Ísafold - 15.05.1912, Síða 1

Kexnm át íviavar l viku. Verft Arg. (bO
arkir minst) 4 kr. erlenáib 6 ki. efia 1 */•
dollar; borgist. tyrir mibjan jáii (erlendis
fyrir frnro)
AFO

u
rpv-T^*n bo ;din v<ð Axamót. >?r
óp'.id nx-n:« komiE »6 lil átgoÍD.nda Uyrij
1. okt. rg •vb.ipan'ii sknldl'ia« fi? Mf.óíó
Af?r«reiðgí ^ • A^\tr r%>. r<wti H*
XXXIX. árg.
Rcykjavík 15. maí 1912
32. tolublað
Friðrik konungur VIII. er látinn.
Sú sviplega sorgarfregn barst hingað til höfuð-
staðarins tneð símanutn snemma i morgun.
Konungur vor hafði um mánaðartíma dvalið
sér til heilsubótar suður við Miðjarðarhaf, í Nizza,
til þess að ná sór eftir lungnabólgu þá, er hann
var haldinn af í febrúarmánuði síðastliðnum.
Hann var á leið heim i ríki sitt, kominn til
Hamborgar; átti að eins eftir fárra klukkustunda
ferð, er hann lézt.
Um atvikin að fráfalli konungs barst stjórnar-
ráðinu svofelt símskeyti í dag:
Konungur var alheilbrigður í gœr. 1 gœrkveldi
kl. 10 gekk hann einn út i bœinn (Hamborg) Hon-
um varð þá snögglega ilt og varð lögreglan að koma
til hjálpar. Konungur hafði fengið hjartaflog og dó
samstundis. Lögregluþjónar þektu hann ekki en
fóru með hann til sjúkrahúss í borginni.
Konungaskiftunum verður lyst í dag kl. .7.
Kl. 2 barst ísafold símskeyti sent frá Khöfn
kl. 12,40 svohljóðandi:
Konungur varð snögglega veikur í gœrkvöldi um
kl. 10 á skemtigöngu í Hamborg. Lögregluþjónn,
sem af tilviljun var nálœgur, kom til hjálpar. Hann
þekti ekki konung, en hélt á stað með hann i vagni
til sjúkrahúss. Konungur dó á leiðinni. Hans var
saknað í hótellinu (Hotel Hamburgerhof), og með að-
stoð lögreglunnar tókst að flnna hann dáinn í sjúkra-
húsinu l morgun.
Þetta eru sorgartíðindi fyrir hina íslenzku þjóð.
Friðrik konungur VIII. var vinur íslendinga hinn
mesti og áttum vér eigi betri hauk í horni í Dan-
mörku en þar sem hann var.
Alt sem hann lagði til vorra mála var af ein-
lægri velvild til vor sprottið, það ber öllum sam-
an um, sem persónukynni höfðu af honum, og eld-
heitt áhugamál var honum að leiða til farsælla
lykta sjálfstæðismál vort.
Traust vort íslendinga er það, að í þessum efn-
um feti hinn nýi konungur vor í fótspor föður
síns.
Friðrik konungur VIII. varð tæpra 69 ára, f. í
Kaupmannahöfn 3. júní 1843, sonur Kristjáns IX.
(f 1906) og drotningar hans Lovísu (t 1898).
Friðrik konungur var þegar á ungum aldri
settur til herþjónustu og tók þátt í ófriðnum við
Þjóðverja 1864. Tii annarra menta var liann og sett-
ur, dvaldist m. a. um tíma við háskólann í Ox-
ford og varð síðar meir sökum þess heiðursdoktor
í lögum við þann háskóla.
Árið 1869, 28. júlí, kvæntist Friðrik konungur
Lovísu dóttur Karls XV Svíakonungs. Lifir hún
mann sinn nú komin á sjötugs aldur (f. 1851). —
Var hjónabandi því tekið með miklum fögnuði um
öll Norðurlönd, þótti heillavænlegt tákh norræns
samúðar-anda.
Þeim varð 7 barna auðið. Elzta barn þeirra
er Kristján, sá er nú tekur konungdóm eftir föð-
ur sinn, annað elzt Hákon VII. Noregskonungur,
Þriðji elztur sonurinn er Haraldur prinz, sem hing-
að kom ásamt föður sínum 1907. Ein dóttir þeirra
Ingibjörg, er gift Karli Svíaprinz, syni Óskars II.,
en heima í föðurhúsum voru 3. börnin, Gústaf,
Þyri og Dagmar. En ein dóttir þeirra, sem gift
var þýzkum fursta, dó fyrir nokkrum árum.
Friðrik konungur kom eigi mikið við sögur
meðan hann var ríkiserfingi, fremur en títt er og
hlýða þykir um konungsefni og voru þegnar hans
þvi í óvissu um, hvernig honum mundi fara úr
hendi ríkisstjórn.
Var það ekki vandalaust að taka konungdóm
eftir svo ástsælan konung, sem faðir hans var
orðinn siðari ríkisár hans.
En svo fór fjarri því, að Friðrik konungur VIII.
brygðist þeim vonum, sem menn gerðu sér til hans
er hann tók konungdóm, að miklu fremur má segja,
að ríkisstjórn hans hafi farið langt fram úr þeim
vonum.
Þegar sonur hans, Hákon VII. Noregskonung-
ur, tók við Noregsríki, kvaddi faðir hans hann (í
nóv. 1905) með þessuvn áminningarorðum:
I öflugu fylgi þjóðarinnar og engu öðru, er þess
styrks að leita, sem allar ríkisstjórnir verða við að
styðjast til þess að gegna sínu mikilsverða starfi.
Þetta voru síðustu orð konungsefnisins við opin-
ber tækifæri. Tveim mánuðum síðar var konungs
efnið orðið konungur. En þau rúm 6 ár, sem
hann sat að ríkjum, þykir hann hafa fylgt dyggi-
lega þeirri stefnuskrá, sem mörkuð er í ofangreind-
um orðurn.
Tveggja viðbiirða er sérstaklega að minnast
fyrir oss Islendinga á ríkisstjórnarárum hius látna
konungs.
Það er þingmannaförin 1906 og konungskoman
1907.
Það var eitt af fyrstu athöfnum Friðriks
8. að gera þingi íslendinga heimboð til Danmerk-
ur, og efaðist enginn unv, að af vinsemd væri gert
af hans hálfu.
Þá er hinn samúðar og vinsemdarvotturinn,
koma konungs sjálfs hingað til lauds 1907. Er
hún öllum landsmönnum í fersku minni og þarf
eigi um hana að fjölyrða. Hinn látni konungur,
kom, sá og sigraði og lagði trygga undirstöðu und-
ir mikla þjóðhylli hér á landi.
Og oft endrarnær hinn stutta ríkisstjórnartíma
sýndi konungur það, hversu umhugað hann iét
sér um hag og gengi þessa lands.
I öllum kveðjum til þjóðarinnar og öllum af-
skiftum hans andar þelhlýju og ástúð. Skemst
er og á að minnast hluttekningu konungs eftir
hinn mikla mannskaða í síðastl. febrúarmánuði.
Þeim sem þetta ritar er minnisstæður 30. janúar
1906, er I. C. Christensen kom út á svalir Amalíu-
borgar og hrópaði: Kristján konungur 9. er lát-
inn. Lengi lifi Friðrik konungur 8.
Það mátti þá segja: »sorg og gleði saman fara«.
Hins látna konungs var sárt saknað, en er hinn
nýi konungur kom út á svalirnar laust upp hin-
um mestu fagnaðarópum frá mannfjöldanum, eitt-
hvað 60—70,000 manns.
Friðrik konungur lét sér eigi nægja að sýua
sig, heldur ávarpaði liann lýðinn snjölium orðum
og man eg eftir að hann í erindislok með hárri
raustu hét á þjóðina að styðja sig í starfl sínu.
Þeim orðum tók múgurinn með nærri óstöðv-
andi fagnaðarópum og varð konungur að koma
fram á svalirnar og þakka hvað eftir annað.
í dag, þegar þessar línur verða lesnar, mun
fram vera farin hin sama athöfn á Ainalíuborgar-
svöluvn.
Munurinn sá einn, að nú er það Klaus Bernt-
sen, sem lýsir konungaskiftunum, og nú er það
Kristján 10. Danakonungur, sem ávarpar lýðinn.
Ávarp hans er ókunnugt enn. En verði það á
lika lund og föður hans — vcrði stefnuskrá hans
á líka lund — megum vér íslendiugar vel við una.
I Danmörku var ríkisstjórn Friðriks 8. eigi
tíðindarík. Mesta nýmælið hervarnarlögin, sem
samþykt voru 1909, en misjöfnum dómum hafa
sætt.
Yms óhöpp innanlands hendu landið fvrri hluta
rikisstjórnar-ára Friðriks 8., peningakreppa mikil og