Ísafold - 01.02.1913, Blaðsíða 2

34
ÍS AFOLD
Samgöngur — Ógöngnr.
Orð í belg
frá Karli í Koti.
I.
Um hina nýju samgöngu samninga
er sumir kalla ógöngusamnint?a —
virðast allir á eitt mál sáttir, að þeir
séu mjög illkingjanlegur kökkur fyrir
þjóðina — kaleikur, sem mildð hefði
verið unnið við, að hjá hefði liðið.
Landstjórnin hefir hlotið þunga
áfellisdóma fyrir að hafa gengið að
svo óhagfeldum samningum fyrir
vora hönd — og það eigi að rauna-
lausu. Því hefir verið haldið fram
hér í blaðinu, að betra hefði verið
að verða af strandferðum þetta ár,
heldur en að ganga að afarkostum
Sam.fél.
Þessum aðfinningum hefir Lögrétta
tekið að sér að svara fyrir ráðherr-
ans hönd, m. a, með því, að reyna
að gera sem minst úr aukagjaldi því,
er á landsmenn legst fyrir hin hækk-
uðu flutnings- og farþegagjöld. En
blaðið hefir eigi látið sér nægja það,
heldur reynt að bera blak af núver-
andi stjórn, með því að skella skuld-
inni fyrir hvernig nú sé komið á
látinn mann, Björn heitinn Jónsson
ráðherra.
Og heyrst hefir, eftir skilríkum
mönnum, að sjálfur ráðherrann hafi
gerst meðflutningsmaður Lögréttu-
ritstj. að þessum ásökunum á fundi
í félaginu Fram nýlega.
Eg sé, að ísajold hefir í síðasta
blaði bent á hversu ómaklegar þess-
ar ásakanir séu, en mér finst svo
mikið ranglæti haft í frammi hér við
minningu B. J.. að eg get eigi bund
ist þess að fara frekara út í þá sálma.
Vítin, sem B. J. á að hafa gerzt
sekur um, þau, er nú eiga að valda
samgöngu-ógöngu-öngþveitinu, telur
Lögr. vera, að hann eigi samdi við
Sameinaða jélagið eitt árið 1909. Þá
hefði aldrei komið til samningarift-
inga á miðju tímabili o. s. frv.
Það hefir þegar verið bent á það
hér í blaðinu, að ef B. J. hefði farið
eftir þeim ráðum, sem Lögr. nú, ÝU
ári seinna kemur með, — þá hejðum
vér alls eigi jengið Hamhorgarjerðirn-
ar, svo afar-mikilsverðar sem þær
eru að dómi allra, sem vit hafa á.
Þær vildi Sam.fél. með engu móti
að sér taka, af því taldar voru gagn-
stæðar dönskum hagsmunum. En
af því leiddi aftur, að eigi var hcegt
Eydölum, og kona hans Vilborg
Eiríksdóttir. Hann var snemma settur
til náms, kom í skóla 1849. Kom
þá brátt í ljós, að hann var sérlega
hneigður fyrir tungumálanám. Lagði
hann þá þegar mikla alúð við latínu
og grísku. Hann útskrifaðist 1856
með bezta vitnisburði. Því næst var
hann um eins árs skeið kennari á
ísafirði, en fór á prestaskólann haustið
1857 og útskrifaðist þaðan með lofs-
einkunn 1859. Sama árið og hann
fór á prestaskólann kvongaðist hann
Sigríði Einarsdóttur frá Brekkubæ.
Lifir hún mann sinn og er nú komin
yfir áttrætt.
Eiríkur varð fyrst skrifari hjá land-
fógetanum og bæjarfógetanum hér í
Reykjavík, Vilhjálmi Finsen, og var
það til 1862. Þá kom til íslands
merkur Kvekari enskur, Isak Sharp,
sem Brezka og erlenda biblíufélagið
hafði falið að grenslast eftir, hvort
ekki væri þörf á að prenta upp ís-
lenzku biblíuna. Kom tungumála-
þekkingin Eiríki nú í góðar þarfir.
Hann gat þá þegar talað svo ensku,
að hann varð túlkur og fylgdarmað-
ur mr.' Sharps um sumarið hér heirna
að gera 10 ára samning, heldur að
eins tveggja ára, með þvi að leyfið
til að gera 10 ára samning; var bund-
ið þvi skilyrði, að Hamborgarferðir
fengjust. Hjal Lögréttu bér að lút-
andi er því þegar af þessari ástæðu
— alveg út í loftið.
En það var meira í húfi en Ham-
borgarferðirnar, ef B. J. hefði samið
við Sameinaða félagið eitt.
Þá hejðu eigi heldur jengist ácetl-
anabundnar Thorejerðir. Meira að
segja alls eigi að vita, nema sam-
kepni Thorefélagsins hefði alveg
horfið úr sögunni, skip þess verið
látin sigla annarsstaðar, þar sem þau
hefðu betur borgað sig.
Sú hætta var yfirvofandi, ef samið
hefði verið við annað félagið aðeins.
En fyrir hana var einmitt girt með
ráðstöfunum B. J. og samkepni trygð
með því að semja við bœði félögin.
Að halda því fram á hinn bóginn
að B. J. hefði átt að sjá það fyrir
árið 1909, að Thorefélagið mundi
ekki geta staðið við samningana,held-
ur verða að biðja um uppgjöf þeirra,
og að þeirri óframsýni hans sé það
að kenna, hvernig nú er komið —
til þess þarf meira en meðal-dirfsku.
Og vert er að benda á það, að eigi
heyrðist eitt orð um það í Lögr.
fyrir 31/2 ári að Thorefélagið myndi
eigi standa við samniuginn.
Þá var fárviðrið þvert á móti mest
yfir því, að vér skyldum þurfa að
búa við þessa örgu samninga 10
löng ár.
Nú, er forlög Thorefélags hafa fært
oss að höndum riftingu samninganna
miklufyr, erfárast yfir því, að samning-
unum,erfyrir þremárum þóttuóalandi
og óferjandi, skuli verða að rifta!
Það er ekki svo gott að botna í
svo óviðjafnanlegu hugsanafestunnar
kviksyndi. .
Hér hafa þá verið leidd rök að
því, hversu ómaklega Lögr. reynir að
skella skuldinni á Björn heitinn
Jónsson.
Mundi hafa verið nær fyrir blaðið
að athuga úr hvaða efni hús það er,
sem það hefir kastað steininum úr.
Hvað mundi hafa mest um valdið,
að Thorefélagið gat eigi staðið við
samninga sína?
Það þarf víst eigi að fara í neinar
grafgötur um það.
Mest hafa óefað hinar sífeldu, taum-
lausu ofsóknir, er félagið varð fyrir
hér á landi gert því erfitt fyrir —
ofsóknir, er keyrðu svo úr hófi, að
og var síðan valinn til þess af hon-
um (í samráði við Pétur biskup, að
því er eg hygg), að fara til Eng-
lands, til þess að lesa prófarkir af
íslenzku biblíunni, sem þá var af-
ráðið að prenta skyldi í Lundúnum.
Stóð prentunin yfir full 3 ár, svo
að vinnan var fremur hæg við próf-
arkalesturinn, en næðið gott til náms.
Og ekki var verið að rígbinda hann
við að vera í Lundúnum. Meðan á
verkinu stóð, sat hann stundum á
Frakklandi og stundum á Þýzkalandi,
og prófarkirnar voru sendar þangað.
Þessi ár uotaði hann því bæði til
þess að skoða sig um og til þess að
læra frönsku og þýzku í heimalönd
unum sjálfum. Enda talaði hann
báðar þær tungur jafnan síðan. Síðan
vorið 1866 var hann ávalt búsettur
á Englandi.
Arið 1871 varð hann bókavörður
við háskólabókasafnið í Cambridge
og gegndi því embætti jafnan síðan,
unz hann fékk lausn frá því fyrir
eitthvað 3 árum. En háskólinn veitti
honum sérstök eftirlaun.
Það þótti mikið happ, er hann
hlaut það embætti. Sjálfur sagði
Lögrétta eggjaði kaupmenn lögeggjan
að flytja eigi neitt með §kipum fé-
lagsins I
Sennilega vili T.ógr. eigi gera svo
lítið úr sínum eigin áhrifum, ajð sú
lögeggjan hafi engan ávöxt borið.
En um leið játar þá blaðið sinn þátt
i því að hafa fært yfir höluð þjóð-
inni samgöngu ógöngur þær, sem
nú er komið í.
Ef landsmenn hefðu einhuga stutt
Thorefélagið, eins og vera bar, má
fullyrða, að aldrei hefði til þess kom-
ið, að það hefði þurft að fá uppgjöf
samninganna. Þá hefðum vér öll
þessi 10 ár grætt árlega ekki tugi,
heldur hundruð þúsunda á samkepn-
inni, sem trygð var milli félaganna,
í stað þess, að nú vinna félögin sam-
an að því að hækka farm- og far-
gjöld, og landsmenn súpa seyðið af
— svo sem marglýst hefir verið.
II.
Úr því að eg er kominn á stað —
langar mig og til að minnast ofboð-
litið á nokkur afskifti ráðherra af
þessum nýju samningum.
Eg tók eftir því í Isajold um dag-
inn, að mælst var til þess, að ráð-
herra skýrði frá því, hvort hann
hefði snúið sér annað en til Sam.fél.
til þess að fá tilboð, en eg hefi
hvergi séð gerða grein fyrir því.
Mundi það vera svo að skilja, að
um það fáist engin skýrsla?
Annað atriði er það og, sem eigi
hefir verið bent á i þessum umræð-
um, að því er eg minnist.
Eg man eigi betur en að Thore-
félagið lofaði að halda uppi sam-
kepni við Sam.félagið í millilanda-
ferðum, ef gefnir væru upp samn-
ingarnir.
Ef svo var, virtist liggja nærri, að
því yrði haldið að félaginu af ráð-
herra og uppgjöfin bundin við það,
að sú samkepni yrði meira en á papp-
írnum þ. e. að krajist vceri að jélagið
yrði að halda sömu kostum og hingað
til. Að því hefði verið samkepni-
bragð — svo mikið, að Sam.fél. hefði
sjálfsagt verið neytt til að breyta í
engu sínum töxtum — og með því
öllu verið bjargað.
En hefir þetta verið gert? Svo
munu margir spyrja — og því æði
æskilegt að fá vitneskju um það.
Og að lokum fyrirspurn til Lögr.
Hún segir, að öllu hefði verið
borgið nú, ef B. J. hefði samið við
Samein. fél. eitt; 1909 — þá engin
breyting orðið.
hann mér, að hann ætti mest sitt
lán biblíunni að þakka, »blessaðri
gömlu bókinni*, eins og hann að orði
komst. Hún varð þess valdandi, að
hann kyntist Sharp og fór til Eng-
lands, og mr. Sharp mun hafa átt
drýgstan þáttinn í því að koma
Eiríki að bókavarðarstárfinu. Mr.
Sharp þekti hæfileika hans og hafði
tekið mikilli trygð við þau hjónin.
Komu þau sér einkar vel meðal
Englendinga og eignuðust marga vini.
En um engan þeirra hefi eg heyrt
þau tala jafnhlýjum orðum og mr.
Sharp. Eiríkur sagðist blátt áfram
telja hann heilagan mann, og hann
gat orðið klökkur, er hann sagði
mér frá honum. Töldu þau hjónin
það hátíð á heimili sínu, ef þau gátu
fengið hann til að heimsækja sig og
dveljast hjá sér nokkra daga. Hann
var eins konar trúboði og ferðaðist
viða um lönd.
Arið 1878 var Eiríkur gerður
»Master of Arts« (meistari) við há-
skólann sakir , verðleika og honum
veitt öll háskólaréttindi. Sama ár
fékk hann vísindafjárstyrk, til að
ferðast um Norðurlönd og rannsaka
------- ■ ■■■■■■ ■ ■ 1 .................—
En hver trygging er fyrir því, að
núverándi ráðherra vor hefði eigi
fengist til að breyta peirn samningi,
er gerður var við það eitt — úr því
að hann, að því er virðist að þarf-
lausu, fekst til að breyta samningn-
um 1909?
Blómsveigasjóöurinn.
Kona í Austurbænum á ungan son
og efnilegan, sem henni er afar kær.
Nú bar svo við skömmufyrir jólin,
að drengurinn sýktist og veikin fór
versnandi dag frá degi, svo að móð-
irin varð hrædd um lif hans og sem
örvita af hræðslu og harmi. — Með
ósigrandi afl kom henni nú í hug
»Blómsveigasjóður Þorbjargar Sveins-
dóttur«, og hún hét á hann í þeirri
von, að drengnum yrði lengra lifs
auðið. — Þá leit guð á barnið og
því batnaði.
Þetta er í fyrsta skifti sem heitið
'hefir verið á sjóðinn, og sagan er
áreiðanlega sönn. Kona.
Fjármál landsius
vmru til umræðu í stúdentafélaginu
í fyrrakvöld.
Ræður fluttu: form. fél. Halldór
Jónasson cand., Páll Torfason, er
flutti langt erindi um endurbætur á
fjármálafyrirkomulaginu m. a. með
stofnun allsherjar þjóðbanka í mörg-
um deildum —, Björn Kristjánsson,
Guðm. Hannesson prófessor, Indriði
Einarsson skrifstofustjóri og Bjarni
frá Vogi.
Bráðlega mun fundur haldinn af
nýju i félaginu og mun Björn
Kristjánsson flytja inngangserindi um
bankamál 'vor.
Stúdentafélagið blómgast mjög vel
í vetur, hefir tekið á dagskrá ýms
þjóðnytjamál og fundir verið fróð-
legir og skemtilegir.
Prestskosping
fór fram á Hólmum í Reyðarfirði
snemma í vikunni. Flest atkvæði
hlaut Þórður Oddgeirsson aðstoðar-
prestur í Sauðanesi : 67. Næstur
honum fekk sira Benedikt Eyólfsson
3 5 atkv. Ennfr. fekk síra Ólafur
Stephensen 19 atkv. og síra Arni á
Skútustöðum 5.
Kosningin er eigi lögmæt, þar eð
enginn hefir fengið helming greiddra
atkv., en venjan hefir verið sú að
veita þeim, er flest atkvæði hefir
fengið.
rúnastcina, og á þeirri ferð lærði
hann svo vel að tala sænsku, að
innbornum mönnum þótti bera frá.
Ritaði hann eftir það ýmsar ritgerðir
um rúnir í ensk vísindarit.
Eirikur kyntist snemma enská
skáldinu William Morris, og sumarið
1871 kom hann með honum hingað
heim til íslands og ferðaðist víða
um landið með honum, og tveim
öðrum Englendingum. Þeir Eirík-
ur og W. Morris voru aldavinir
og unnu mikið saman, unz Morris
andaðist 1896. Þeir þýddu á
ensku í félagi og gáfu út ýmsar
fornsögur vorar, svo sem Grettis-
sögu, Gunnlaugssögu Ormstungu,
Hænsaþórissögu, Bandam.sögu og
Eyrbyggju. Enn fremur Tómassögu
erkibiskups og Heimskringlu o.m.fl.
Áður hafði Eiríkur þýtt á ensku úr-
val íslenzkra þjóðsagna úr þjóðsög-
um Jóns Árnasonar og gefið út með
Georg Powel (2 bindi). »Lilju« gaf
hann og út með þýðingu í ljóðum.
Á íslenzku þýddi hann »För píla-
grímsins* eftir Bunyan og »Storm-
inn« eftir Shakespeare.
Auk þess ritaði hann fjölda rit-
gerða um norræn vísindi, sem hér
Erl. símfregnir.
Khöfn 31. jan. 1913.
Ófriður af nýju!
Vopnahlónu er slitiö.
Stríðið getur byrjað á
mánudag.
í svari sínu slógu Tyrkir
úr og í.
Ný stjórn í Noregi.
Gunnar Knudsen er orðinn yfirráð-
herra og landbúnaðar. Castberg verzl-
unarráðherra og Ihlen utanríkisráð-
herra.
Bændanámsskeið á Hyanneyri.
Dagana 9.—16. febrúar stendur
bændanmásskeiðið það. Auk kennara
skólans flytja þar erindi þessir menn:
Guðm. Finnbogason dr. phil., Gísli
Guðmundsson gerlafræðingur, Magn-
ús Einarssou dýralæknir, Sigurður
Jónsson frá Yztafelfi og Sig. Sig-
urðsson búnaðarráðunautur.
Miklu fleiri hafa sótt um að komast
á námsskeiðið en hægt er að taka
móti. Þó verða aðkomumenn á
Hvanneyri að staðaldri 60—70 manps,
meðan á námsskeiðinu stendur. í
fyrra fór sú tala síðasta daginn upp
yfir 300.
--------"Tr-.........—
ísafoldar númerin
3, 4, 5, 6 og 7 á þessu ári verða
keypt á afgreiðslu ísafoldar — og
eru þeir, sem kynnu að vilja selja
þau beðnir að snúa sér þangað sem
jyrst.
Misþynning Kaþólskir trúboðar
á holdsvoik- j Kina hafa flutt hroða
um monnum. '.
frettir af misþyrming-
um þeim, er holdsveikir menn verði
fyrir þar i landi. í einu þorpi voru
allir holdsveikir menn, 39 talsins,
teknir og farið með þá út fyrir bæ-
inn að dýki einu, er fleygt hafði
verið í miklu brenni og steinolíu
helt á. Var síðan kveikt í brenninu
og hinum holdsveiku mönnum hrint
á eldinn — með reiddum byssum
og brendir á þessu báli í augsýn
áhorfenda svo þúsundum skifti.
yrði of langt upp að telja. Mun
þeirra flestra getið í einkar rækilegri
grein, er kaupmaður Ben. Þórarins-
son hefir um E. M. skrifað í III.
árg. Óðins, 11. blað.
Eiríkur Magnússon unni mjög
skáldskap og var sjálfur skáldmælt-
ur; orti hann bæði á íslenzku og
ensku. Af öllum skáldum held eg
að hann hafi unnað Runeberg
heitast, enda þýddi hann ýms af
kvæðum hans á ensku og gaf út.
í viðtali sínu við menn þreyttist
hann aldrei á að lofa Runeberg, og
þegar eg síðast heimsótti hann(i9io),
var hann að lúka við þýðingu á
»Kung Fjalar«. — Hann var afburða-
vandvirkur í þýðingum sínum, en
ekki sagðist hann hafa vandað sig
eins á neinu og ensku þýðinguuni,
er hann gerði af »Alteins og blómstrið
eina«. Hana hafði hann í smíðum
meira en ái- Enda minnist eg ekki
að hafa séð jafn nákvæma þýðing af
nokkuru ljóði á nokkurri tungu.
Þar er hver hugsun frumsálmsins
nákvæmlega þrædd, og svo að segja
hverju orði til skila haldið. Hin
mikla lotning, er hann bar fyrir