Ísafold - 07.06.1913, Blaðsíða 1

Kemur út tvisvar
í viku. VerSárg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða 1 Jdollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erleiidis fyrirfram.
Lausasaia 5 a. eint.
| Uppsögn (skrifl.) |
I bundin viðáramót, |
f er ógild nema korn |
I in só til útgefauda |
1 fyrir 1. oktbr. og 1
| só kaupandi skuld- |
f laus við blaðið. |
■ .............. g
XXXX. árg.
Reykjavik, laugardaginn 7. júní 1913
45. tölublað
I. O. O F. 946209.
Alþýðufól.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—9.
Angnlækning ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. 2—3
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og B—7
Eyrna- nef- hálslækn. ók. Pósth.str,14A fid.2—8
íslandsbanki opinn 10—21/* og B1/*—7.
K.F.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd,—10 sibd.
Alm. fundir fld. og sd. 81/* sibd.
Landakotskirkja. Öubsþj. 9 og 6 & helgum.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, B1/*—61/*. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—3 og B—8. Útlán 1—8.
Landpbúnaðarfólagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsfóhirðir 10—2 og B—6.
Lapdsskiq,lasafnib hvern virkan dag kl. 12—2
Landsslminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis í>ingh.str.28 þd.og fsd. 12—1
Náttúrugripasafnió opib l1/*—2*/* á sunnud.
Samábyrgb Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráósskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavikur Pósth.8 opinn daglangt
(8—10) virka daga; helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14Bmd. 11—12
Yifilstabahæliö. Heimsóknartimi 12—1
I»jóðmenj»safnió opió þrd., fimd. og sd. 12—2.
Nýja Bi6
sýnir í kvöld (laugardag 7. júní)
og næstu kvöld:
Ljóna-tamningakonan
eða
Greifahöllina og loddarahreysið.
Lýsing úr cirkuslífi
Suðurlanda.
Pantið bílæti í talsíma 344. Op-
inn hálf tíma á undan sýningum.
ísafold.
Nú er færið
að gerast kaupandi ísafoldar
frá 1. júli.
Nýir kaupendur að síðari helming
þessa árgangs ísafoldar (1913) fá í
kaupbæti, um leið og þeir greiða
andvirði l/2 árgangs (2 kr.) 2 af
neðantöldum 3 bókum eftir frjálsu
vali:
1. Fórn Abrahams (600 bls.)
eftir Gustaf Jansson.
2. Fólkið við hafið eftir
Harry Söiberg.
3. Mýrakotsstelpuna og
Guðsfriðinn eftir Selmu Lagerlöf
í þýðingu Björns heit. Jónssonar.
Nýir kaupendur utan Reykjavíkur,
er óska sér sendan kaupbæ.tirinn —
verða að greiða i burðargjald 30 au.
Ella eru menn vinsamlega beðnir
vitja kaupbætisins í afgreiðslunni.
Auk þess fá þeir er nú þegar ger-
ast kaupendur, blaðið ókeypis til 1.
júlí frá þeim degi, er þeir greiða
andvirði x/2 árg.
A 11 i r viðurkenna, jafnt stjórn-
mála-andstæðingar sem aðrir, að
ísafold sé fjölbreyttasta og efnismesta
blað landsins, pað blaðið, sem eigi er
hœgt án að vera — það blað, sem
hver íslendingur verður að halda, er
fylgjast vill með í því, er gerist utan-
lands og innan í stjórnmálum, at-
vinnumálum, bókmentum og listum.
Símið (Tals. 48) eða klippið úr
blaðinu pöntunarmiða-eyðublaðið á
4. síðu og fyllið út.
Til hægðarauka geta menn
út um land sent andvirðið í frí-
merkjum.
ÍSAF0LD er blaða bezt.
ÍSAF0LD er fréttaflest.
ÍSAF0LD er lesin mest.
?1 erfjvö /.
*Lif er navðeyn, Idt þig hvetja,
liktt ei gauði, berttu djarft,
vertu’ ei tauður, heldur hetja%
hnig ei dauður fyr en þarft.
Gellur árgali, Báleldar braka ! —
gleymum draumhjali, bezt er að vaka,
hcettum skrumskvali, striða samtaka,
skúma glystali: stara ei til baka.
Hnjúkar háfjalla, Er ei hvað annað
hvellir þrá-gjalla oss til lífs bannað,
stefnu stórsnjalla: kent, sýnt og sannað,
að standa eða falla! — sem oss fœr mannað ?
Sökkvi svefn-mara, Engin *stjórn« græðir
svimi loftfara, alt sem oss mæðir;
rákni raupara sólin sjálf brœðir
ríkis-tálsnara ; seint jökulhœðir.
þagni gómþvara Samúð skal fœða,
þrœtu-hvalfjara ; samúðin græða
munn og mál spara fólk vort og fræða —
mun oss þarfara. fjöllin sjálf »klœða«.
Stíluð er stefna Fólkið skal finna
stœrri málefna: fúsleik að vinna,
Samúð að efna, og afrek inna,
sundrungu hefna. sem allir sinna, —
Hugur stórrœða sem alla veki,
hiti fjör æða ; sem enginn hreki,
heyrið hryn kvæða og sundrung reki —
halsins áttræða! eins og »drednot,«-dreki!
Eitt er alræði: Styðjum nú starfa
allra samkvœði stœrstu landsþarfa !
í orðum sem œði Hver sem á arfa
efia hagfræði, hönd selji djarfa!
samvinnu stétta, Fyrst þegar fieyin
síngirnd að rétta, fijúga glymveginn,
lýða' strið létta, frjáls og vor eigin,
lif og sál metta. eykst oss þjóðmegin.
*
ft *
Sé eg í anda
sameining landa,
vefinn vítt þanda
viðskifta landa.
Skin á glógyðju
Garðars i miðju,
sannleiks að iðju
i Sökkvabekks smiðju !
JTlaftf). Jocf).
Poestion sextugur.
J. C. Poestion verður sextugur i
dag, f. 7. júni 1853.
Hann er nú orðinn svo þjóðkunnur
hér á landi, að eigi þarf neinni skýr-
ingu við nafn hans að hnýta.
Poestioni Nafnið er nóg. Það
þekkir hvert mannsbarn islenzkt að
heita má, þekkir það og ann því.
Fáir erlendir menn eiga svo góð
ítök í hjörtum vorum — og færri
hafa átt þau jafnvel skilið.
Vakinn og soíinn hefir Poestion
nú um rúman mannsaldur unnið að
því að kynna íslenzkar bókmentir og
íslenzka háttu meðal þýzkumælandi
þjóða. Og í öllum ritum hans, í
öllum afskiftum hans af islenzkum
efnum hefir andað þeirri hlýju og
innileik gagnvart landi og þjóð, að
marg-vert er að minnast við þann
áfanga, sem dagurinn í dag markar
á lífsskeiði hans.
Þeir eru margir hér á landi, sem
senda Poestion í dag hlýar óskir og
þakkir fyrir afrek hans i þarfir íslenzku
þjóðarinnar. Bókmentafélagið, menta-
skólinn, háskólinn o. fl. hafa sent
Poestion samfagnaðaróskir sfmleiðina.
Horfnr járnbrautarmalsins.
Eftir því, sem Isajold hefir spurt
sig fyrir um hjá Jóni landsverkfræð-
ing Þorlákssyni, mun þingið í sumar
fá eitt stórmálið um að fjalla, þar
sem járnbrautarmálið er. J. Þ. hefir
verið á ferð um Noreg til þess að
kynna sér rækilega járnbrautarlagn-
ing þar, og kom og til Khafnar í
erindum járnbrautarmálsins.
J. Þ. vildi lítið tjá sig um horfur
að svo stöddu, en svo mikið skild-
ist oss, að hægt mundi nú að fá fé
lánað til lagningar járnbraut austur
gegn tryggingu landssióðs á vöxt-
um. En hvar? — Um það og önn-
ur nánari atriði mun ekkert svar
fást fyr en ráðherra kemur heim.
Að sjálfsögðu má þingið með engu
móti hrapa að neinu í þessu stór-
væga máli. Þótt það biði einu ár-
inu lengur framkvæmda, skiftir
það engu á við hitt, að rakiiega sé
íhugað og undirbúið af löggjafar-
valdsins hálfu áður en úrslitaákvæði
er gert. Svo margt, er til greina
kemur, t. d. undirstöðu-atriðið það,
hvort landið skuli reka, eða veita
einstaklingum einkaleyfi o. s. frv.
Þá vitneskju fekk Isajold og hjá
J. Þ., að sjálf lagningin á fyrirhug-
aðri járnbraut austur mundi taka 3—
4 ár; eitt ár til undirbúnings og 3
til sjálfrar lagningarinnar.
Sendiherrastefnan i Lundúnum.
Þessi mynd sýnir sexmenninga þá, er hafa haft Norðurálfu-
frið — eða ófrið — í hendi sér síðasta hálfa árið.
Þessir 6 menn eru: Sir Edvard Grey (1), utanríkisráðherra
Breta, Benckendorf greifi (2), sendiherra Rússa, Paul Cambon (3), sendi-
herra Frakka, Lichnowsky fursti (4), sendiherra Þjóðverja, Menzdorf-Poilly
greifi (5), sendiherra Austurríkis, og Imperiali greifi (6), sendiherra ítala.
Forseti sendiherrastefnunnar hefir Edvard Grey verið. Með af-
skiftum sínum út af Balkanófriðnum hefir Grey unnið sér lof allrar
Norðurálfu og getið sér þann hróður, að vera nefndur mestur stjórnvitr-
ingur, er nú sé uppi, í alþjóðamálum. Engum manni er þakkað eins,
að friður hefir haldist í Norðurálfu. Og svo er mikið álitið á Grey
heima fyrir, að grimmir andstæðingar hans í innanríkismálum viðurkenna
óhikað hina feiknamiklu yfirburði hans í utanríkisráðherrasessi, og játa
hann standa þar öllum öðrum á sporði.
Sendiherrar stórveldanna í Lundúnum eru eigi neitt stórkunnir
menn, neinn peirra, flestir nýir af nálinni þar í sveit.
Heimspekisprófi
hafa lokið í Khöfn Ólafur Thors
og Gestur Einarsson, með ágætis-
einkunn, Ólafur Þorsteinsson og
Hallgrimur Hallgrímsson með
einkunn, Helgi Guðmundsson
Jón Björnsson með II. einkunn.
I.
og
íslenzkur samgöngufröm-
uður um 1200.
(700 ára dánarminning
Hrafns Sveinbjarnarsonar).
I.
Það gerast stundum undarlegar til-
viljanir í sögu þjóðanna, ekki síður en
í æfi einstaklinganna. Eg hefi stund-
um heyrt menn furða sig á því hinu
skemtilega æfintýri, að biindar og
steindauðar súlurnar Ingólfs skyldi
reka þar á strönd og fyrstur landnáms-
maður vor að tilvísun þeirra kjósa sér
þar bústað og óðal, er höfuðbær íslands
var löngu síðar reistur. Og það er
ekki kyn, þótt mönnum finnist til um
svo fágæta og einkennilega tilviljun.
Mörgum mun og þykja það merki-
legt og vita á nokkuð gott, að það
vildi svo til, er Eimskipafólag íslands
var stofnað í vetur, að þá voru liðin
700 ár frá dauða þess hins mikla
ágætismauns, er einna fyrstur manna
mun hafa unnið í sama anda og þeir,
er á vorum dögum hafa barist með
beztum vilja fyrir umbótum á sam-
göngum vorum á sjó, að minsta kosti
svo að sögur fari af. Hann sá hóraði
sínu fyiir svo greiðum samgöngum um
fjörðu þar, að það hefir víst hvorki
fyr nó síðar átt slíkum fríðindum að
fagna. Þessi maður var höfðinginn
vestfirzki, Hrafn Sveinbjarnarson. Þó
að honum sé ekki eignað neitt snildar-
verk í fræðum og bókmentum nó af
rek í löggjöf og stjórnmálum, má hik-
laust telja hann meðal mestu og göfg-
ustn afbragðsmanna íslenzkrar sögn.
Með svo miklum afbrigðum var hann
vel gefinn um það, er honum var sjálf-
rátt, sem svo er kallað. í mannkær-
leika og veglyndi ber hann jafnlangt
af öðrum og Snorri Sturluson og hinn
ókunni hö'undur Njálu gnæfa hátt
yfir fjöldann í andlegum efnum. Mór
óykir því fara vel á, að þessa fram-
faramanns só minst með nokkrum orð-
um, ekki sízt er nú er barist djarfleg-
ar en nokkru sinni áður fyrir sam-
göngumálum vorum, er hann vann fyr-
ir með framtakssemi, ósérplægni og höfð-
ingskap.
II.
Hrafn Sveinbjarnarson hófst til valda
í nokkrum hóruðum vestan lands í lok
12. aldar. Hann fæddist og bjó á
Rafnseyri, sem í sögu hans er kölluð
Eyri. Þessi merkisbær á miklu barna-
láni að fagna, ef svo má að orði kom-
ast. Þar fæddist Jón Sigurðsson, sem
kunnugt er, hór um bil 6 öldum eftir
fall Hrafns.
Hrafn var kominn af góðum ættum,
bæði að veraldartign og manngildi.
Honum virðist hafa hlotnast gott upp-
eldi, eftir því sem gerðist í þá daga.
Hefir hann vafalaust numið nokkuð í
latínu. Hann tók og vígslu, svokall-
aða krúnuvígslu. Hann fór og utan á
unga aldri, sem íslenzkum höfðingja-
sonum var títt á þeim tímum. Fór
hann tvisvar út, áður en hann tók við
föðurleifð sinni og goðorði. Seinni
ferðina fór hann til Noregs og Eng-
lands, hóf þaðan för sfna suður um
álfu, kom til Spánar og komst alla
leið til Róm. Leikur ekki efi á, að
hann hafi mentast mjög í þessari för,
eins og Tómas Sæmundsson á suður-
ferð sinni mörgum öldum síðar.
Hrafn Sveinbjarnarson er einkum
auðkendur frá öðrum mönnum á því,
hve mikið og margvíslegt honum er
vel gefið og samsvarar sór því allur
vel. Fornhókmentir vorar og saga eru
vitni þess, að á hans tímum átti Is-
land marga menn með tniklum andleg-
um og líkamlegum hæfileikum, en
flestum var þeim ávant siðferðilegra
gáfna og voru haldnir eigingirni, ofstopa
og illum löstum, eins og norski sagna-
ritarinn, Munch, sem dáist mjög að
Hrafni, segir um þá. Hrafn var gædd-
ur gáfunum, líkamlegum og andlegum,
sem þeir samtíðarmemi haus, er þar