Ísafold - 27.12.1913, Blaðsíða 1

imiii«iiii«iiii«iiii»ini«iiii«iiii«iiii«iiif iiimiimi
Kemur út tvisvar
í viku. Verð árg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða 1 Jdollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erleiidis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Ólafur Bjöpnsson.
Talsími 48.
| imiii»iiimiimii|»iiimiimiimiimnmiimiimi |
1 Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 27. des. 1913.
102. tölublað
endurtekur samsöng sinn á morgun, sunnudaginn 28. J). m. kl. 6
e. m. Aðgöngumiðar kosta 1 kr. og fást í dag í bókaverzlun Sigíúsar
ymundssonar og í ísafold, en á morgun í Bárubúð.
Síöasti samsöngur, sem haldinn verðnr í Báru-
búð þangað til á árinu 1915.
Kvartettinn
Fóstbræöur
Brlendar símíregnir
Khojn 27. des., kl. j,15 siðd.
Menelik keisari í Abessiniu dó í %œr.
Menelik keisari var 69 ára og hafði verið keisari siðan 1889. Tal-
inn gáfaður þjóðhöfðingi, en blendinn í skapi. Atti mjög í brösum við
tali. Sá heitir Li%g Manti, sem nú á að taka við völdum.
London 23. des. kl. 4 siðd.
/7 Þjóðverjar voru njlega drepnir og jetnir aj manncetum suður á
Bismarkeyjum í Kyrrahafi. — Ófrltt enn kverir pað voru.
Khöjn jóladag.
Estrup dó á aðjangadag.
Með Estrup er í val fallinn sá stjórnmálamanna Dana, er mest lét
til sín taka á seinni hluta 19. aldar og mest hafði úrslitaáhrif á stjórn-
mál í Danmörku, um nær aldarfjórðung.
Estrup var 88 ára (f. 16. npril 1825). Gerðist snemma þingmaður
1854). En kunnastur varð hann þau árin er hann gengdi yfirráðherra-
embætti í Danmörku (1875—1894). Á þeim árum geysaði hin harðasta
iokkarimma í stjórnmálum, sem sögur fara af i Danmörku. Estrup gaf
út bráðabirgða fjárlög hvort efdr annað. Stjórnaði landinu í megnu
trássi við fólksþingið, en með stuðningi landsþingsins. Arið 1894 beidd-
ist Estrup lausnar og tók þá við Reedtz-Thott barón.
Estrup var konungkjörinn landþingismaður síðustu 13 árin.
Sæmdur var hann heiðursmerkjum meiri en nokkur annar ókon-
ungborinn maður í Danmörku og hærri í metorðum en sjálfir ráðherrarnir.
Svo tæpt stóð um fylgi og andstöðu landsþingsins við hið nýja
grundvallarlagafrv. Dana, að í því efni getur dauði Estrups orðið all-
mikilvægur.
I. O. O F. 9512199.
Alþýöufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—
Augnlækning ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. ' -8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 1 *8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 1—7
Bæjargjaldkerinn Laufásv. 5 kl. 12—8 og » -7
Eyrna-nef-hálslækn. ók. Austurstr^fstd 1~8
íslandsbanki opinn lO-r-21/* og B1/*—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 ðd.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* siód.
Landakotskirkja. Guósþj. 9 og 6 á heL um
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankiun 11-21/*, B1/*—61/*. Ðankastj. 1*2-2
Landsbókasafn 12—8 og B—8. Útlán 1—8
Landsbúnaóarfélagsskrifstofan opin frá 32—2
Landsféhirbir 10—2 og B—6.
Landsskjalasafniö hvern virkan dag kl. 12—2
Landssíminn opinn daglangt,(8—9) virka dy,?a
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis'Ausfurstr. 22 þd.og fsd. 12 —1
Náttúrugripasafniö opiö l1/*—21/* á sunnvd,
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsími Reykjavikur Pósth.8 opinn daglangt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Austurstr. 22 þrd. 2 8
Yifilstaöahæliö. Heimsóknartimi 12—1
I»jóömenja8afniö opið sd. þd. fmd. 12- 2,
Wýja BI6
sýnir í kvöld kl. 9
Tónleikhúsbruninn.
Áslarsaga.
Frú Blom. — Hr. Psilander.
Skóburstarinn.
Fr. Buck og Stribolt.
Bostanjoclo-Cigaretter
mesta úrval í bænum í
tóbaks- og sælgætisverzluninni
_______á Hótel Island.____
Með tækifærisverði
eru Bostanjoclo cigarettur seldar í
tóbaksverzlun R. B. L«VÍ.
Verðið er langt fyrir neð-
an það, sem áður hefir þekst.
Sig-fús Blöndahl
Rödingsmarkt 57, Hamburg 11.
Inn- & útflutningsverzlun.
U mboðsverzlun.
Allar íslenzkar vörur seldar
hæsta verði.
Slmnefni: Blöndahl. — Hambnrg.
Magnús Th. S. Blöndahl.
Skrifstofa og sýnishornasafn.
Lækjargata 6 B (uppi).
Selur að eins kaupmönnum og
kaupfélögum.
Egipzkar Cigarettur
frá A.£G. Cousis”& Co. Cairo
svo sem:
Dubec
Prince of Walesj
MondialeíJJog
Nr. 3.
eru áreiðanlega minst skaðlegar, og
um leið bragðbeztar.
Hver sá sem reyklr af þeim 3—
4 búnt, reykir ekki annað upp frá
því.
Cigarettur þessar hafa hlotið ótal
meðmæli.
Fást í
Levís tó b aksve rzlunum.
Gerð fánans.
Því höfum vér haldið fram hér í
blaðinu, að aldrei megi það koma
til mála, að íslenzka þjóðin fari að
breyta gerð fána síns fyrir það, að
fornir óvinir jánamálsins vilji eigi
brjóta odd af oflæti sínu að sætta
sig við þessa gerð.
Þetta verða menn að hafa dyggi-
lega hugfast. Hið eina, sem getur
komið til mála að sinna, er, ef mót-
nueli koma Jrá annari pjóð, er pykist
haja samskonar gerð á sínum Jána;
þá verðum vér að breyta eitthvað
gerðinni, því oss er eigi hentugt að
taka neinn fána, er upp er tekinn
áður nf annari þjóð. Það væri að
villa á oss heimildir, eins og nú er
gert með dannebrog.
Enn er ekkert það fram komið hér
á landi, sem sanni það, að bláhviti
fáninn okkar sé of líkur að gerð
fána neinnar annarrar þjóðar. Að-
eins hefir heyrzt, að ráðherra hafi í
stjórnmálafélagi sínn fullyrt, að b!á-
hvíti krossfáninn1 væri eins og griski
landfáninn.
En eigi hefir verið hugsað um að láta
almenning vita neitt um það, svo
sem sjálfsagt hefði þó verið, þar
sem þjóðina alla varðar, en eigi
Fram-fólkið eitt.
Nauðsyn er á, að skorið sé pegar
í stað úr fánagerðardeilunni af óvil-
hallri stofnun.
Einni tillögu var um daginn stung-
ið að Isajold, sem eigi virðist úr
vegi: að biðja brezka ræðismann-
inn hér um að senda flotastjórninni
brezku fána vorn, með tilmælum
um að láta uppi, hvort gerðin komi
í bága við nokkurn fána, sem nú
er notaður i heiminum.
Slíkum úrskurði mundu allir hlita.
Ef nú reyndist svo, að gerðin, eins
og hún er, geti eigi staðist, vildum
vér þegar í stað vckja athygli á, að
sjálfsagt virðist að halda fast við ís-
lenzku lidna, bláa og hvíta — eigx
að síður. Vér höfum séð sýnishorn
af fána, sem er alveg eins og sá,
sem nú er notaður, nema að innan
í hvíta krossinum er mjór blár kross.
Þessi gerð gæti komið til mála, ef
ókleift reynist að halda fast við þá
gerð, sem allir fánavinir vilja helzt
hafa.
----- .. .... . .---------------
Flokka-samtök.
Alið hefir verið óspart á því,
bæði i stjórnarblöðunum og milli
manna, að kosningasamtök myndu í
ráði milli Heimastjómarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins i vor. En Isa-
iold getur fullyrt, að alt pað tal er
Jullkomlega rangt og út í lojtið.
Ávarp Sjálfstæðisflokksins bendir
nægilega skýrt á, að Sjálfstæðismenn
eiga hvorki samleið með Heima-
stjórnar- né Sambandsmönnum, og
þar af leiðandi engin samtök við þá
flokka.
Reykjavíkur
Munið eftir fundinum í kVðld
kl. 9. Inntaka nýrra meðlima. —
Jólabolla, söngur, spil o. fl.
Barnadansleikarnir verða haldnir
3. og 4. jan. í Hótel Reykjavík. —
Listi verður borinn til féiagsmanna
næstk. mánudag.
Fána - eítirhreitan
í Danmörku.
Nl.
Blaðaumræður.
í hinni miklu fánasennu hjá Dönum
er að eins eitt blað, sem komið hefir
fram af verulegum skilningi i vorn
garð og lagt aS mestii gott eitt til.
ÞaS er blaSiB Hovedstaden, rit-
stjóri Johs. Nordentoft, áSur prestur í
Hellerup. BlaSiS fylgir í dönskum
stjúrnmálum hóflegri vinstristefnu.
í svari til Stór Dana eins, Haralds
Nielsen, eins mannsins úr stúdentaför-
inni áriS 1900 segir Hovedstaden m. a.:
»Bezta lausnin á öllum erfiSleikum
mundi þaS vera, ef konungur Dana og
ríkisþing lýsti yfir hátfSlega: ísland
á ekki aS vera hlúti hins danska ríkis,
lengur en Íslendingar sjálfir vilja. Svo
göfug orð mundu vera heiminum hið
stórfeldasta dæmi til eftirbreytni, og
mundu á einu vetfangi eyða öllum bit-
urleik og tortrygni hjá íslendingum.
Og hvort sem hinir frelsisfúsu íslend-
ingar þá færu sína leiS eða segðu:
»Danir eru göfug þjóð, við viljum fús-
lega vera í bróðurlegu samfólagi við
þá« — þá hefðum vór breytt eins og
rótt var.
Og eitt enn: Vór mundum með
þessu roóti styrkja öfluglega
málstað Dana á S u S u r - J ó t-
1 a n d i«.
Þessi ’nugprúðu orS blaSHÍns urSu vita-
skuld til þess, að hver Stór-Daninn á
fætur öðrum reis upp til mótmæla.
MeSal þeirra var bróSir ritstjórans,
Nordentoft yfirlæknir í Árósum. —
Hann endar grein sína á spurningu :
Hvort það sé nokkurt vit í að fara að
stofna n/tt ríki f Norðurálíu, er eigi
hafi fleiri íbúa en Árósar 1
Þessu svarar blaðið svo :
» D a n s k i r menn geta sízt hald-
ið því fram, að stærSin ráði ú»-
slitum um rétt og frelsi þjóðanna. í
þeirri staðhæfing lægi beint sjálfsmorð.
Ef v ó r látum f ljósi, að 80 þús. manns
só of lítill hópur til þess að eiga frjáls-
an vilja og rótt til að ráSa sór sjálfur,
þá munu Þjóðverjar naumast það tor-
næmir, að þær 60 milj. manns eigi
staShæfðu, að 2—3 milj. manns só
e i n n i g of lítill hópur, og að v ó r
því eigum eigi heldur rótt á að vera
sjálfstætt rfki«.
Þetta er vel mælt og drengilega hjá
blaðinu og þessu verSur eigi með nein-
um rökum andmælt. Vór minnumst
þess, aS bent var á hiS sama á deilu-
fundi um Uppkastið í Khöfn haustið
1908, og treystist þá enginn Dana,
sem þar var á fundinum, til að and-
æfa, þótt ella væri á fremsta hlunn
troðið.
Af einstökum Dönum, sem lagt hafa
orð í belg um fáuamálið, er aS eins
einn, Bem talaö hefir hlýlega heldur
um málið. Það er B 1 u h m e komman-
dör, aldinn stjórnmálaþulur, er hingað
kom árið 1907.
Danskur dómur um Berlin.
Út af fána-atreið Berlins, hefir P o 1 i-
t i k e n og honum lent saman. Tekur
Leikhúsið.
Lénharður fógeti. Sjón-
leiknr 1 5 þáttnm eftir
Einar Hjörleifsson. Leik-
inn 1. sinni í Reykjavik
annan jóladag 1918.
Það var bjart yfir hugum manna
í leikhúsinu í gærkveldi — á báða
bóga, meðal áhorfenda og leikara.
Það var vaxandi samúðarstraumur
railli þessara aðila eftir því sem á
leið kvöldið. Og þakklætishugar-
þelið til skáldsins kom bezt í ljós
eftir leikslok, er fólk linti eigi látum
fyr en það var búið að votta
»skapara« kvöldsins með alúðar-
lófataki og fagnaðarópum, er hann
kom fram á leiksviðið, hve mikils
þótti um vert þetta fyrsta sjónleika-
skáldverk hans.
Lénharður Jógeti varð sigur bæði
fyrir skáldið og fyrir Leikfélag Rvik-
ur. Leiksýningin i gærkveldi var
tvímælalaus bending um, að það er
íslenzkur leikritaskóIdskapur, sem leik-
arar vorir eiga að fást við. Þetta
hið danska stjórnarblað Berlin alvarlega
til bænar í blaðinu þ. 5. des. Greinin
heitir Harðfiskur, og segir þar
meðal annars:
Hr. Knud Berlin heldur áfram skrif-
um sínum. Það þýðir ekkert, þótt vór
fræðum hann um, að með skrifum sín-
sama kvöld í hitt eð fyrra sýndi
Leikfélagið Fjalla-Eyvind, það var
áreiðanlega bezta leiksýning félagsins
— þangað til i gærkveldi!
Leikfélagið hefir aldrei sýnt neitt
hér á leiksviði með neitt líkt því
eins góðum heildarleik og Lénharð
fógeta.
Sá viðburður gerðist í leikannálum
vorum þetta sinni, að enginn lék illa.
Þennan góða árangur má sjálfsagt
rekja til margra orsaka. En mest
mun þó þetta tvent vega: hugðnæmt
leikrit um íslenzka menn og konur
á sögulegum úrslitatímum, leikrit,
sem hlýtur að vekja hjá leikendum
alla þá viðleitni, sem hjá þeim er til,
og á hinn bóginn, að sjálfur höfund-
urinn er leiðbeinandi, þaulvanur
leiksviðsútbúnaði öllum og eins að
segja einstökum leikendum til.
»Þetta »stykki« verður langlíp«,
sagði einn af elztu leikhússvinum
hér í bæ við mig i gærkveldi þegar
úti var.
Það er enginn vafi á þvi, að svo
verður, og eigi þætti mér óliklegt,
að það yrði langlijara en önnur leik-