Ísafold - 25.03.1914, Blaðsíða 2

92
ISAFOLD
Sjúkrasamlag Reykjavikur
hefir skift um gjaldkera: Hr. Guðbjörn Guðbrandsson bókbindari hættir
að gegna starfinu, og við því hefir tekið hr. Helgi Árnason dyra-
vörður i Landsbókasajnshúsinu. Viðstaddur kl. 6l/2—8 síðd. á virkum dög-
um. Samlagsmenn og aðrir, er hafa einhver viðskifti við sjiikrasamlagið,
snúi sér því til hans um greiðslur allar úr samlaginu og innborganir í það.
Reykjavík, 24. marz 1914
Jón Pálsson
(p. t. form.)
Hér með tilkynnist vinum og vandamönnum, að okkar ástkæra móðir,
MARGRÉT GÍSLADÓTTIR, andaðist siðastl. föstudag, 20. þ. m. kl. 8 f. h. að
heimili sfnu á Stokkseyri, fullra 84 ára gömul. Að forfallalausu fer jarðarför
hennar fram að Stokkseyri 5. april næstkomandi.
Reykjavlk, 25. marz 1914. F. h. aðstandendanna:
Jón Pálsson. ísólfur Pálsson.
Brl. símíregnir.
London al/j kl. j síðd.
Borgarastyrjöld í Irlandi.
Ulsterbúar hejjast handa gegn heima-
stjórnarlagafrumvarpinu. Borgarstyrj-
öldt i veendum á hverju augnabliki.
Stjórnin brezka hejir sent herlið til
Irlands.
London 23. marz kl. j síðd.
Uppreisnin í Ulster.
Margir enskir liðsforingjar og her-
deildir, neita peirri skipun stjórnarinn-
ar að berjast gegn Ulsterbúum.
Hér rekur þá stjórnin sig á nýja
og algerlega óvænta örðugleika í þessu
máli. Eru þetta eins dæmi, að her-
deildir Englendinga og fyrirliðar
neiti að hlýðnast skipunum yfir-
boðara siuna. Er það ekki ólik-
legt að stærri tíðinda sé nú að
vænta úr þessari átt en áður var bú-
ist við, þótt þá þætti og all-óvæn-
lega horfa.
En þetta er talandi dæmi þess,
hverrar samúðar Ulsterbúar hafa afl-
að sér með einbeitni sinni.
Fundir Sjálfstæðismanna.
í fyrri viku héldu Sjálfstæðism*enn
2 fundi, er fóru mjög vel fram báðir.
A fyrri fundinum töluðu m. a.
þingmannaefni Sjálfstæðismanna hér
i bæ, þeir Sigurður Jónsson og Sveinn
Björnsson. Var gerður bezti róm-
ur að máli þeirra. Er ágrip af ræð-
unum birt hér í annari grein.
Á síðari fundinum flutti Einar
Arnórsson prófessor mjög ljóst er-
indi um ríkisráðsúrskurðinn — en
Bjarni frá Vogi saumaði að stjórn-
inni fyrir fánaúrskurðinn og Jakob
Möller bankaritari varaði fundarmenn
rækilega við að kjósa Lárus H. Bjarna-
son til þings.
Sjálfstæðismenn eru nú að sjá það
betur og hetur, að sameinaðir sigra
þeir, en sundraðir falla þeir — og
ryðja braut sambands-Jónunum báð-
um.
Landar erlendis.
Hadda Padda hið nýja leikrit Guðm.
Kambans er, eins og áður hefir verið
getið, nýlega komíð út á dönsku og
bráðlega er þess von á íslenzku.
Einn ritdómur hefir þegar borist
hingað eftir all-merkan ritdómara
danskan, Júlíus Clausen bókavörð.
Fer hann lofsamlegum orðum um
leikritið og klykkir út með þessum
orðum:
»Hvað sem öðru líður, þá er
óneitanlega meira varið i þetta leik-
rit en alt hið lítilsverða og kæruleysis-
lega, sem danskar leikrita-bókmentir
hafa haft fram að bera yfirleitt á
seinni árum. — Það er eigi lítið
skáldlegra en dönsku bókmentirnar.
Það er skáld sem hér stendur að
baki.
Skiðamenn.
Svar tií G. M.
í 14. tbl. »Lögréttuc þ. á. skrífar
einhver G. M. all-langa grein með
fyrirsögninni »Skíðamenn«, miður
velviljaða í garð »Skiðafélags Reykja-
víkurc.
G. M. reynir að afsaka sig með
því að segja að hann skrifi ekki
þessar linur í þeim tilgangi að hnekkja
gengi félagsins á nokkurn hátt, en
greinin verður víst tekin eins og hún
er skrifuð.
Því næst segist G. M. ekki hafa
til þessa séð skiðaferð hér á Suður-
landi, sem hann geti orðið hrífinn
af. En hvar hefir G. M. séð farið
á skiðum hér á Suðurlandii Auð-
vitað dæmir hann eftir því hvernig
menn fara hér á hálum götunum.
Einnig segist hann hafa séð í »Bíóc
norska skiðamenn vera að spreyta
sig á að stökkva fram af háum stalli,
og flesta fara á hansinn. En má eg
spyrja. Veit G. M. hversu mikill
vandi er að stökkva fram af háum
stalli ?
Það gera þeir vlst ekki á »istappa«-
bindingunum á Norðurlandi, þó þeir
séu dýrlingar i augum G. M. sem
skíðamenn.
Ennfremur segir G. M., að hann
kannist ekki við þessi tvö prik, sem
menn gangi við hér á Suðurlandi.
Það kemur af fáfræði hans í þessu
efni, því þau eru notuð aistaðar í
Noregi og er það næg sönnun fyrir
þvi, að betra er að nota tvö en eitt
eða getur G. M. neitað því að bezt
skíði og skiðaútbúnaður komi frá
Noregi ?
Þvínæst fræðir G. M. skíðamenn
um, að norðlenzkir skíðamenn noti
einn staf, og stundum noti þeir hann
til að hamla sér niður brekkur.
Vill G. M. segja mér hvort hon-
um finst eðlilegra að nota einn staf
eða tvo þegar hendurOar eru tvær ?
Svo hellir G. M. ósköpunum öll-
um af fáfræði yfir alla skíðamenn,
og segir, að það sé mest um vert
að geta gengið á skiðum tábanda-
laust, en hver getur það, eða hvern-
ig á að gera það? Á að líma fæt-
urna við skiðin, með fiskilími eða
trélími? Manni verður á að spyrja
kjánalega, þegar maður er fræddur
um slikt.
Þvi næst byrjar G. M. að fræða
einu sinni enn á að á sinum uppvaxt-
arárum hafi skíðaíþróttin stefnt að
þvi, að gera menn færa til að nota
skíðin á ferðalögum, og vera fljótir
að ganga á þeim, o. s. frv.
En stefnir norska skiðaiþróttin ekki
að hinu sama? Það veit G. M. ekki
og það játar hann óbeinlínis, en þá
vil eg gefa G. M. þau hollráð, að
næsta sinn er hann kynni að langa
til að hreyta einhverju í eitthvert
félag að kynna sér fyrst það er hann
skrifar um.
Enn segir hann, að það sé ekki
nóg að geta glannast fram af stöll-
um, en það sé vandinn að geta
hlaupið af skíðunum, þegar maður
kemur að þeim, það er náttúrlega
verra að geta, farið fram af þeim?
Það gefur að skilja 111 En svo seg-
ir G. M., að þeir norðlenzku sneiði
brekkurnar og ef til vill stanzi í
þeim miðjum, ef á þurfi að halda,
en eg vil fræða G. M. um, að það
geta allir hér á Suðurlandi (Rvík),
sem hafa nokkuð farið á skíðum.
Því næst skýrir hann frá slysi
sem orðið hafi af slönginni þeirra
fyrir norðan (flaggstönginni ? mastr-
inu?) að hún hafi banað pilti. Það
eru þá líka meðmælil
Þá fer G. M. að gylla sjálfan
sig sem skíðamann og segist hafa
farið á skíðum í 22 stiga frosti, og
hann hafi kalið á báðum fótum. Þá
hefir hann víst notað norðlenzku
»ístappa« bindingarnar ? Og hann
hefir víst kunnað að útbúa sig í
skíðaferðalag, það kunna þeir víst
allir fyrir norðan, en eg vil segja, að
það sé glannaskapur að fara svo illa
útbúinn í skíðaferðalag að láta sig
kala, þvi ekki þrengja táböndin.
G. M. segir að við eigum að
halda okkur við ’gömlu íslenzku
skíðaíþróttina, en þá vil eg benda
G. M. á, að skíðaíþróttin er ekki
upprunalega frá Islendingum og ef
hann flettir upp í »íþróttir forn-
mannac bls. 150 þá mun hann kom-
ast að raun um, að íþróttin er kom-
in frá Finnum.
Þá segir G. M. að hr. Vigfús
Sigurðsson hafi gengið yfir þvert
Grænland með íslenzka göngulaginu
Má eg spyrja G. M. hvort V. S.
hafi notað norðlenzku klaka»tappana«?
G. M. fer að tala um hr. verzlun-
arstj. L. Möller, sem ekki vel heppi-
legan kennara, en það get eg sagt
G. M. að það getur hann ekki
dæmt um, svo lengi sem hann ef
til vill hefir ekki séð hann á skið-
um, nema á götunum.
Að endingu segir G. M. að norð-
lenzku skiðagarparnir gerðu sig víst
ekki ánægða með minni brekku en
Esjuna. Eg voaa að mér veitist ein-
hverju sinni sú ánægja að sjá norð-
lenzku skíðadýrlingana ríða gandreið
á flaggstöngum niður Esjuna.
Rvik 15. marz 1914.
Herluj Clausen.
Handsamaðir botnYörpungar.
Sýslumaður Vestmanneyinga, Karl
Einarsson, hefir nýlega handsamað
allmarga botnvörpunga, meðan Val-
urinn lá hér inni á Reykjavíkurhöfn.
Um það er símað svo úr Vestmanna-
eyjum í fyrradag:
I gær sáust margir botnvörpungar
í landhelgi við Vestmannaeyjar, milli
lands og Eyja. Sýslumaður sendi
þegar tvo báta vel mannaða, til þess
að reyna að handsama sökudólgana.
Eftir töluverðan gauragang tókst þrem
mönnum að komast um borð í þýzk-
an botnvörpung »Biirgermeister
Mönckebergc H. C. 2 frá Cuxhaven.
Vildu þeir fá hann með til hafnar,
en hann þverskallaðist. Var þá farið
eftir sýslumannni og kom hann eftir
hálfa aðra klukkustund. Þá var kl.
10 siðd.
Sýslumaður og túlkur hans, Alex-
ander Jóhannesson, réðu þegar til
uppgöngu á skipið. Bauð þá sýslu-
maður skipstjóra að sigla þegar með
sig inn til Eyja, en hann aftók það
með öllu og mæltist til þess að sýslu-
maður færi þegar í land.
Því neitaði sýslumaður harðlega.
Sendi hann þá mótorbátana í land,
og voru þeir þá tveir eftir, sýslu-
maður og Alexander.
Að lokum sá skipstjóri þó sitt
óvænna og fór með þá inn á höfn
kl. 3 í nótt.
Réttarhöld hófust kl. 8 í morgun
og sökudólgurinn sektaður um 1500
mörk en afli og veiðarfæri gert upp-
tækt.
Sex aðrir botnvörpungar hafa verið
staðnir að ólöglegum veiðum og
kærðir. Tveir þeirra eru islenzkir,
Bragi og Snorri goði, báðir frá Reykja-
vík.
Enskur botnvörpungur, sem er
einn á meðal hinna kærðu, liggur
nú undir Hamrinum.
Lárus og úrskurðurinn.
ÞaS er sagt, að Lárus H', Bjarnason
hafi á fundi í Þjóðreisn lýst ríkisráðs-
úrskurðinn óalandi og óferjandi og tal-
ið hina mestu nauðsýn á því, að mót-
mæla honum kröftuglega á næsta þingi
eins og stöðulögunum hafi verið mót-
mælt á þingum 1871 og 1911.
Hvernig var það — var Lárus einn
af þeim, sem mótmælti stöðulögunum
á þingi 1911?
Hafa menn nokkurn tíma orðið þess
varir, að h a n n teldi nauðsyn á að
mótmæla þeim ?
Mönnum hlýtur líka í þessu sam-
bandi að detta í hug afdrif fánamáls-
ins á síðasta þingi og öll framganga
Lárusar í því.
12. júní kallaði hann saman almenn-
an fund hór í Reykjavík og gaf fyrir-
heit þar um öflugt fylgi við íslenzka
fánann. En þegar á þing kemur, ber
hann fram frumvarp um 1 a n d s fána,
sem vér eftir hans eigin skrifum út af
fánatökunni, þurfum engin lög til að
geta notað.
Fjallið tók jóðsótt með miklum
skruðningum og gauragangi, en það
fæddist — lítil mús!
Sumir segja, að berserksgangurinn
hafi farið að renna af Lárusi, þegar á
þing kom, af því að honum hafi þótt
of miklar líkur til þess að hann yrði
ráðherra, og þess vegna hafi hann ekki
viljað nema 1 a n d s fána — honum hafi
ekki þótt eins glæsilegt að sigla inn í
ríkisráð »hins safnaða danska ríkis«
undir íslenzku flaggi og því heldur
viljað skilja það eftir heims. á hólm-
anum.
í þiuglok er samt sagt, að hann hafi
verið tilleiðanlegur að skella I a n d i ð
framan af — rétt eins og ríkisráðið
hafi þá verið fjær honum en í þing-
byrjun 1
Hvað skyldu nú mótmæll Lárusar
gegn ríkisráðsúrskurðinum verða kröft-
ug, ef hann ætti sjálfur að bera þau
fram í ríkisráðinu og fá stjórnarskrána
staðfesta? Ætli það færi ekki líkt og
fór um fánafrumvarpið, að Lárus gæti
fundið einhverjar forsendur fyrir mót-
mælunum, sem sannfærðu Dani um
það, að hann væri jafngóður borgari
hins safnaða danska ríkis og hann var
1908 — svo ekki verði gert til skamm-
ar hinu fornkveðna : V i d a n s k e
stemmer paa Larus Bjarna-
s o n 1
Hrólfur.
Jón bæjarfógeti Magnússon
sem þingmaður.
Eg heyrði því fleygt snemma í vet-
ur, að Sambandsmenn ætluðu að bjóða
okkur Reykvíkingum bæjarfógetann tii
þingmensku. Þá var þetta talið ólík-
legt af flestum og eg heyrði ýmsa,
sem er hlýtt til bæjarfógetans, láta
uppi, að þeir vonuðu að hann væri
svo skynsamur og sjálfstæður
m a ð u r, að láta ekki hafa sig til
þessa.
Maður sem var staddur á þingmáia-
fundinum í Vestmanneyjum síðastliðið
haust befir sagt mór, að hann hefði
gefið þar sem ástæðu fyrir því að hann
gæfi eigi kost á sór til þingmensku
þar aftur, að hann gæti það ekki
vegna embættisstöðn sinnar, bæðí
vegna embættisanna og svo væri
embætti sitt þess eðlis að hann yrði
til þess að geta gegnt þvi fyllilega
sem vera bæri, að vera laus við
flokkadeilur.
Þetta virðist mór ofur eðlilegt, furðaði
á því að bæjarfógetinn skyldi eigi hafa
sóð þetta fyr, en þótti gott, að hann
var nú kominn að þessari niðurstöðu }
betra seint en aldrei.
En nú er bæjarfógetinn búinn að
skifta um skoðun aftur. Haun, Bem
var eftir mikla og rækilega umhugsun
kominn að þeirri niðurstöðu, að honum
bæri að meta meira embættisskyldu
sína en þlngmenskuna, hefir nú kom-
ist að þeirri niðurstöðu, að réttara sö
að láta embættið víkja fyrir þingmensk-
unni.
Bvað veldur þ9ssum veðrabrigðum ?
Að svo samvizkusamur maður sem
bæjarfógetinn hafi látið hafa áhrif á
sig »á s k o r a n a«-moldviðrið, sem
hann v e i t, að þyrlað var upp með
taumlausri smölun æstra Fram-smala,
án þess að á bak við liggi nokkur
kjósenda v i 1 j i og auk þess v e i t, að
eru langt fráþví að vera bind-
andi, er að kjörborðinu kemur, að það
hafi ráðið — því trúir enginn.
Það, sem ráðið hefir, er auðvitað
skipun frá æðri stað, skipun þess vilja,
sem sýnist hafa stýrt gerðum J. M,
sem þingmanns lengst af, vilja H.
Hafsteins. H. H. sá, að óvæniega horfð-
ist hór í höfuðstaðnum um kosningu
manns úr sínnm flokki. Þegar í öng-
þveiti er komið leggur hann að J. M,
og þá fer sem fyr, J. M. stenzt eigi
fortölur þessa gamla foringja síns,
Allar efasemdir og sú niðurstaða, sem
J. M. er kominn að eftir rækilega um-
hugsun, verður að þoka fyrir vilja
H. H.
Ef litið er yfir þingmenskuferil J,
M., þá má leita með logandi ljósi að
sjálfstæðri framkomu J. M. í
nokkru máli, að bannmálinu máske
undanskildu. Bannmálið mun því nær
eina málið, sem J. M. hefir greitt atkv.
i á annan hátt en H. H.
Þessa vöntun á sjálfstæði í skoð-
unum á landsmálum tel eg einna
varhugaverðast um hvert þingmanns-
efni. Því bversu samvizkusamur, sem
maðurinn vill vera, kemst samvizku-
semin ekki að, þegar annar stjórnar
viljanum.
Því er það og, að J. M. hefir aldrei
átt frumkvæðið að nokkrum verulegum
málum á þingi, heldur jafnan »fylgst
með hinum«. Hann flutti að vísu
járnbrautarinálið í þeirri mynd, sem
það kom fyrir síðasta þing. En að
sjálfs hans sögn gerði hann það ekki
af sjálfsdáðum, heldur beint eftir ósk
eða fyrlrmælum H. H.
Vór Reykvíkingar megum ekki láta
þann ósóma eftir oss liggja, að kjósa
ekki sjálfstæða menn.
Vór Sjálfstæðismenn eigum völ á
tveim mönnum, sem eru algerlega sjálf-
stæðir og öðrum óháðir.
Kjósuni þá allir!
Víkverji.