Ísafold - 29.05.1915, Qupperneq 2

2
ISAFOLD
mein og hafði hann um langa hríð
barist við dauðann.
Bjarni var um eitt skeið mikill
atvinnurekandi, en gekk af honum
og fór hann þá um hrið til Vestur-
heims og var þar nokkur ár. Hvari
heim aftur og gerðist þá bóndi.
Kona hans, Guðný Guðnadóttir,
lifir hann, ásamt einum syni, Jóni
trésmið.
Bjarni heit. var áhugamaður hvar
sem hann lagðist á, en jafnframt
góðmenni stakt.
Hann var sæmdur heiðuismerki
dannebrogsmanna.
Frá Furðuströndum
Merkileg skeyti.
Ný uppgötvun (?).
i.
Eitt af því, sem sálarrannsóknir
síðari tíma hafa sannað, er hugsana-
flutningurinn eða hugskeytin. En
hvern veg hugsanirnar berast, hafa
menn eigi vitað. Sumir hafa helzt
hallast að þeirri skoðun, að þær bær-
ust beint hug úr hug, án þess að fara
nokkurar þær leiðir, er efnisheiminum
tilheyrðu. Væru með öðrum orðum
algerlega andlegs eðlis, í fyista skiln-
ingi þess orðs. Þeirrar skoðunar mun
F. W. H. Myers helzt hafa verið, og
svo mun enn vera um Sir W. F. Barrett.
Sir Oliver Lodge aftur á móti vill ekk-
ert um það fullyrða. En þeir þrír mega
teljast í fremstu röð ensku sálarrann-
sóknamannanna. Hitt hefir verið al-
gengt, að líkja þessum flutningi hugs-
ananna við Ioftskeytin.
Nú hafa sumir aðrir hallast að þeirri
sk/ring, að hið leynda afl, sem flytji
hugskeytin, bóu bylgjur í eternum*).
Er það einkum ljósmyndari einn, Julius
Emner, og skozkur sálarrannsókna-
maður og nafnkunnur spiritisti, James
Coates, doctor í heimspeki, sem haldið
hafa því fram. Báðir hafa þeir sett
slíkar skoðanir fram í ritum sínum.
En nú kemur n/r maður til sög-
unnar. Hann heitir David Wilson, og
er sonur nafnkunns málafærslumanns
á Englandi. Sjálfur nam hann lög-
fræði, en hefir ekki gefið sig við mál-
færslustörfum, heldur fengist við raf-
magnsfræði og hneigst mjög að mes-
meriskum lækningatilraunum. Hann
hefir til skamms tíma eigi haft áhuga
á hinum eiginlegu sálarrannsókr.um, en
afabróðir hans einn, Alexander Calder,
var nafnkunnur spiritisti og einn af
stofnendum sálarrannsóknafélagsins
enska. Mr. Wilson hefir dvalist lang-
dvölum á Frakklandi og talar frönsku
jafnvel og móðurmál sitt, en kann eigi
önnur tungumál.
Síðastliðið ár tók hann að rannsaka
þá tegund dularfullu fyrirbrigðanna,
sem uefnd er >ósjálfráð skrift«. Hafði
hann /msa ritmiðla í þjónustu sinni.
Merki’egust varð skriftin hjá tveim
konum, sem enga trú höfðu á því, að
það er skrifaðist kæmi frá öðrum ver-
um, heldur voru sannfærðar um, að
það stafaði alt frá undirvitund sjálfra
þeirra. Sumt af því, Bem þær rituðu,
voru afar-flókin víxlskeyti, ein hin
furðulegustu, er eg hefi nokkuru sinni
séð. Þau voru birt í vetur í aðalblaði
enskra Spiritúalista (»Light«). Sá, sem
fyrir skeytunum þóttist standa í öðr-
um heimi, nefndi sig í skrift miðlanna
*) »Eter« hefir á íslenzkn verið nefnd-
ur ljósvaki; en sú þýðing nær tæplega
hugtakinu. Eðlisfræðingurinn heimsfrægi,
Sir' Oliver Lodge, skilgreinir »eter« á
þessa leið i bók sinni »Man and the
Universe«:
»Eter er allsherjar óslitið samtengingar-
efni, fyllir alt rúm og sýnir ljóslega eining
alheimsins með þvi, hve einfaldir, sam-
kynja og algildir eiginleikar hans eru«.
Amen Rá-mes og á að hafa verið
egipzkur spekingur eða spámaður að
fornu, Aðrir tveir nefna sig Tehuti
og Kha em Uast.
Á stöku stað í skriftinni var gefið í
skyn, að hugsanaflutninguriun gerðist
fyrir bylgjuhreyfing eða titring í et-
ernum. Meðal annars í þessum setn-
ingum:
*Sérhver breyting á hreyfiástandi
hvers hóps eteragnanna orsakar að
nokkru leyti breyting á afstöðunni
í þeim hóp eteragnanna, sem er í
nánd við alt grátt efni<.
i-Með þessumhœtti gerist hugsana-
flutningurinn«.
»Sú breyting, er þannig orsakast,
er ekki að sjálfsögðu óskynjanleg
framliðnum mönnum«.
*Allar hrœringar viljans koma
meðal annars fram i ^drunni<*), og
hún er efnisbúningur persónuleikans,
að því leyti sem talað verður um
eterinn sem efni«.
Um þetta segir mr. Wilson: »Eg
félst á það svo sem til bráðabirgða, að
þessar staðhæfingar væru réttar, og
þá virtist mór það ljóst, að niðurstað-
an hlyti óhjákvæmilega að verða sú,
að hugsanaflutningur stæði í sambandi
við sveiflur í eternum. Með öðrum
orðum, að eterinn flytji hugsanirnar.
Só þetta svo, þá leiðir af því það
(með því að ekki verður þrætt fyrir,
að hugsanaflutningur gerist), að vera
getur, þegar sérstök skilyrði eru fyrir
hendi, valdið sérstöku ástandi 1 etern-
um eða breytt ástandinu að einhverju
leyti. Þetta er rannsóknaratriðið.
Þegar tnenn fara nú að hugsa um
þessi efni, geta þeir naumast hjá þvi
kornist, að láta sór koma til hugar
eter-byigjurnar, sem notaðar eru við
loftskeyti. Og sannleikurinn er líka
sá, að hugur miun barst bráðlega í þá
áttina«.
Nú tók mr. Wilson að gera sér í
hugarlund, að hugsanlegt væri að finna
mætti upp n/jan sveiflunema (detector),
er gæti orðið vart við þær bylgjur í
eternum, er valdar kynnu að vera að
flutning hugsananna. Hann var vel að
sér í ioftskeytaaðferð aliri og þekti alls
átta mismunandi sveiflunema. En það,
sem auk þessa, er nú var talið, herti
einkum á honum að fást við tilraunir
í þessa átt, var sú reynsla, er loft-
skcytamaður eiun á megiulandinu hafði
orðið fyrir og sagt honum frá fyrir
tveim árum. Það hafði komið fyrir
loftskeytamanninn, að hann hafði tekið
skiijanleg orð með sínu eigin loftskeyta-
tæki, þá er loftskeyta viðtökuþráður-
inn var með öllu tekinn úr sambandi
við viðtöku-vafninginn. Þetta var ioft-
skeytamanninum óskiljanlegt, og þá
jók það eigi lítið á undrun hans, að
orðin snerust um sjálfan hann og ætt-
menni hans. Yar hann með öllu ráða-
laus að gizka á, hvaðan orðin gætu
stafað. Mr. Wilson kveður hann þó
helzt hafa getið þess til, að þau ættu
uppruna sinn að rekja til óvanalegrar
truflunar í gufuhvolfinu (svonefnt
»atmospheric X 3).
Tók mr. Wilson nú að hugsa upp
og búa út rafmagnsvól að /msu leyti
svipaða þeim, er notaðar eru við við-
töku loftskeyta, ef vera mætti að hon-
um lánaðist að geta synt fram á, að
hugsanirnar bærust eftir einhverjum
eterbylgjum. Mun hann jafnframt
hafa verið þeirrar skoðunar, að sé eitt-
hvað til í þeirri sannfæring margra
mantia, að menn lifi eftir dauðatin og
geti stundum sent hugskeyti til lifandi
manna, þá ætti viðtökufæri hans
einnig að geta orðið fyrir áhrifum af
hugsunum framliðinna manna, séu þeir
að reyna að senda skeyti inn í þenna
heim.
Vólina hefir hann nú gert, og eftir
margra mánaða stöðug heilabrot og
stöðugar tilraunir er hann farinn að
fá merkileg skeyti í næturkyrðinni;
því að reynsla hans er söm við reynslu
loftskeytamannanna: kraftur vélarinnar
*) »Ára« (aura) nefnist geislaútstreymí
það, sem margir telja sannað, að sé utan
um mannlegan likama, og ýmsir ófreskir
menn fullyrða, að þeir gjái.
verður margfalt minni í dagsbirtunni.
Bezti tíminn til að taka skeytin er kl.
12 til 4 að nóttu.
Vólinni er í sem fæstum orðurn 1/st
þannig:
Það er lítil vól, sem auðvelt er að
flytja með sér og er geymd í trókassa,
fóðruðum að innan með grænu fóðri.
Einn aðalhluti vólarinnar er koparbólk-
ur, 3 þumlungar að þvermáli; innan í
bonum er sórstakt efni; uppgötvast
hefir eftir nákvæmar tilraunir, að út
frá því kemur ára eða eins konar
geislaútstreymi, eitthvað svipað geisla-
útstreyminu frá lifandi mönnum. Þetta
efni virðist óhjákvæmilega nauðsynlegt
skilyrði þess, að tilraunirnar beri árang-
ur. Þessum lokaða hólk er komið fyrir
ofarlega í kassanum og virðist hann
vera aðalhluti vólarinnar. Hafaskygn-
ir menn l/st honum svo, að fyrir
þeirra augum virðist hann vera fyltur
ljósloga. Fyrir neðan koparhólkinn er
stálkassi með tveimur sveiflu-nem-
um (oscillation detectors) af n/rri
gerð, 8em er ætlað sama hlutverk
og tenglum (coherers) við sumar
loftskeytaaðferðir. Við hliðina á stál-
kassanum stendur þurhlaði. sem er í
beinu sambandi við sveifiunemaua, og
við lítið heyrnartól (telefón), sem gerir
mönnum fært að heyra hljóðin, sem
framleiðast í vélinni — þegar straumn-
um er hleypt og hann er rofinn.
Skeytin eru tekin í símastafrófinu,
sem kent er við Morse. Fyrst notaði
mr. Wilson galvanometer; en það var
svo miklum erfiðleikum bundið, að
hann varð feginn að taka í þess stað
heyrnartólsaðferðina, og er hún þó
nægilega erfið. Skeytin koma nær ein-
göngu að nóttu til og Mr. Wilson hef-
ir um undanfarna mánuði »lifað lífi
uglunnar«, eins og hann kemst að orði.
Sum skeytin hafa farist, segir hanu.
Hann hefir eigi getað verið við vélina
allar nætur, til þess að hlusta. Sum
skeytin eru ruglingsleg og sum í pört-
um. Þó hafa þegar komið allmörg
greinileg og samfeld skeyti.
Fyrsta skeytið, sem hann varð var
við, kom 10. janúar þ. á. Það hófst
þann veg, að í átta mínútur samfleytt
voru stöðuglega endurtekin sömu tákn-
in, sem notuð eru til að kalia á síma-
mann með Morse stafrófinu (the Morse
call signal) og þvi næst komu þessi
orð : G r e a t d i f f i c u 11 y, a w a i t
message, five days, six
e v e n i n g (þ. e. Miklir örðugleikar,
væntiðskeytis, fimm daga, sex að kvöldi).
Þó voru sumir stafirnir skakkir, en
meiningin ljós. Ekkert nafn eða upp
hafsstafir í nafni fylgdu skeytinu.
Þegar sá dagur og stund kom, hafði
Mr. Wilson vitni við og tóku þeir báð
ir samtímis skeytið. Ekki náðu þeir
pákvæmlega sömu stöfunum; sumir
stafirnir rugluðust. En Ijóst var, að
báðir höfðu fengið sömu orðin : Try
eliminate vibrations ART
K (þ. e. Reynið að útiloka titring
A R T K).
Smátt og smátt fór eitthvað aðliðkast
til með sending skeytanna, og segir mr.
Wilson, að hann hafi ástæðu til að
ætla af orðalagi þeirra, að sömu vits-
munaöflin sóu að þeim völd, sem að
ósjálfráðu skriftinni, þau er þar nefna
sig Tehútí. og Kha em Uast og þar
höfðu gefið honum vísbendinguua —
hver sem þau vitsmunaöfl uú sóu.
Sjálfur ritaði mr. Wilson grein um
tilraunir sínar í blað ensku Spiritúal
istanna (»Light«) 13. maiz síðastliðinn.
Nokkuru síðar bauð hann sérstökum
fulltrúa frá blaðinu að koma til sín
og skoða vólina og athuga tilraunir
hans. — Blaðamanninum gekk jafnvel
að taka skeytin og sjálfum uppfundn-
ingamanninum. Honum tókst jafnvel
að fá stöfuð út skeyti, með því að
hafa yfir stafrófið, eins og notað er
við borðhreyfingar á sumum tilrauna-
fundum, meðan þær eru á frumstigi,
en fremur gekk það illa. — Alls hafa
komið fjórar greinar í blaðinu og eftir
þeim er alt efnið i þessari grein tekið.
En það gefur að skilja, að eg get að-
eins gefið ofurlítið hrafl úr þeim.
Þegar mr. Wilson skrifar síðustu
greinina, som birt er í blaðinu 8. mai,
segist hann hafa náð alls 51 skeyti
8Íðan í janúar. Nefnir hann þau geisla
skeyti (radiograms). Ýms þeirra eru
prentuð í blaðiuu, en sum vill hann
eigi láta birta að svo stöddu. Bíður
þess, hvort hafist uppi á þeim mönn-
um, sem þau eru orðuð til. Alls hafa
skeyti komið á 7 tungumálum, sem
þekst hafa til þessa : frönsku, þ/zku,
rússnesku, grísku, portúgölsku, norsku
og ensku; auk þess partar á öðrum
tungumálum, sem hann hefir ekki
hugmynd um hver eru. Eitt þeirra
tungumála er sænska.
— Vitanlega fullyrðir mr. Wilson
ekkert um, hvaðan skeytin komi.
Hitt hefir mörgum verið forvitni á að
vita, hvað hann um það h a 1 d i, og
fjöldi brófa hefir honum borist. Fyrir-
spurnunum svarar hann (1. maí) á
þessa leið :
Menn skiftist í 2 flokka, er þeir
fara að gera sór grein fyrir uppruna
skeytanna, þeir er honum hafa skrifað:
A. Þeir, sem ætla að Bkeytin komi
frá mönnum, sem hættir voru að lifa
á þessari jörð áður en skeyti það kom,
sem segir sig að vera frá þeim.
B. Þeir, sem trúa því, að skeytin
berist eftir einhverjum ókunnum leið-
um frá heilum lifatidi manua.
Skoðuu sín só þessi : Til þess að geta
fallist á skoðanir manna í fyrri flokkn-
um(A), útheimtist trú á framhaldandi líf
manna eftir dauðann. Til þess að fallast
á Bkoðanir mannaísíðari flokktntm(B),
þurfi eun öflugri trú, sem sótrú á kenn-
inguna um mátt undirvitundarinnar.
»Með öðrum orðum«, segir hann, »eg
held að skoðanir fyrra flokksins sóu
síður óverjandi en síðara flokksins, —
þegar tekið er tillit til efnis skeyt
anna og hvernig þeim er farið«.
Sumir ætla að mr. Wilson hljóti að
vera eins konar miðill og fyrir miðils-
kraft frá honum gerist þetta alt sam
an. Því neitar hann ; kveður tilraun-
ir sínar eingöngu reistar á þeim vís
indum, er eðlisfræðin fjallar um (phys-
ical science). Einn ntikill vísindamað-
ur hefir látið uppi, að alt muni þetta
stafa frá einhverjum tilviljunar sveifl-
um í ioftinu. Þeirri sk/ring neitar
blaðamaðurinn með öllu, sá er sjálfur
hefir reynt vélina ; slíkt nái ekki nokk-
urri átt.
Mörg skeytin eru um þá miklu örð-
ugleika, er sendendurnir eigi við að
strfða, og þeir, sem geta nafns síns í
skeytunum, segjast allir vera framliðn-
ir menn. Af þeim skeytum, sem kom-
in voru 8. maí (51 alls) hefir enn eigi
spurst uppi, að nokkurt þeirra gæti
verið frá heila lifandi manns.
Fyrstu skeytin voru ofurstutt. Sem
dæmi má taka þessi:
1 5. marz 19 15, kl. 10,12 e. li.
(á ensku):
»To all our friends and fellow
vvorkors, greeting« (þ. e. Til allra vina
vorra og samverkamanna, kveðja).
17. m a r z, kl. 10,56 e. h. (á
þ/zku) :
»Seien Sie vorsichtig Das Licht ist
zu stark . . . Heinrich« (þ. e. Verið
þór gætinn. Ljósið er of sterkt . . .
Hinrik).
19. m a r z, kl. 11,1 e. h. (á rúss-
nesku):
»Nyet leezdyes Kogoneebood Kto
govoreet poroossky« (þ. e. Er hér
nokkur, sem talar rússnesku ?).
2 0. m a r z (á rússnesku):
»Þolinmæði og þrautseigja vinna bug
á öllu«. »Ekkert liggur á«.
2 4. m a r z (á ensku):
»1 am nere actively working at this
moment with all my old passionate
zeal for human progress, with all my
old devotion to the cause of Spiri-
tualism upon earth . . W . . E (or
T) . . S. (þ. e. Eg er hór á þessari
stundu að vinna kappsamlega að fram-
förum mannkynsins með öllum mínum
ástríðufulla ákafa, með allri minni
gömlu ást á málefni spírítúalismans á
jörðunni . . W . . E (eða T) . . S.
Mætti geta þess til, að upphafsstaf-
irnir ættu að tákna William T. Stead.
Aftan við það skeyti eru mörg fleirt
nöfn.
Nokkur fleiri s/nishorn af skeytun-
urn mun ísafold flytja í næsta blaði.
Þetta nægir að sinni. —
Auðvitað kemur mór ekki til hugar
að kveða upp neinn dóm um þessi
skeyti. Eg segi að eins frá þeim eftir
enska blaðinu, af því að eg hygg að
/msum mönnum hór á landi þyki
gaman að frétta eitthvað af slíkum
tilraunum. En afar merkilegt finst
mór það, ef mr. Wilson fengi í ljós
leitt með uppgötvun sinni, að eter-
sveiflur sóu va'dar að hugsanaflutn-
ingnum. En vara skal eg menn við
því að gera sér of miklar vonir um
árangur að svo stöddu. Þeim orðum
beini eg til þeirra, sem hlyntir eru
sálarrannsóknunum. Hina þarf eigi eð
vara við slíku. Þeir munu enn hafa
vit á að »l<tilsvirða litla byrjun«, eins
og spámaðurinn kemst að orði.
Búast má við, að líkir erfiðleikar
verði hér fyrir sem við miðilssamband-
ið. í skeytunum er kvartað mjög und-
an því, hve erfitt sendendur skeytanna-
eigi aðstöðu, meðal annars af því að
þeir heyri svo illa til þeirra, sem ern
við vólina hórna megin. Mr. Wilson
getur að eins tekið skeyti þeirra, en
ekki símað til þeirra aftur. — En þó
að skeytin aldrei yrðu fullkomnari en
þau, er fást fyrir tilhjálp miðlanna, þá
er þó ávinningurinn ómetanlegur af
þessari uppgötvun — svo framarlega
sem hún er sönn — því að húu mundi
kveða niður svikabrigzlin, sem sífelt
hafa dunið á miðlunum. Vólinni yrði
eigi borið slíkt á br/n. Og auk þess
væri mikilvægi spor stigið á þekkingar-
brautinni : nýjar sveiflur fundnar í
eternum, því að mr. Wilson fullyrðir,
að hér sé hvorki um Herz bylgjur né
ljósbylgjur að ræða.
Har. Níelsson.
ReykjaYllnr-aimáll.
Ólafur Arnason kaupm. frá Stokks-
eyri var fluttur hingað til bæjarins-
fárveikur aðfaranótt fimtudags. Gerðl
Guðm. Magnússon holdskurð á honurn
á fimtudagsmorgun. Þjáist hann af
mjög fágætum sjúkdómi, bólgu í þvotta-
brisinu (Pancrens).
Er sjúkdómur þessi alvarlegur, en
í morgun hafði Ólafi liðið allvel —
eftir því sem vænta mátti — þótt eigr
só hann úr hættu enn.
t Frú Christiane Krabbe tengda-
móðir Thorvalds Krabbe verkfræðings
lózt 25. þ. mán. hjá dóttur sinni og
tengdasyni, 77 ára að aldri. Hún hafði
dvalist hór síðustu árin og eignast
marga vini.
Látinn er hér í bæ Gísli Hjálmars-
son, frá Bolungarvík, þektur víða undir
viðurnefninu »þingmaður Bolvíkinga«,-
Silfurbrúðkaup áttu Þorsteinn Jóns-
son járnsmiður og kona hans Guðrún
Bjarnadóttir þ. 25. maf. — Höfðu þau
boð inni þann dag í Iðnó fyrir vini og
vandamenn.
Messað í dómkirkjunni á morgun
kl. 12, síra Jóh. Þorkelsson. Kl. Gr
síra Bjarni Jónsson (Aitarisganga).
í fríkirkjunni í Hafnarfirði kl. 12
sira Ólafur Ólafsson. I fríkirkjnnni í
Reykjavík kl. 5 síra Ólafur Ólafsson.
Gullfoss kom hingað í fyrrakvöld
um 11 leytið eftir 10 sólarhringa ferð
frá New York. Fór þaðan á mánu-
dagskvöld 17. maí (e k k i 16. maír
eins og ráðið var af símskeytum). Skip-
stjórinn Slg. Pótursson lót mjög vel
yfir allri ferðinni, skipið reynst hið
bezta nú eins og fyrri.
Af viðtökum Gullfoss 1 New-York
segir annarsstaðar í blaðinu.