Ísafold - 11.02.1914, Síða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verö árg.
4kr., erlendis 5 kr.
eða 1-J dollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erieiidis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Ólafui* Björnsson.
Talsími 48.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandl skuld-
laus við blaðið.
XLI. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 11. febr. 1914.
12. tölublað
Khöýn 7. febr. kl. 5 síðd.
Gústaf Sviakonungur talaði í dag við bandur pd, er kómnir voru á
ýund hans í Stokkhólmi. Raða konungs var sköruleg og vltti hann mjög
hermálastejnu Staafs.
Þykir sennilegast, að atburðir pessir dragi til pess að stjörnin segi aý sir.
London 7. ýebr. kl. j1/^ síðd.
Landslýður í Perú hefir risið öndverður gegn stjórninni og bylt henni
úr sessi. Yfirráðgjafinn var myrtur en ýorseti ýiýði úr landi.
I. O. O F. 952139.
Álþýðufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—
Augnlœkninpr ókeypis i Lækjarg. 2 myd. 3~8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 ) -8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og \ -7
Bæjargjaldkerinn Laufásv. 5 kl. 12—8 og j 7
Eyrna-nef-hálslækn. ók. Austurstrj22fstd 2—8
íslandsbanki opinn 10—21/* og 51/*—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 ibd.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* sibd.
Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 á bel^ am
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, 51/*—61/*. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—8 og 5—8. Útlán 1—8.
Landsbúnabarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsféhirbir 10—2 og 5—6.
Landsskjalasafnib hvern virkan dag kl. 12—2
Landssíminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Austurstr.22 þd.og fsd. 12—1
Náttúrugripasafnib opib l1/*—21/* á sunnnd,
Samábyrgb Islands 10—12 og é—6.
Stjórnarrábsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavikur Pósth.8 opinn daglengt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypia Austurstr. 22 þrd. 2 8
Vífilstabahælib. Heimsókuartimi 12—1
Þjóbmenjasafnið opið sd, þd. fmd. 12—2.
Minningarritið
um Björn Jónsson, fyrra bindi með
mörgum myndum, er komið dt og
fæst í bókaverzlunum.
Verð kr. 1.50.
Bostanjoclo-Cigaretter
mesta úrval í bænum i
tóbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
Skrifsfofa
Eimskipaféíags Ísíands
Austurstræti 7.
Opin úaglega kl. 4—7.
Talsími 409.
Samningasóttin enn.
Ekki getur lsaýold bundist þess að
fara nokkrum orðum um samninga-
sóttarkast hr. Skal’agríms hið síð-
asta, þótl af sérstökum ástæðum
verði stutt og að eins til bráða-
birgða.
En þetta »kast« hans er með þeim
hætti, að fái hann margt slíkt kast
— verður fljótlega úr: »Uppkast«.
Skallagrímur ber sér á brjóst: Isa-
ýold er að skamma mig, hún sem
flutti greinina: Eigum við að semja,
sem ritstjórnargrein í maí 19x2. Og
E. H. prentar greinina upp i heild
að heita má, og telur hana beztu
rök fyrir sínu máli nú, þ. e. rétt-
mæti samninga-umleitunarstefnunnar.
Það er mikið rétt að þessi grein, sem
Skallagrímur prentar upp i Lögréttu
er ritstjórnargrein úr ísafold, sem
núverandi ritstjóri ber á fulla ábyrgð.
En hinu vonum vér að hr. E. H.
reiðist eigi, þótt jafnframt sé þess
látið getið, að hann hefir sjálfur rit-
að greinina, eins og flestar stjórn-
málagreinar ísafoldar um það leyti,
með þvi að hann var ráðinn til
þeirra starfa um hríð vorið 1912.
En hvernig hr. E. H. lætur sér
detta i hug, að sú grein megi til
styrktar verða samningasóttarfarginu,
sem nú er hann talsmaður fyrir —
það fáum vér eigi skilið.
Litum á 2. og 3. málsgrein í grein-
inni: Eigum við að semja ? Þær
hljóða svo :
»Það er svo sem auðvitað, að
þegar fullreynt er, að við getum
ekki komist að neinum þeim samn-
ingum við Dani, sem íslenzkri þjóð
þykja sæmilegir, þá erum við til-
neyddir að reyna að bjargast ein-
hvernveginn án þeirra samninga.
Ekki kemur oss til hugar, að við
eigum að ganga að neinu, sem ís
lenzk þjóð telur sér óboðlegt. Ekki
kemur oss til hugar, að við eigum
að ganga að neinum afarkostum, til
þess eins, að fá samið*.
Svo er því bætt við, að fjarri fari
að full reynd sé komin á samninga-
viðleitnina við Dani.
Svo horfði málið við um vorið
1912. En breytingin, sem siðan
hefir orðið er svo gagngerð, að eigi
verður ástandið þá og nú borið
saman.
Þá var ekki komin á jull reynd
um samninga fúsleik Dana.
Til þess að fá þá reynd var »bræð-
ingurinn* gerður.
Hr. E. H. er það eins vel kuun
ugt og oss, að sú var fyrirfram rdðin
afstaða bræðingsmanna, að ef aðal-
kröfurn bræðingsins fengist eigi fram-
gengt skyldi málaleitunum um sam-
bandsmálið vera lokið að svo stöddu
aj vorri háiýu.
Nýja Uppkastið eða »grúturinn«
svo nefndi kom, var séður og féll í'
desember 1912 — svo léttvægur
fundinn, að ganga þótti skemur en
Uppkastið, þótt aldrei nema orðin
»frjálst og sjálfstætt ríki« stæðu þar.
Þau voru eigi annað en villandi
merki utan á. Með grútnum var
sýnt, að »afarkostir« einir voru í
boði — með honum var ýull reynd
fengin á samningafúsleik Dana í
náinni framtíð.
Þegar svona var komið áttu for-
göngumenn bræðingsins þá kröfu
hver í annars garð, að peir allir
styddu að pví að leggja samningaum-
leitanir á hilluna.
Allir vita að Isaýold hefir efnt það
loforð dyggilega.
Allir sjá, hvernig hr. Skallagrímur
og stjórnarmenn eru að efna þetta
loforð um þessar "mundir.
Allir kjósendur ættu að gera sér
glöggva grein fyrir þvi, hvernig fer,
ef Sambandsflokkurinn, sem hefir
Skallagrím að spámanni, sigrar við
kosningarnar í dymbilvikunni. Það
verður farið á stað til Dana með
formálanum þeim, sem Skallagrímur
hefir svo átakanlega verið að skýra
frá í Lögréttu: þurftarneyð vorri,
lánstraustsleysinu, fulltingisþörf vorri
hjá Dönum.
En hvaða samningar mundu haf-
ast upp úr því?
Grúturinn ?
Nei, svo hátt verður ekki risið
eftir það sem á undan er gengið.
Það verður eitthvað enn lakara.
Og ætlar nú íslenzk þjóð að láta
þessa menn, sem eru orðnir svo
ofsjúkir af sóttkveikju samningasargs-
ins, sýkja sig þ. 11. april, ætlar hún
að gera þessa samningasótt einstakra
manna að landplágu, sem eigi ber
annað i skauti sér en vonleysi um
nokkurn bærilegan árangur út á við
og vissu um óþarfan tvístring inn
á við?
Mundi eigi ólíku skynsamlegra
fyrir þessa þjóð að hrista af sér þ.
11. apríl »samningasóttar-kindurnar«,
sem blása til tvístrings þjóðarinnar
með þessari ótimabæru, vanhugsuðu
og árangurslausu samningasargs-
kreddu?
Mundi þjóðinni eigi hollara að
fylkja sér um þá menn, er eigi vilja
eyða kröftunum í óþarfa út á við,
heldur sameina þá inn á við og
vinna kappsamlega úr því vígi að
sjálfstæðismálum vorum ?
Það reynir á þjóðina i þessu efni
þ. 11. apríl.
----------------- ---
Fulltriíar Vestur-íslond-
inga í stjórn Eimskipafélags-
ins hefðu þeir J. J. Bildfell og Árni
Eggertsson orðið, ef stjórnarmenn
hefðu mátt vera búsettir í Vestur-
heimi. Er eigi ólíklegt, að þeir
verði þá sendir á næsta aðalfund fé-
lagsins með umboð Vestur-íslend-
in8a-
Eimskipafélagið.
Sterling kom til Leith i gærmorg-
un. Héldu þeir Halldór Daníelsson
og Sveinn Björnsson þegar áfram
járnbrautarleið til Khafnar og munu
að likindura þangað komnir í kvöld.
Sparisjóðsbækur. Handveð.
Tveir menn hafa snúið sér ti
ísafoldar út af þeirri grein í næst-
síðasta blaði, annar með »skýring«,
hinn með »Fyrirspurn«, »hvort sé
átt við sig«.
ísafold mun nð þessu víkja
næsta blaði.
’ingmensMramboð í Reykjavík.
Reynslukosningar.
Sjálfstæðismenn í Rvfk hafa undan-
farið verið að leita fyrir sér um þing-
mannaefni við kosningar í vor.
Við tilraunakosningar, sem gerðar
voru á Sjálfstæðisfél fundi fyrir nokkru,
fengu þessir menn flest atkvæði: Sveinn
Björnsson, Gísli Sveinsson, Magnús
Blöndahl, Sigurður Jónsson og Jón
Þorkelsson dr,
Sveinn Björnsson færðist þá undan
lingmenskuframboði, en síðan hefir
stjórn sjálfstæðisfólagsins borist frá
honum svolátandi bróf:
Reykjavik 5. febr. 1914.
Er eg á síðasta fundi í Sjálfstæð-
isfélaginu tjáðist eigi mundi gefa
rost á, að um mig væri kosið við
iyrirhugaðar prófkosningar um þing-
mannsefni fyrir Reykjavík við al-
jingiskosningar þær, er nú fara í
rönd, þá hafði eg þegar áður tekið
iá ákvörðun og tilkynt hana með-
stjórnendum mínum í miðstjórn
Sjálfstæðisflokksins. Meðal annara
ástæða minna fyrir þessari ákvörð-
un var of mikið annríki, ekki sizt
eftir að eg var kosinn í stjórn Eim-
skipafélags íslands. En það tel eg
mér skylt, að leggja því félagi sem-
mest eg má af starfskröftum mínum.
Við það bættist, að eg einmitt nú
verð að takast á hendur ferð til út-
anda og kem máske ekki heim
aftur fyr en í miðjum næsta mán-
uði og gæti því eigi tekið þátt í
kosningarundirbúningi þann tima.
Síðan á síðasta fundi hafa ýmsir
mætir menn úr flokki vorum lagt
talsvert ríkt að mér um að leyfa
prófkosningu um mig, sem þing-
mannsefni. Telja þeir nokkrar líkur
fyrir því, að talsverður meiri hluti
flokksmanna vilji heldur kasta at-
kvæðum sínum á mig en ýmsa aðra.
Telja á hinn bóginn, að svo geti
farið, að af hljótist vandræði, ef eg
dragi mig í hlé, þau vandræði, að á
þing kæmist einhver eða einhverjir,
sem sízt skyldi og væri manna
óþarfastir stefnu vor Sjálfstæðismanna
og áhugamálum.
Með því að eg teí líklegt, að við
prófkosningu, þar sem eg væri með-
al þeirra, er kjósa ætti um, muni
koma í ljós, hvort þetta álit greindra
flokksbræðra minna er á rökum bygt
eða eigi, þá hefi eg, fyrir tilmæli
vina minna í flokknum, ráðið það
af að leyfa það, að eg sé meða
þeirra, sem kosið sé um við próf-
kosningarnar. Geri eg það af því,
að eg tel mér skylt, þrátt fyrir þá
örðugleika, sem eg tel vera á fyrir
mig persónulega að gefa kost á
mér til þingmensku, að bregðast eigi
flokki mínum, er hann hefir min
þörf. En samt vil eg jafnframt taka
það fram, að i þessu felst eigi nein
skuldbinding um að bjóða mig fram
til þings, nema prófkosningin leiði
það í ljós, að svo mikill hluti kjós-
enda vilji kasta atkvæðum sinum á
mig, að fram komi, að ástæður þær
séu fyrir hendi, sem hafa ráðið þvi,
að eg tek þessa ákvörðun.
Út af orðasveiini, sem mér hefir
borist til eyrna, um að eg mundi
vilja styðja núverandi stjórn, finn eg
ástæðu til að taka það fram, að mér
cemur orðsveimur þessi mjög á
óvart og veit eigi á hverju hann
getur bygst, og, að eg tel svo mikið
djúp staðfest á milli grundvallaskoð-
ana núverandi stjórnar í þeim mál-
um, sem flokkum skifta, og skoð-
ana minna og annara Sjálfstæðis-
manna, að eg get eigi talið á nokk-
urn hátt samrýmanlegt skoðunum
mínum að styðja stjórn þá, er nú
situr við völd.
Að öðru leyti vísa eg um lands-
málaafstöðu mína til ávarps þess,
sem miðstjórn flokksins birti lands-
mönnum síðastliðið haust. Hefi eg
ritað undir það og fylgi því í öll-
um greinum.
Virðingarfylst
Sveinn Björnsson.
Til
stjórnar Sjálfstæðisfélagsins.
Hinir 5 fyrgreindu menn verSa því
í kjöri við tilraunakosningarnar.
Þær kosningar fara fram þessa dag-
ana. Verður lokið á föstu-
dag.
Os8 þykir líklegt, að Sjálfstæðismenn
hér í bæ sóu eigi svo daufir og drunga-
fullir, að þeir vilji eigi hafa flestir
einhverja hönd í bagga með um það,
hverir verði í kjöri af vorri hálfu við
aðal-kosningarnar 11. apríl.
Ráðið til þess er "að skreppa upp á
Hverfisgötu nr. 3 C (hús Björns Rósen-
kranz kaupm.) miili kl. 5 og 8 í kvöld,
á morgun og á föstudag og velja ein-
hverja 2 af ofangreindum 5 mönnum.
Kosningin er leynileg.
Látið verða úr því að k j ó s a, allir
sem sjálfstæðisstefnunni fylgið, teljið
eigi eftir yður sporin til tilrauna-kosn-
ingastaðarins. Annars megið þið búast
við, að þelr, sem þið helzt viljið,
verði ekki í kjöri, heldur hinir, er þið
sízt kjósið þessara 5-menninga.
Síðustu forvöð á föstudag!
Níu menn drukna
af bát frá Ólafsvík.
í gær fórst bátur með 9 mönnum
á, frá Ólafsvík, hafði farið á beiti-
fjöru, en kom eigi aftur.
Þessir menn voru á bátnum:
Formaður bátsins Þórarinn Þórðar-
son, ungur maður nýlega kvæntur, en
barnlaus. Jóhann Þórðarson, bróðir
Þórarins, ungur og ókvæntur. Helgi
Guðmundsson, kvæntur maður og
margra barna faðir, um 50 ára að
aldri. Gunnkiýur Þorsteinsson, ung-
ur maður ókvæntur. Sigurður Arna-
son frá Ósi, kvæntur maður, en barn-
laus. Kristján Guðmundsson frá Stapa,
bláfátækur barnamaður, um fertugt.
Sigurjón Sigurðsson skipstjóri, kvænt-
ur maður barnlaus, um þrítugt. Kjart-
an Sigurðsson bróðir Sigurjóns, ung-
ur maður ókvæntur. Sveinbjörn Guð-
mundsson, mágur Sigurjóns, ungur og
ókvæntur.