Ísafold - 20.11.1909, Page 2

Ísafold - 20.11.1909, Page 2
302 t 8 A F O L D ^^llum hinum mörgu, fjær og nær, sem heiðrað hafa gullbrúðkaupsdag okkar hjóna með vinsemdar kveðjum og samfagnaðaróskum, vottum við hérmeð okkar innilegt þakklæti. Reykjavík 18. nóv. 1909. Pdll og Thora Melsteð. aðallega ef ekki eingöngu í því skyni að þreifa fyrir sér, hvort óhætt mundi eða ekki að tildra öðrum lagði, miklu hefðarlegri þó, á náfrænda sinn, sem engan grunaði um neinn ímugust á því góðgæti. En sú raun fór svo, að aldrei var í það ráðist. En hitt bar til mörgum árum síðar, að stássið það var hengt á annan náfrænda hins sama valdshöfðingja, þann er sízt var hætt við að flökurt yrði af og hann átti upp að unna stórmikla velgerð, þar sem var hið öflugasta og ósér- hlífnasta kjörfylgi, sem dæmi munu vera til á því landi, og mun hafa ver- ið veigamesta stoðin, sem lyfti honum upp í valdasessinn. Þá var um leið tekið það kynduglega ráð, að láta annan mann fljóta með, til þess að minna bæri á. Og kom eitt »heið- arlegtc málgagn stjórnarhöfðingjans því upp eða gaf greinilega í skyn, að nafnbót sú mundi eiga eitthvað skylt við fyrirheit af þiggjanda hendi um töluverð fjárútlát í sambandi við út- lendinga-flóðið mikla og veglega árið 1907. Það flutti þá frétt, að ná- unginn sá hefði rofið heitið. Þessi er sagan af titlatogs-endur- reisnaröldinni frónsku. Hún hefir ekki orðið til að veita því byr. Og mun vera eindregnar horfur á, að þar megi slá í botn með því alkenda forn-sögu- niðurlagi: Og lýkr svá þessi sögu. NiðursuöuYerksmiójan Island Sölumarkaður fyrir íslenzka sild. Það segja þeir, er því máli eru kunnugir, að svo hafi reynst undan- farin ár, að ekki hafi verið seljanlegt á heimsmarkaðinum nema ákveðinn tunnufjöldi af síld þeirri, er veiðst hefir hér við land i reknet og herpi- nætur, og afleiðingin því orðið sú, að síldarverðið hafi farið niður úr öllu valdi, þegar vel hafi veiðst. Þetta hafi komið mjög hart niður á þeim íslendingum, sem voru farnir að stunda herpinótaveiði fyrir Norðurlandi, sér- staklega í fyrra sumar. Til þess að draga úr þeirri áhættu þarf að útvega síldinni stærri og viss- ari markað. Leiðin til þess er fyrst og fremst, að kynna sér rækilega, hvort þeir, er sildarinnar neyta, vilja hafa hana salt- aða, kverkaða, aðgreinda, umbúna o. s. frv. á þeim stöðum, þar sem mark- aðurinn er. Nú sem stendur er aðalmarkaður fyrir íslenzka síld í Svíþjóð og á Þýzkalandi, og var veittur á siðasta þingi ofurlítill styrkur handa síldar- matsmönnunum íslenzku til utanfarar í þeim erindum, að kynna sér þann markað. Borist hafa ennfremur fyrir skemstu fregnir um það, að fá megi markað fyrir íslenzka síld í Bandaríkjunum í N.-Ameriku. Það er sagt áreiðanlegt, að tveir meiri háttar síldarkaupmenn í Stafangri hafi selt íslenzka sild til Bandaríkja undanfarin ár. Og nú i sumar hafa komið fyrirspurnir um ís- lenzka síld frá Chicago og viðar að, hvort hún mundi vera fáanleg og hvernig hún væri verkuð m. m. Fyrir því mundi vera ómissandi að senda þangað mann eða menn til þess að komast fyrir hið sanna um mark- aðsástand þar vestra og horfur fyrir islenzka sild. Sá fararkostnaður, nokk- ur hdr. kr., mundi sennilega marg- borga sig fyrir landið. Sá tilkostnað- ur er ekki lengi að vinnast upp, ef sæmilega tekst til, og langt fram yfir það. Út af skýrslu um verksmiðju mína í 59. tölublaði íeafoldar leyfi eg mér að beiðast rúms fyrir fáeinar línur i heiðruðu blaði yðar. Heiðursskjal er rétt þýðing á orðinu »Hœdersdiplom» og er það lægsta viður- kenning, er sýningar gefa, jafnvel lægri en eirpeningur. Viðurkenningin, sem verksmið- jan hlaut var, Diplom af 1 ste klasse« og fylgdi því silfurpeningur og hlaut engin niðursuðuverksmiðja hærri verðlaun, jafnvel ekki hin góðfræga verksmiðja Beauvais, enda mætti vel kalla þetta æðstu verðlaun gýningarinnar þar sem að eins 2 menn (Valdemar Poulsen og byggingarmeistari sýningarinnar) fengu gullpening. — Blaðið gefur í Bkyn, að kvenmaður í islenzkum skautbúningi hafi haft afgreiðslu á hendi i búð verksmiðjunnar. Detta er eigi rétt, þegar af þeirri ástæðu, að þar var alls ekk- ert selt. Og annað átti hún ekki að gjöra en afhenda gýningargestunum snoturt aug- lýsingarBpjald og gefa þeim, sem vildu upp- lýsingar um afurðirnar. Degar eg nú minnist þess, að enginn hneykslaðist á því, að frú Emma Gtd not- aði skrautbúna Btúlku til að auglýsa sýn- ingu sina hér um árið, get eg ekki með nokkuru lifandi móti séð, að skautbúningn- nm okkar hafi verið gjörð nein hneysa með þvi að hafa hann til að vekja eptirtekt út- lendinga á íslenzkum afurðum. Og eins sannfærður er eg um, að það hefur engan útlending hneykslað, blátt áfram af þvf, að þeir eru alvanir að sjá þjóðbúninga notaða & þennan hátt. Hins vegar eru þess nóg dæmi, að land- ar hafi eigi allsjaldan gjört sig hlægilega i augum útlendinga með þvi að sýna barna- lega þjóðarfyrtni. ísafirði þann 17 okt. 1909. Pétur M. Bjarnarson. Aths ritstj. Sitt finst hverjum. Svo er og um þetta mál. — En fáliðaðan hyggj- um vér hr. P. M. B' standa uppi með þá skoðun, að það eigi vel við, að nota skaut- búninginn íslenzka, þann veg, sem gert var á Árósasýningunni. Enda munn þeir, sem hlut áttu að máli hafa fundið til þess, því að skautbúningurinn livarf von bráðar. — Úr þvi hr. P. M. B. vildi hafa þjóðbúning gat hann valið um prysuna og npphlutinn — en skautbúninginn átti að sjá í friði. Liausar sýslanlr. Póstafgreiðsla i Hafnarfirði með 1300 kr. ársþóknnn og að- stoðarmannsstarf i stjórnarskrifstofunni is- lenzku i Khöfn með 1600 kr. árslaunum. Umsóknarfrestur til áramóta. Umboðsmannaskifti. Hinn 14. þ. mán. var umboðsmanni Múlasýslnaþjóðjarða Guttormi Vigfús- syni í Geitagerði vikið frá þeirri sýsl- an sakir vanskila og S v e i n n Ó 1- afsson stöðvarstjóri í Firði í .Víjóa- firði settur umboðsmaður í hans stað. Mjög fróðlegt erindi, eitt af þrem, um máttmanns- andans, flutti hr. Einar Hjörleifsson í Iðnaðarmannahúsinu siðastl. sunnu- dag. Húsfyllir var og meir en það, en fjöldi manna varð frá að hverfa, án þess að komast inn. — Er svo oftastnær, er E. H. lætur til sín heyra. Þetta erindi hr. E. H. var aðallega’ um hugsanaflutning (telepati) og fjar- skygni. Þessar hliðar af starfi manns- andans hafa verið ransakaðar feikimikið af erlendum vísindamönnum upp á síðkastið. Sagði hr. E. H. margar mjög merkilegar sögur af vísindalegum tilraunum þeim, er gerðar hafa verið í þessa átt. — Fólk hér hefir farið mjög varhluta af fræðslu um þessi efni, og á hr. E. H. því þakkir skildar fyrir að taka þau upp og er vel farið, að Alþýðufræðsla Stúdentafélagsins skyldi gangast fyrir því. Það er algert mishermi, sem blaðið Ingólfur flytur, að hr. E. H. hafi komist nokkuð inn á »anda- trú« (spíritisma) í erindi sínu, mis- hermi, sem verður að leiðrétta, því að margt fólk er svo gert, að það mundi fælast frá að hlusta á erindi þessi, ef það kæmist inn hjá því, að þau fjölluðu um »andatrú«, og væri það mjög illa farið. Hr. E. H. tók það sjálfur fram á sunnudaginn, að hann mundi ekkert hreifa spiritisma hvorki í því erindi né hinum, sem eftir eru. Á morgun kl. 5^/2 flytur hr. E. H. annað erindið. Leikhúsið. í fyrra kvöld lék leikfélagið í fyrsta sinni, fyrir húsfylli, leikinn »Ástir og miljónir«. Dómur um leikinn kem- ur í næsta blaði. Ending nýja ráðuneytisins danska. Fremur er svo að heyra á erlend- um blöðum, að óvíst sé, að það muni verða svo skammlíft, sem margra hugboð var í fyrstu. Liðsveit þess á þingi er tæpur fimtungur fólksþingsins, og enn fá- mennari í hinni deildinni, landsþing- inu. En jafnaðarmenn i fyrnefndri þingdeild, sem eru annar fimtungur hennar eða freklega þó, hafa heitið því fylgi sinu það og það langt. Enn er því talið víst fylgi nokkurra hægri- manna (6), þeirra er greiddu atkvæði í gegn hervirkjanýmælinu í sumar. Og búið, að enn kvarnist það utan úr hinum flokkunum, að sæmilega haldgóður meiri hluti verði úr til fylgis við stjórnina. Það ber til fyrst og fremst, að fullreynt er, eftir alt baslið og brask- ið undanfarin missiri hin síðustu, að enginn hinna þingflokkanna á sér riokkura von nægilegs fylgis til þess, að lafað geti við völd stundu lengur. Þessi er þó langliklegastur til þess, þótt smár sé En svo stendur á'því, að sá flokkur (gjörbótamenn) veit, hvað kann vill, — hann eða hans forustumenn. Stefnuskrá þeirra er einbeitt og ákveðin. Það líkar al- menningi vel, jafnvel þeim mönnum, sem hana aðhyllast engan veginn nema í sumum atriðum. Um hringlanda eða skoðanaveilu er ekki hægt að bregða þeim. Þeir eru svo skapi farnir, að þeir kjósa heldur að falla við sæmd en að hopa á hæli. Því kunna mætir menn vel jafnan. Annað er það, að þeir eru sagðir dugandi menn, allir hinir nýju ráð- gjafar, engu siður en fyrirrennarar þeirra um síðari árin og fremur þó. Þetta bera þeim sæmileg málgögn mót- stöðuflokka þeirra. Þá er enn, að þjóðin kann því mjög vel eða mikill meiri hluti hennar, að hið nýja ráðuneyti ætlar það fyrir sér afdráttarlaust, að hreinsa til fulls eftir Alberti-hneysklið. Moka ræki- Iega þann flór allan og hlífast hvergi við. Þyrma engum honum samsek- um, stórbófanum, er bakað hefir landi og lýð lítt bætanlegan skaða og skömm. Hlífa engum þar við riðnum, i smáu né stóru, hvort sá heitir J. C. Christen- sen, Sig. Berg, o. s. frv., og hvort sem hátt er settur eða verið hefir settur, eins og þeir, eða mörgum skörum lægra. Þvo af þjóðinni kám- ið það alt. Láta engum óhegnt, sem það verður um kent. Þetta líkar öllum vel eða allflestum. Og þeir, sem öðru vísi eru skapi farnir, neyðast til að samsinna þvi. Fyrir- verða sig fyrir hitt. Loks eru sumar hinar helztu rétt- arbætur, er gjörbótamenn — stjórnar- liðið nýja — bera fyrir brjósti, alþjóð geðfeldar fremur en hitt. Svo er um hagfeldari og réttlátari kjördæmaskift- ingu í landinu. Umbótamenn, stjórn- arliðarnir eldri, hafa neyðst til að lýsa sig þeirri réttarbót fylgjandi. Þeir einir andvigir, sem hlunnindi njóta af rangindunum, svo sem eru auð- kýfingar og aðrir lýðdrotnar. Stjórnarbót hafa og gjörbótamenn í ráði, hugsa sér að draga nokkuð úr valdi efri deildar, með réttlátari kosn- ingaskilyrðum þar og kjörgengis, af- námi konungkjörinna þingmanna, m. fl. Það geðjast vel hinni yngri kyn- slóð og flestum frjálslyndum mönn- um. Það er því sízt fyrir að synja, að minnihluta-ráðuneyti þessu verði eigi allfárra lífdaga auðið. Kjördæmafrum- varpið verður lengi á döfinni, og stór- miklar líkur til, að afdrif þess á þingi verði þeim happadrjúg, stjórnarliðum, hvernig sem fer. Verði því hrundið, mun þing verða rofið og þeim þá vaxa ásmegin, er kjördæmaranglætið sviður sárt. Þeir munu þá sækja fast fram að hefna þess. En hafist það fram, er sjálfsagt að rjúfa þing til að reyna þegar í stað hina nýju réttar- bót og neyta þess, hve afturhaldsliðar standa þá sýnu ver að vígi. Frá írasstöðinm. Nú er komið svo langt, að mestan hluta götuæðanna er búið að leggja, og hefir vinnan þó ekki getað gengið fullum fetum svo vikum skiftir vegna skotfæraskorts og frostkafla, sem kom- ið hafa. Bæði i miðbænum og vestur- bænum er búið að leggja æðarnar á öllu þvi svæði, er gasljósker eiga að koma í göturnar, og þar geta menn þvi eftir vild látið leggja pipur inn til sin. Skyldi svo fara, að gass yrði einn- ig óskað utan þessa svæðis, þ. e. a. s., að þeir sem heima eiga utan þess, sæki um það til bæjarstjórnar eða gas- nefndar að fá aðalæðarnar framlengd- ar, þá er firmað Carl Francke einnig skylt til að leggja þar gasæðar. í austurbænum, fyrir austan lækinn, er þegar búið að leggja ca. 3600 metra af pípum. Nú sem stendur er verið að vinna í Laufásvegi, Bókhlöðustig og Miðstræti. Menn geta tekið eftir því, að i eiu- stöku götum hafa verið skilin eftir ca. 10 metra löng svæði og engar pípur lagðar í þau. Á þann hátt hefir alt æðakerfið verið lagt í sundurlausum bútum, 500—1000 metra löngum, svo að hægar megi reyna, hvort alt sé jafn vel gert og loftþétt, þegar búið er að leggja húsæðar og ljóskera- leiðslur út frá stykkjum þessum. Stykki þessi verða þá fyrst tengd hvort við annað, þegar alt annað er fullgjört, eða rétt áður en stöðin tekur til starfa. Yfirleitt er mjög vandlega frá öllu gengið, til þess að komast hjá öllum viðgerðum siðarmeir. ■ - S kautafél agið ætlar að efna til þriggja kapphlaupa á tjörninni í vetur, tvö verða hrað- hlaup, annað fyrir fullorðna, hitt fyrir börn, en hið þriðja verður listahlaup. Félagið ætlar að halda uppi kenslu í skautfimi og hefir fengið hr. Lúðvík Lárusson verzlunarm. til að standa fyrir henni. Þeir, er taka vilja þátt i kenslunni eiga að snúa sér til hans. Félagsstjórnin hefir mikinn hug á að koma upp tilbúinni skautabraut með tímanum. Telur það bráðnauðsyn- legt, eigi skautfimi Islendinga að kom- ast i verulega gott horf, þvi að tjarn- arísinn er stopull mjög. Þessi til- búna skautabraut myndi bezt sett á Melunum og ætti að mega nota hana til annarra íþrótta á sumrin svo sem fótknattleiks, o. s. frv. En tilbúnar skautabrautir eru mjög dýrar, og fær ast sjálfsagt nokkur árin til yfir félag- ið, áður en það getur færst slíkt stórvirki i fang. Stjórnin gerir ráð fyrir að safna fé i sérstakan sjóð i þessu skyni. Sjóðsvisirinn varð þeg ar á fyrsta stjórnarfundinum, er á þetta var minst, milli 40 og 50 kr., en á að komast upp í 5—6 þúsund kr. — Þeir, er skautfimi unna — og þeir eru margir — leggja vonandi eitthvað af mörkum í þenna sjóð. Eins og i fyrra — hefir Skauta- félagið fengið leyfi bæjarstjórnarinnar til að leggja undir sig nokkurt svæði af tjörninni, og ætlar það sér að gæta þess stranglega, að engir ryðjist þar inn án aðgöngumiða. Sú ókurteisi að nota sér svell það, er félagið hefir látið bæta með ærnum kostnaði, á enga hlífð skilið. Frú Sigríður E. Magnusson frá Cambridge, fer utan á Sterling i dag eftir nokkurra vikna dvöl hér. — Grein frá henni út af nokkrum greinum, er birtust í ísafold 1896, um Vinaminni og kvennaskóla henn- ar þar, kemur innan skamms i ísafold; gat ekki komist að i blaðinu, áður en frúin fór, vegna rúmleysis. Myndargjöf. Ht. Th. Thorsteinsson kaupm. hefir gefið Skautafélaginu íorláta drykkjar- horn, mikið og fagurt, til verðlauna fyrir listfengið skautakapphlaup. Veðrótta vikuua frA M,—20. nóv. iBOO- Rv. íf. Bl. Ak. Gr. | Sf. Þh. Sunnd. -8,8 -8,2 -10,0 -9,8 -10.0 -8,8 -2,2 Mánud. —2,0 -2,1 -0,8 -2f> —4.0 -4,2 -2,9 Þriðjd. 2,2 -1,0 2.1 2,0 1,5 -0.1 6,0 Miðvd. 2,0 2.0 8.4 4,0 2,0 7.8 6,0 Fimtd. 1,5 0,8 1« 1,0 4.0 4,2 8.6 Föstd. 2,0 4.5 —2.0 2.0 -0,2 0.8 8.0 LftUgd. 8,6 —0,0 2,0 0,5 -2,6 0,6 2,6 Rv. = Reykjavikj íi'. — tsafjöróur; Bl. = Blöuduósj Ak. = Akureyri; Gr. = Grimsstaöir; Sf. = Seyöisfjöröur ; Þh. = Þórshöfn l Kœreyjum. Skólukiaðiö stafisetningin, Ut af grein með þessari fyrirsögn í seinasta blaði Isaf. eítir Hallgr. Jóns- son bið eg yður, herra ritstjóri, að lofa mér að geta þessa í heiðruðu blaði yðar: Skólablaðið hefur ekki ætlað sér að svo stöddu að berjast fyrir neinni ákveðinni stafsetningu. Til þessa dngs hefur verið nokkuð mismunandi stafsetning kend í ýms- um skólum landsins; komið hefur það og fyrir, að i sama skóla hefur ekki verið kend sama stafselning í öllum deildum. Þessu langaði nrig til að kippa í lag, og stefndi því til fundar 6. þ. m. flestum þeim kennurum í Reykjavík, sem mér var kunnugt um að kendu Islenzku í skólum. E11 eg lýsti yfir því í fundarbyrjun, að eg vildi ekki gerast formælandi einnar stafsetning- ar annari fremur, af þeim, sem um kynni að vera ræða. Tilgangurinn með fundarhaldinu væri sá að reyna að koma á icimrœmi. Á fundi þessum voru 25 Islenzku- kennarar. Þar voru samþyktar þessar fundarályktanir: Fundurinn telur heppilegt, að Blaða- mannastajsetningin sé kend í ðllum skólum landsins með peim ajbrigðum einum, að z skal hvergi rita (samþ. með 19 atkv. gegn 3); og i annan stað: Fundurinn telur ekki heppilegt, að stjórnin geri neinar ráðstajanir um pað, hverri' stajsetningn sé Jylgt í skólunum, nema pá ejtir tillögum kennara (samþ. með 19 atkv. gegn 1). Svar kennaranna á þessum fundi er skýrt. Þeir vilja halda Blaðamanna- stafsetningunni með þeim afbrigðum einum að rita hvergi z-u; þeir vilja þannig miðla málum milli Lesbókar- innar og Blaðamannastajsetningarinn- ar. Eftir er að vita hvort samkomu- lag fæst um þenna miðlunarveg, við blaðamenn. Þetta þykir mér nauð- synlegt að taka fram, svo að lesend- ur ísafoldar sjái rétt afstöðu Skóla- blaðsins. Jón Þórarinsson. Sorgarsiðir Sorgin fylgir tízkunni eins i fornöld. og hvað annaS. í fornöld voru sorgarsiðir við Iát ættingja allir aðrir en nú á dögum. Austurlandabúar skáru hár sitt og eins gerSu Grikkir, en Rótnverjar lótu hár og skegg vaxa meS- an á 80rginni stóð. Þessi mismunur á tízkunni sýnir það, að þjóðirnar lótu í ljós sorg stua með því að vera gagn- stætt þv/, sem þeir voru vanir að vera. Grikkir höfðu sem só mikiö hár og skegg, en Rómverjar stutt ef þeir voru þá ekki skegglausir með öllu. Israelsmenn höfðu einkennilegar aðfarir þegar sorg var á ferðunt. Ef þeir áttu að sjá á bak ætt- ingja, slitu þeir öll hárin af höfðinu, lömdu sig alla í framan, tættu sundur fiit sín frá hvirfli til ilja og gengu í ruddafötum, stráðum ösku (sbr. »að klæðast i sekk og ösku«). Þeir gengu berfættir, kveiktu aldrei eld, lótu skegg og neglur vaxa og þvoðu sér aldrei, Sorgin stóð í 10 mánuði hjá Rómverjum. Ef ekkja giftist áður en þessi tími var liðinn, var hún talinn ærulaus. Menn máttu ekki syrgja börn, er voru yngri en 3 ára, en væru þau frá 3 og upp í 10 ára, áttu menn að syrgja þau jafn- marga mánuði og börnin höfðu árin. Sorgartíminn var þá oft styttur með til* skipun frá öldungaráðinu. Eftir ósigur- inn við Cannæ máttu menn t. d. ekki syrgja lengur en 30 daga, Menn vildu afmá sem fyrst minninguna um ófarir iýðveldisins. Hjónaband Enskur rithöfundur Sidney stórskálda og Love að nafni hefir reynt listamanna. að færa rök fyrir því, að ofurmenni hljóti að verða slæinir eigin- menn, einkum þó ofurmenni bókment- anna. Hann hefur rannsakað hjónabands- ástæður ekki færri en . 68 rithöfunda. Meðal þeirra eru höfuðpaurarnir í brezka skáldheiminum. Love hefir sýnt fram á það, að af þessum 68 hjónaböndum eru það ein 20, sem farið hafi nokkurn- veginn skaplega. 23 voru hamingju- snauð; sum jafnvel sorgleg — og 25 ofurmenui voru ókvænt. Hjónaband Shakespeares ber öllum saman um, að verið hafi hörmulegt; Miltou var þrí- kvæutur og skildi við fyrstu konuna af þv< að hún stökk frá honum eftir nokkr- ar vikur. Dryden þjáðist ákaflega und- ir hjónabandsfarginu. Swift var kvænt- ur á laun konu, sem aldrei var hjá hon- um; hanu sá hana ekki nema endrum og sinnum og þá í viðurvist aunara. Shelley kvæntist á unga aldri og skildi við konuna; hún framdi sjálfsmorð. Ruskin strauk með konu Millais mál- ara. Goethe, Heine, Kleist, Musset Whitman og Poe, voru og allir óláns- samir í hjónabandinu. Love kennir þetta meðal annars heimavinnu rithöf- undanna. Flestir aðrir vlnna fyrir ut- an heimilið, en rithöfundarnir erfiða í sínum eigin húsum. Konan er eigi ætíð svo þolinmóð, að geta beðið með að segja manni sínum, ef vinnukonan hefur brot- ið bolla eða gert grautinn sangann — ef hanu er í stofunni við hliðina á henni. En það er ekki altaf, sem jiessari trufl- un er jafnvel tekið, ekki sízt ef maður- inn er að lúka vlð ódauðlega bók.

x

Ísafold

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.