Ísafold - 25.10.1913, Blaðsíða 2

336
ISAFOLD
að nA til i o skip.i, sem öli komu
til hjálpar, meðal þeirra Grosser Kur-
ýiirst, sem allir hér kannast við.
En vegna storms gekk mjög seint
að bjarga farþegunum. Ymsir lögð-
ust til sunds frá skipinu, en drukn-
uðu allir. Alls fórust, eins og ísa-
fold var símað, 136 manns.
Ókunnugt um upptök eldsins.
Skipið átti Uranium-gufuskipafélagið
í Rotterdam.
Loftskip ferst. Stærsta Zeppilíns-
skip Þjóðverja sprakk nálægt Berlín
þann. 17. okt. Skipið var í 300
stiku hæð, er slysið bar að. Alls
biðu 26 manns bana.
Námubruni voðalegur varð í kola
námu í Cardiíf á Engiandi þ. 15. okt.
Búist við að 382 nárr.umenn hafi
farist.
Grændlandsieiðangur Kochs. Koch
höfuðsmaður hinn danski kom ásamt
félögum sínum til Khafnar 18. þ. m.
á Grænlandsfarinu Ivigtut.
Balkanhorfur. Svo má heita, að
yfir sé gengin ófriðarblikan, sem á
bólaði um daginn. Tyrkir hafa gef-
ið upp fyrri kröfur sínar til eyjanna
í Egeahafi og falið það mál stórveld-
unum. Er nú sem óðast verið að
senda alt herlið heim og má af því
ráða, að horfur muni sem stendur
friðvænlegar, hversu lengi sem bað
varir.
Flugslys í Danmörku. Fyrsta flug-
slysið í Danmörku, sem kostað hefir
mannslíf, varð snemma í þessum
mánuði. Einhver kunnasti flugmað-
ur Dana, Ulrich Birch, var á flugi
yfir flugvelli Khafnar, þegar hreyfi-
vélin bilaði alt í einu. Flugvélin
féll til jarðar og brotnaði Ulrich Birch
á báðum fótum og öðrum handlegg.
Lá hann svo í sjúkrahúsi nokkra
daga við miklar þjáningar og dó að
lokum af meiðslunum.
Afmælishátíð
norska stúdentafélagsins.
Viðtal við Matth. Þórðarson.
Sendimaður islenzka stúdentafé-
lagsins á aldarafmæli norska stúdenta-
félagsins, hr. Matthlas Þórðarson þjóð-
menjavörður, kom heim aftur úr þeirri
för á Botníu núna í vikunni.
Isajold fann hann að máli í gær
til þess að fá fréttir af sendiför hans.
Matthías kom nokkuð seint til
hátíðarnaldsins vegna þess, hve Sterl-
ing seinkaði héðan og ennfremur
skipi því, er hann tók sér far á frá
Skotlandi til Kristjaníu. Frá Edin-
borg varð hann því að síma fyrstu
hamingjuóskirnar og afsaka um leið
óstundvísina. Hann fór svo á skip-
inu Norway frá Grangemouth til
Kristjaníu og kom þangað þ. 4. okt.
Hafði þá afmælishátíðin staðiðá^. dag.
En um kvöldið þann dag stóð til
1. fundur stúdentafélagsins á 2. öld
þess og var til hans stofnað með
mikilli viðhöfn í einum af stærstu
sölum Kristjaníu, Cirkus-salnum sem
rúmar 2000 manns.
Vildi svo vel til, að þar átti hvort
eð var að flytja ávarp frá öðrum
stúdentafélögum.
Flutti Matthías þar stutta árnaðar-
óska ræðu til norska stúdentafélags-
ins, sem birtist í næsta blaði í þýð-
ingu. Las í ræðulok upp hið stefj-
aða ávarp frá stúdentafélaginu hér
og afhenti rúnakeflið.
Segja norsk blöð, sem vér höfum
séð, að eftir ræðu Matthíasar hafi
fagnaðarlátunum aldrei ætlað að linna.
Varð Matthias hvað eftir annað að
standa upp og þakka viðtökurnar.
En á eftir stóð upp formaður stu-
dentafélagsins, dr. Wallem, og þakk-
aði kveðjusending íslendinga með
stórsnjallri tölu og ágætri i vorn
garð. Segir í norskum blöðum, að
oft hafi honum vel mælst í hinum
mörgu ræðum, sem hann hélt vegna
formenskunnar, en þetta sinni hafi
honum sagst langbezt.
Af hálfu íslenzka stúdentafélags-
ins í Khöfn var viðstaddur hátíðar-
haldið Guðm. Kamban rithöf., og
var hinum islenzku sendimönnum í
hvivetna sýndur hinn mesti sómi.
Rak hver veizlan aðra. M. a.
gerði formaður norska stúdentafé-
lagsins sérstakt boð fyrir sendimann
vorn.
Dansveizla mikil var haldin síð-
asta hátíðarkvöldið. Þar mælti Guðm.
Kamban fyrir skál kvenna.
Stjórn norska félagsins bað Matt-
hías Þórðarson að flytja erindi um
ísland, laugardaginn næstan eftir há-
tiðakvöldin, þar í félaginu. En því
sæmdarboði varð Matthias að neita,
vegna tíma-naumleika.
Norðmenn vildu í öllu gera sóma
vorn íslendinga sem mestan, segir
Matthías, og kom fram í hvívetna,
að hinar hlýju viðtökur voru meira
en ofan á. Þær voru einlægar og
hjartaniegar.
í Kristjaniu dvaldist Matthías 5
daga, en hélt þá til Khafnar og tók
Botniu þar.
Staðfest lög.
Á ríkisráðsfundi þ. 20, okt. stað-
festi konungur 23 af iagafrv. alþingis.
Þessi frv. voru :
Lög um samþykt á landsreikningum
fyrir árin 1910 og 1911.
Fjáraukalög fyrir árin 1910 og 1911.
Fjáraukaiög fyrir árin 1912 og 1913.
Lög um breyting á lögum nr. 32,
20. október 1905, um málaflutnings-
menn við landsyfirdóminn í Reykjavík.
Lög um breyting á lögum nr. 18,
3. október 1903, um leynilegar kosn-
ingar til alþingis.
Lög um breyting á lögum nr. 39,
10. nóv. 1903, um leynilegar kosning-
ar og hlutfallskosningar til bæjarstjórna
í kaupstöðum.
Lög um breyting á tollögum fyrir
ísland nr. 54, 11. júlí 1911, 1. gr. 15.
Lög um breyting á lögum um vöru-
toll, 22. okt. 1912.
Lög um viðauka við breyting á lög-
um um aðflutningsbann á áfengi, nr.
44, 30. júlí 1909.
Lög um hagstofu íslands.
Lög um breyting á lögum nr. 30,
16. nóv. 1907, um lán úr landssjóði
til byggingar ibúðarhúsa á prestsset-
rum landsins.
Lög um breyting á lögum nr. 18,
9, júlí 1909, um styrktarsjóð handa
barnakennurum.
Lög um lögreglusamþykt og bygg-
ingarsamþykt fyrir Vestmannáayjar.
Lög um rafmagnsveitu í kaupstöð
um og kauptúnum.
Lög um gjafasjóð Jóns Sigurðsson-
ar handa fátækum í Eyjafjarðars/slu.
Lög um umboð þjóðjarða.
Lög um bæjanöfn.
Lög um sölu á þjóðjörðinni Reykjum
í Hrútafirði.
Lög um bréyting á fátækralögum
10, nóv. 1905.
Lög um breyting á lögum 22. okt.
1912, um ritsíma og talsímakerfi ís-
lands.
Lög um breyting á lögum nr. 26,
11, júlí 1911, um skoðun á síld.
Lög um að selja prestinum að Rol-
freyjustað landspildu i Innri-Skálavík.
Lög um löggilding verzlunarstaða í
Karlseyjarvík, við Reykhóla og í Haga-
bót í Barðastrandarsýslu.
Bimskipafélagið
utan við flokkadeilur.
Vegna þess, að eg hefi orðið þess
var, að sumir líta svo á, sem ísaf.
vilji halda því fram í greininni Nýjar
kosningar V. í síðasta tbl. blaðsins,
að það séu í raun og veru Sjálf-
stæðismenn, sem borið hafi uppi
stofnun Eimskipafélagsins, en aðal-
iega menn úr mótstöðuflokknum hald-
ið sér aftur í þvi máli, eða jafnvel
unnið á móti þvi, leyfi eg mér að
biðja blaðið fyrir eftirfarandi athuga-
semd :
Þegar frá byrjun hafa menn af
öllum flokkum stutt málið og unnið
að framkvæmd þess. Er nóg i því
efni að benda á hvernig bráðabirgða-
stjórnin er skipuð Með því að mér
eru nákunnar allar framkvæmdir í
þessu máli, get eg borið um það,
að merm, sem standa framarlega í
andstöðuflokk Sjálfstæðismanna hafa
gengið mjög ötullega fram í máli
þessu, bæði með framlögum og öðr-
um framkvæmdum; enda hefir ísa-
fold minst sérstaklega á ötula fram-
göngu sumra þeirra manna. Rétt
tel eg og að geta þess, að Hannes
Hafstein ráðherra, sem sumir hafa
talið andstæðan málinu, er einn með-
al þeirra, sem lofað hafa hlutum til
félagsins.
Eg lít svo á sem hvorugur stjórn-
málaflokkanna, eða enginn þeirra geti
borið hinum á brýn slælega fram-
göngu eða jafnvel andróður gegn
félagsstofnuninni, heldur hafi ein-
mitt það, að málið hefir verið utan
við allar flokkadeilur, orðið þvi til
lífs.
Og það er málinu lífs-
skilyrði, að svo verði einn-
ig framvegis, ef vel á að ganga.
Þá er heill og hag landsins vel
borgið, ef vér getum lært af þessu
máli að haldast allir i hendur til
nytsamlegra framkvæmda. Og Eim-
skipafélagsstofnunnin sýnir að það er
hægt. Það er réttara að hvetja hvor
annan til að halda áfram þeirri stefnu,
og varast að draga slík mál á nokk-
urn hátt inn í flokkadeilur.
Landinu er það betra.
Og enginn flokkur græðir neitt á
þvi, að slík mál séu dregin inn í
deilurnar um stjórnmál.
Rvik, 23. október 1913.
Sveinn Björnsson.
Aths. Það er misskilningur, að
Isajold hafi viljað gera stofnun Eim
skipafélagsins að flokksmáli, heldurvar
i greininni sérstaklega tekið fram, að
allir flokkar hefðu að henni unnið.
Hinu hélt Isajold fram, að einstakir
menn hefðu verið áhugalitlir í mál-
inu og að þessir áhugaleysismenn um
að gera allar samgöngur innlendar,
mundu að mestu eða öllu leyti vera
fyrir utan hóp Sjálfstæðismanna. —
Þetta hyggjum vér réttmæli, því að
enginn sá getur i raun réttri talist
Sjálfstæðismaður, sem eigi hefir opin
augu fyrir því, hver sjálfstæðisnauð-
syn það er, að koma öllum samgöng-
um í vorar eigin hendur. En á
hinn bóginn skal þetta alls eigi að
kappsmáli gert.
Ritstj.
Fimta heftið
Alþingistíðindanna er komið út.
Meiri hraði á prentun þeirra nú en
nokkuru sinni áður.
Landar erlendis.
Alexander Jóhannesson (sýslumanns
Ólafssonar) tók 14. þ. m. magister-
próf i þýzku við Khafnar háskóla.
Yestur-Islendinga-aDDáll.
Islenzkir listamenn. Theodór Árna-
son hðluleikari, sonur Árnajóhanns-
sonar bankaritara fór héðan vestur
um haf i sumar, og ætlar að ílend-
ast vestra. Nýlega efndi hann til
hljómleika í Winnipeg og fara bæði
íslenzku blöðin Heimskringla og Lög-
berg hinum lofsamlegustu orðum um
fiðluleik hans. Endar Lögberg dóm
sinn á þessa leið:
Þar er sannarlegt gleðiefni fyrir
oss Vestur-íslendinga, að fá jafn list-
fengan tónfræðing í hóp vorn, sem
þessi ungi og efnilegi landi vor er.
Vér bjóðum hann velkominn og
óskum honum góðs gengis á braut
listarinnar í hinu nýja heimkynni
hans.
En Heimskringla segir:
Concert þetta var stórum betra,
en landar hér eiga alment að ven-
jast, og munu allir hafa farið ánægð-
ir heim. Var það illa farið, að ekki
var fult hús, því sannarlega verð-
skuldaði hinn ungi listamaður að svo
hefði verið.
Theodór er nú ráðinn fiðluleikari
í helzta kvikmyndahúsi Wmnipeg-
borgar, varð þar hlutskarpastur um-
sækjenda, þótt samkepni væri mikil.
Einar Hjaltested, sonur Péturs úr-
smiðs aðstoðaði Theodór við hljóm-
leikana og fær hann og lof mikið í
vestur ísl. blöðunum fyrir sönghæfi-
leika.
ReykjaYíkar-annáll.
Aðkomumenn: Veatmanneyingarn-
ir Jón Einarsson frá Hrauni og Jóhann
Jósefsson kaupm.
Bjarni frá Vogi talar í Bárubúð á
morgun, fiytur 2. kafia erindis síns
sem hann rtefnir: Brot úr sögu
í s 1 a n d s.
Dánir: Húsfr. Sigríður Rósa Krist
jánsdóttir Framnesveg 27, 28 ára.
Dó 19. okt.
Guðsþjónusta á morgun:
í dómkirkjunni kl. 12 sr. Bj. J.
(ferming).
kl. 5 sr. Jóh. Þork.
í fríkirkjunni kl. 12 sr. Ól. Ól.
(missiraskifti).
Hjúskapur : Þorgeir Guðjónsson og
ym. Jódís Ámundadóttir, Suðurg. 6.
Gift 18. okt.
Helgi Sæmundsson Suðurg. 6 og ym.
Guðbjörg Guðjónsd. s. st. Gift s. d.
Siggeir Helgason og Guðbjörg Jóns-
dóttir Njálsg. 34. Gift s. d.
Árni Þorsteinn Grímsson frá Þóru-
koti í Keflavíkurhr. og ym. Bjarnveig
Vigfúsdóttir frá Vatnsnesi. Gift s. d.
Páll Magnús Pálsson frá Keflavík
og ym. Guðríður Ingibjörg Jónsdóttir
s. st. Gift 23. okt.
Einar Hermannsson prentari og ym.
Helga Helgadóttir Laugav. 3. Giftast
í dag.
Nýja Bio. Stúlkan frá Rauðumyllu
heitir mynd, sem sýnd verður í kvöld
og næstu kvöld í Nýja Bio. Blaða
mönnum var boöið að sjá þessa mynd
fyrir skömmu og þótti myndin mjög
góð. —
Skipafregn: Botnia kom frá
útlöndum á fimtudagsmorgun. Meðal
farþega: Elin Sveinsson biskupsfrú,
Mattbías Þórðarson þjóðmenjav. með
konu og börn, Gunnar Hafstein banka-
stjóri frá Færeyjum, Magnús Th. Blön-
dahl kaupm. o. fl.
Til góðra vina.
Haustið hefir flutt sig til Reykja-
víkur fyrir nokkru, og Tombólurn-
ar komu um sama leytið. í dag
heldur veturinn innreið sína í bæinn,
og félögin keppast hvort við annað
um að safna fé í sjóðina, sem allir
eru þurfandi. A morgun halda
Templarar Tombólu í Good-Templ-
arhúsinu frá kl. 3 e. h. og síðar
fram eftir kvöldinu. Ágóðinn af
henni á á að ganga til þess að
höggva skarð í skuldina, sem félagið
komst í fyrir atkvæðagreiðslu kjós-
enda um bannmálið 1908. Sú skuld
var upphaflega 15000 kr. svo mikið
kostaði það að vaða snjóinn hér á
landi, áður en barist væri til sigurs
fyrir bannmálinu. Nú eru liðugar
8000 kr. eftir óborgaðar af þeirri
skuld. Templarreglan þóttist hafa
varið þessu fé til almannaheilla,.
fremur en í sinar þarfir og leitaði
alþingis síðastliðið sumar, og bað
um 2000 kr. 1915. en þingið, sem
hefir styrkt Regluna vel og lengi,
gat ekki orðið við beiðninni.
Þess vegna heitum við á hurðir
Reykvíkinga á morgun og vonum
að þeir sýni okkur samhug eins og
þeir hafa gert margsinnis áður. Skuld-
ina verður Reglan að borga áður en
langt um líður, og það þess fremur,.
sem fyrir henni standa í ábyrgð
60—70 manns, sem flestir eru lítt
aflögu færir. Templarreglan hefir
haft meira hugsjónastarf fyrir hönd-
um, en venjulegt er, og alt hefir
það verið unnið fyrir almenna heill.
Félagsfólkið hefir ekki verið eigin^
gjarnt, og er það heldur ekki þann
dag I dag. Það hefir lagt á sig
ómak og stríð fyrir málefni, sem
ekki bætti hag þess fremur en ann-
ara, sem hvorki hreyfðu hönd eða
fót. Templarreglan hefir viljað auka
lánið og farsældina í landinu með-
því að útrýma áfengum drykkjum,
og það sýnist eiga skamt í land.
Ef menn gera sér í hugarlund
að þá leggist Reglan niður, og að
hún sé orðin óþörf, þegar bannlögin
eru alveg gengin í gildi, þá er það
röng ímyndun. Þegar sú hugsjónin
hefir fengið hold og blóð, þá bíða
Reglunnar aðrar hugsjónir, sem snerta
almanna heill, og hún verður að
taka eitthvað af þeim upp, og gera
þær að verkefni fyrir sig. Fyrir
komulag Templarreglunnar er svo
ágætt, að við sem lengi höfum stað-
ið undir hvíta fánanum með rauða
krossinum, álítum það óhugsandi, að
hún geti dáið, eða jafnvel að eins
sofnað.
Svo heitum við á alla vini okkar
í bænum, að koma og sýna okkur
velvild þó það sé líklegast í þús-
undasta skiftið, sem sumir þeirra gera
það annaðhvort í orði eða verki.
Rvík 25. okt. 1913.
Indr. Einarsson.
--------------------
Hannesar-styrkurinn.
' Styrkinn úr sjóði Hannesar Árna-
sonar á að veita nú til fjögurra
ára. Háskólaráðið ræður hver fær.
Meðal umsækjenda höfum vér heyrt
nefnda: Halldór Jónasson cand.
phil., Vernharð Þorsteinsson, sem nú'
er um það leyti að ljúka fullnaðar-
prófi í »heimspeki« við Khafnarhá-
kóla, Sigurð Norðdal magister og Ólaf
Lárusson cand. juris.
Prestsembætti veitt.
Bjarnanesprestakall er veitt síra
Þórði Oddgeirssyni samkv. kosningrr.
safnaðarins.