Ísafold - 12.04.1913, Blaðsíða 4

112
ISAFOLD
son í Knarartungu ytri, Guðm. Magn-
ússon á Stóra'Kambi, hreppsnefndar-
oddvita Hallbjörti Þorvaldsson í Gröf,
Kjartan kaupmann Þorkelsson á Arn
arstapa og útvegsbónda og hreppsnefnd
armann Brand Jóhannesson f BárSar
dal við Hella og marga fleiri. Voru
þeir allir á einu máli, að ómögulegt
vœri annað en að Breiðuvtkurhreppur
ætti glæsilega framtíð fyrir höttdum,
og að það væri enda farið að lýsa af
þeim vonardegi, og bentu þeir mér á
mörg slfk einkenni, sem eg hlaut að
kannast við, að eru óræk. Vitanlega
gjörðu þeir ekki — og það gjöri eg
ekki heldur — ráð fyrir því á neintt
yfirnáttúrlegan hátt, líkt og þegar
»manna« rigndi yfir ísraelsmenn á eyði-
mörkinni forðum. Nei, þeim var ljóst,
að það hl/tur að verða fyrir starfsemi
mannsandans samfara líkamlegum dug
og dáð, að starfa með alúð og fólagsskap
að öllu því sem til heilla horfir.
Til þess nú að s/na, að þessir vor-
draumar þeirra hljóta að rætast, og
það álit mitt sé á viti bygt, að aftur-
förunum só þegar lokið, skal hór bent
á nokkuð af því sem eg fekk vitneskju
um í Braiðuvíkurhreppi.
Á síðustu 6—8 árum hafa flutst inn
í sveitina, nokkrir menn sem ymist
eru ættaðir úr eða hafa dvalið lang
vistum í nokkrurh hinna framfaramestu
s/slum iandsins, svo sem: Árness- Dala
Suðurmúla- og Borgarfjarðars/slum, og
má slíkt heita stórhapp fyrir hreppinn,
því þó þessir menn séu ekki neinir
auðk/fingar eða andans ofurmenni, þá
munu flestir þeirra hafa til að bera
talsverða bæði Ifkamlega og andlega
hæfileika. Með öðrum orðum: þeir eru
hugsandi og hags/nir menn, með marg-
breyttari lífsþekkingu heldur en alment
gerist hjá mönnum sem alist hafa upp
í afskektum útkjálkahóruðum, og lít
inn eða engan kost átt að kynnast um
heiminum með sinni síföldu umbreyt-
ingu sökum vaxandi menningar og
mentunar. Meðal þessara manna eru
flestir þeir, sem eg hef nefnt hór að
framan, og er enginn vafi á því, að
þeir hafa þegar markað n/ spor sem
liggja í framfaraáttina, og þessi fram
fara og menningarstraums vakning
hl/tur að fá meiri áhrifaþunga við hvert
árið sem líður, og þeirra nvtur við, ef
þeir halda fast saman og hopa hvergi,
þó við /msa erfiðleika só að etja; láta
það engin áhrif hafa á sig, þótt þröng
s/ni og þ/lyndi afturhaldsseggja, kalli
viðleitni þeirra »n/móðis mikilmensku«
sem gera þyrfti hóraðsræka, svo hugs-
unarkreppa skrllshátturinn geti óhindr-
aður haldið sínu forna öndvegissæti.
Húsabótum, bæði fyrir menn og fén
að, hefir stórum farið fram á síðasta
áratug. 1903 voru að eins 2 heyhlöð
ur í öllurn hreppnum, báðar bygðar af
aðkomumönnum, en nú rounu þær vera
um 20, allar með járnþaki. Mjög
margir bæir eru nú orðnir með járn-
þaki, og sömuleiðis fjós. Timburhús
voru reist á 5—6 bæjum þegar eg fór
þar um, þó rnyndarlegast væri á Arnar-
stapa, hjá Kjartani Þorkelssyni, járn
varið íbúðarhús, 18x12 al., búið út
fyrir verzlun í öðrum enda, þótt enn
hafi ekki verið notað, — og í Gröf
hjá Hallbirni oddvita, steinsteypuhús
10 x 12 með kjallara undir. Hann hefir
og reist þar á eignarjörð sinni annað
hús, sem rúmar 20 stórgripi og á ann
að hundrað fjár, og hlöðu, sem tekur
8—10 hundruð heyhesta. Húsabætur
þessar sagði hann mór að hefðu kost-
að um 6000 kr., og eru þetta stór-
fengleg framfaraspor at' efnalitlummönn-
um, er bera vott um framgjarnan hugs
unarhátt og s/na, að fátt er ómögu-
legt, ef viljann vantar ekki.
í Breiðavlkurhreppi er 5 ára gam-
alt búnaðarfélag, og voru félagar þess
um 20. Arlega hafði verið unnið í því
um 300 dagsverk, mest túnaslótt-
ur, og sáðreitir, sem óðum eru að fær-
ast í vöxt þar með góðri uppskeru.
Nokkrir menn úr austurhluta hrepps-
ins voru félagar í rjómabúinu í Stað-
arsveit, og talsverður áhugi var vakn-
aður fyrir stofnun slátrunarhúss fyrir
alla s/sluna, og var helzt ráðgert að
reysa það f Stykkishólmi. — Þá höfðu
og Breiðvíkingar með höndum að koma
upp bókasafni í hreppnum. Hafði ver-
ið skotið saman dálítilli fjárhæð, og
var svo áformað, að sveitarsjóður tæki
þátt í. Taldi oddvitinn víst, að það
mundi ná fram að ganga, og bóka-
safnið þannig verða eign almennings.
Bæði þessi framfarafyrirtæki geri eg
ráð fyrir að nú séu komin í fulla fram-
kvæmd, enda bæði þess verð.
Þá vll eg geta þess Breiðvíkingum
til hróss að þeir voru með fyrstu hrepp-
um tíl þess að ganga undir hin n/ju
fræðslulög, og er það því virðingar-
verðara sem barnafræðsla líklega hefir
áður verið þar lakari en skyldi. Það
s/nir, að menn hafa þó haft opin aug-
un fyrir nauðsyninni. Frumvarp til
fræðslusamþyktar fyrir hreppinn var
eg svo heppinn að sjá, og get eg ekki
l/st því nánar en svo, að það væri
bæði vel og viturlega orðað, eins og
vænta mátti af jafnmiklum sk/rleiks-
mónnum eins og þeir eru Helgi í Gísla-
bæ og Hallbjörn i Gróf.
Því vil eg bæta hér við, að eg fekk
fregn af því frá Englandi í fyrra, að
Bi eiðvíkingar, fyrir milligöngu oddvita
síns, hefðu sent þangað ull, og keypt
erlenda vöru fyrir, og sannfærði það
mig um, að þar hafa þeir stigið eitt
hið nauðsynlegasta framfaraspor síðan
eg var á ferð, enda varð eg var við
áhuga manna í þá átt. Árleg útgjöld
sveitarsjóðsins hafa á síðustu 10 árum
aldrei farið fram úr 1500 krónum.
Eg tel hæpið að hinar miklu auðs-
uppsprettur og landkostir í Ameríku,
sem fólk er að keppa eftir, taki Breiðu
vík mikið fram, og virðist það athuga-
vert ástand, að okkar fátæka og :á-'
menna land skuli árlega missa þangað
tugi og hundruð af efnilegasta fólki
sínu, en blómlegustu blettir landsins
liggja í órækt og niðurníðslu sökum
mannleysis, og s/nist ekki óviðeigaudi
að þing og stjórn lóti sig þetta nokkru
skifta, — að minsta kosti leggur Cana-
dastjórn, og euda fleiri þjóðir, meira
í sölurnar til að byggja land sitt, og
sannast hér sem oftar, að við íslend
iugar erum eftirbátar í flestu, sem
helzt má að gagni koma.
Loks sn/ eg máli mfnu til allra
þeirra sem orð mín sjá eða heyra, og
sem á einhvern hátt ekki þykir fara
vel um sig þar sem þeir eru, og spyr
þá að, hvort þeim synist ekki vel til
fallið að leita nánari uppl/singa um
landræmuna kring urn Snæfellsjökul
heldur en hór hefir verið rúm og tími
til að l/sa. Eg þori að ábyrgjast, að
eg hefi hór ekkert ofsagt, — en hitt
getur komið til mála, að »sínum aug
um líti hver á silfrið«. Það kostar
ykkur ekki svo mikið að skreppa vest-
ur á Snæfellsnes, hvort heldur sem er
landveg eða sjóveg, til að sjá með
eigin augum hið frjósama, og þó um
leið hrjóstuga hórað, hið fagra, en jafn
framt tröllslega andnes. Ánægjan yfir
að geta skoðað jafn aðdáanlega sam-
eining fegurðar og hrikaniyndar nátt-
úrunnar mundi margborga ferðina, hvað
sem þvi líður að setjast þar að.
Mér er sem eg heyri einhverja segja
i skopi: Hann ætlast þó líklega ekki
til, þessi Snæfellsness agent, að meiri
hluti landsmanna flytji vostur í Breiða-
vík ! Onei ! Ekki ætlast eg nú reynd
ar til þess, eri svo ieit eg til, að þótt
þangað kæmu 4—500 manns, þá væri
ekki þrerigra um vik þar til bjargráða
heldur en sumstaðar á kaupstaðarmöl-
unum, og lítur þó út fyrir að fólki
þyki þar seint of setinn bekkur. Þeg
ar allar eyðijarðirnar í Breiðavík eru
bygðar, »þá er þar enn meira rúm«.
í Stapa-, Hella- og Beruvíkurlandi, og
enda víðar, eru miklir flákar af grjót
lausnm og grasvana, en frjóvum mold-
armóum, svo tugum dagslátta skiftir
í hverjum stað. Að rækta þá alla er
margra ára starf fyrir fjölda manns,
og þegar það væri búið hygg eg það
vera mundi álitlega hjörð, sem mætti
framfleyta á afurðunum. Skyldu ekki
Reykvíkingar vilja gefa nokkra aura
fyrir ferstiku í slíku landi til útrækt
unar. Eg só í anda landareignina á
Hellum þegar búið væri að byggja víðs-
vegar um hana 30—40 timburhús með
afgirtum, ræktuðum túnum í kring, og
stórar hjarðir kúa, sauða og hrossa
breiðast um lyugheiðarnar fyrir ofan,
og nokkra tugi mótorbáta þjóta fram
og aftur kring um nesið með fullfermi
af því, sem fjöldi manna fórnar fó sínu
og lífi fyrir — þorskinum. Mér er
sem eg sjái hinn gamla Snæfellsjökul
glotta með fegins svip, laugaðan hinu
eldheita skini júnísólarinnar, yfir at-
orku og auðlegð þessara brjóstbarna
sinna, vitandi það, að þá væri ekki
lengur sagt um neinn til óvirðingar,
að hann væri »Jöklari« eða »undan
Jökli«. Þá mundi Reykjavík fara að
gjóta hornauga norður á nesið með
»hvíta hólnum«, til að grenslast eftir,
hvort n/lendan þar — hin n/ja borg
-— mundi ekki þá og þegar vaxa sór
yfir höfuð. — Já, og þið Reykjavíkur-
búar ! Hvernig stendur á því að þið
kostið árlega of fjár til að rækta mela
og mógrafir, sem litla vexti gefa, eða
þá kaupið reitings slægjur upp um
Borgarfjörð og Kjós, sem kostar stór-
fé, fyrir utan að ná því til sín ? Hví
farið þið ekki heldur með fólk og fá-
ið að slá á engjum Breiðv/kinga, sem
nú ár eftir ár eru ekki notaðar ? Altaf
sprettur grasið, og altaf verður það að
sinu, og fer undir klakann. Hér væri
að mfnu áliti um stóra hagsmuni að
tefla. Flntningur ekki lengri en úr
Borgarfirði, og meðalmaður getur sleg-
ið k/rfóðrið á 3 dögum, og loks fund
in atvinnugrein handa fátæku héraði.
Allra blaða bezt
Allra frétta flest
Allra lesin mest
ÍSAFOLD
Kemur út tvisvar í viku alt
árið, 104 blöð alls.
Allir, sem vilja fylgjast með
í þjóðmálum, halda ísafold,
hvaða flokks sem eru.
Kaupbætirinn betri sögur
en nokkurt annað blað flytur.
Kostar aðeins 4 kr. Lang-
ódýrasta blað lindsins.
Ekkert heimili lands-
ins má sjálfs sín vegna
vera án lsafoldarl —
LIFEBUOY SOAP
(LÍFEBUOY SÁPAN)
A hverjum degi, á hverju heimili, aistaðnr má bjarga lífi manna með
þvi að nota þetta dásamlega og lieilnæna sjerlyf. Það er bæði sápa
og hreinsunarlyf iim leið—styrkir heilsuna og eykur hreinlæti, en
kostar þó ekki meira en vanaieg sápa. Hún er jafngóð til andlits—og
handþvotta og tii baða, til að lauga sjúkíinga eins og til allra heimil-
isþvotta—yfir hóíuð til þvotta og ræstinga í hverri mynd sem er.
Nafnið LEVER á sápunni er trygging fyrir hreinleik hennar og kostum.

Conkíitt lindarpennar
W‘
V-'
er fylla sig sjálfir (án sprautu) fást aðeins i
Pappírs- og riífangaverzíun
.ti
Mótorskonnortan
„ N o r d 1 y s e t “
íæst keypt
í því ástandi, sem hún er í nú,
í Slippnum.
Tilboð sendist til
Hins danska steinolíuhlutafélags,
Islands deild.
Hall’s Distemper hefir rutt
nýja braut í húsaprýði.sem
gjörir heimiiin bjartari,
hreinni og heilnæmari.
Hann er hinn haldbezti húsafarfi,
heldur árum saman sinu upprunalega
ijtliti; veggjapappír lætur aftur á móli
ásjá frá fyrsta degi, litast upp og á
hann safnast ryk og óhreinindi.
Hall’s Distemper er fullkomlega
sóttvarnandi, er borinn beint á vegg-
ina, verður afar harður; við vorhreins-
un má þvo ryk og óhreinindi af hon-
um úr volgu vatni.
(skrásett
vörumerki)
Hall’s
Distemper
er óviðjafnanlegur að gæðum, hefir
allsstaðar meðmæli frá helztu heilbrigð-
isnefndum, byggingameisturum og mál-
urum. — Aðeins búinn til hjá;
SISSONS BROTHERS & CO. LDT.
HULL, ENGLAND.
ítarlegar upplýsingar um þenna ágætis
nýtízkufarfa gefur:
Kristján Ó. Skagfjörð, Patreksfirði.
Dvelur í Hull á Englandi til marzloka,
32 Margaret Str.;
X8LI
Gerlarannsöknarstöðin
í Reykjavík, Lækjargötu 6
tekur að sér alls konar gerla rann-
sóknir fyrir sanngjarnt verð, og er
venjulega opin kl. n—2 virka daga.
Jafnframt útvega eg, sern aðalum-
boðsmaður á íslandi fyrir sjónfæra-
verksmiðju C. Reicherts í Wien
Austurriki, hinar beztu, ódýrari smá-
sjár (Microskop) með innkaupsverði,
og hefi sýnishorn af þeim á rann-
sóknarstöðinni.
Gísii Guðmundsson.
Boccaccio: Dekameron
store, rigt ill. Pragtndgave, elegant indb.,
kun 3,75, för 16,80. Spielhagen : Hammer
og Ambolt, elegant indb. i 2 Bind., knn.
1,00. Balzac: Ester, verdensberömt Bog,
kun 0,75. Daudet: Eline Ebsen, berömt
Roman, kun 1,00 för 3,75. Greville:
Kleopatra, en Kœrligshedsfortælling kun
0,75, för 3,50. I. L. Heiberge Skuespil
3,00 för 6,00. Tuxen: Stjerneverdenen,
med III. og Kort, eleg. indb. 3,00 för 8,00.
Savage: Den maskerede Venus I—II indb.
kun 0,65, do.: Min officielle Hustrn 0,35.
Gaboriau: Dramaet i Orcival I—II kun
0,50. Casanovas galante Ungdoms, eventyr,
rigt. i 11., 3,50. Zola: Drömmen, 254 Sider,
knn 0,50, do.: Therese Raqnin 0,35, do.:
Som man saaer, (Storborgerliv), Zolas
berömteste Bög, elegant indb., knn 1,00.
Fortegnelse 1600 Boger til billige Priser,
vedlægges gratis. Bögerne ere alle nye
og fejlfri, sendes med Efterkrav.
S. V. Petersens, Bogliandel
45. Pilestræde 45. Köbenhavn K.
Bókav. ísafoldar.
Mikið úrval af
Guitarnótum,
t. d.: Sange af Farinelli, Aprils-
narrene Elise, en yndig Blomst,
Emilies Hjærtebanken, Om dagen
ved mitt arbete, naar Soleti ganger
til hvile, Vossevangen, o. s. frv.
Romancer og Vaudeville Sange.
Erik Bögh’s Vaudv. og Viser.
Sænskir, norskir, danskir, þýzkir
franskir og ítalskir
þjóðsöngvar,
alt útsett fyrir
g u i t a r
Bókav. ísafoldar.
Likkistur,
Líkklæði,
Kransar.
Lítið á birgðir mínar áður en þér
kaupið annarsstaðar. Teppi lánuð
ókeypis i kirkjuna,
Eyv. Árnason,
trésmíðaverksmiðja, Laufásveg 2.
Deir kaupendur
ísafoldar hér i bænum, sem skift hafa
um heimili, eru beðnir að láta þess
getið, sem allra fyrst, í afgreiðslu blaðs-
ins, svo þeir fái blaðið með skilum.