Ísafold - 26.04.1913, Side 2

130
ISAFO LD

gróðursetja þær. Til þess gafst mér
þó tími og tækifæri, að því leyti
er snertir plöntun við Vík En það
vantaði ekki nema það, að vér Jét-
um skógarvörð fara á kostnað land
sjóðs frá Reykjavík austur í Alftaver,
til þess að planta um 200 plöntur, ef
vér þurfum að halda á honum hér
sökum áriðandi, yfirgripsmikillar
vinnu.
Að öðru leyti er þessi grein eins
ofhlaðin með ilsku eins og önnur,
sem áður var skrifuð um skógrækt af
hálfu bænda, og felur í sér mikið
þvaður, t. d. að vér skógræktarmenn
ættum að eiga kaup okkar og dugn-
að undir bændunum, líkt og góð
hjú. Guð hjálpi þeim manni, er
reyndi að vinna að skógrækt hér á
landi með þeim skilyrðum, eins og
ástandið er nú. Hann myndi víst
fljótt verða þreyttur og svangur.
Og hvað snertir það í raun og veru
okkur, að hr. Helgi Þórarinsson hef-
ir haft uppbyggilega kvöldfræðslu
með hinum eða þessum mönnum. —
Ennfremur skrifar hann: »Eg vona,
að við séum ekki þeir aumingjar,
að láta skógræktarstjóra leiða okkur
í þær gönur, að við förum að rækta
skóg með því móti að eyða stór-
miklum áburði til hans«. Þetta fel-
ur í sér svo mikla vanþekking, að
bezt er að taka það fram.
Eg hef bent á, að eftir reynslu
þeirri, sem vér höfum fengið hingað
til, mundi ekki borga sig, að gróð-
ursetja erlendar plöntur í óræktaðri
jörð, i stuttu máli, að þær virðast
ónýtar til skógræktar, þ. e. gróður-
setning í stórum stíl, en þess vegna
myndu margar þeirra þroskast vel i
einhverjum litlum bletti, þar sem
jarðvegurinn hefir verið vel undir-
búinn, en til að rækta lítinn blett,
þarf ekki stórmikinn áburð. Ekki
þekki eg enn þá erlenda trjátegund,
sem eg vil mæla fram með að planta
í óræktaðri jörð hér á landi, en sá
maður, sem er höfundur »Skógrækt-
arritsins« er þar á móti svo klókur
að hann getur mælt fram með fleir-
hátta á því svæði náttúrunnar, sem
hingað til hefir litið verið rannsakað,
og það er bein mótsögn að segja að'
slík rannsókn komi í bága við vis-
indin. Jafn fjarstæð er sú fullyrðing,
að sum fyrirbrigði spiritismans séu
beint á móti lögum náttúrunnar, þvi
að engin þau náttúrulög eru enn
kunn, er eigi megi búast við að reki
sig á önnur lög eða öfl, sem dulin
kunna að vera. Spíritistar verða var-
ir staðhátta og skýra frá tilraunum,
og búa sér síðan til getgátur, er bezt
útlisti og samanraði staðháttunum; er
sú aðferð þeirra auðvitað fullkomlega
vísindaleg. Og nú hafa þeir safnað
ótæmandi forða af íhugunum, vott-
uðum og sönnuðum með öllu leyfi-
legu móti, og hafa ákveðið og sýnt
með hverjum skilyrðum slík fyrir-
brigði megi framleiða. Þeir hafa
einnig komist að vissum almennum
niðurstöðum, viðvíkjandi rökum eða
uppruna fyrirbrigðanna, og neita
hreint og beint, að þeir menn, sem
eigi hafi kynt sér neitt af þessum
staðreyndum, kunni að dæma um
eða mela þær eða leiða af þeim
ályktanir.
Vér sem höfum rannsakað, svo oss
dugir, framkomu og fyrirbrigði spíri-
tismans, í allri hans vídd og breidd
og ótölulegu afbrigðum, vér eigum
að vera færir um að dæma alt það
sem fram er komið í hreyfingu
þessari og meta það að verðleikum.
Vissulega er þó nokkurs vert, að
losast við þau vandræði, að verða að
skipa Sókratesi, Ágústínusi kirkjuföð-
ur, Lúther og Svedenborg á bekk
l) Englendingar viðhafa c a u s e (orsök)
i rökfræðnm, en Þjóðverjar ekki, og vér
eignm að hafa orðið rök, en ekki orsök
um tildrög öll — eins og Grikkir gerðu
og Rómverjar að þeirra dæmi. Grikkir
höfðn orðin arke (rök) og aitia (orsök),
anRómverjar orðin ratio (rök) og causa
(orsök). (Þýð.)
um, þó hann hafi að eins lærdóm
sinn frá skógræktinni sjálfri. Senni-
lega hefir það vakað fyrir honum,
að það mundi líta meira sjálfstætt
út, ef hann mótmælti mér, heldur
en að vera mér samdóma.
Menn ættu bráðum að hætta að
skrifa slika vitleysu um skógrækt
og skógræktarstjórn eins og hr.
Helgi Þórarinsson hefir gert hér;
neitt gott getur að minsta kosti
ekki orðið af því.
Að því er snertir greinina »Skrít-
ið ferðalag* í Suðurlandi nr. 32 og
greinarnar, er snerta mig í Ingólfi,
hver með annari, þá eiga þær heima
að eins í óþverrablöðum, og það
væri að sýna hlutaðeigandi ritstjór-
um of mikinn heiður að athuga slíkt.
Ásigling.
8 frakkneskir sjómenn drukna?
Aðfaranótt sunnudags var botn-
vörpungurinn Bragi (skipstj. Jón
Jóhannesson) að veiðum, er frakk-
nesk skúta kom siglandí beint á
hann. Bragi reyndi að gefa henni
merki og víkja undan, en tókst eigi.
Frakkneska skútan laskaðist mjög
við ásiglinguna og fór þegar að
sökkva. En báti var skotið út af
Braga og tókst að ná 20 af skips-
höfninni og hafði Bragi þá með sér
hingað. Þá 8, sem eftir voru, átti
að taka í annari ferð — komust eigi
fleiri en 20 í bátinn —, en þeir
fundust eigi í skipinu. Er gizkað á,
að þeir hafi forðað sér úr skipinu
niður í flatbytnu (doríu) og þá lík-
lega hvolft undir þeim. Skúli fógeti
var á næstu grösum og leitaði með
Braga, en eigi hægt að finna bátinn.
Hafskip abr y ggj 11
hefir J. V. Havsteen etazráð í
smíðum á Oddeyri.
með hégiljumönnum eða hrekkja-
limum. Hin svo nefndu kraftaverk
helgra ritninga og frásagnir allra
þjóða, fær nú alt sæti meðal náttúru-
fyrirbrigða, ef sannsögulegt er, og
þarf eigi lengur að berjast við að
reyna til að gera það fyrst »náttúr-
legt». Galdrafár Evrópu og Ameríku
býður oss nú merkilegt viðfangsefni,
með því vér erum nú færir um að
finna grundvöll þeirra fyrkbrigða, eða
greina þau frá hjátrúnni um djöful-
inn, er gerði þau svo hryllileg að
grimmustu refsingum var beitt í því
skyni að kæfa fjölkyngina. Þjóðsögur
og hjátrúarsagnir hvar sem er, bjóða
og stórvægilegan fróðleik til rann-
sóknar, með því slíkt er einatt bygt
á grundvelli fyrirbrigða, sem vér get-
um aftur framleitt, þegar góð skilyrði
eru fyrir hendi, enda má sviplíkt
segja um sumt af fjölkyngi og göldr-
um miðaldanna. í þessu og öðru
getur spíritistinn veitt sögunni miklar
upplýsingar, eigi síður en sálfræði og
mannfræði.
Fyrir kennilýðinn hefir Spiritism’inn
afar-mikla þýðing, því fyrir hann
verða klerkarnir fyrst færir um að
mæta vantrúarmönnum hvar sem
stendur, lausir við hin gömlu vand-
kvæði að eiga að sannfæra óvissu-
játendurna (Agnóstics) og efnishyggju-
lýðinn. Þegar trúfræðin lifnar við og
leiðréttist fyrir hjálp spíritismans,
hlýtur aftur að koma fram eitthvað
af þeim undrakrafti og sannfæringar-
tápi, sem kristinni trú fylgdi á frum-
öldum hennar.
Eins græða vísindin. Þar blasir
við þeim svæði fult af nýjum og
undarlegum stórmerkjum. Það er
kallað, og með réttu, að á baki
binnar sýnilegu náttúru felist önnur
veröld »ósýnileg. Og þó birtist þar
anda mannsins nýr þekkingarheimur,
smátt og smátt — reyndar að sumu
Bökarfregn.
Sbírnir 87. ár 1913, 2 hefti.
Ritstjóri: Guðm. Finnbogason.
í þessu hefti eru 2—3 merkar
ritgerðir, m. a. hið ágæta erindi
landlæknis um jarðarfarir, bálfarir og
trúna á annað líf. — Isafold mun
síðar minnast rækilegai á þetta
Skírnishefti.
Eimreiðin, XIX. ár, 2. hefti
er nýkomin, fjölbreytt að efni —
að venju.
Ritstjórinn ritar þar all-ítarlega um
hina fyrirhugu heimastjórn írlands.
En aftan við hnýtir hann áminn-
ingarorðum til íslendinga um að vera
litilþægari i sjálfstæðiskröfum en
þjóðin er nú. Þinna greinar-aftaní-
hnýting er naumast hægt öðruvisi
að skilja en meðmæla-auglýsingu dr.
Valtýs með nýja uppkastinu og hafi
hann ósæll það talað 1
Annars eru í þessu hefti 2 frum-
kveðin kvæði eftir Guðm. Friðjónsson,
annað um Björn Jónsson; hitt heitir
Björg ljósmóðir. Stgr. Thorsteins-
son á þar 4 smákvæði þýdd eða frum-
samin, Gunnar Gunnarson eitt smá-
kvæði (Næturljóð). Þrjár sögur þýdd-
ar flytur heftið, eftir Strindberg,
Johan Bojer og Jeppe Aakjær —
Svíþjóð—Noreg—Danmörku.
Um íshafsveiðar ritar Ólafur Frið-
riksson Möller, og Guðm. dr. Finn-
/
bogason smágrein: Utburðir.
Ennfremur er þar ítarleg grein um
Þórarinn Tulinius og starfsemi hans,
prýdd mörgum myndum.
Loks Ritsjá og íslenzk hringsjá
eins og vant er.
Aftakaveður
var við ísafjarðardjúp á sumardag-
inn fyrsta. Þrír bátar höfðu brotn-
að í Hnífsdal og eitthvað af bátum
í Bolungarvík, en manntjón þó eigi
orðið.
leyti mjög skyldur eða svipaður al-
gengustu fyrirbrigðum. Alt eins
birtist ný þekkingarveröld með stað-
háttum og stórmerkjum spíritistanna.
Nútíma vísindin megna síður en ekki
að skilja eðli sálarinnar (enda efast
um tilveru hennar). Þeirra helzta
ákvæði um hana, er hið meiningar-
tóma orð: »lífskerfisávöxtur« (pro-
duct of organisation). En Spíritism-
inn segir, að sálin sé orsök hins líf-
ræna, og líklega alls efnis líka.
Hann hefir yfirleitt stórum bætt og
aukið þekking vora á eðli mannsins
með því að sanna tilveru sálna fyrir
utan iikamann og þó óaðgreinanlega
frá holdi klæddum sálum hvað vits-
muni snertir. Hann hefir og sýnt
oss efni eða efnisform, sem materíu-
trúin og vísindin kannast alls eigi
við, svo og efnabreytingar, ummynd-
anir og margt fleira, sem furðulegra
er eða sýnist, heldur en allir þeir
kynja-hlutir og frumöfl, sem náttúru-
og efnafræðin fæst við. Þannig veitir
Spírit. oss sannanir þess, að til séu
möguleikar lifrænnar tilveru fyrir utan
eða á bak við hinn efniskenda heim,
en með því sviftir hann burtu hinni
torveldustu hneykslunarhellu trúarinn-
ar á annað líí eftir þetta — sviftir
burtu þeim »ómögnleika«, sem nátt-
úrufræðingarnir kváðu mæta sér, þegar
þeir skyldu aðskilja vitundarlífið frá
heilakerfinu I En samkvæmt kenning
Spírit. er maðurinn í raun og veru
andleifs eðlis, og sál hans tengd við
annan léttari og andlegri líkama en
hinn er vér sýnilega lifum í; en
hvorttveggja líkaminn skal þó þróast
í og með hinu efnislega lífskerfi.
Allsherjar þýðing tilverunnar, hennar
raison d’etre, verður svo sú, að veröld
vor með öllum hennar eðlisbreyting-
um, eftirlögunum (umhverfis-áhrifum,
adaption), a-llri margbreytni efnanna
með þeirra Ijósvaka, sem læsir sig
Gjafirtil Hjálpræðishersins.
Frá hr. H. S. Rvlk höfnm vér fengið
100 kr. gjöf, sem fyrsta skerf til nýja
kastalanB.
Innilegar þakkir fyrir hana. — Stórar
eða smáar gjafir i þessu skyni veröa
þegnar með þökknm hvenær sem er og
lagðar á vöxtu i hankann.
Virðingarfylst
N. Edelbo.
ReykjaYíknr-annáll.
Aðkomumenn: Bjarni LoftBSon sím-
stöðvarstjóri frá Bildudal.
Sigtr. Jóhannsson hyggingameistari af
Akureyri.
Guðsþjónusta á morgun:
I Dómkirkjunni kl. 12 Bjarni Jónsson
(ferming) engin síðdegismessa.
I Frikirkjunni kl. 12 Ól. Ól.
Hjúskapur. Giunnar Þórðarson frá Hala
i Holtum og jungfr. Málfriður Jónsdóttir
Barónsstig 14. Gift 25. apríl.
Lúðrahljómleikar. Lúðrafélag Rvíkur
ætlar að leika á lúðra á Austurveili á
morgun eftir messuna í Dómkirkjunni.
Skipafregn. Botnía fór frá Þórshöfn
25. april, Kemur væntanlega á mánudag.
Sumardagurinn fyrsti heilsaði upp á oss
hér i bæ með all-hærilegu veðri, dálítilli
úrkomu um miðjan daginn, en mildu lofti.
Búðum flestum og stofnunum lokað siðari
blnta dags.
Hljóðfærasláttur þrisvar um daginn.
Kl. 3 lék Bernburg8-sveitin i dyrum al-
þingishússins, kl. 7 hljóðfærasveit K.F.U.M.
(upp við Samkomuhús þess) og loks kl. 8
lúðraBveitin Harpa.
Væringjar heitir nýr ieikfimisflokkur
drengja i K. F. U. M., sem tekið hafa
upp fornan islenzkan húning. Mátti sjá
marga Væringja á sumardaginn fyrsta, í
rauðri skikkju og bláum kyrtli, með hvit-
um leggingum.
Eldariiir í Hekluhrauni
hafa sést mjög greinilega frá Vest-
manneyjum í nótt — mjög miklar
eldtungur — er símað þaðan í
morgun.
gegnum og lífgar alt, með hinum
ómælanda auði gróðrar- og dýralífs;
alt, alt hefir þá allsherjar þýðing að
þjóna að hinu eina óumræðilega
markmiði: meiri og meiri þróun og
froska mannlegrar sálar!
Veraldarlifið er þá eigi einungis
ætlað, að fæða og framleiða hinn
náttúrlega líkama og fullkomna hann
til betri og betri bústaðar fyrir sálina,
heldur á það með sjálfum ófullkom-
leika sínum að miða til sífeldrar
hærri þróunar og hærri andans betr-
unar og fullkomnunar.
í fullkominni samstiltri veröld
mætti hugsa sér skapaðar mjög svo
fullkomnar verur, en þó varla verur,
er ætlaðar væri til vaxtar og þróun-
ar þar, og vel má vera, að þróunin
sé einmitt hið mikla allsherjar grund-
valiar lögmál jarðar vorrar, bæði fyiir
andann og efnið. Nauðsyn andans
til þess að geta lifað, sífelt stríð við
náttúruöflin, andstæði góðs og ills,
undirokun hins minni máttar af hálfu
hins sterkara, eftirsóknin og hin sí-
felda áreynsla mannsins, að herja út
úr náttúrunni krafta hennar og hulda
fjársjóðu: alt þetta hjálpar beinlínis
til að skapa og efla hið fjölbreytta
atgerfi sálar og líkama, svo og allar
hinar göfugustu hvatir vors eðlis.
Þannig hafa allir ófullkomleikar
hnattar vors orðið oss hvatir til að
taka oss fram, og til að efla og full-
komna vort andlega eðli og hæfileika:
byljir vetrarins, hitar sumarsins, eld-
gos og ofviðri, vatn og eldur, hin
beru öræfi, hinir dimmu skógdr, enn
fremur: áþján og ójafnaður, fávizka
og illmenska, eymd og þjáningar —
þetta sem hvervetna eltir oss og tefur:
alt eru það undirrót og meðultilað
vekja, glæða og styrkja gervalt gott
og göfugt í oss, svo sem réttlæti og
miskunnsemi, mannúð og mildi, það
sem vér allir skynjum og játum að
Fræsölu gegnir eins og að*
undanförnu Raqnheiður Jcnsdóttir
Laufásveg 13.
l»ingmálaíundir
hafa haldnir verið þesaa daga í Gull-
bringu- og Kjósars/slu — í Grinda-
vík, Höfnum og Gerðum — sá síðasti
í gær.
Hið helzta, sem samþykt var í lands-
málum var þetta :
Sanibandsinálið: að láta samninga
við Dani niður falla að sinni.
Stjórnarskrárinálið : a ð fella burt
ríkisráðsákvæðið, að skifta landinu í
einmenniskjördæmi, a ð afnema kon-
ungkjör og láta kjósa alla þingmenn
eins og nú tíðkast um þjóðkjörna, að
undanþiggja dómendur frá kjörgengi;
að heimila afnám eftirlauna með ein-
földum lögum, a ð sambandslög við
Dani verði aðeins leidd í lög á sama
hátt og stjórnarskrárbreyting.
Samgöngumál: — Að landssjóður
kaupi strandferðabáta og haldi úti fyrir
landsins reikning, og alþingi styðji eim-
skipafólag innlent eftir mætti.
Eftirlaun. Fundurinn skorar á al-
þingi að vera móti launahækkun em*
bættismanna.
Bankamál. Áskorun um að efla
Landsbankann með ríflegu veltufó og.
stofna nýjan veðbanka, er veiti lán til
langs tíma.
Járnbrautaiinál: Funduiinn álít-
ur, að byrja eigi á því, að koma strand-
ferðunum í fullkomið horf, áður en
hugsað er til að leggja járnbraut hór
á landi, og hafi landið ekki ráð á því,
sem hlýtur þó að vera það bráðnauð-
synlegasta, þá hafi það ekki ráð á því>
að leggja járnbraut; en að gera hvort-
tveggja í senn, hlýtur að vera landinu
ofvaxið. (Símfregn).
Auðæfi hins uýlátna auðkýfings
Morgans, eru nú eftir dauða hans
talin 15 miljarðar króna,
eða 375 sinnum þjóðarauður vor ís-
lendinga, ef talinn er 40 miljónir og
meiri en samanlagður þjóðarauður
Dana (10 miljarðar) og Norðmanna (3-
miljarðar).
séu vorir göfgustu kostir og innræti,
cn vart er hugsanlegt, að þroskast
hefðu, befði reynslunnar kenningu og
þrautir vantað.
Þessi lífsskoðun veitir oss, að mér
virðist, hina beztu úrlausn, sem fáan-
leg er, hinnar ævagömlu gátu: hver
er uppruni liins illa? Því þetta er
einmitt meðalið, sem framleiðir hina
hærri siðlegu eiginleika mannsins —
eiginleika, sem einir gera hann hæfan
sífelda andans tilveru og sífeldar fram-
farir um leið. Tímanleg synd og vol-
æði verður að fullu réttlætt með
þeim fullkomleikum, sem það fram-
leiðir.
Loks leggur Spírit. fastan grund-
völl undir siðajrceðina. Þess var
lengi þörf. Af Spíritismanum lærum
vér, að • vort jarðneska líf er eigi
einungis undirbúningur undir hærri
andans þróun, heldur og að skilja, að
það sem vér venjulega köllum verstu
annmarka lifs vors, sem sé ófriður
þess og þrautir, það er að öllum
Ííkindum bezta og einka-hjálpin, sem
skapar í oss og eflir þá tilfinning,
sem Páll postuli sérkend' með nafni
kærleíkans. Það kalla nú ymsir fræði-
menn allsherjar mannúð eða altruismi,
og fallast allir á að einsætt sé að
rækta þurfi í oss og efla þá mann-
dygð eins langt og hátt og djúpt
sem komast megi. En engir spek-
ingar nútímans kunna þö að ftéra
full rök að þeirri skyldu. Því sé
svo sem þeir kenna, að líf gervalls
mannkynsins hljóti einhvern tíma að
deyja og verða að engu, verður erfitt
að finna ástæðu, er samsvari þeirri
þungu sjálfsfórn, sem fyrnefnd skylda
heimtar, enda finst þá eigi heldur
Svo sterk hvöt, að hún fái menn til
að neita sér um þær holdlegu unaðs-
semdir, sem ölium þorra manna
þykir mest til koma. En sé mönn-
um hins vegar innrætt frá bernsku,