Ísafold - 21.05.1913, Blaðsíða 3

ISAFO LD
161
vildu láta endurskoða vörutollslögin,
einkum hækka gjald á póstböglum,
en lækka gjald af verkfærum og vél-
um til sjávarútvegs og landbúnaðar.
Bankamál. Báðir fundir skoruðu
á alþingi að efla Landsbankann með-
al annars með því að skylda lands-
stjórnina til að nota hann sem mest
til viðskifta.
Laun oq ejtirlaun embættismanna.
Báðir íundir móti launahækkun em-
bættismanna, meðan eftirlaun eru
eigi afnumin (Tryggvaskálaf.) eða
úrlausn fengin á eftirlaunaspursmál-
inu (Húsatóftaf.). j
Enn var á Húsatóftafundi skorað
á alþingi »að rannsaka meöjerð stjórn-
arinnar á Jé opinberra sjóða, t. d.
hvar og hvernig fé þeirra sé geymt«,
»að heimila landsstjórninni að veita
fé úr landssjóði til að veita Þjórsá
yfir Skeiðin«, »að taka ábúðarlöggjöf-
ina til yfirvegunar«. — Tryggva-
skálafundurinn tjáði sig hlyntan einka-
s'ólu á steinolíu og vildi láta veita fé
til tindirbúnings Flóaáveitunni
A báðum fundum skorað á alþingi
að endurgreiða ^Arnessýslu símatillagið
til linunnar frá Ölfusárbtú til Eyrar-
bakka.
Yfirlýsing.
Þá er eg hafði lokið að fiytja fyr-
irlestur minn um rannsókn dular-
fullra fyrirbrigða í Bárubúð á sunnu
daginn og eg var á leið ofan úr ræðu-
stólnum, heyri eg að einhver kallar
upp úr mannþrönginni og segist hafa
leigt húsið og ætli hann að hafa hér
umræðufund á eftir um fyrirlestur-
inn og biður áheyrendurna að vera
kyrra og skorar á mig að gera hið
sama.
Eg bjóst satt að segja ekki við
slíkri kurteisi(II) af neinum hér í bæ.
Maðurinn var herra yfirréttarmála-
fiutningsmaður Gísli Sveinsson. Eg
svaraði þegar, að slikt gæti ekki kom-
ið til nokkurra mála. Eg hefði boð-
að til þessa fyrirlesturs og selt inn-
ganginn, og hr. G. S. hefði ekki
með einu orði farið fram á þetta við
mig á undan, enda mundi eg hafa
verið ófáanlegur til sliks. Eg yrði
því að skoða þetta frumhlaup hans
beina ókurteisi við mig.
Undir það svar mitt tóku áheyr-
endurnir með lófataki, svo ákveðnu,
að eigi varð á því vilst, og fóru all-
ir burt. En mér er sagt, að herra
málafærslumaðurinn hafi, er hann sá
fólkið fara burt, knllað upp, að um
ræðufundurinn mundi síðar haldinn.
Vitanlega er honum meira en vel-
komið að gera fyrirlestur minn að
umræðuefni með bæjarmönnum. En
ef einhver skyldi halda, að eg fari að
ræða það mál við hann, sem var
efni fyrirlestursins, þá lýsi eg hér
með yfir því, að slikt dettur mér
ekki í hug. Það mál er mér heilagt
alvörumál, og eg fer ekki að þræta
um það við þá, sem alla reynslu-
þekking skortir á því. Þá skoðun á
því, er eg lét uppi í fyrirlestrinum,
hefi eg lengi haft, og aldrei farið í
neina launkofa með, þó nð mér hafi
um þykir hlálegt við hana, hvað sem
annars kenningunni sjálfri líður.
Hr E. H. stórhneykslast á því, hví-
líkt annars heims íllþyði vór höf
um dregið saman og sýnt þarna.
O jæja ! Fyrst er nú nafnið á miðlin
um. Hr. É. H. ætti að vera kunnugt
um það, að mesti urmull af þeim
mönnum hafa reynzt svikarar. Og vór
vorum nú einmitt svo óhepnir, að lenda
á einum af því taginu. — Þá eru hin
nöfnin. Svo segja fróðir menn, að nöfn-
in BarJesús og Barabbas muni fleiri
en einn maður borið hafa á Gyðinga-
landi, og er enginn til fráságna um
það, hverir af þeim mönnum hafi verið
vaktir upp þarna í leiknum. En sauð-
meinlausir eru þeir þ a r, báðir tveir.
Mættu þeir fólagar — og reyndar allir
sem í leikhúsiuu voru — vera sár-
móðgaðir af gífuryrðum hr. E. H. um
þá. Eða mundu þeir allir hafa verið
svo »pænir«, piltarnir, sem hr. E. H.
& Co. seldi aðganginn að hér á árun
um t Það vitum vór ekki. En hins
vegar eru til menn, sem muna eftir orð-
bragði Yestmannaeyjadraugsins hórua
í Reykjavík.
Hr. E. H. leyfir sór áð segja, að i
leiknum hafi verið »svo hátt beitt upp
f klámvindinn í orðum og athöfnum,
sem mennirnir þofðu fyrir Iögreglunni«.
Þessari il lgirnislegu ósvffni vísum
ver algerlega frá oss, ög l/sum ummælin
NiðursuðuYerksmiðjan j'sland1, ísaflrði.
Jiauptnenn!
Ef yður er verulegt áhugamál að geðjast viðskiftamönnum yðar, þá
skuluð þér hafa á boðstóium niðursoðnar vörur frá nefndu firma, er
hlotið hefir i. viðurkenningu fyrir vörugæði víða um lönd.
Kaupið hinar heimsfrægu fiskibollur,
Rjúpur, Lambakotelettur, Kindakjöt og Kæfu!
Eflið innleudau iðnað!
Aðalumboð fyrir Reykjavík og nágrenni
H. Benediktsson, Reykjavík.
Tilkynning.
I»ar sem eg ætla að opna nýja
Matvöruverzlun í Bankastræti 14
á morgun, hefi eg flutt
alt byggingarefni og málaravöru
út í bakhúsið við nefnda götu, og vona eg að mínir
heiðruðu viðskiftavinir snúi sér þangað.
Verzlunin verður opin frá kl. 8 f. m. til 8 e. m.
Allir þeir, sem ætla að byggja og mála í sumar, ættu
að snúa sér þangað áður en þeir festa kaup annars-
staðar. — Verzlunin hefir aldrei haft eins mikið af
málaravörum og byggingarefni og nu.
V irðingarfylst
clón SZocga.
ekki, fyrir ýmsra hluta sakir, þótt
ástæða fyrir mig til að lýsa henni
fyrir almenningi. Hitt hafði eg ætl-
að mér, að fræða Reykvíkinga um
starf Sálarrannsóknafélagsins enska.
En af því að eg leit svo á, að flim-
leikurinn gæti orðið til þess að rugla
hugmyndum sumra manna um málið
og orðið því til óvirðingar, — fyrir
því talaði eg.
Eg hefi nýlega séð þess býsna
glögt dæmi, hve öfugt hlutirnir geta
farið að standa í höfði manna, þar
sem hálærður doctorinn okkar, hann
Valtýr Guðmundsson, docent við
Kaupmannahafnarháskóla, hefir alger-
lega hausavíxl á Pílatusi og Kristi i
síðasta hefti Eimreiðarinnar og endar
eina smágreinina á þessum orðum:
»Kristur spurði þó sjálfur: Hvað
er sannleikur?*
Eg tók það fram í íyrirlestrinum,
að þeir einir gætu haft réttar hug-
mvndir um málið, er kynt hefðu sér
það fyrir margra ára reynslu. Hitt
væri eðlilegt, að þeir ættu erfitt með
að trúa, að fyrirbrigðin gerðust, er
ekkert hafa séð.
Þótt hr. G. Sv. byði mér að hlýða
á io fyrirlestra eftir sig um það
efni, dytti mér ekki í hug að hlýða
á einn þeirra, meðan hann ekkert
hefir kynt sér málið.
Vilji hann gera það í alvöru,
skal eg manna fúsastur reyna að út-
vega honum að láni þær bækur,sem eg
hefi lesið um það; sumar á eg sjálf-
ur, og sumar eru eign Tilraunafé-
lagsins eða vina minna. Þær eru
ritaðar af ameriskum, skozkum, ensk-
um, frönskum, ítölskum, svissnesk-
um, þýzkum, rússneskum, sænskum,
norskum og dönskum rithöfundum,
er allir hafa aflað sér mikillar þekk-
ingar á málinu með langvinnum til-
raunum.
Og eg skal benda honum á tíma-
rit með öllum þessum þjóðum, og
auk þeirra á áströlsk og indversk
ttmarit um þetta efni. A því má
hann nokkuð marka, hve víðtæk
reynslan er orðin. Þegar hann hefir
kynt sér öll þessi rit og gert tilraun
með að minsta kosti 3 eða 4
góða miðla um 4—5 ára skeið
þá getum við farið að halda um-
ræðufundi um málið í áheyrn bæjar-
búa, og þá geta bæjarbúar farið að
hafa gagn af umræðunum.
Þá veit eg líka, að hr. Gísli
Sveinsson verður orðinn kurteisari i
garð málsins og gengur ekki eins
nærri persónurétti annara sem nú,
og þá getur samvinnan orðið Ijúf
og okkur báðum til gleði.
Reykjavík, 20. mai 1913.
Har. Níelsson.
Reykiavíknr-aniiáll.
Aðkomumenn: Halldór Vilhjálmsson
skólastióri frá Hvanneyri, Jón Tómasson
óðalsbóndi frá Hjarðarholti.
Haraldur Nielsson prófe sor flutti erindi
sitt nm rannsókn dnlarfnllra fyrirbrigða
á sunnudaginn fyrir svo mörgum áheyr-
endum, sem húsrúm (í Bárunni) frekast
leyfði, en margir urðu frá að hverfa.
sauivizkulaus ósannindi. Aftur á
móti virðist oss áfrarnhaldið af þessum
kafla skáldskapar hr. E. H. vera svo
viðbjóðslega klámfengið,að
vér viljum ekki koma við það frekar.
— Að eins skal það tekið fram, að vilji
hann halda þvf fram, að vór höfum
sýnt, eða ætlast til að sýndur yrði
»eoitus« á leiksviðinu, þá verður
hr. Einar Hjörleifsson opin
ber, ósvífinn lygariaðþvf,
og mun oss gagnast að þessu vitni
allra þeirra, sem að leiknum unnu, og
auk þess fjölda annara manna sem til
hans þektu. Hitt er eigi á vorri
ábyrgð, hvað þeir menn kunna að þykj
ast sjá eða' heyra, sem eru svo gerðir,
að: »fýsir eyrun ilt að heyra og augun
sjá«. — Sem endilega þurfa að sjá og
heyra klám, þar sem það er ekki til.*)
Þá vill hr. E. H. gera mikið veður
úr því, að í leiknum var sýndur prest
ur í einkennisbúningi sínum, með hand-
bók sína o. s. frv., og virðist þar með
gefa í skyn, að vór viljum óvirða guð
og góða siðu með þessu. Vór höfum
*) Lesendur at'Baka vonandi stóryrðin
í þesBum kafla, er þeir gæta þess, hve
hremmilega vér höfum verið svívirtir.
Vér erum enn eigi orðnir svo veraldar-
vanir, að vér kunnum að reifa orð vor og
hngsanir í þá skinhelgisblæju, sem sumir
aðrir nota.
Hjónaefni: Jón Ólafsson stud. med. (frá
Hjarðarholti) og ym. Elísabet Kristjáns-
dóttir (háyfirdómara).
Guðmundur Eirikss umboðssali og
ym. Leopoldína Halldórsdóttir (yfirdómara
!Danielssonar).
Indriði Reinhoit hvarf aftur áleiðis til
Yesturheims á Sterling. Bað ísafold flytja
vinum og kunningjum kveðju með þakk-
læti fyrir góðar viðtökur.
Leikhúsið. Den mystiske Arv
var leikinn á sunnudaginn við mikinn róm
áhorfenda — og eftir leikinn voru leik-
endur margkallaðir fram. — Aðgöngu-
miðarnir eru nú seldir sama verði og
Leikfél. Rvikur tekur.
Skógræktardagurinn. Þeir nrðu ekki
nema 25, sem fóru á sunnudaginn suður
að Vifilsstöðum til þess að gróðursetja
tré. Mörgum mnn veðrið hafa hamlað,
norðanrok 0g kuldi. 2100 plöutur voru
gróðursettar. Að loknu erfiði dagsins
flutti Guðmundur Davíðsson erindi um
skógræktarmál.
Skípafreyn. Sterling fór héðan á
laugardagskvöld með fjölda farþega. Með-
al þeirra: Petersen hafnarverkfræðingur,
frú Sigríður Jacobsen með tveim börnum
(til aðseturs i London). Þangað fór og
jungfr. Halldóra Matthiasdóttir. Enn tóku
sér fari: Chr. Nielsen kanpm. með fjöl-
skyldu sinni til Khafnar og rithöfundnr-
inn Anders W. Holm.
Til Eskifjarðar fór Guðmundur Jóhann-
esson verzlm. með fjölsbyldu sinni, fer
að verzla þar.
V e s t a fór samdægurs.
Aðflutniugsbannsbrot.
Skipstjórinn á Eyjafjarðarbátnum
Jörundi, Oddur, var nýlega sektaður
á Akureyri fyrir tilraun til að flytja
þar í land 1 anker af brennivíni,
12 fl. af Whisky og 17. fl. af Áka-
víti.
Hafði brytinn á s/s Ingof látið
þetta af hendi. Brytinn fekk 200
kr. sekt, en Oddur 50 kr. sekt.
Þingmenska Akureyrar.
Magnús Kristjánsson kaupm. kvað
hafa fengið áskorun frá meirihluta
kjósenda á Akureyri að gefa kost á
sér til þingmensku. Ófrétt enn um
aðra frambjóðendur.
I»ingm. Barðstrendinga.
Hver hann verður, úr því verður
skorið á morgun. Þá talin atkvæð-
in á Patreksfirði. Eftir þeitn frétt-
um, sem ísafold hefir haft að vest-
an, munu öll likindi til að spádóm-
ur vor rætist um úrslitin.
Settur prófastur
í Suður-Þingeyjarprófastsdæmi er
síra Ásmundur Gíslason á Hálsi.
Synodus
verður haldin hér í Reykjavík i
sutnar, hefst á jónsmessudag, 24. júní.
Prófessor Jón Helgason prédikar.
Garðaprestnkall
er endurauglýst laust frá fardög-
um 1913 með sömu kjörum og áð-
ur. Umsóknarfrestur er til 30 júní.
Þess skal getið, að stjórnarráðið
hefir leyft síra Þorsteini Briem að
sitja áfram að sínu fyrra brauði.
aldrei vitað þess nokkur dæmi, að’ það
hafi þótt ósvinna, að sýna nokkra per
sónu á leiksviði í þeim klæðnaði, sem
stétt hennar hæfir. Enda voru margir
andlegrar stóttar menti meðal áhorf-
enda vorra, sem vér höfum haft tal af,
og auðvitað datt ekki í hug að hneyksl
ast á þessu, fremur en öðrum. Það
má líka nærri geta, þar sem það hefir
verið alsiða, bæði hór og eilendis, að
menn hafa dansað fullum fetum á
grímudansleikjum í prestahempum —
og enginn hneykslast, svo ver vitum.
Svo er eins og komið só við hjartað
í höfundinum, ef eitthvað er sett fram
í »ritual«-formi. Ætli hann vilji þá
ekki fá alla þá sannkristnu sómamenn
dæmda óalandi og óferjandi guðlastara,
sem í sveitum og kaupstöðum hafa haft
yfir með prestatónlagi langloku eins og
t. d. þessa: »Látum oss biðja fyrir
kerlingarkindinni, henni móður hans
Odds«, eða: »pistilinn skrifaði Markús
á Miðhúsum til mága sinna« o. s. frv.
Alveg sama er að segja um sálma-
lögin, bæði þjóðkirkjulögin, og þá ekki
síður lagið: »Hærra, minn guð, til þín«.
— Þekkja ekki allir gamanvísur, sem
ganga um laud alt og hafa gengið, jafn-
vel þegar guðrækni var hór meiri en
nú, og eru þó orktar og sungnar und-
ir helztu sálmalögum þjóðkirkjunnar.
Vór höfum heyrt alkunna heiðursmenu,
lærða og leika, syngja^ í veizlum og
samsætum vísuna: »Ólafur karlinn
Tvær stúlkur
trúar og ráðvandar, óskast nú þegar,
önnur til að ganga um beina, hin
til að búa til mat. Hittið undirrit-
aðan á Laugavcgi 31, U. 7—8 í
kvöld.
Keykjavík. 21. maí 1913.
t»ór. B. Guðnmndsson.
Blómsturpottar,
Smjörkrukknr,
Hrákadallar,
laugódýrast í
Verzl. B. Jí. Bjarnason.
Gitðlaugur sýslumadur
hefir legið rúmfastur mikið til
nokkrar vikur.
aumi« undiv laginu: »Alt eins og
blómstrið eina«, eða: »Aldrei skal eg
eiga flösku« undir laginu : »Jesú þín-
ar opnu undir«, og eugan vitað hneyksl-
ast á því. Enda má nærri því geta,
ef sálmalög væru heilög, hvort hefja
mætti upp til þeirrar hátignar lög, sem
ættuð eru neðan úr drykkjukránni. —
En, viti menn! Nú er t. d. eitt lag úr
»Gluntarne« komið inn í kirkjusöngs
bókina íslenzku. Og hvað segja menn
um öll þau drykkjukvæðalög, sem
trúarhetjan William Booth lét sór lynda
að Hjálpræðisherinn noti við sálma sína.
Yfirleitt getum vór ekki kannast við
það, að nokkrir jarðneskir hlutir eigi
að vera »tabu«, 0: heilagir hlutir, sem
ekki má snerta. Villiþjóðir trúa að
vísu á stokka og steina, en það gerum
vór ekki, sízt hér 1 lúterskum sið.
Það er ekki til neins fyrir hr. E. H.,
að ætla sór að innprenta alþýðu, að
þetta og annað eins seu helgidóms-
spell. Hún tekur það ekki öðru vísi
en það er, sem só: viðleitni til að sví
virða oss í hefndarskyni.
Næstu kaflar greinarinnar koma oss
svo lítið við, að þar má fara fljótt yfir
sögu. Dekur hr. E. H. við alþýðu út um
land, sem hann ætlar að veiða með
grein sinni, og óhróðurinn um höfuð,
staðarbúa yfirleitt, tekur eigi til vor-
öðrum fremur, þótt oss auðvitað bjóði
við slíku. — Og þótt hann hafi sór
staklega ráðist á háskóla vorn, látum
Árni Einarsson
klæðskeri
er fluttur á
Laugaveg 5.
af öllu tagi. Þar á meðal:
Shellakk bezta teg. pd. á kr. 1.50.
Ekta hjólhestalakk.
Ahorn- og »Siibelakk«.
Hvitt EmaiIIelakk á loft í
2 pd. dosum á kr. 2,10 dósin.
Líing-ódýrastar í
verzl B. H. Bjarnason.
vór oss það í léttu rúmi liggja. Hann
hefir ekki verið raðinn siðameistari við
þann akóla ennþá. Það eru aðrir menn,
sem vór treystum fult eins vel til þess
— sem só háskólaraðið. Eu eftirtekt-
arvert er það, engu að síður, að mann-
vinurinn hr. E. H., sem einmitt mætti
búast við, að bæði gæti og vildi styðja
þessa ungu mentastofnun vora —
maðurinn, sem altaf hefir trúna, von-
ina, kærleikann, sannleikaun, róttlætið,
siðgæðið og ættjarðarástina á vörun-
um, — að hann skuli, í þess stað,
dylgja um þessa stofnun eins og hann
gerir, svo sem í þakklætisskyni fyrir
það, sem hún er að verða og á að
verða fátækum sonum þessa lands.
Stjórn Stúdentafólagsins hefir þegar
svarað fyrir sig.
Ekki ætlum vér heldur að fara að
verja »unga námsmenn háskólans«, yf-
irleitt, fyrir áaustri hr. E. H. á þá og
þeirra »félagsskap«, hvort sem þeir eru
prestasynir, eða ekki. En kunna mun-
um vér kveðskap eftir skáldið og prests-
soninn, hr. E. H., sem bæði er svo
klúr og svo nærgöngull trúarbrögðum,
að flestir af námsmönnum háskólans,
sem nú eru, mundu blygðast sín að
láta slíkt frá sór fara.
En nú komum vór að því, sem er
mergurinn málsins.
Skáldið hr. E. H. hefir r e i 5 s t,
Þ a ð segir hanu s a 11.