Ísafold - 10.07.1915, Síða 3

ISAFOLD
túnræktarinnar segja þeir að sig
skorti áburð, og stærra bú segja þeir
að jörðin beri sig ekki. Ef nokkur
heilbrigður kjarni er í nýbýlahug-
myndinni, þá á að mega breyta þessu,
rækta miklu meira og auka búið
stórum. Tilraun mætti gera með
þetta þar sem kot lægi vel við, og
og bóndinn væri álitlegur maður.
Ef ókleyft reyndist að bæta stórum
búskapinn á kotinu og gera það að
fallegu býli, sem bæri sig vel, þá er
auðsætt að ekki mundi greiðara
ganga með nýbýii.
Hvor leiðin sem farin yrði þá er
það víst, að málið má ekki falla nið-
ur. Það parj að framkvœma eitthvað
í pví, o% )á óyoajandi vissu um pað,
hvort pessi nýbýlahugmynd er Jratn-
kvœmanle-z eða ékki. Ef sú yrði reynsl-
an, að slík býli gætu blessast og
blómgast þegar vel er á öllu haldið,
þá myndi renna upp nýtt tímbil í
sveitabúskap vorum. Ef hitt yrði ofan
á, að enn væru kotbýlin til niður-
dreps, þá er að taka því og miða
framtiðina við það.
Úr því sem gera er á Búnaðar-
félag íslands, eða það og Ræktunar-
félagið, að taka þetta mál að sér og
koma því í framkvæmd á næsta
vori. Ef stofna skal nýbýli þarf
þetta að gerast:
1. ) Gera þarf áætlun, svo vandaða
sem frekast eru föng til um þarfir,
fyrirkomulag og alla afkomu góðs
nýbýlis, hve stórt land það þarf,
hvern bústofn, hversu húsagerð,
ræktun lands o. s. frv. skuli hagað.
Þá þarf og að gera áætlun um tekj-
ur og gjöld búsins, hve mikið láns-
fé væri nauðsynlegt o. fl.
2. ) Útvega þyrfti hæfilegt land á
álítlegum stað, annaðhvort kaupa
það eða fá það leigt á erfðafestu.
Hið síðara væri líklega fult svo
hentugt.
3. ) Finna þyrfti álítleg ung hjón,
sem vel kynnu til búskapar, sem
væru fús til þess að hefja búskap á
býlinu, og treysta mætti til þess að
leggja fram krafta sína til þess að
koma því í blómgun. Þau ættu að
fá það á erfðafestu með góðum
kjörum.
4. ) Útvega þarf hæfilegt lánsfé,
til þess að létta undir með byggingu
húsa, girðingar lands og byrjun bú-
skaparins. Fyrstu árin ætti lán þetta
að vera vaxta- og afborgunarlaust.
5. ) Bygging húsa, ræktun lands-
ins og allur búskapur ætti að vera
eftir fyrirfram athugaðri áætlun. Ar-
lega ætti Búnaðarfélagið að fá ná-
kvæma skýrslu um alt er að þessu
lyti, ræktun landsins og afkomu
alla. Ráðanautur félagsins ætti að
skoða býlið vandlega á ári hverju.
Eý svo alt gengi að óskum, tæki
löggjöfin við og greiddi nýbýla-
mönnum götuna, að svo miklu leyti
sem þess þyrfti. Líklega spryttu
nýbýlin upp að mestu sjálfkrafa á
þann hátt, að bændur skiftu jörðum
sínum milli barna sinna þar sem
því yrði komið við. Ef bændur
vorir kæmust að raun um að þetta
blessaðist, reyndu þeir fljótlega að
taka þessa nýbreytni upp, þó eng-
um detti í hug að óska þess, að all-
ar jarðir vorar væru bútaðar sundur
í smákot. Það er tvisýnn hagur að
allir séu jafnir, enda mun það seint
verða. Það sómdi sér vel að sjá
ríkmannleg höfðingjabýli á höfuð-
bólunum líkt og lengst af hefir ver-
ið og auk þeirra jarðir af ýmsum
stærðum innan um fjölda af blóm-
legum smábýlum.
Erl. símfregnir.
Opinber tilkynning
frá brezkn utanríkisstjórninni
í London.
Þýzku herskipi sökt.
London, 4. júlí.
Eftirfarandi opinbera skýrslu birtu
Rússar 4. júlí:
Framan við mynnið á Danzig-flóa
skaut kafbitur tveim tundurskeytum
á þyzkt herskip af sömu stærð og
»Deutschland«. Sigldi það i farar-
broddi þýzkrar floradeildar. Skipið
sprakk i loft upp. Einn af tundurbáta-
spillum vorum sigldi á þýzkan kafbát,
sem reyndi að komast í færi við skip
vor. Kafbáturinn sázt eigi framar en
tundurbátaspillirinn hlaut mjög litlar
skemdir.
(Þýzka herskipið »Deutschland«
var 13,220 smálestir að stærð og
skreið 18.4 klukkustund á mínútu.
Skipshöfn 741. Fullsmiðað 1904;
fallbyssur 38.)
Frá Hellusuudi.
London 5. júli.
Sir Ian Hamilton skýrir svo frá
áhlaupi sem Tyrkir gerðu aðfara-
nótt 30. júní:
Klukkan var hér um bil tvö um
nóttina er herskipið »Scorpion« upp-
götvaði það með leitarljósum sínum,
að Tyrkir ætluðu að gera áhlaup ná-
lægt ströndinni norðvestur af Krithia.
Var þá hafin áköf stórskota og riffla-
hríð á áhlaupsmennina og varð mikið
mannfall í liði þeirra. Þeir sem
lengst komust, áttu eigi nema 40
metra eftir að skotgörðum vorum
og fæstir þeirra komust undan. Fá
áhlaup voru gerð eftir það um nótt-
ina, en allar mistar stöðvar veitti
oss auðvelt að taka aftur um morg-
uninn og var þá barist með byssu-
stingjum.
Klukkan hálf sex um morguninn
sóttu Tyrkir fram hjá Krithia en var
tvístrað með vélbyssuskothríð. Þar
mistu þeir 1500—2000 fallinna
manna.
Um klukkan 10 að kvöldi 30.
júní gerðu Tyrkir aftur áhlaup
norðurhlutann af skotgröfum þeim,
er vér tókum 28. júuí. Þar notuðu
þeir sprengjur-.
Fyrirliði Gurkha særðist. Fyltust
þá menn hans bræði og ruddust
fram með »Kukri« sína á lofti
fyrsta skifti (»Kukri er langur knifur
og hættulegt vopn, sem Gurkhar
nota). Áhlaup Tyrkja endaði með
fullkomnum ósigri þeirra.
Sir Ian Hamilton sendir einnig
frekari skýrslu frá Ástralíu og Nýja-
Sjálandshernum. Tyrkir létu stór-
skotahríð dynja á hernum heila stunc
og gerðu síðan grimmilegt áhlaup.
Launsátursmenn, sem Tyrkir vissu
ekkert um, hófu á þá grimmilega
skothrið og voru þeir berskjaldaðir
fyrir. Áhlaupið mishepnaðist þv
algerlega.
Enn öðru áhlaupi var hrundið
klukkan þrju aðfaranótt hins 30.
júní. Handteknir menn fullyrða
það, að þessi áhlaup hafi verið gerð
sökum þess, að Enver Pascha lagði
leið sína þangað 29. júní og skipaði
svo fyrir, að Ástralíuherinn skyldi
þegar hrakinn í sjóinn.
2. júlí beindu Tyrkir ákafri stór-
skotahríð á fremstu stöðvar vorar
og höfðu stórar sprengikúlur. Siðan
gerðu þeir fótgönguliðsáhlaup en
voru hraktir aftur með skothríð her-
skipsins »Scorpion« og eins með
riffla og vélbyssuskothrið. Klukkan
sjö um kvöldið hófu Tyrkír skot-
írið sina að nýju og gerðu áhlaup.
?að var tekið á móti þeim með
sprengikúlnahríð og Gurkhar og aðr-
ar hersveitir létu kúlum rigna yfir
?á. Sázt það að foringjar Tyrkja
ivöttu þá til framsóknar, en þeir
treystust eigi gegn skothriðinni og
íéldu undan í óreglu. Var þá svæð-
ið fyrir framan stöðvar vorar þakið
af búkum fallinna Tyrkja. Eg hefi
talið saman manntjón þeirra 29. júni
—2. júlí og er það s í s° fallnir
menn og 15000 særðir.
Eftirfarandi útdráttur er úr fyrir-
skipunum til herdeildar einnar og
hefir fundist á herteknum manni:
»Hér eftir mun eg láta hvern liðs-
foringja sæta ábyrgð fyrir það ef
hann skýtur eigi með marghleypu
sinni hvern þann mann, sem reynir
að komast burtu úr skotgryfjunum
og er sama undir hvaða yfirskyni
það er gert«.
Herför til Harwich.
London, 5. júlí.
Fotamálastjórnin birtir svolátandi
yfirlýsingu:
Opinber þýzk tilkynning, sem birt
var 4. júlí, segir að þýzkir flug-
menn hafi kastað sprent’ikúlum á
landvarnarliðsvígi í Harwich.
Sannleikurinn i þessu máli, sem
naumast er þess vert að um það sé
talað, er þessi:
Fyrrihluta laugardags sázt þýzkur
flugbátur og flugvél yfir Harwich
og flugu mjög bátt. Loftför vor lögðu
þegar af stað til þess að elta óvin-
ina og ráku þá burtu. Óvinirnir
köstuðu þá niður sprengikúlum, sem
skullu á sjónum og komust síðan
undan á háflugi.
Skýrsla Sir John French.
London, 7. júlí.
Sir John French skýrir þannig frá
6. þ. m.:
Siðan síðasta skýrsla var birt hefir
engin breyting orðið á vígvellinum
hjá oss. Stórskotahriðar hafa verið
við og við. Hafa Þjóðverjar notað
mikið af gassprengikúlum einkum
hjá Ypres. Óvinirnir hafa gert átta
sprengingar á ýmsum stöðum i víg-
linu vorri án þess skotgrafir vorar
yrðu fyrir nokkrum skemdum.
A hinn bóginn sprengdum vér i
loft upp 50 metra af fremstu skot-
gröfum óvinanna fyrir norðan Keuve
Chapelle 13. júni.
Neðanjarðargöng sem Þjóðverjar
ætluðu að grafa undir stöðvar vorar
hrundu saman fyrir howitzerkúlum
vorum og fótgönguliðssveit eyðilagði
þau síðan algerlega.
Fáeinir Þjóðverjar lifðu kúluhrið-
ina af en voru reknir úr göngunum
og þar fundu vorir menn eina ónýta
vélbyssu. Vér mistum fátt manna
og fótgöngusveitin kom aftur til
skolgrafanna er hún hafði eyðilagt
jarðgöngin.
Loftskeyti frá Þýzkalandi 5. þ. m.
sem hermir að þeir hafi rekið af
höndum sér áhlaup á Pilken-vegin-
um og mist fátt manna, er líklega
gert til þess að láta berast út það
sem þeir segja um þetta.
Að morgni h. 5. þ. m. gerði lið
Þjóðverja áhlaup á varnarvirkin hjá
Ypres—Roulers járnbrautinni, eftir
að þeir höfðu skotið á þau í tvær
stundir, en vér tókum stöðvarnar
aftur undireins með gagnáhlaupi.
Vér náðum 200 metrum af skot-
gröfum óvinanna yzt i vinstra her-
armi, voru þeir fyrir noðan Ypres.
Tókum vér þar 80 fanga. Frakkar
vinstra megin við oss aðstoðuðu oss
til þessa sigurs með stórskotahrið
og skotgrafafallbyssum.
London, 7. júlí.
Útdráttur
úr opinberum skýrslum Rússa 4.—6. júlí.
í Eystrsalts-héruðunum, vestan við
Mið-Niemen, á Narev vígstöðvunum
og á vestri bakka Weichsel-fljóts hefir
orðið mjög Htil breyting þessa dag-
ana. __ -
I Edwabno héraði getðu óvinirnir
nokkrar sprengingar nálægt þorpinu
Kutche og þar fundum vér 800
pund af þrúðtundri.
Hjá Radom tókum vér skotgrafir
af nokkrum austurríkskum herfylkj-
um aðfaranótt 3. júlí.
Alla þessa daga hefir stnðið áköf
orusta milli ánna Weichsel og Bug.
Ahlaup Þjóðverja voiu stöðvuð bæði
hjá Lublin og miili Weeptz ár og
vestri Bug.
Dagana 4. og 3. júlí var sókn
óvinanna hnekt hjá Krasnik með
hliðaráhlanpi. Biðu Austuriikismenn
þar mikið manntjón. Féllu 2000 og
aðra 2000 tókum vér höndmn.
3. og 4. júlí hörfuðu framverðir
vorir undan til Zlota Lipa og tókst
vel.
Á þessum stað, hjá efriBug og hjá
Dniestr hefir viðureignin verið hæg.
London 7. júlí.
Utdráttur
úr opinberum skýrsium Frakka 3.-6. júli.
Þessa dagana hafa stórskotaliðsor-
ustur hafist í Belgíu að nýju.
Að kvöldi 5. júlí náðu brezku
hersveitirnar, með aðstoð stórskota-
liðs vors^. mörgum skotgröfum Þjóð-
verja sunnan og vestan við Pilken
á eystri bakka skurðarins.
Óvinirnir gerðu grimmileg gagn-
áhiaup daginn eftir, en þrátt fyrir
það hröktu Bretar þá af höndum sér,
feldu af þeim margt manna og tóku
marga höndum.
Að kvöldi 3. júlí gerðu þéttar
fylkingar óvinanna áhlaup á stöðvar
vorar hjá veginum milli Ypres og
Ablain. Er það í norðurhluta Arras-
héraðs. Biðu þær ákaflega mikið
manntjón og mishepnaðist áhlaupið
algeriega vegna dynjandi kúlnahríð-
ar vorrar bæði úr rifflum og vél-
byssum. Kvöldið eftir bjuggust þeir
til að gera tvö önnur áhlaup, annað
hjá Soucbez og hitt í Labyrinth, en
þeim var báðum hnekt þegar í upp-
hafi.
Siðan hefir staðið blóðug viður-
e:gn umhverfis járnbrautarstöðina í
Souchez, sem vér höfum enn á voru
valdi.
Skotið var á Arras allan síðari
hluta dags, 5. þ. mán.
I Argonne.
Þrátt fyrir orustu, sem stóð að
kveldi 2. júlí og orustur, sem stað-
ið hafa hvað eftir annað i skotgröf-
unum, hefir stórskotaliði voru tekist
hvað eftir annað að hnekkja áhlaup-
um Þjóðverja með dynjandi skot-
hríð.
Á Meuse-hæðum.
6. júli tókum vér aftur nokkrar
skotgrafir, sem Þjóðverjar höfðu náð
fótfestu i þ. 27. júní og varið siðan.
Þjóðverjar gerðu gagnáhlaup en
sprengikúlna og vélbyssuskothríð var
beint á þá og hörfuðu þeir undan í
óreglu og biðu mikið manntjón.
Milli Meuse og Moselle hefir
staðið þrálát orusta.
Eftir framúrskarandi grimma stór-
skotahríð tókst Þjóðverjum þann 5.
þ. mán. að ná aftur fótfestu í skot-
grafaröð þeirri, er vér höfðum áður
tekið af þeim austan við Fayen Haye
og orastan við Le Pretre-skóg.
Ahlaup sem þeir gerðu austar mis-
hepnuðust þó algeriega og mann-
tjón þeirra var mjög mikið.
6. júlí hófu óvinirnir sókn að
nýju, en henni var hnekt með stór-
skotahríð og fótgönguliðs-skothríð.
í Vogesafjöllum urðu talsverðar
stórskotaliðsskærur.
Frakkar hafa einnig birt eftirfar-

andi leiðréttingu við tilkynningar
Þjóðveiji 1.—4. júlí:
London, 8. júlí.
Frá Hellusundi.
Sir Ian Hamilton skýrir frá þvir
að aðfaranótt hins 4. júlí hafi viður-
eignin verið mjög hæg að norðan-
verðu, en kl. 4 að rnorgni hófu
óvinirnir grimma skothríð á skot-
grafir vorar. Notuðu þeir þá allar
fallbyssur, sem þeir höfðu haft áður
gegn oss og nokkrar nýjar. Skot-
hrið þessi hætti þó um sex-leytið
og hafði þá eigi gert mikinn usla.
Meðan þessu fór fram höfðu tyrk-
nesk herskip í sundinu skotið á oss
hér um bil 20 sprengikúlum ra
þumlunga.
Að sunnanverðo hófu Tyrkir ákafa
riflaskothríð um nóttina, en yfirgáfu
ekki skotgrafir sínar. Klukkan 4 að'
morgni hófstcSrskotalið þeirragrimmi-
lega skothríð, svo þess eru ekki
dæmi hji þeim áður. Eyddu þeir að
minsta kosti 5000 byssukúlum.
Þessi skothrið var þó ekki nema
fyritboði fyrir áhiaupi, sem Tyrkir
gerðu á alla víglinu vora og var það
víða all-ákaft, sérstaklega þar sem
saman koma sjóliðsmannaher-
deildin og lið Frakka. Á þeim
stað hröktu Tyikir fremstu liðssveit-
irnar kl. 7 árdegis og réðust á
nokkurn hluta þeirra stöðva, sem
sjóliðsmannadeildin sat i.
Eitthvað um 50 Tyrkir komust í
skotgröf sjóliðsmannanna, en samt
gátu vorir menn haldist þar við.
Varaliðið og þeir, sem höfðu hörfað
undan, gerðu gagnáhlaup þegar i
og hröktu Tyrki út úr skotgröfun-
um aftur.
Tyrkneskar hersveitir sem gerðu
áhlaup hægra megin við 29. herdeid
voru því nær strádrepnar með riffla-
og vélbyssukúlum. Vinstra megin
fylktu Tyrir liði fyrir norðan og
austan skotgrafir, sem vér höfðpm
nýlega tekið og gerðu mörg áhlaup,
en þau mishepnuðust öll vegna þess
hve lið vort stóð fast fyrir og sakir
stórskota vorra.
Skothiíðin tók að lina kl. 11 árd.
en byijaði þó aftur við og við.
Árás þessi fór því gersamlega út
um þúfur, og hún hefir ekki dregið
kjark úr liðinu. Vér mistum fátt
manna, en hið mesta manntjón, sem
óvinirnir hafa beðið upp á síðkastið
mun gera þá deiga við að ráðast
fram gegn skotum vorum.
ReykjaYíkar-anoálI.
Skipafregn :
G u 11 f o s s fór til Danmerkur i
fyrrakvöld. Meðal farþega : Jul. Schou
steinhöggvari, C. Trolle, Jensen Bjerg
kaupm., Sigtr. Eiríksson stúdent, Jóh.
Sigurðsson prent-ari. Ennfr. jungfr.
Ragna Stephensen, Þuríður Jóhannes-
dóttir, Þórunn Thorsteinson o. fl.
S t e r 1 i n g kom í fyrrinótt. Meðal
farþega : Héðinn Valdemarsson stúdent,
Bogi Olafsson gullsmiður og frúrnar
Debell og Magnús. Frá Vestmanneyj-
um kom Kari Einarsson sýslum. og
alþm.
Söngfel. 17. júní syngur í Bárubúð
í kvöld og annað kvöld. A söngskrá
eru m. a. tveir kaflar úr hinu fræga
söngverki Hartmanns, V ö 1 u s p á, með
fjórhentu undirspili. Hefir það aldrei
verið sungið hór fyr, en þykir mjög
tilkomumikið. Sömuléiðis syngur fé*
lagið Matrosenehor,úr söngleikn-
um Der fliegende Hollánder, sem er
mjög frægt kórlag.
Hjúskapur: Kristján Linnet, sett-
ur sýslumaður Dalamanna, og juugfr.
Jóhanna Júlíusdóttir. Gift 3. júlí.
íslenzki fáninn blakti fyrsta sinni
yfir stjórnarráðinu og ráðherrabústaðn-
um þingsetningardaginn. Því miður
eru enn fáir fáir fánar til í bænum,
en þeirra kvað von með Botníu næst.