Ísafold - 10.01.1914, Blaðsíða 1

g ......b
1 Kemnr út tvisvar |
i í viku. Verð árg. 1
V 4 kr.. er’endis 5 kr. 1
; eða l^doilar; borg- fi
ist fyrir miðjan júlí |
1 evlendis fyrirfram.
i Lausasala 5 a. eint. "
ísafoldarprentsmiðja. HÍtstjÓTÍ: ÓI»fur Bjð?/»s@on. Talsími 48.

XLI. árg.
Reykjavík, laugardaginn 10. jan. 1914.
3 tölublað
Hér með eru þeir,
sem eiga ógreidd árgjöld til
veðdeildar Landsbankans, ei
féliu i gjalddaga 1. októbermán. síðastliðinn, ámintir um að greiða þau
ásamt dráttarvöxtum frá gjalddaga.
Stjórn Landsbankans
Erlendar símiregnir Hllll
London 7. jan. kl. 4 síðd.
Sú Jreqn qenqur nú um Norðuráljn að Tyrkir o% Búlgarar muni segja
Grikkjum stríð á hendur með vorinu.
London 8. jan. kl. yx/a siðd.
Englandshanki hefir i dag lakkað jorvoxlu sína niður i 4l/2 aj hundraði.
I. O. O F. 951169.
AlþýðuféLbókasafn Templaras. 8 kl. 7—
Augnlæbmns: ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. ? ~3
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 ) -8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og i -7
Bæjargjaldkerinn Lanfásv. B kl. 19—8 og ► -7
Eyrna- nef- hálslækn. ók. Austurstr.22 fstd i • -8
Islandsbanki opinn 10—21/* og 51/*—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 iöd.
Alm. fundir fid. og sd. 8albdk
Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 á helj
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, 51/*—6'/t. Bankastj. ’.2'2
Landsbókasafn 12—3 og 5—8, Útlán 1—8.
Landsbúnabarfélagsskrifstofan opin frá » 3 -2
Landsfébirbir 10—2 og 5—6. *
Landsskialasafnib hvern virkan dag kl. 3'J 2
Landssimihn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—32 og 4—7.
Lækning ókeypis'Ansturstr. 22 þd.ogfsd.12 1
Báttúrugripasafnib opiö l1/*—21/* á nunt
Sam&byrgb Islands 10—12 og 4—6.
StjórnHrráðsskrifstofurnar opnar 10—4 da&l.
Talsimi Reykjavikur Pósth.8 opinn daglsngt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Austurstr. 22 þrd. 2 8
Vifilstabahælib. Heimsóknartimi 12—1
Þjóbmenjasafnib opib sd, þd. fmd. 12- 2
Nýja BI6
sýnir í kvöld og næstu kvöld:
Heimför Odysseifs
Eftir
Odysseifskviöu Homers.
Skemtileg og lærdómsrík mynd.
Bostanjoclo-Cigaretter
mesta úrval í bænum í
tóbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
Með tækifærisverði
eru Bostanjoclo cigarettur seldat í
tóbaksverzlun R. P. Lt#ví.
Verðið er langt fyrir neð-
an það, sem áður hefir þekst.
Magnús Th. 8. BlöDdahl.
Skrifstofa og sýnishornasafn.
Lækjargata 6 B (uppi).
Selur að eins kaupmönnum og
kaupfélögum.
Egipzkar Cigarettur
frá A. G. Cousis & Co. Cairo
svo sem:
Dubec
Prince of Wales
Mondiale og
Nr. 3.
eru áreiðanlega minst skaðlegar, og
um leið bragðbeztar.
Hver sá sem reykir af þeim 3—
4 búnt, reykir ekki annað upp frá
þvi.
Cigarettur þessar hafa hlotið ótal
meðmæli.
Fást í
Levís tóbaksverzlunum.
Sigfús Blöndahl
Rödiugsmarkt 57, Hamburglll.
Inn- & útflutnlngsverzlun.
Umboðsverzlun.
fAllar íslenzkar vörur seldar
hæsta verði.
Slmnefni: Blöndahl. — Hamburg.
Island
1 blöðum Dana.
Isajold lítur svo á, að það sé mjög
mikilsvert fyrir oss að vita með ná-
kvæmni hvað sagt er um mál vor
hjá sambandsþjóð vorri, Dönum. —
Fyrir þvi munum vér halda upp-
teknum hætti, að flytja lesendum
vorum ummæli danskra blaða um
íslenzk mál, eftir því sem rúm leyfir.
Heilmikil syrpa hefir Isafold bor-
ist nú, eins og fyrri daginn, af
dönskum blaðaúrklippum um mál
vor, einkum fánamálið.
Sumt af þvi, sem ritað er í dönsku
blöðin, bendir til þess, að ýmsir
Danir séu farnir að átta sig á vor-
um málum, séu farnir að finna til
þess, að prússneskt ofbeldi samir sér
eigi. Um það bera vott, eigi sizt,
greinar þeirra: Valdemars Rördam
skálds og Aage Westenholz liðsfor-
ingja, þær er skýrt er frá hér.
Það blaðið danska, er mest virð-
ist láta sig skifta islenzk mál um þess-
ar mundir, er Khafnarblaðið Hoved-
staden. Nýlega roru einu blaðinu
hér símuð ummæii Bluhme flotafor-
ingja í því blaði um fána vorn í
sambandi við griska fánann. Isajold
hefir borist eintak af þessu blaði frá
29. des., þar sem Bluhme minnist
á gríska fánann. Farast honum orð
á þessa leið:
Ummæli Bluhme:
»Ef þjóðfána Grikkja hefir eigi
verið breytt á síðustu árum, virðist
óskiljanlegt, að ísland megi eigi
nota bláan dúk með hvítum krossi
að sérfána. Þetta merki, sem fer
svo vel á við hliðina á krossfánum
hinna Norðurlandaríkjanna.
Aður minsta kosti var það svo,
að gríski fáninn var blá- og hvít-
röndóttur og konungsfáninn einn
blár dúkur með litlum hvítum krossi
í miðju. En konungsfáni er eigi
annað en skipunarmerki, en þjóðfán-
inn er sýndur á aftara siglutrénu.
Milli þessa griska konungsfána og
íslenzka fánans er minsta kosti eins
mikill munur og milli dannebrogs-
fánans og svissneska fánans.
Suðurjótar og ísland.
Helzta blað Suðurjóta, Flenshorg
Avis, fer þessum orðum um viðskifti
Danmerkur og íslands — og mun
tnargan furða á:
»Afskifti Datimerkur af Islandi á
síðari árum eiga ekkert skylt við
ranglæti. Dönsk stjórn er yfirleitt
ekki til á íslandi. Ef Prússar veittu
oss það sjálfstæði, sem Danir unna
íslendingum — hugsuain ein mundi
stúta hverjum Prússa.
Það sem nú er rætt í Danmörku
og skoðanir eru skiftar um, er, hvern-
ig Danir eigi að haga sér gagnvart
óseðjanleik íslendinga, svo að eigi
hljótist af virðingartjón.
Danir ættu að bíða áíekta með ró
og festu. Þegar tíminn er kominn,
eiga Danir síðan að heimta þjóðar-
atkvæði um sambandið með þeim
skilmálum, er þeir setja — fyrir
framhaldssambandi. Konungssam-
bandi mun engum Dana geðjast að.
Það mundi fremur vera Danmörku
til tjóns, af því að staða konungs
verður erfiðari. — Menn á íslandi
ættu að láta sér skiljast, að samband
í orði er engisnýtt. En vér vonum,
að þræðir þeir, sem nú eru hálf-
slitnir, grói saman af nýju — í skjóli
gagnkvæms trausts*.
Skilnaður eða samband.
Það eru tveir Danir, er kastað hafa
þessari spurningu fram í danska blað-
inu »Hovedstaden«. Þessir tveir menn
eru: skáldið Faldemar Rördam og
landvarnarfrömuðurDanaeinhverhinn
mesti Aage Westenholz, stórefn-
aður maður, er lagt hefir auð fjár
úr eigin vasa til þess að efla og
styrkja landvarnir Danmerkur,
Valdemar Rö’rdam ritar svo í blað-
ið Hovedstaden þ. 20. des.
»Þann dag, sem íslendingar láta
í ljósi þá ósk að fá fullkomna sjálf-
stjórn — einnig ríkislega (ogsaa stats-
ligt) — verðum vér að verða við
þeirri ósk . . .«
Og hann heldur áfram:
»Vér Danir verðun að vinda að
því bráðan bug að fá að vita með
þjóðaratkvæði, hvort íslendingar óska
að vera f ríkissambandi við Dani eða
eða ekki. Vér verðum í þessu efni
að krefjast ®/4 atkvæða*
Hann gerir ráð fyrir, að svarið
kunni að verða á þá leið, að íslendr
ingar vilji vera í sambandi áfram við
Dani. Hann vill því láta setja skil-
yrði á þessa leið: Á íslandi þarf
að vera varakonungur eða jarl, sem
hefir leyfi til að mæta á alþiugi,
frestunarvald og leyfi til að skýra
frá islenzkum málum í ríkisráðinu
jafnhliða íslandsráðherra.
Fæðingjaréttur á að vera sameig-
inlegur. íslendingar eiga að taka
þátt i sameiginlegum hervörnum.
Danir eiga að hjálpa íslendingum til
að notfæra sér auðsuppsprettur lands-
ins. Rikisheildina á dannehrogsjáninn
að merkja. En þjóðernissjálfstæði
íslands verður sýnt í sérfána. Nafn
íslands verður tekið upp í konungs-
titilinn. Skjaldarmerki þess í rikis-
merkið. Öll deiluatriði um sérmál
og sameiginleg mál skulu útkljáð af
konungi í rikisráðinu — eftir að
ríkisþing og alþingi hafa látið í ljós
sína skoðun o. s. frv.
En ej Islendmgar óska skilnað!
Þá vill höf. láta ganga frá honum
með lögum, er alþingi og ríkisþing-
ið samþykkir og konungur staðfestir
með undirskrift Islandsráðherrans og
yfirráðherrans.
Höf. hefir eigi mikla trú á, að sú
niðurstaða yrði oss til heilla. Hann
hyggur, að vér mundum lenda í
klóm Þjóðverja, Breta eða Banda-
ríkjamanna og sjálfstæði voru lokið
með öllu. Telur hann það vera sið-
ferðisskyldu Dana að benda íslend-
ingum á þessi hugsanlegu endalok,
en að láta þá ráða að öðru leyti.
Gömnl trú og andlegt líf
á vorum tímum.
Erindi fiutt á prestafundi f haust.
Eftir Thv. Klaveness.
IV. Frh.
Eg geri ráð fyrir svohljóðandi mót-
báru: Fagnaðarerindið eigum vér
hreint og ómengað í heilagri ritningu.
Þar eigum vér að leita þess í hjart-
ans einlægni. Vér þurfum engrar
guðfræði annarar en þeirrar, sem með
trúmensku og vaímngalaust útleggur
ritninguna fyrir oss. Nýtízku vis-
inda gerist hér engin þörf.
Gagnstætt þessu verð eg að fylgja
því fram, að einmitt vegna ritning-
arinnar sé alveg sérstök þörf á nýrri
guðfræði. Skoðun gömlu lærifeðr-
anna á ritningunni, er svo gersam-
lega hruninn til grunna, að þar stend-
ur ekki lengur steinn yfir steini.
Og menn hafa enn ekki komið sér
upp neinni nýrri skoðun á þeim efn-
um, er komið geti í stað hinnar.
Hér er því alt i óvissu og fálmi.
Þetta er hættulegt fyrir kirkjuna og
á því verður að ráða bót. En bót
verður ekki á því ráðin án aðstoðar
guðfræðinnar.
Það er »gömul trúc, að guð hafi
blásið rithöfundum ritningarinnar í
brjóst bæði efni og orðalagi ritanna.
Hvert orð í þessari bók sé því ritað
eftir forsögn guðs og því sé það
lika óskeikult.
Að síðustu skulum vér tilfæra
nokkur af ummælum landvarnapost-
ulans Westenholz. Benda þau ásamt
orðum Rördams á, að hjá ýmsum
mætum mönnum í Danmörku sé
ný skoðun á dansk-íslenzku viðskift-
unum að ryðja sér rúms.
Greinarhöf. segir, að Danir megi
eigi láta kvartanir íslendinga um
kúgun eins og vind um eyrun þjóta,
og heldur svo áfram : »Vér, sem
höldum fram, að hver þjóð eigi að
ráða sér sjálf, höfum eigi ráð á því
að iáta skoða oss i Norðurálfunni
Prússa i smáum stfl. Það situr illa
á smáþjóð að láta það á sannast, að
hún beiti valdi í stað réttlætis. Vér
verðum að jylgja sömu meginreglu
qaqnvart Islendingum, eins og vir
höldum jram í Suðuv-Jótlandi: Hver
pjóð á að ráða sér sjálj*.
í næsta blaði mun svo skýrt frá
hinu »nýjasta nýjac, er Berlín hefir
fram að flytja, oss til hnjóðs og
óþurftar, og sömuleiðis sagt frá fleiri
ummælum dönskum. (Nl.)
Heimspekisstyrkuriim.
Sigurður Nordal magister hefir að
þessu sinni hlotið Hannesar Árna-
sonar styrkinn, 2000 kr. árlega um
4 ár.
Meðal þeirra, er um styrkinn sóttu,
voru Halldór Jónasson, cand. frá
Eiðum, Vernharður Þorsteinsson
cand., sem nú er að því kominn að
ljúka fagurfræðisprófi við Khafnar-
háskólann og Ólafur Lárusson cand.
juris.
Það var háskólaráðið, sem veitti
þennan styrk.
Gerum ráð fyrir, að þessi »gamla
trú«, sé á rökum bygð. Mundi nýrrar
guðfræði síður þörf fyrir það? Fjarri
fer því. Eins og ritningin er nú
einu sinni á sig komin, verður sízt
sagt, að fagnaðarerindið sé þar fyrir
hendi þannig, að menn geti gengið
rakleiðis að því þar og tekið það fram.
Ritningin þarf útlistunar, til þess að
menn fái komið auga á fagnaðarer-
indið, sem hún hefir að flytja. Þótt
ritningin sjálf væri i alla staði óskeik-
ul, — þá hefir óskeikul útlistun henn-
ar aldrei verið til. Útlistunin heimt-
ar af oss að vér vinnum sjálfir. Og
sú vinna hlýtur að vera vísindalegs
eðlis. Fyrst verður að spyrja um
hvað sé réttur texti. Þá hvað sé rétt
þýðing textans. Því næst hvernig
ritin séu sögulega til komin, af hvaða
ástæðum og í hvaða tilgangi. Loks
verður að skoða efni ritanna í réttu
sambandi. Að vinna með þessum
hætti, er að vinna vísindalega. Og
þau vísindi, sem hér eiga að vera að
verki, hljóta að veia »nýtizkulegc,
þ. e. þau verða að viðhafa cll rann-
sóknartæki nútímavísindanna og nota
aðferð þeirra í öllu starfi sínu. Ást
til sannleikans og lotning fyrir hon-
um, er eitt af því, sem vísindi vorra
tíma hafa sérstaklega gróðursett hjá
mönnutium, og ef til vill á hærra stigi
en nokkuru sinni áður. Þessi ást
til sannleikans knýr oss til þess að
gera oss alt far um að komast |að
hinni réttu og sönnu hugsun, án til-
lits til þess, hvort hún getur samrýmst
trúarkenningum vorum eða fer í bág
%