Ísafold - 17.11.1909, Qupperneq 3

I8AF0LD
299
l)r andþófsherbuðunuin.
Ógeðslegt.
Svofelda klansn flytnr siðasta Rvik :
>Kaupmanns-sonur hér í bsenum (13ára?)
var sendisveinn á skrifstofu Samein. gufu-
sk.fél. hér, og Btal hann hér um daginn 800
kr. i umslagi og var i vitorði með honum
annar kaupmannssonur (í við yngri ?) Þeir
höfðu eytt um 50 kr. af þýfinu áður en I
þá náðist. Feðurnir heyra til stjórnflokkn-
um.<
Hún þarf ekki skýringar við klausan sú
arna, en ógeðsleg er hún — og ekki er
hugarfarið failegt, sem lætur sér detta i
hug að heita svona viðbjóðslegum vopnum
i stjórnmálabaráttunni.
Yér erum í engum efa um, að hver heið-
virður maður, án flokksgreinarálits, fyrir-
1 í t u r svona blaðamensku, sem engum er
trúandi til öðrum en J. Ól.
Uppboðsskjölin.
Loksins eftir langa mæðu, fer blað land-
læknisins á stúfana til þess að reyna að
verja lánið til Sig. frá Fjöllum á opinberu
skjölunum úr Stjórnarráðinu. Og hver er
svo vörnin? Sú, að fyrverandi ráðgj. seg-
ist ekkert um þetta vita, og hætir þvi við,
að legið hefði nær að gefa Sigurði eftirrit
af kjörskránni, ef hann hefði heðist eftir
(8ic!) einhverjum upplýsingum um kjósendur
i Skaftafellssýslu.
— Já, ætli það hefði ekki verið nær! —
En þvi voru honum þá lánuð frumskjöl-
in? Og þvi var þeirra ekki krafist aftur
— og þann veg tekið fyrir það hneyksli,
að opinber embættisskjöl skuli koma fram i
uppboðsgózi eftir einhvern helzta atkvæða-
smala fyrri stjórnar ? Það er þetta, sem
ísafold hefur vitt — það ramma kærú-
leysi, að flika frumritum af opinberum skjöl-
um i kosningaundirróðri á öðru landshorni
— og þann megna trassaskap, að krefjast
þeirra ekki aftur i tæka tið.
Endurtekiu ósaunindi.
Ekki bætir Lögr.-ábyrgðarm. úr skák
með þvi að berja hausnum svo við sann-
leikann, sem bann gerir i framhalds-kákvörn
sinni út af uppboðsskjölunum. Hann kinn-
okar sér ekki við, að bera enn á ný fram
þau margsönnuðu ósannindi, að ráðgjafi
hafi lánað prestaskólaveitingarskjölin niður
i ísafoldarprentsmiðju — og 1 þetta sinni
bætir hann við, af venjulegri kurteisi, að
þau hafi komið aftur »með skltugum fingra-
förum prentaranna». (Fróðlegt að vita
h v a ð a n hann hefir þann visdóm).— Það
hefir hvað eftir annað verið tekið fram, að
ráðgjafi var í 300 milna fjarlægð, suður i
Danmörku, er skjöl þessi voru lánuð, og
gat auðvitað ekki komið nálægt því, og
ennfr., að það var landritari, sem lánaði
ritstj. hr. E. H. áminst skjöl. Ráðgj. er
þvi málið með öllu óviðkomandi. Þetta
hlýtur Lögr.-ábyrgðarmaður að vita — og
þess vegna rita þetta móti betri vitund.
Geta nú þeir háu herrar, sem að Lögr.
standa látið það spyrjast, að blað þeirra
leiðréttingarlaust, fari með svona ber ósann-
indi hvað eftir annað ? — Sé sanngirnis-
neisti til hjá þeim — þá láta þeir leiðrétta
þetta og afsaka ósannindin.
Við sjánm nú til.
S ori.
Þá kemur nú að vini vorum, 100 daga
ritstjóranum, J. Ól. Hann fárast yfir þvi
að vera kallaður erkisannleiksvitni i Isaf.,
og telur það »illyrði< — Svo mikil sjálfs-
»krít!k< héldum vér ekki, að til væri hjá
þeirri persónu.
Orðum er annars ekki eyðandi að óþverra-
gosinu úr honum. Hvort svo mikið á að
hafa við hann að lögsækja hann fyrir sor-
ann er mikið álitamál. Sé það réttnefni,
sem Einar lagakennari Arnórsson hafði um
hann, að hann væri »mannsaldursgömul
sftjórnmálasksskjsK — þá er maðurinn áreið-
anlega ekki þess umkominn að geta meið-
yh hokkurn mann. Til þess þarf einhvern
snefil af siðferðislegri kjölfestu.
En út af hinum ósvifna áburði blaðsins
á ritstj. Isaf., að hann hafi falsað þýðingu
á bréfinu frá hr. Arnskov i Isaf. 15. sept.
— nægir að visa til þess blaðs og blaðs-
ins 4. nóv. Þýðingin er bárnákvæm frá
orði til orðs. Svigaorðin »(af blaðinu)<
koma aðvitað þýðingunni ekkert við, en
ern sett til skýringarauka þar, eins og al-
titt er, að blöð geri þegar þess þarf. En
þeirra þurfti ekki i þvi blaðinu, sem orð
hr. A. voru tekin npp á dönsku, af því að
þar var það skýrt tekið fram seinna í
greininni, að blaðið hefði umturnað við-
talinu. — 0g er fölsunar-áburður blaðsins
þvi ekki annað en venjuleg óskamm-
feilin bártogun úr J. Ól. — ekki hin
fyrsta og sjálfsagt ekki bin seinasta á hinni
löngu, en litt sæmilegu pennaleið þessa
vandræðamanns.
Abdul Hamid kvað vera að skrifa æfi-
sögu sína í fangelsinu. Það
mun verða fróðlegur pistill ef hann segir
satt og rekur rótt blóðferilinn.
Sláturíélag Suðurlands-
Eftir
Stcján Guðmundsson, Fitjum.
Á síðasta tug liðinnar aldar, er fjár-
sölunni til Bretlands lauk, og sauðfón-
aður af þeim sökum fóll í verði, voru
bágar horfur fyrir sveitabúnaðinum, eink-
um á Suðurlandi. Nokkuð bætti það
úr, að fólki fjölgaði mjög í Reykjavík,
og að fiskverð hækkaði mjög. Gat því
Reykjavík keypt miklu meira sauðfé en
áður hafði verið. Þetta vann sig nú
samt upp aftur, því vegna frástreymis
fólksins úr sveitum til sjávarins, steig
öll vinna alt að helmingi í verði.
Ekki gat það heldur dulist, ef að var
gætt, að Reykjavík var að vaxa yfir sig.
Hvenær sem verð á fiski félli, — og
slíkt gat ávalt að borið — hlaut kaup-
geta hennar að þverra. Var þvf mjög
valt að byggja miklar framtíðarvonir á
Reykjavíkurmarkaðinum einum.
Kaupgjald fólks hækkaði, ullarverð
lækkaði, skuldir, sem stofnað var til í
góðu árunum, og til sveita stöfuðu
af endurbótum á jörðum að miklu leyti,
kölluðu að, og loks steig peniugaleiga
óhemjulega.
Mörgum mantii hefir því hlotið að
vera ljóst, að eina ráðið til að forða land-
búnaðinum við bráðum háska, hlyti að
vera það eitt, að afurðir hans gætu fyrst
og fremst hækkað í verði, en að til þess
útheimtist n/ir markaðir, en til þess að
það mætti verða, varð að bæta vöruna,
svo að hún fullnægði kröfum neytend-
anna.
Þetta var til ráða tekið með smjörið,
og hefir landbúnaðarfól., alþingi og stjórn
lagst á eitt í því máli, enda er mark-
aður fastur og viss fenginn fyrir það
erlendis. •
Oðru máli var að gegna með sauða-
kjötið, sem er sú afurð sveitabús, er
mest um munar; það hefir mátt sigla
sinn eigin sjó, gegnum hendur kaup-
manna, til útlanda, saltað niður í tunn-
ur með gamla laginu frá 18. öld, og
þegar þar kom vildi enginn almennileg-
ur maður við því líta, og var þvf ekki
von, að það seldist vel. Til að bæta úr
þessu ólagi, og koma íslenzku sauðakjöti
í álit erlendis, var til ráðs tekið að stofna
Sláturfólag Suðurlands, að sínu leyti
eins og smjörbúunum var komið á stofn
til að bæta verkun smjörsins, svo að
fyrir það gæti fengist sæmilegt verð,
svo að menn gætu fengið meiri peninga
handa í milli til að fullnægja kröf-
um þeim, er gjörðar eru til bænda og
þjóðarinnar yfir höfuð: Verkafólk krafð
ist hærra kaups, stjórnin hærri skatta,
landið meiri umbóta og þjóðin meiri
mentunar og betri viðurgjörnings o.s.frv.
Að til alls þessa þurfi meiri peninga,
sem aftur verða að koma fyrir meiri
framleiðslu eða hærra verð, s/nist ekki
neinum vera ofætlun að skilja.
Þó mun hafa brytt á misskilningi á
þessu fyrirtæki. Sumir Reykvíkingar
munu hafa litið svo á, að hór væri vei-
ið að stofna einokunarfólag til að fófletta
þá; en slíkt á ekki fremur heima um
sláturfólagsskapinn en um smjörbúafólög-
in. En hjá því verður ekki komist að
borga hverja vöru að minsta kosti því
verði, sem svarar því, sem kostar að afla
hennar, annars fengist hún ekki. Auk
þess vantar mikið á, að Reykjavík og
aðrir kaupstaðir landsins geti tekið á
móti öllu kjöti landsins, og ætti það þó
og gæti aukist að miklum mun.
Annars er í mæli, að andbyr sá, er
Sláturfólagið kann að hafa í Rvík stafi
að mestu frá nokkrum kaupmönnum, sem
gjörst höfðu milliliðir milli seljenda og
kaupenda, og ábatast af því á kostnað
beggja. Nokkur skammsyni er það nú
samt af kaupmönnum þessum að amast
við nokkrum þeim fólagsskap landsmanna
er til hagsbóta horfir; því þess meiri
peninga, sem skiftavinir þeirra hafa handa
i milli, þess meira verzla þeir, og því
skilvísari munu þeir reynast, og ætti
það að draga þá engu minna en fjár-
kaupas/slið.
En sleppum nú því. Framtíð félags-
skapar þessa, er um ræðir, er meira
komin undir bændum sjálfum en nokkr-
um öðrum. Hún er komin undir því,
að bændur alment gangi f félagið, og
styrki það með hlutafó og viðskiftum,
en einkum þvf, að þeir sem þegar eru
í fólaginu reynist trúir og skynsamir
meðlimir.
Orð fer af því, að í fyrra og í haust
hafi orðið misbrestur á trúskapnum; er
það illa farið og fáráðlegt mjög. Það
er illa gert að svíkja sitt eigið málefni,
og heimskulegt að styðja keppinauta,
sem vilja drepa niður jafn þarfan og
hagfeldan fólagsskap, sem Sláturfélagið
hefir reynst, þrátt fyrir það, þó það
hafi átt að stríða við að ryðja sór n/ja
braut, og átt að etja við útlenda og
innlenda peuingaeklu.
Hór um Borgarfjörð hafa menn selt
kaupmönnum dilka fyrir 6,00—7,50 a.
Samskonar dilkar hafa lagt sig í Slátur-
húsinu á 8,00—10,00. Nú hefir Slátur-
fólagið undanfarið getað borgað alt að
9/10 hlutum af niðurlagsverði, l/10 gengið 1
reksturskostnað. Yerður 1,00—1,50 au.
skaði á hverju lambi að verzla við kaup-
menn, ef Sláturfélagið getur borgað til-
tölulega jafnvel og undanfarið, sem eng-
in ástæða er til að efast um. Það er
undarleg hagsyni að gefa keppinautum
síns eigin fólagsskapar 1—2 kr. af kind
hverri til að skaða sinn eigin hag !
Kaupendum í Reykjavík er heldur
engin hagur í að skifta við aðra fremur
en Sláturfól. Því ekki selja aðrir hæt-
isögn ód/rari sláturvörur en það gjörir.
Það er óheiðarlegt af fólagsmönnum
að selja öðrum en þvi sláturfó sitt, og
óskynsamlegt af utanfólagsbændum að
ganga ekki í fólagið, því engar minstu
líkur eru til, að nokkur annar borgi
sláturfónað betur en fólagið gjörir, reynsl-
an s/nir hið gagnstæða.
Hvernig ætla bændur, að fjársalan yrði,
ef Sláturfél. sökum skammsvni, sinnu-
leysis og prettvísi bænda yrði að legg-
jaet niður?
Við Sunnlendingar ættum ekki að vera
búnir að gleyma hve ánægjulegt — eða
hitt þó heldur — var að standa dögum
saman upp undir hnó í forinni í port-
unum í Rvík, hvernig sem rigndi, og
verða svo af með veturgamalt fó fyrir
5—6 kr. og sauði fyrir 9—10 kr.
Annars viðurkenua allir bændur, að
Sláturfól. hafi unnið stórmikið gagn bein-
línis og óbeinlínis, en þeir eru ofmarg-
ir sem hugsa eins og bóndinn, sem sagði,
að þessi fólög væri til stórhagnaðar fyr-
ir menn, einkum ef maður væri ekki í
þeim!!
Þessi hugsunarháttur er róttnefnd
fólagsdrepsótt, og til lítils kemur meira
freki og þekking þeim, er ganga með
hana.
Fyrst og fremst bændur en jafnframt
þing og stjórn, ættu að gefa sláturfólags-
skapnum enn meiri gaum en hingað til.
Leggjast þarf á eitt til að ryðja þeim
tálmunum úr vegi, er hamla því, að beztu
gullnámurnar okkar, beitilöndin, geti
gegnum sauðfjárafrekstur borið verðuga
ávexti.
Þetta er því fremur ástæða til að taka
fram, þar sem sauðfjárræktin bæði er
og getur verið um langt skeið, lands-
ins arðsamasti og tryggasti atvinnuveg-
ur, ef skynsamlega er að farið.
Sú stefna er líka að gera vart við sig,
að leggja meiri stund á nautgriparækt
á kostnað sauðfjárræktarinnar, en slíkt
væri án efa yfirleitt misráðið. Ekki er
miðandi við hvernig k/r borga sig í
Reykjavík eða í Danmörku. En ekki
var það ætlun mín að fara hór frekar
út í það mál.
Eg vil enda þessar línur með þeirri
ósk og von, að bændur alment sjái sór
hag í að efla og styðja Sláturfélag
Suðurlands.
Thorefélags-útgerðin.
Það er nú fullráðið, að íslenzkir
verði stýrimenn á báðum aðalstrand-
ferðabátunum og kapteinninn á öðr-
um þeirra að minsta kosti. Það er
skortur á íslenzkum yfirmönnum, er
hafi leyst af hendi gufuvélarpróf. En
það þurfa þeir að hafa gert, sem ráða
fyrir gufuskipum.
Hásetar eru helzt horfur á, að verði
allir islenzkir á strandferðabátunum eða
því sem næst. Það er geysimikil eftir-
sókn eftir þeirri atvinnu. Þeir bjóð-
ast hundruðum saman hinum góð-
kunna yfirmanni á Sterling, kapt. Em.
Níelsen, sem hefir nú þegar 4 is-
lenzka háseta á sínu skipi.
Þeir mega halda á spöðunum, lands-
verkfræðingur, landlæknir & Co, ef
þeir eiga að komast yfir að bannfæra
allan þann fjölda (fyrir landráð).
Hansa,
ábyrgðarfélag það, sem tekið hefir
að sér endurábyrgð fyrir Samábyrgð-
ina (landssjóðsábyrgðina), ætlar í vetur
ur að koma sér upp skrifstofu hér i
Reykjavík. Formaður hennar verður
Trolle kapteinn, sá er dvaldist um
hríð í haust hér í bænum.
Jón Gunnarsson
samábyrgðarsfjóri siglir til Khafnar
á Sterling á föstudaginn.
Síldaryerzlunin.
Nokkuð margir milliliðir.
Um síld frá íslandi fekk eg þá vit-
neskju — segir viðskiftaráðunauturinn
iskýrslu til stjórnarinnar 31. f. mán.—,
að hún væri i háu verði í Sviþjóð og
mjög mikið eftir henni sótt. Þar er
mest étið af henni. En sú verzlun
fer þann veg, sem nú skal greina:
Fyrst er hún send einhverjum »ís-
lenzkum kaupmanni« í Khöfn. Þeir
fá hana a 11 i r í hendur Gyðingi ein-
um, er Levy heitir. Sá hefir um-
boðsmann í Svíþjóð, er Oskar Jan
nefnist. Af honum kaupa siðan sænskir
stórkaupmenn, en af þeim smákaup-
menn og þeir selja siðan í smásölu.
Hér eru f j|ó r i r óþarfir milliliðir,
og mætti spara margar krónur á hverri
tunnu, ef beint gengi varan til Sví-
þjóðar. En til þess þyrfti beinar skipa-
göngur að vera milli íslands og Gauta-
borgar. Væri það til mikilla þjóð-
þarfa, ef skip Tuliniusar gæti komið
þar við.
Skólablaðið
og
stafsetningin.
í 21. tbl. SkólablaSsins stendur eftir-
farandi grein:
»Hvaða réttritun á að fylgja?
Svo spyr margur kennarinn, þegar hann
tekur til starfa í skólanum sinum.
Svörin geta varla orðið mörg. Eins og
nú er komið, getur varla verið um nema
tvent að ræða: réttritun þá, sem stjórnarráðið
fyrirskipaði að hafa á Lesbókinni, eða hina
svoköllnðu Blaðamanna-réttritun.
En hverri þeirra er þá tiltækilegra að
fylgja i kenslu móðurmálsins i skólum og
heimahúsum?
Yfirstjórn fræðslnmálanna hefir ekkert
fyrirskipað um það, hvorri þessari réttritun
skuli fylgt. En skýra benaingu hefir hún
gefið með þvi að mæla svo fyrir, að halda
ekki blaðamanna-réttrituninni óbreyttri á
Lesbókinni. Afbrigðin eru aðallega þau,
að rita je en ekki é, og alstaðar s þar sem
s-hljóð er, en hvergi z.
Samt sem áður eru börnin i mörgum skól-
um látin rita é og z. En er það praktiskt?
Er það gjörlegt að kenna aðra réttritun
börnum en þá sem þau hafa fyrir sér i Les-
bókinni?
Er nokkurt vit i því að nota til lestrar-
æfinga kenslubók, tem sýnir börnunum aðra
stafsetningu en þá, sem þau eiga þó að
læra?
En svo er lesbókin ekki lengur ein um
hituna. Nú er komin út ný íslenzk
málfræði, sem efalaust verður notuð við
kenslu i mörgum skólum og á mörgum heim-
ilum. tiEnnfremur er komin ný kenslubók i
Dönsku, sem lika mun verða notuð í þeim
barnaskólum, sem^danska er kend i..Ábáð-
um þessum bókum er sama réttritun og á
Lesbókinni, je en ekki é, og engin z.
Það er ósennilegt, að nokkur kennari sé
svo elskur að é-inu og z-unni, að hann vilji
vinna það fyrir að halda trygð við þessa
stafi og ekki eyðileggja með þvi skólavinn-
una eða að minsta kosti tefja mjög fyrir
góðum framförum barnanna i þvi að skrifa
móðurmálið rétt með samkvæmni, — ef
hann má ráða«.
Svo mörg eru orS .‘fkólablaðsins. Við
skulum athuga þau. Einkennileg spurn-
ing er þetta: ))Hvaða réttritun á að
fylgja?« Eg efast um að margir
kennarar spyrji svo:
En spyrji lyðkennarar þannig, verður
svarið: Blaðamannaróttritun-
i n a. Og hvers vegna? Vegna þess að
grundvöllur hennar er ágætur að dómi
skynbærra manna. Hún er viðurkend
einföld og hefir fengið víðtæka útbreiðslu.
Mikill meirihluti skólabóka okkar er rit
aður með stafsetningu þeirri, að ógleymd-
um blöðum, tímaritum, skáldverkum og
íræðibókum.
Henni hefir verið fylgt í kennaraskóla
landsins, þeim, er í Flensborg stóð, síðan
hún var samþykt. Sú barnakennarastótt,
sem nú er til í landinu hefir því Blaða-
mannastafsetniugu. Hverniggetaþábarna-
kennarar, með innlendri kennaraskóla-
mentun spurt: Hvaða stafsetningu eig-
um viðaðfylgja? Það skyldu þá vera þeir,
semútskrifuðust síðastliðið vor úr kennara
skóla Reykjavíkur, og höfðu Lesbókar-
heftintil grundvallar stafsetningu sinni.
Eg er ekki samdóma Skólablaðinu um
það, að tvent só fyrir hendi, annaðhvort
að halda Blaðamannaróttritun eða taka
upp róttrituu þá, er fráfarin stjórn skip-
aði að hafa á Lesbókinni.
Blaðamannastafsetninguna e i n a er
um að tefla.
Stjórnarráðið grelp þarna óviturlega
fram í og móti vilja góðra skólamanna.
Þetta gerði það, þegar verst gegndi, eln-
mitt þegar Blaðamannastafsetningin var
búin að festa rætur.
Eins og vlð var að búast, hafði þetta
tiltæki stjórnarinnar ekki áhrif á sjálf-
stæða kenn&ra.
Þeir gengu þegjandi fram hjá stafsetn-
ing Lesbókarinnar og héldu Blaðamanna-
stafsetningunni. Bókin var ekki beldur
þvi vaxin að vinna sór hylll þeirra að
öðru leyti.
Heimspekingar og biskupar geta verið
beztu menn, eu hvort þeir eru jafnfœrir
okkur kennurum — eða færari, til þess
að skrlfa fyrir börn eða velja efni í les-
bók handa þeim, er annað mál. Bókin
s/nir sig.
Þó spyr Skólablaðið hvort gerlegt só
að kenna börnum aðra róttritun en þá,
sem só á Lesbókinui. Þvl verð eg að
svara játandi. Við höfum gert það og
okkur hefir tekist það.
Eins og nú er ástatt, sjá börnin Blaða-
mannastafsetningu á miklum meiri hluta
bóka sinna, og einmitt á þeim bókum,
sem notaðar eru við íslenzkukensluna.
Þar má benda á Æfint/rin, Fornsögu-
þættina, Skólaljóð og Ritreglur Valdimars
Ásmundssonar, sem nú er eina bókin
sem börnin lesa um málfræði og staf-
setningu.
Við getum spurt gagnstætt því, sem
Skólablaðið spyr.
Er gerlegt að kenna aðra stafsetningu
en þá, sem er á málfræðinni, er börniu
lesa í Og — er gerlegt að kenna aðra
stafsetningu en þá, sem stafsetningar-
kenslubókin sk/rir fyrir börnunum?
í barnaskóla Reykjavíkur lesa börnin
Ritreglur Valdimars Ásmundssonar.
Nú lesa þau, til dæmis að taka, í
bók þeirri um báða stafina z og ó. Síð-
an kemur kennarinn í kenslustund og
segir börnunum, að þau megi hvorki
rita ó eða z; í stað þeirra stafa eigi þau
að rita je og s, af því það só gert und-
antekningarlítið í Lesbókinni!
Það er til of mikils mælst að ætlast
til, að kennarar gangi svo í berhögg við
alla sanns/ni, frammi fyrir nemendum
sínum, að bjóða þeim að rita gagnstætt
því, er aðalstuðningsbók þeirra í staf-
setningu bendir á.
Það er bæði ósamkvæmni og vitfirra
að fylgja stafsetning lesbókarinnar þeg-
ar svona stendur á.
Það dettur vitanlega engum sjálfstæð-
um kennara í hug, nema hann só kúg-
aður til að víkja frá sannfæring sinnl
með skipun yfirboðara sinna.
Það er harla kátlegt, þegar alt er at-
hugað, að góðum kenslumálamönnum
skuli koma til hugar að miða stafsetn-
inguna eingöngu víð þenna óséða Les-
bókarvísi. Þá koma nú þau rök Skóla-
blaðsins, að í viðbót við Lesbókina só
komin n/ málfræði, sem notuð verði
við kenslu bæði í skólum og á heimil-
um. Ennfremur só komin dönsk kenslu-
bók og fylgi báðar þessar bækur Les-
bókarstafsetningunni. Skólablaðið á hór
við íslenzka málfræði eftir síra Jónas
Jónasson.
Þessi viðbót greinarinnar styrkir ekki
málstað Skólablaðsins.
Svo stendur á, að róttast værl að
ganga fram hjá bókinni fyrst um sinn
og láta ekki lesa hana í barnask.ólum.
í fljótu bragði virðist þessi mált'ræði
betri en sú sem við notum, einkum að
niðurskipun efnisins, en þegar betur er
aðgætt, er ósamkvæmni þar svo mikil
ásamt hreinum vitleysum, að hættulegt
getur verið að láta óþroskaða nemendur
lesa hana, nema kennararnir taki höf-
undi fram að þekkingu í málinu og ná-
kvæmni.
Dæmin f bókinni eru ekki vel valin.
Víða eru þau illa sk/rð, reglur gefnar,
sem óðar svíkja, ritháttur á reiki, full-
yrt það, sem engri átt nær og svo fram-
vegis. Sjáist vansmíði á ritum eða rit-
hætti n/græðinga er öxin reidd miskunn-
arlaust, en þegar gamlir menn í hett-
unni segja vitleysur, eins og hór á sór
stað, þegja ritdómarar.
Hvað veldur?
Dönskunámsbókina læt eg llggja milli
hluta. Hún er lítt útbreidd enn og
kemur íslenzkri stafsetning ekki svo mik-
ið við og styður að engu málstað Skóla-
blaðsins. En þarfara verk hefðu höf-
undar hennar unnið, að mínum dómi,
ef þeir hefðu samið kenslubók í íslenzkri
málfræði, sem tekið hefði fram ritregl-
um Valdimars.
íslenzk alþ/ða á að læra móðurmálið
sitt á undan dönskunni. Danska getur
komið þegar ekkert þarfara er til að
læra í barnaskólunum.
Kemur þá að síðasta atriði greinar-
innar. Þar segir svo, að ósennilegt só
að nokkur kennari só svo elskur að é
eða ’z að hanu vilji eyðileggja skólavinnu
með því, að halda trygð við stafi þessa,
eða tefja fyrir góðum framförum barn-
anna í því að rita móðurmálið rótt og
með samkvæmni.
Já, svo er nú það.
Skárri er það samkvæmnin og fram-
förin, sem við náum í stafsetningu, ef
við látum börnin rita je og s, en s/n-
um þeim um leið, að í flestum náms-
bókum þeiira eru stafirnir ó og z ritaðir;
auk þess sem málfræðin þeirra kennir
þeim að nota báða síðartöldu stafina.
Eg kanri ekki að hugsa eins og Skóla-
blaðið hugsar þarna og veit eg, að marg-
ur kennari vorkennir það.
Hór er um það að tefla hvað hagfeld-
ast sé. Þess vegna liggur allra næst að
halda Blaðamannastafsetningunni.
Kennari, sem fylgir Blaðamannastaf-
setningu, tefur ekki framfarir nemenda
sinna með því, eins og nú standa sakir.
Það er Lesbókin, sem tefur fyrir, það er
hún, sem reynir að eyðileggja skólavinnu
okkar og samkvæmni í stafsetningu, og
það er hún, sem á að breyta til en ekki
kennarar.
Hallgr. Jónsson.
Veðrátta
viknna frA V.—18. nóv. 1906.
Kv. íf. Bl. Ak. Gr. Sf. Þh.
Sunnd. 5,0 6,8 i,5 6Æ 2,8 8,1 (Wi
Mánud. 5.0 4,6 4,4 4.5 0.5 6,1 9,6
Þriðjd. ‘2.2 0,7 -1,0 -1,0 -4,5 0,6 4,3
Miðvd. -2,0 —2,5 -1.8 -6,8 -6,5 -0,6 2,1
Fimtd. 1,0 0,7 0,2 -2,7 -8,9 -2,7 0,0
Föstd. -0,2 0,8 -1.8 -0,7 -4,0 -0,6 1,6
Langd. —3.6 8.0 -4,0 -68 -11,6 -8,6 —Q|8
Kv. = Keykjavik ; íf. = laafjörður;
Bl. = Blöndnós; Ak. = Aknreyri;
Gr. = Grímsstaðir; Sf. = SeyMsfjörönr ;
Þli. = Þórshöfn i Færeyjnm.