Ísafold - 14.10.1914, Blaðsíða 3

IS AFO LD
315
ReykjaYto-annftll.
Ásnmndur Gnðmnndsson cand.
theol. er n/lega konainn heim úr
Vesturheimsför sinni — við prestsstörf
fyrir Wynyard söfnuð.
Skipafregn.
C e r e s kom frá útlöndum á mánu-
dasmorgun. Meðal farþega frá útlönd-
um : Steindór Gunnarsson prentari og
Guðrún Jónasson kaupm.
Pollux er talsvert á eftir áœtlun,
fór ekki frá Bergen fyr en máuudags-
morgun.
Háskólinn. Átján nyjir námsmenn
hafa háskólanum bæzt f haust. Skift-
ast þeir í deildirnar á þessa leið:
I læknadeild:
James Lave Nisbet.
Knútur Kristinsson.
Jón Jónsson (frá Þverá).
Þórhallur Árnason.
Árni Vilhjálmsson.
Guðtn. Óskar Einarsson.
Sveinn Sigurjón Sigurðsson.
Jón Benediktsson.
Jón Sveinsson.
Snorri Halldórsson.
í lögfræðisdeid:
Sigurbjörn Jónsson.
Bjarni Jósefsson.
Gunnar Epsólín Benediktsson.
Jón Sveinsson.
í guðfræðisdeild:
Þorsteinn Ástráðsson.
Sigurður Óskar Lárusson.
Eiríkur Helgason.
Erlendur Karl Þórðarson.
Yestnr-íslendmga-annáll.
Ritstjóri Lögbergs hefir Sig.
Júl. Jóhannesson verið síðastliðið hálft
ár. En í byrjun septembermánaðar
lét hann af því starfi og var ástæð-
an sá, að hann hafði ritað nokkrar
greinar um stríðið, sem þýddar höfðu
verið í ensk blöð og þótt með þeim
hætti á hæstu stöðum í Kanada, að
kendar voru við »landráð« og varð
hann því að fara frá blaðinu. En í
greinum þessum mun þó eigi hafa
annað eða meira staðið en hvatning
til Kanadastjórnar um að láta Kanada-
báa ekki fara í stríðið. Fer Sigurð-
ur sjálfur um þetta svofeldum orð-
um í síðasta blaðinu, sem hann gef-
ur át:
»En eitt sérstakt atvik hefir orðið
því valdandi, að þetta verður sein-
asta eintak Lögbergs, sem kemur át
undir minni stjórn. íslendingar hér
í Winnipeg hafa rægt rnig við það
vald, sem í þessu landi ræður, á
þann hátt að reyna að vinna blað-
inu skaða og vega að mér persónu-
lega með þvi vopni.
Þannig er ná mál með vexti, að
eg hafði ritað nokkur orð um stríð
ið í 32. og 33. tölubl. Lögbergs;
þær greinar eru öllum til sýnis og
um þær þarf ekki að fara mörgum
orðum. En þessar greinar hafa verið
þýddar á ensku af þeim Islending-
um hér, sem fanst að þeir ættu
mér eitthvað grátt að gjalda í póli-
tík; fanst að Lögberg hefði komið
einhversstaðar illa víð pólitisk kaun;
og þessir landar höfðu gert svo
mikið veður ár þessum greinum, að
þær eru kallaðar landráð og æsingar,
eru settar af stað gegn blaðinu.
Landar í Kaliforníu og
Mexíkó. Eftir því sem Lögberg
segir frá dvelur Islendingur einn í
Mexikó, sem mörgum skólagengn-
hm mönnum er kunnur. Það er
Valdimar Friðfinnsson og býr hann
1 Tampico-berg. Lætur hann mjög
vel af sér, kveðst vera að reyna að
ná undir sig olíulöndum manna þar
syðra og hafa góð von um, að
takist.
I Kaliforníu dvelja ná Jóhannes
JóhanneSson cand. og Hermann
Thorsteinson verzlunarm. Þ;ir eru
í bænum Fellows.
Gjafir og áheit
til Heilsuhæiisfélagsins.
Stúlka í Borgarf. 10.00, S. Seyðisf.
10.00, N. N. 1.25, N. N. 2.00, Sjótn.
Rv. 10.00, G. S. 1.00, N. N. 5.00,
Z. L. 5.00, Þ. J. 10.00, M. Þ. 5.00,
M. Brynjólfsd. Akran. 2.00, N. N. 5.00,
Unnur Ánsd. 10.00, N. N. Barðastr.
10.00, J. Svartdal 8.00, S. 1.50, Áuðuu-
peningar 8.00, N. N. 5.00, J. Jónss.
Hofi Yatnsdal 10.00, Kona í Rv. 2.00,
C. F. Jensen kaupm. Rf. 25.00, Sjóm.
í Rv. 3.00, J. Hj. Þ. 2.00, Úr Ögur-
deild: Frú Þ. Bjarnard. Vigur 2.00,
Presturinn í Vigur 10.00, H. Jóhannesd.
Litlabæ 2.00, N.N. 2.00, Andr. Jóhanness.
Ögurnesi 2.00, R. Jakobsd. Ögri 5.00,
Jólagj. frá sjóm. í Ögurnesi og Ögur-
vík 17.81, Jóu 10.00, N. N. Vatnseyri
5.00, A. Bjarnad. Hvítadal 5.00, H.
Jónsd. Belgsdal 5.00, R. 10.00, Sjóm.
í Rv. 10.00, G. G. skipstj. 100.00,
Auðnupeningar 20.00, N. N. Árness.
6.00, Jónas Jónasson Winnip. 25.00,
Skólab. á Gemluf. og Brekku i Mýrabr.
10.00, S. O. 10.00, N. N. 2.00, Ós-
landshlíðarskóli 7.50, N. N. 1.00, Úr
Ögurd.: Kolb. Elíasson Laugab. 5.00,
M. Guðmundss. Kálfav. 5.00, G. Halld.
Hf. 2.00, Garðar Guðmundss. 10.00,
V. Helgason Gruud Mjóaf. 10.00, J. A.
Jónsson ísaf. 15.00, Auðnupen. 10.00,
U. M. F. Langnesinga 20.00, Sigurbj.
Bjarnason 2.00, G. Thorgrímsson Van-
couver 37.00, Ungur maður í Rvík
37.50, Stúlka í Hörgárdal 5.00, N. N.
2.00, Bj. Kristj. Næfran 2.00, Kristinn
Guðlaugss. Mýri 5.00, Vestmaun Ing-
jaldssandi 10.00, Kona í Rv. 2.00,
Kona í Rv. 5.00, Kr. Sig. 5.00, Ekkja
í Grímsnesi 3.00, A. S. 12.00, Kona á
Miðnesi 25.00, Síra J. Finnss. 10.00,
Frú J. F. 5.00, J. V. 10.00, Þingeysk
kona 15.00, Úr Fáskrúðsf. (sent af G.
Högnas.) 36.00, H. I. Hanson Grimsby
18.14, Þingeyingur 5.00, N. N. 4.00,
Guðbj. Halldórsd. 5.00, Kona í Rv.
5.00, Eyfellingur 5.00. B. J. 5.00, N.
N. 10.00, Kona í Miðf. 10.00, Einhv.
3.00, K. B. sjóm. 10.00, Stúlka í S.-
M. sýslu 10.00, Fátæk ekkja Rv. 5.00,
Trassi 5.00, Eg. Guttormsson 10.00,
S. G. ísaf. 10.00, Úr Vatnsdal 5.00,
Þ. B. 10.00, O. Guðmundss. Bolungar-
vlk 5.00, Koua í Keflav. 1.00, Einhv.
10.00, Kona á Álftanesi 2.00, Kona í
Rv. 2.00, K. E. 5.00, X. 5.00, N. N.
I. 00, Bj. Bjarnason Skáney 15.00,
Kosningaáh. frá J. 5.00, Áh. úr V,-
Eyjafjd. 3.00, Vestfirðingur 10.00, Isf.
borgari 100.00, Kvenf. Dís Sauðlauksd.
II. 00, J. K. 9.00, Jak. Björndsd. Ein-
arsst. 4.00, Erl. Vatnsl. 5.00, Stúlka
í Laugard. 2.00, Guðr. Halldórsd. Búð-
ardal 2.00, Kona á Eyrarb. 2.00,
Norðl. kona 2.00, Úr Ögurd.: Frú Þ.
Bjarnard. Vigur 5.00, Sig. Sigurðsson
hreppstj. Halldorsst. 25.00, Úr Eydala-
prestakalli (sent af síra Pótri Þorsteins-
syni) 92.00, Sigurvin Hansson form.
10.00, Kona í Rv. 5.00, Bj. Pálss. Tví-
skerjum 3.00, N. N. 2.00, G. Pálsd.
Eyjaf. 2.00, N. N. Lundareykjadal
10.00, S + H 2.00, Marierlurnar 5.00,
N. N. ísaf. 25.00, Áh. úr SvalbarðBd.
2.00, Kona í Garðahr. 3.00, Kona á
Miðnesi 10.00, Síra Sig. Stefánsson
Vigur 100.00, Kvenfól. Vidalínssafnað-
ar N. Dakota 186.00, Skólabörn í A,-
Landeyjum 3.50, Bj. Gíslad. Akran.
5.00, N. N. 10.00, K N. 5.00, Kona
á ísaf. 2.00, Úr Ögurd.: Ragnh.
Jakobsd. Ógri 5.00, Gisli Sæmundss.
s. st. 1.00, Blótbindindisfól. s. st. 3.06.
Þorbj. Ól. Ögurnes 1.00, Sama afmælis-
gjöf 0.50, Stálka Hf. 3.00, Eriðjón
Jensson læknir 15.00, Skólabörn undir
Austur-Eyjafjöllum (sent af Ól. Eiriks-
syni Eyvindarhólum) 10.00.
í ártíðaskrána hafa frá árs-
byrjun gefist rámar 2000 kr.
Jón Rósenkranz.
Pistlar ur sveit
Skagafirði, 11. sept, 1914.
Heil og sæl, Isafold!
Mór finst eg þurfa að senda þór
eina línu, þótt það verði lítið gjald
fyrir allar fréttirnar af þingi og þjóð
inni í sumar. Þótt litið beri hór við
öðru nýrra upp til sveita á íslaudi,
gerast þar samt afleiðingaríkir viðburð
ir fyrir land og lýð. Árið þetta virð-
ist ætla að hafa viðsjárverð áhrif á ís-
lenzkan efnahag.
Er skamt að minnast vorharðind-
anna síðustu. Veturinn síðasti var og
harður. Tveim vikum eftir nýár setti
niður mikla fönn, og hólst óslitin harð-
indatíð fram yfir páska, mundi vetur-
inn sá hafa þótt annálsverður hór áð-
ur. Um sumarmálin hlánaði. Vorið
heilsaði vingjarnlega, og vonin um
blíða tíð lifnaði hjá öllum. En hvernig
fór? Síðasta harðindahretið var eftir.
Það gekk í garð með fyrstu sumar-
geislunum og háði þann hildarleik,
sem bændum verður lengi minnis-
stæður.
Hór í sýslu munu allflestir hafa
bjargast eftir vonum vel. Heyafli frá
sumrinu áður var dágóður, ásetning
gætileg hjá mörgum. Má eflaust þakka
það ágætri haustkauptíð, að f jár-
fellir varð hór nálega enginn síðastliðið
vor. Því það er sannreynd, að ef illa
er gefið fyrir íslenzku vöruna — kjötið
— tregðast menn við að borga þau
árin og setja þá ógætilega á heyin. —
Þótt Skagfirðingar hafi átt fult í fangi
með að verjast fjárfelli, má fullyrða
það, að afkoma hefir þó orðið á g æ t,
miðuð við aðrar sýslur landsins.
Lambadauði var auðvitað mikill hjá
mörgum, en ef höfuðstóllinn skerðist
ekki í slíkum hallærum, þó rentunrar
verði þeim að bráð, má kalla það hepni.
Sumarið hefir verið blítt og strítt.
Sláttur byrjaði ekki fyr en um þrett-
ándu helgi. Sprettan varð ágæt á
engi, lakari á túnum. Nýting mjög
misjöfn, verið dágóð um lágsveitina, en
afleit til fjalla, og kvarta bændur þar
sáran. Nú eru stöðugar rigningar og
útlitið ískyggilegt. Það sem verið hefir
tilfinnanlegast, er kaupafólkseklan.
Fyrir sárfáum árum komu heilir hópar
af fólki norður í sveitir. Hver bóndi
hafði þá þjón á hverjum fingri. Þetta
hefir breyst svo, að naumast vill nokk-
ur maður ráðast í sveit. En þó flykk-
ist fólkið hundruðum saman norður,
sem áður. Og hvert? Til Siglufjarð-
ar! Siglufjörður dregur vinnuaflið úr
höndum bænda. Næstu sveitirnar,
Skagafjarðar og Eyjafjarðarsýsla, verða
þó harðast úti. Afleiðingin af kaupa-
fólksskortinum verður auðsjáanlega sú,
að bændur verða að draga saman segl-
in. Búin minka og gjaldstofninn rýrn-
ar. Þetta er Btórkostlega ískyggilegt,
enda orðið megnasta áhyggjuefni hór
um Blóðir. Það væri nytja verk ef
fundiu væru ráð við þessu og þau
framkvæmd. Eg býst við, að margur
segi: »Ef þið gjaldið eins hátt kaup
og Norðmenn á Siglufirði, fáið þið
nægan vinnukraft«.
Það er nú svo. En engum, sem
þekkir rekstur búanna, mun blandast
hugur um, að það mundi snara bús-
klyf junumum þverbak hjá flestum bænd-
um. Nei. .Sveitirnar Norðanlands og
Siglufjörður togast á um vinnuaflið;
norska nýlendan sigrar í þeim kapp-
drætti og landbúnaðinum er stórísjár-
verð hætta fyrir dyrum. Hór eru góð
ráð dýr og óskandi að hór yrði eitt-
hvað gert fyr en síðar. Vilja ekki lög-
gjafarnir íslenzku íhuga þetta mál, þvf
auðsætt er að landið líður alt
við vinnufólkstapið.
Tíðindin af Heljarslóðarorustu stór-
veldanna geisar sem eldur i sinu hór í
sveit sem annarstaðar. Mór finst sem
landið hafi nálgast ófriðarsvæðið þegar
litið er á það feiknatjón sem íslenzka
verzlunin hlýtur að líða við þetta.
Matvaran hækkað stórkostlega um land
alt, t. d. á Sauðárkrók er tn. af rúg-
móli orðin á kr. 30,00 til 32,00, hafra-
grjón kr. 52,00 tunnan og annað eftir
þessu. Það er auðsætt, að fátækling-
um er ofurefli að sæta þessum ókjör-
um. Og efuamenn þola heldur ekki
slíkan kostnað til langframa, sem fram-
færsla búanna krefst, með þessu (ó)lagi.
En þó tekur útyfir, ef íslenzka varan
fellur í verði af því að flutningur á
henni út er ef til vill ófáanlegur. Ef-
laust er þó öll vara í háu verði er-
lendis, og ekki sízt kjötið. Enda er
það vant að vera svo á ófriðartímum.
Fjáreigendur spyrja með kvíða: Selst
kjötið okkar með viðunarlegu verði í
haust? Kaupmenn heimta greiðslu á
skuldunum, hvort sem kjötið selst eða
ekki, svo það er eðlilegt að bændur
séu með »böggum hildar«, um sinn
hag. En er ekki hægt að selja kjötið
í laudinu sjálfu? Getur Suðurland
fullnægt kjöteyðslu kaupstaðahna syðra
t. d. Reykjavík, eftir fjarfellinn í vor?
Liggur ekki beinast við að bjargast við
eigin landsafurðir í þessu ári, og Norð-
lendingar og Sunnlendingar stofni við-
skiftasamband nánara en verið hefir?
Á þessa leið spyrja margir hór um
slóðir, og ekki að ástæðulausu. Þá
hefir og »Skúla fógeta« slysið vakið
hjá mörgum óhug og vakið menn hér
til vitundar um, að íslenzku þjóðinni
er opinn voði vlðar en á viðskiftasvæð-
inu. —
Hér er fremur lítið minst á pólitík.
Ófriðartíðindin og annir heyskaparins
skiíta hugattum á milli sín. Þó eru
hór töluvert margir, sem latið hafa í
ljósi undrun sína yfir þvf; hve þingið
í sumar hafi verið friðsamlegt, og vona
að með því rísi bjartur dagur bróður-
legra hagkvætnda og friðsamlegra starfa
í lögrettu landsins. Þingið 1914 hefir
þó verið óvenjulega umfangsmikið og
afkastamikið eftir ástæðum. Naumast
get eg hugsað mór, að neinn láti blekkj-
ast af greinum Skallagríms í Lögróttu
um Alþingi 1914, störf þess o. fl.
Það væri fróðlegt að bera saman afrek
»fjárveitingaþingsins þuuna«, (þegar
helzta þrekvirkið var þingfararkaups
bækkunin) og stört þessa þings. Stór-
málin tvö, fánamálið og stjórnarskrár-
málið, afgreidd til staðfestingar, ráð-
herraskiftin (sem tekið hafa tíma stund-
um áður), og óvænt verkaviðbót, bjarg-
ráðaráðstafanir í tilefni af ófriðnum,
auk um 40 afgreiddra laga. Þetta
hefir þingið 1914 unuið. Nei, hvernig
sem litið er á stðrf þessa þings, verð-
ur það ekki borin sú sök með róttu,
að það hafi verið afkastalitið.
Ekki munu menn hér hafa talið
gerð fánans aðalatriði, eu því get eg
ekki neitað, að mór þykir miklu máli
skifta hvort þjóðarfaninn islenzki er
fagur eða ekki. Ef fáninn verður ein-
hverntíma siglingafáni (út á við), sem
allir vona að verði, á fagur fáni að
tákna fagran hugsunarhátt viðkomandi
þjóðar, jafnframt sjálfstæðismerking-
unni sem i honum felst. Sórstaklega
þykir mér gerð hvítbláa fánans (blár
kross í hvítum feldi) vera h r e i n
fögur. Þrátt íyrir það getur rauði lit-
urinn ekki talist í danska ætt frekar
en íslenzka. Það ættu allir að vita. —
En vænt þótti mór og fleirum um
fyrirvarann frá Bjarna alþm. Jónssyni,
því hann er eindregin yfirlýsing þings-
ins 1914, að fánasamþyktin feli enga
takmörkun í sór á rótti til frekari lög-
samþyktar á víðfeðmara sviði.
— Tíðindi hóðan eru aunars fá að
skrifa. Heilsufar allgott. Aflabrögð í
lakara lagi við Skagafjörð. Menn bú-
ast við góðum vetri nú eftir harðindin,
sem var meira en »ól eitt og skyldi
langt til annars eins«.
Th-
Rangárv.s. (Landhrepp) 27.sept.
Hóðan er það til tíðinda, að svo hef-
ir batnað úr bágri sumartíð, að allir
hafa náð heim öllu heyi sinu hór og í
nálægum sveitum, að örfáum undan-
teknum. Eftir mánaðarrosa gerði eina
rúma viku, frá 12.—20. þ. m., atkvæða
góðan og hagstæðan þurk, og nægði
það flestum, með miklu kappi fólks,
til að bjarga öllu, sem úti var. Elzta
heyið var eðlilega orðið mjög mætt, og
jafnvel sumstaðar stórhrakið, en yfir-
borðið var gott fóðttrhey, og hið yngsta
ágætt hjá þeim, er altaf heldu áfram
slætti hverju sem viðraði, og það gerðu
allir hór í sveit og víst í öllum þur-
lendissveitum. Verður því hór og ann-
arstaðar, þar sem líkt hagar til, sú
endalyktin á þessum útlitsljóta útliðna
heyskapartíma, að heyfengur er með
meira móti alment, sumstaðar með því
semta að vöxtum, og gæði hans engu
minni en oft endranær.
Er því maklegt að segja, að vel hafi
snúist og mildilega ráðist fram úr
stórvandræðahorfum hér hjá okkur og
nágrönnum flestum.
En þegar bjargræðisútlitið og gleðin
yfir því var eintia bezt og mest hjá
okkur um miðja gæðavikuna, þá varð
þó nokkuð á að skyggja og draga úr
ánægjunni; því að nóttina h. 17. þ.
m. brann allur bærinn á Galtalæk,
stórt fbúðarhús, alveg nýtt, með skúr-
um og frammi eldhúsi, til kaldra kola,
og alt innanstokks: klæðnaður, rúm-
fót, reiðtýgi, öll húsgögn og öll mat-
væli, svo að heimilisfólk alt stóð hús-
vilt, hálfnakið og albjargarlaust að
morgni úti yfir öskuglæðum eiga sinna.
Allir, ungir og gamlir komust þó lífs
og lítt skemdir út úr eldinum, en engu
öðru, sem teljandi só, varð bjargað og
alt var óvátrygt. Er þvf hór rauna-
lega mikill skaði skeður ; því auk þess
sem hin brunnu hús voru öll ný og
vönduð og mikilsvirði, þá mun það,
sem innan húss var, varla fiafa verið
miklu minna virði en húsin. Því hér
var um eitt hið efnaðasta heimili að
ræða, ríkulega útbúið að flestum hlut-
um, auk fylsta ársforða af matvælum
allskonar.
Hluttekning hór, og víðar er, og
verður væntanlega góð. Abúeudurnir,
Finnbogi Kristófers^on og Margrót Jóns
dóttir aikuimir góðir gestgjafar í fjol—
farinni götu, hafa afráðið, að reyna nú
þegar í haust að byggja aftur yfir
grunninum, og er í ráði, að sveitungar
þeirra, Landmenn, annist aðflutning
til hússins. Er þegar byrjað að flytja
með skjótum og drengilegum samtökum,
er allir taka þátt í, hver eftir sinn
beztu getu.
Er ekki að efa, að þetta tekst og
alt fer vel, því sigursæll er góður vilji,
og mikils megnandi góður samhugur
og einlæg samhjálp. En mikið er und-
ir því komið, að haustið verði gott og
flutningsvegir vel færir, þar sem og
þegar svona stendur á.
Til tíðinda má og telja það hóðan
frá þessu sumri, að látist hefir hór
í hreppi, 13. ágúst gömul og góð
merkiskona: Sigurbjörg Sig-
urðardóttir, tæpl. 83 ára, sfðast
búandi í Hrólfsstaðahelli, fæðingar- og
uppeldisheimili Guðm. skálds Guð-
mundssonar.
Landi.
Málverkasýning
Kjarvals
í Vinaminni
er opin frá kl 11 árd. til 4 síðd.
Inngangur: 40 aurar.
The Nortli British Ropework Co.
Kirkcaldy
Contractors to H. M. Government
búa til
rússneskar og ítalskar
fiskilínnr og færi
alt úr bezta efni og sérlega vandað..
Fæst hjá kanpmönnum.
Biðjið því ætíð um
Kirkcaldy fiskilínur og færi,
hjá kaupm. þeim, er þér verzlið við,
og þá fáið þér það sem bezt er.
ÍMaverksmiðjan Álafoss
kembir, spinnur, tvinnar, þæfir, ló-
skér, pressar, litar, gagneimir (afdamp-
ar) og býr til falleg tau. Vinnulaun
lægri en hjá öðrum klæðaverksmið-
jum hér á landi.
Alafoss-afgreiðslan, Laugavegi 34.
Rvík. Sími 404.
Bogi A. J. Þórðarson.