fyrir því, að af birkikvistum einurn geti kind að eins lifað 1 mánuð. F.n nú fæ eg ekki séð, og aðrir sjálf- sagt ekki heldur, hvers vegna kindin getur ekki dregið fram lífið þenna mánuð alveg eins, ef hún fær til mat- ar nýja kvisti afhöggna, cins og ef hún sjálf á að taka þá í skóginum, svo framarlega sem hún þar með engu móti getur náð í annað fóður. Að endingu vil eg taka undir þá ósk hr. Ólafs Bergssonar, að aðrir skógeigendur láti opinberlega til sín heyra hið bráðasta um álit sitt á skóg- ræktarmálinu, en eg vona líka, að margir þeirra reynist fúsari til að leggja eitthvaða í sölurnar fyrir skóg- ræktarmálið, en hann. Christensen fer frh. (Slmfregn frá Kt.öfn 13. okt.). J. C. Christensen landvarnarráðgjafi segir af sér þann 18. þ. mán. Líkur til þess, að hætt verði við að skifta landvarnarráðgjafaembættinu í tvent, en yfirráðgjafinn Holstein Hleiðru- greifi verði landvarnarráðgjafi. Sænska verkfallið, ---- Kh. 5. okt. Verkfallinu mikla og langa i Sví- þjóð er ekki lokið enn. Vinnuveit- endur settu verkfallsmönnum harða kosti, þegar samninga var leitað um daginn, svo að sáttagerðin mistókst þá. Enn þá er verkfall meðal nærri 100,000 manna, og alveg óvíst um úrslitin á því. Loftskipi hlekkist á. Fjórir menn farast. ----- Kh. 5. okt. Loftskipinu Republique á Frakklandi hlektist nýlega á í loftferð; gasbelgir sprungu, skipið steyptist til jarðar og allir sem á voru, fjórir að tölu, fór- ust. Ennfremur hafa tveir aðrir loft- farar, allnafnkunnir, steypst í flugvél og beðið bana af. Einar Jónsson, myndasmiður fór frá Höfn 2. þ. m. til Berlínar og ætlar að hafast þar við um tíma. Hann bjóst þó hálf- vegis við því, áður en hann fór, að koma til Danmerkur aftur innan skamms. Dýrt að vera í Berlín og fjárhagur Einars óglæsilegur. Alþingi veitti honum að vísu 1200 kf. árs- styrk, en það hrekkur ekki fyrir miklu meiru, en húsaleigunni undir verk hans, sem hann varð að skilja öll eft- ir í Höfn. Myndasmiðslist er dýrust allra lista og enginn getur selt þess konar verk að neinu ráði fyr, en hann er orðin frægur, nema þá smá gling- ur fyrir fólkið, en til þess telur Einar sig of-góðan. Hann er ekkert »graf- skriftaskáld í listinni. Gaman væri, að verkin hans hefðu getað orðið honum samferða suður eftir. Hver veit þá hve fljótt hann þyrfti að snúa aftur allslaus! Heilla- dís Einars er ekki i Danmörku. Hún væri þá fundin, því að ekki getur hún falið sig til lengdar i dönsku flat- neskjunni. Svipall. Gunnar Hafstoin bankafulltrúi við Landmandsbank- ann í Khöfn er nýorðinn bankastjóri við »Foroya Bank« — deild Land- mandsbankans á Færeyjum. Vextir í Nationalbankanum voru hækkaðir í fyrra dag um Va0/o’ eru nu 5—5^/2%• íslandsbanki heldur eigi að síður sín- unt vöxtum óbreyttum fyrst unt sinn. Christensensuppreistin i Danmörku. Sendinefndir á konungsfund. Konungur skýtur frá sór. ---- Kh. 5. okt. Fyrir skömntu var getið um áskor- unarsmölun um alt land gegn J. C. Christensen i valdasessinum og þess krafist þar, að hann yrði dreginn fyrir ríkisdom hið bráðasta. í gær gengu tvær sendinefndir ká 140,000 undir- skrifendum um alt land fyrir konung og báðu hann ásjár. Konungur varð að svara sem áður, að hann gæti ekki tekið tillit til ummæla um stjórn lands- ins frá öðrurn en löglegum fulltrúum þjóðarinnar. Auk þess gat hann þess, að hann hefði fult traust til Christen- sens. Holstein yfirráðgjafi stóð hjá honum rneðan hann svaraði, rétti hon- um svörin uppskrifuð á blaði og lét hann lesa þau orðrétt. Sagt er að konungur muni vera inst inni annarr- ar skoðunar um Christensen og muni hafa sagt þetta nauðugur, Hvað áskorunarmenn gera nú, er óvíst. Leiðin var auðvitað röng að fara til ábyrgðarlauss konungs. Það er sama sem, að Christensen svari sjálfur. Helzt var það að heyra á sendimönnum á fundi í gærkvöldi eftir áheyrnina hjá konungi, að þeir ætluðu að skora á hægrimenn að bera upp vantraustsyfirlýsingu gegn Christ- ensen í þinginu bráðiega. Þingið kom saman aftur í gær. Landsþingið skifti um formann og kaus Sonne. Hann er vægur íhalds- maður (Frikonservativ), um fimtugt. Sagt er og fullyrt, að Christensen muni fara frá um miðjan mánuð. Það kvað eiga að skifta landvarnarráðgjafa- embættinu aftur í tvent eins og það hefir verið áður. Menn eru meira að segja farnir að skrafa um það, hverir muni verða eftirmenn hans. Helzt er talað um Ltitken herforingja, deild- arstjóra í hermálaráðuneytinu og Ny- holm, yfirmann í flotanum. (Á þetta eru nú bornar brigður sbr. símfregn- ina hér í blaðinu í dag). Enska þing-baráttan. Khöfn 5. okt. Hún var tekin að gerast allhörð og ískyggileg á dögunum. Baljour fnr- ingi íhaldsmanna flutti þá meðal ann- ara stórræðu á þingmálafundi, og las þar upp bréf frá gamla Chamberlain, þar sem gamli maðurinn hvetur lá- varðana til þess að leggja út í barátt- una og fella fjárlögin frá neðri mál- stofunni. Þetta bréf hafði mikil áhrif á þingheim og íhaldsblöðin notuðu það til öflugra æsinga gegn stjórn- inni. Samt er nú svo að sjá, sem lávarðarnir séu að gugna. Konungur vill fyrir hvern mun afstýra barátt- unni og hefur átt langar viðræður við Rosebery lávarð og fleiri um þetta. Auðmönnum þykir og þessi aðferð stórhættuleg, og eru þó allsendis and- vígir hinum nýju sköttum. Lávarðarnir eru því að hugsa um að taka aðra stefnu í málinu. Þeir ætla að samþykkja fjárlögin, en fella í þess stað eða búta sundur fyrir stjórn- inni landlögin írsku svonefnd. Þau gera ráð fyrir, að ríkið kaupi stórar jarðeignir á írlandi og skifti þeim upp á milli bænda í smábýli. Ekki hyggja þó frjálslyndir menn, að lávarð- ar græði fylgi á því að sundra þess- um lögum, því að írar vilja sjálfir hafa þau og írskir þingmenn verða þvi til þess að styðja stjórnina. Þeir geta oft ráðið rniklu og þeir fara að mestu eftir landsmálum írlands i at- kvæðagreiðslunni. Það er því vand- séð, hvort þetta verður happadrjúgt íhaldsmönnum, þó að þing verði rofið og nýjar kosningar fari fram. Símjregn í gær segir, að baráttan gegn lávörðunum sé nú að harðna.

x

Ísafold

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.