Ísafold - 22.10.1913, Blaðsíða 3

I S A F 0 L D
333
»En hvað segja þessi nýju lög um
J>að ? Þau veita bankastjórninni ótak-
markaða (I) heimild til að hrifsa bréf-
in og borga mér 89°/,, að frádregn-
um þeim kostnaði, sem hún hefir
haft við tilrauna sölu á þeim. Með
þessu lagi er eg sviftur máske mörg-
um hundruðum króna sem eg ann-
ars hefði beinlínis getað haft(!). Banka-
stjórnin með ótakmarkaða(l) valdið
réttir hér fram arm sinn, og spennir
mitt eigið fé járngreipum(l), er þetta
ekki gerræði, sem mér- vegna sárrar
neyðar(!) er þrengt til að beygja mig
undir? Eða hefir heilbrigð skynsemi
lagt hendur að þessu dæmalausa van-
smíði. Eða eru þessir herrar að
storka þjóðinni af þeirri einu ástæðu
að hvergi er hægt að fá lán annars-
staðar? Og illa er sú þjóð komin,
sem verður að kyssa á þennan vönd« (!!).
Sér er nú hver röksemdaleiðslan.
Allir vita að tilraun til fyrirfram-
sölu, er gerð í því skyni, að nd hœrra
verði fyrir bréfin og til að geta selt
þau og verður ekki framkvæmd að
öðrum kosti.
Þar næst kemur xx. greinin.
Þar finnur nöfundur einkum að
því, að svo er ákveðið, að verði
eigendaskifti að fasteign, þá skuli
gjalda i varasjóð x °/0 af lánsupp-
hæðinui, er lánið er tekið, og i °/o
af lins-eférstöðvunutn verði eigenda-
skifti við sölu sem greiðist um leið
og salan fer fram. En sé vanrækt
að láta veðdeildina vita um eigenda-
skiftin tafarlaust, þá tvöfaldast gjald-
ið. Auðvitað nægir að geta sýnt að
tilkynninginn hafi verið lögð í póst-
inn.
Þessi ákvæði kváðu vera sett til
þess bæði ,að tryggja veðdeildinni
nauðsynlegar tekjur, o? par rneð að
trysrgja Idntakendurna sjdlja, og svo
til þess að bægja frá ófyrirleitnum
tilraunum húsaprangara til þess að
selja fasteignir, einkum hús í kaup-
stöðum, án þess að láta veðdeildina
vita neitt um það. Eignirnar ganga
því stundum mann frá manni án
þess að bankinn fái neitt um það að
vita, og fyrsti seljandinn lifir þá
venjulega í þeirri góðu trú, að fyrsti
kaupandi hafi samkvæmt loforði tekið
veðdeildarlánið að sér, sem þá oft
reynast svik löngu síðar.
Akvæðið miðar því engu síður að
því að styðja að heiðarlegri og svika-
lausri fasteignasölu. Og ættu menn,
yfirleitt sizt að harma það. í lögum
lánsfélaganna dönsku eru ákvæðin
um þetta efni þannig, að hver lán-
takandi greiðir minst 2°/0 í varasjóð
af láninu um leið og það er tekið,
en x°/0 við eigendaskifti.
Hverjum réttsýnum manni hlýtur
að verða það ljóst af þessu, að frum-
varpið er einnig í þessu atriði fylli-
lega sanngjarnt.
En hvað segir svo höf. um þetta
smáatriði? Hann segir meðal annars:
»Bendir þetta ekki til þess tíma, þegar
menn voru bundnirvið staur og hýdd-
ir fyrir þá ólöghlýðni, að selja nokkra
fiska af hlut sínum án þess að spyrja
leyfis. Eg sé engan mun annan en
þann, að kaupmennirnir á einokun-
artímanum voru danskir, en bankinn
er talinn íslenzkur«(!!)
Ekki eru stóryrðin. *
Efni 21. greinar er uhx það, að
ganga megi að veðinu samkv. til-
vitnuðum lögum, ef eigi er staðið í
skilum. Og af því veðdeildin er
landsstofnun, er svo ákveðið í grein-
ínni, að veðdeildin þurfi ekki að láta
neirln mæta fyrir sína hönd, sýslu-
manni eða bæjarfógeta er gjört að
skyldu að gæta réttar veðdeildarinn-
ar. Þetta ákvæði er^alls ekki þýð-
ingarmikið fyrir veðdeildina. heldur
lántakendurna, peirra jt sparast við
það, að kostnaðurinn sé sem minst-
ur.
Svo er og ákveðið í greinini. að
mótmæli gegn sölunni skuli ekki tak-
ast til greina »nema þau séu auð-
sjáanlega á rökum bygð«.
Þrátt fyrir þessi ákvæði sem eru
frá árinu 1900 er fyrsta deiidin var
stofnuð, hefir bankastjórnin látið mæta
við uppboðin í Reykjavík aj pví þar
getur hún mætt lántakanda að kostn-
aðarlausu.
Út af þessu segir höf.
»Hún (greinin) er spunnin úr sama
lopanum og af sömu rokkunum
. . . . En nú nennir banka-
stjórnin ekki að sinna þessu skyldu-
verki (I) lengur, og lætur þannig leysa
sig undan því . . . . Hvort ástæðan
sé skósparnaður eða annað veit eg
ekkic.............Eg gæti trúað
að jafnvel rússneskir böðlar hristu
höfuðið yfir þessum lögum, og yfir
eymd þessarar smáþjóðar, sem á
undir þeim að búa«,
Hann tileinkar þannig núverandi
bankastjórn greinina, þó þingið hafi
samþykt hana orðrétta á prem pinq-
um dður, í fyrsta sinn á þinginu
1899., og svo með lögum hverrar
veðdeildar (1905 og 1909) Akvæðið
er sett inn í lögin svo að þau yrðu
í samræmi við annara landa lög,
þvi annars hefði ekki verið viðlit að
koma bankavaxtabréfunum á útlend-
an matkað. Þessi grein orðrétt hef-
ir þnnnig staðið í veðdeildarlögum
vorum í 13 ar, dn pess nokkur
maður hafi kvartað, eða orðið jyrir
misrétti aj henni. Bankamaður.
Norðanfárviðri.
Skiptjón og skemdir.
Á sunnudagskvöldið gerði svo
rnikinn norðangarð, að eigi hefir
annað eins norðanveður að höndum
borið, að kunnugra manna sögn,
síðustu 15 árin.
Geysaði stormurinn alla aðfaranótt
mánudags og fram undir kvöld á
mánudag, en tók þá heldur að lægja
og var það hægur í gær, að kleift
var að komast um höfnina hér á
bátum.
Manntjón varð ekki hér i bæ,
þótt við lægi. En annarsstaðar að
hefir enn, þegar þetta er ritað, eigi
spurst, með því að síminn er slitinn
þann veg, að samband næst eigi
norður yfir Holtavörðuheiði.
Hér í bænum lá við, að 2 menn
biðu bana. Það voru verðirnir í
kolageymsluskipi Chouillou kaupm.,
Kristján Jónsson unglingsmaður héðan
úr bæ og norskur maður roskinn
P. ^A. Olsen. — Kolaskipið sleit upp
snemma morguns (um 5 leytið) og
rak í land austarlega á höfninni fyrir
neðan Sjávarborg. Myrkur var á,
svo að eigi sást slysið úr landi. En
mennirnir fengu bjargað sér upp á
hærri borðstokkinn, sem að landi
vissi og þar urðu þeir að hanga í
köðium margar • klukkustundir, en
sjávarrótið skall á þeim í sífellu.
Þegar slyssins varð vart úr landi tóku
menn að rcyna að bjarga þeim með
þvi að henda út köðlum o. s. frv.
En alt mistókst.
Var nú eigi annað sýnna en a&
mennirnir myndu örmagnast og fara
í sjóinn — frammi fyrir augum alls
fólksfjöldans og aðeins nokkura
faðma frá landi. En þá tóku sig til
nokkurir hraustir menn, fóru vestur
i bæ, náðu þar í traustan bát (í
slippnum) báru hann austur eftir og
hættu sér 5 út að skipinu í honum.
Var steinoliutunnum, einum 6, helt
út i sjóinn til að kyrra hann. Þessir
5 björgunarmenn voru: Ellingsen
slippstjóri, Guðm. Kr. Guðmundsson
verzlm., Ólafur Grímsson, Ólafur
frá Laugalandi og Sigurjón glímu-
kappi. Fengu þeir náð hinum að
framkomnu mönnum og bjargað
þeim í land. Var Olsen þá svo
þjakaður, að flytja varð hann þegar
í sjúkrahús, en þar hrestist hann
áður langt leið.
Kolaskipið hélt áfram að brotna
og var í gær klofið í tvent og sjást
stafnarnir upp úr sjónum.
Aðrar skemdir. Botnvörpungurinn
Freyr (eign miljónarfél.) lá i vetrar-
lægi inni i Rauðarárvikinni. Hon-
um svifti stormurinn á land, rétt
fyrir austan Brillouinshúsið og morar
hann þar hálfur í kafi. Þar voru
engir menn á skipsfjöl. Freyr er
trygður i Mannheimer-tryggingarfé-
laginu (Trolle).
Fjöldi mótorbáta hefir laskast,
sumir sokkið á höfninni, en verður
að sjálfsögðu náð upp. Einn rak á
land við bryggju vexzlunarinnar Björn
Kristjánsson. Hann átti Frederiksen
timburkaupm. 1
Flestar bryggjur í bænum löskuð-
ust — þær sem úr timbri eru, og
sumar brotnuðu að miklu eða mestu
leyti, t. d. Völundarbryggja, Duus-
bryggja, Garðarsbryggja o. fl.
En meðan á þessum ósköpum
gekk lá Ingólfur uppi á Borgarnes-
höfn og var þar í óðaönn unnið að
farmhleðslu. Slík lognmolla er þar
í norðanátt.
Símfregnir að norðan.
Símasamband hefir náðst i morg-
un við Blönduós og Sauðárkrók,
en lengra norður ekki. Átti ísafold
í morgun tal við báða þessa staði.
Á Sauðárkrók var norðanveðrið svo
mikið, að rosknir menn ntundu eigi
annað eins. Um sketndir ófrétt ann-
að en það, að símastaurarnir frá
Sauðárkróki að ósi Héraðsvatna féllu
allir og sumir brotnuðu. Vesta lá á
Sauðárkróki, er óveðrið skall á, en
hafði sig þaðan út undir Þórðarhöfða
og lá þar þangað til í morgun. Snjó-
koma var mikil með veðrinu og
blindhríð.
Af Blönduósi var lsajold sagt að
þar hefði verið hið mesta fárviðri og
valdið miklum fjársköðum viða um
sveitirnar í kring. Manntjón þó ekki
orðið — það menn vita. En ófrétt
enn um 2 menn, er lögðu upp frá
Sauðárkróki til Biönduóss rétt fyrir
óveðrið með 10 hesta. Hefir nú
verið sent bæði frá Blönduósi og
Sauðárkróki að leita þeirra.
Alþingistíðindi.
Fjórða heftið af umræðum neðri
deildar er nú komið út.
Björn Kristjánsson
bankastjóri hefir verið suður á Út-
skálum, núna vikutíma, sér til hvild-
ar og hressingar. Vænt'anlegur aftur
á Ingólfi næst, sem átti að koma
að sunnan í gær, en seinkar um
2—3 daga vegna óveðursins.
ReykjaYlknr-aniiáll.
• Hjóskapur. A laugardag voru gefin
saman í borgaralegt hjónaband Björn
Pálsson yfirdómslögmaður og jungfrú
Marta IndriSadóttir (Einarssonar).
*
Prost. NorSan-stórviSrinu fylgdi frost
eigi all-lítið og er þaS til marks, að
maður sást úti á Tjörn í morgun og
þó aS hana hafi skænt um þetta leyti
árs, mun allangt siðan 4ið hún hafi
orðið mannheld svona snemma.
Háskóli Islands.
Frönskukennarinn hr. A. Barroud (Ecole Normale Supérieure-
Université de Paris) byrjar fyrirlestra sína um franskar bókmentir
og æfingar í frönsku fyrir byrjendur og aðra, sem lengra eru komnir,
mánudagiiin 3. nóvember næstkomandi kl. 5 síðd.
Þeir sem ætla sér að hlýða á fyrirlestrana eru beðnii að koma til
viðtals við kennarann i 1. kenslustofu skólans miðvikudaginn 22. október
kl. 6 síðd., en þeir sem ætla að taka þátt i æfingunum eru beðnir að>
koma á föstudag 24. s. tn. kl. 6.
Reykjavík, 18. október 1913.
Jón Rósenkranz,
háskólaritari.
D
§
□
5
D
§
t kuldanum
þarf fólk að fá sér S k i n n f a t n a ð, sem nú er kominn
í afarmiklu úrvali, svo sem
Skinnhúfur, Skinnkragar, Múffur,
Skinnvesti og Skinnjakkar
í
Brauns verzlun, Aðalstr. 9.
!□
§
D
□
□
§
Gunnl. Glaessen
læknir
Bókhlöðustíg 10.
Heima kl. 1—2.
Ól. Gunnarsson
læknir
Lækjargötu 12 A [uppi]
Liða- og beinsjúkdómar (O thopædisk
kirurgi). Massage Mekanothernpi.
Heima kl. 10 — 12.
Mótorolíur
allar teg. eru langbeztar og
ódýrastar í
verzl. B. H. Bjarnason.
Sjúkrasamlag Rvikur
heldur aðalfund sinn fimtudag
30. þ. m í húsi K. F. U. M.
(í stóra salnum) kl. 9. síðd.
Lagt verður fram yfirlit yfir tek-
jur og gjöld samlagsiús og rædd
ýms þau mál er samlagið varða.
Reykjavík 22. okt. 1913.
Jón Pálsson,
p. t. formaður.
Skipafregn. B o 111 i a kom til
Vestmannaeyja í morgun kl. 7. Fer
þaöan um hádegi. Væntanleg hingað
í nótt.
Sláturfé mun aldrei fyr hafa náð
jafn hárri tölu er hingað hefir verið
rekið, enda hefir Slátrunarhúsið ekki
haft undan, orðið að stöðva rekstrana
upp um sveitir til þess að ekki kæmu
hingað í hagleysið. Mun þeim hafa
reynst hann svalur sem fónu bafa orðið
að halda til haga þessa dagana.
í Sláturhúsinu hefir þegar verið slátr-,
að 26000 fjár, en undanfarin ár eigi
meir en 17—18000 allan slátrunartím-
ann. Er það auðvitað hinn lólegl hey-
fengur samfara háu kjötverðl sem veld-
ur þeesarl miklu niðurbrjtjun fjárins.
Skrifstörf.
Maður, sem gegnt hefir bókfærslu
og ýmsum enn vandameiri skrif-
störfum um mörg ár, skrifar vel, er
reglusamur og ábyggilegur, óskar
eftir atvinnu frá 1. nóv. nk. Betri
meOmæli en tíðkast fyrir hendi.
Skriflegar fyrirspurnir, merktar
»æfing—reynsla«, má setida afgr.
þessa blaðs.
Taííegt l)ár
við íslenzka búnínginn geta konur
fengið af hvaða lit sem óskað er,
einnig við kjólbúning, svo sem:
bukluhnakka, fléttinga, hárvalka o.fl.
Eftir pöntun fást úrfestar, hálsfestar,
armbönd og rósir sérlega fallegar í
ramma. Þær pantanir sem eiga að
afgreiðast fyrir jól, verða að koma
sem fyrst.
Kristín Ttleinfjoít,
Þingholtsstræti 26.
Grár hestur í óskilum á
Sunnuhvoli.
Alls konar
íslenzk frimerki
ný og gömul kaupir
ætið hæsta verði
Helgi Helgason, hjá Zimsen.
J%/f EÐ ÞVÍ að eigi getur af
því orðið, að eg kenni ensku
i Reykjavík í vetur, vil eg ráða þeim
er óskað höfðu eftir tilsögn hjá mér,
að snúa sér til Jóns Runólfs-
sonar skálds í því efni.
p. t. London, 8. okt. 1913.
Sncebjörn Jóusson.
Steinolía
i heilum tunnum fæst hvergi ódýr-
ari en i verzl.
B. H. Bjarnason.