Ísafold - 06.05.1916, Síða 1

Kemur út tvisvar
í vika. Verftárg.
5 kr., erlendis
kr. eða 2 dollar;borg-
ist fyrir miðjati júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
XLIII. árg.
ísafoldarprentsmiðja. Ritstjón: Ólaflir Björnsson. Talsími nr. 455.
------------—-----------------------------------------
Reykjavík, laugardaginn 6. maí 1916.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
33. tölublaö
Alþýöutól.bókftsafn Templaras. 8 kl. 7—9
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 11—3
Bœjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerinn Lanfásv. 5 kl. 12—8 og 5—7
íolandsbanki opinn 10—4.
K.F.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd,—10 sí$0.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* síbd.
Landakotskirkja. öuösþj. 9 og 6 á fcelg\:m
Landakotsspit&ii f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 10—8. Bankastj. 10—12.
Landsbókasafn 12—3 og 5—8. Útlán 1—S
Landsbúnaöarfólagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsféhirbir 10—2 og 5—6.
Landsski&lasafnió hvern virkan dag kl. 12—2
Landssiminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga dag& 10—12 og 4—7.
Náttúrugripasafnib opib l*/a—2»/a á sunnud.
Pósthúsió opib virka d. 9—7, sunnud. 9—1.
Samábyrgb Islands 12—2 og 4—6
Stjórnarráósskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reyk,]'avíkur Pósth. 8 opinn daglangt
8—10 virka daga, helga daga 10—9.
Yífilstaöahælib. Heimsóknartimi 12—1
Þjóömenjasafnió opió sd., þd. fmd. 12—2.
uu
f IJt I XriL^TL-í -BJILTJHtmj
Klæðaverzlun
H. Andersen & Sön.
Aðalstr. 16.
Stafnsett 1888.
Sími 32.
þar eru fötin sannmö flest
þar eru fataefnin bezt.

Vandaðastar og ódýrastar
Líkkistur
seljum við undirritaðir.
Xistur fyrirliggjandi af ýmsri gerð.
Steingr. Guðmundss. Amtm.stíg 4.
Tryggvi Arnason Njálsg. 9.
Landskjðrs-listinn.
Landskjörs-listi Sjilfstæðisflokks-
ins, ákveðinn af flokksstjórninni í
samráði við beztu menn aðra úr
flokknum, lítur þannig út:
Einar Arnórsson, ráðherra, Reykja-
vík.
Hannes Hafliðason, forseti Fiski-
féi. íslands, Reykjavík.
Björn Þorláksson, prestur, Dverga-
steini við Seyðisfjörð.
Sigurður Gunnarsson, prófastur,
Stykkisbólmi.
Jónas Arnason, óðalsbóndi, Reyni-
felli, Rangárvallasýslu.
Þó að úr fjölda af ágætismönn-
um væri að velja, þótti þess engin
þörf að hafa listann »lengric. Þó
að kjósa eigi sex menn (aðalmenn
og jafnmarga varamenn), er það gef-
ið, að listat þeir, er fram koma,
verða svo margir, að einn getur ekki
hlotið öll sætin. Og lítil bót er í
því,, eins og farið er að koma i ljós,
að sumir »listamennc ætla sér, —
að vera að prjóna upp á lista langa
halarófu (upp undir 12 manns) af
óþektum mönnum og ónytjungum.
Allir menn þeir, er taldir voru og
Sjálfstæðísflokkurinn leyfir sér að
bjóða almenningi, éru meira og minna
þjóðkunnir menn og allir þjóðnýtir.
Einar Arnórsson var landslýð kunn-
ur þegar áður en bann varð ráð-
herra, fyrir lærdóm sinn og dugnað,
og ritgerðir um ríkisréttindi lands-
ins, sem aldnir og óbornir mutiu
verða honum þakklátir fyrir. Eigi

Ásg. 6. Gunnlaugsson & Co.
Austurstræti 1, Reykjavík,
selja:
Vefnaðarvörur — Smávörur.
Karlmanna og unglinga ytri- og innritatnaði.
Regnkápur — Sjóföt — Ferðaföt.
Prjónavörur.
Netjagarn — Línur — Öngla — Manilla.
Smurningsoliu.
Yandaðar vörnr. Sanngjarnt verð.
Pöntunum utan af landi svarað um hæl.
Trygging
fyrir að fá vandaðar vörur fyrir lítið verð, er að verzla við
V. B. Ji.
Landsins mestu birgðir af:
Vefnaðarvörum
Pappír og ritföngum
Sólaleðri og skósmíðavörum
Pantanir afgreiddar um alt ísland.
Heildsala. Smásala. ,
Vandaðar vörur. Odýrar vörur.
*
Verzlunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
siður hefir hann unnið sér orðstír,
síðan hann tók við stjórn landsins,
og þó einkum af afskiftum sinuth af
stjórnarskrár- og fánamálinu, er hon-
um tókst að bjarga, heilu og höldnu,
úr ógöngum þeim, sem þau voru
komin í suður í ríkisráði Dana.
EimskipafélagiB
eftir s
síra Magnús Bl. Jónsson Vallanesi.
Einar er kunnur högum svo sem
allra stétta landsins og framfaramað-
ur hinn mesti. Er því ekki að efa,
að menn (jafnt konur sem karlar)
munu flykkjast undir merki það, sem
hann, og Sjálfstæðisflokkurinn með
honum, heldur á lofti.
Hannes Hafiiðason. Hann er m. a.
kunnur af röggsamri og greindargóðri
stjórn sinni í Fiskifélagi Islands, sem
hefir með höndum sama hlutverk
fyrir sjávarútveg alls landsins og Bún-
aðarfélag íslands fyrir landbúnaðinn.
Hann þekkir og tii®hlítar alt, er að
sjómennsku lýtur og kjör sjómanna,
og hefir mikinn áhuga á að koma
þeim i sem bezt horf. Málum kanp-
staðarbúa yfirleitt er hann líka hinn
kunnugasti. Enflnn listi hefir annan
eins mann að bjóða fyrir þessar
stýttir sérstaklega.
Síra Björn Þorlaksson og prófastur
Sigurður Gunnarsson eru kunnir þing-
menn. Hafa þeir látið öll þjóðnytja-
mál sig miklu skifta og reynst þar
hinir ötulustu. Af sjilfsraun þekkja
þeir vel til landbúnaðarmála og sjáv-
arútvegs. Eins og knnnugt er, býr
annar þeirra á Austurlandi, en hinn
á Vesturlandi.
Jónas Árnason, óðalsbóndi á Reyni-
felli, er einn af álitlegustu mönnum
bændastéttar vorrar, og ágætlega hæf-
ur til fulltrúastarfs fyrir búandlýð,
enda hefir hann haft með höndum
ýmiskonar trúnaðarstörf fyrir þá stétt,
í sinu héraði, og hlotið lofsorð
fyrir. —
Allir eru mennirnir þannig valdir,
að hag allra stétta, alira landsmanna,
er mætavel borgið í höndum þeirra.
Óþarft er að minna á, að heimilt
er kjósendum, við landskosningarn-
ar, að bieyta niðurröðun najnanna á
landskjörs-lista eftir vild.
■**.---------------------
I. kafli.
Framhald skýrslu til stjórnar félagsins.
I 90. tölubl. Isafoídar, 24. nóv. f.
á., er birt skýrsla um hlutasöfnun í
Skriðdals- og Vallahreppum, er eg
hafði látið stjórninni } té, eftir til-
mælum formanns félagsins. Skýrsl-
an tekur yfir hlutaloforð, er eg hafði
fengið á 4—5 daga yfirferð um
mánaðamótin okt.—nóv. Nokkrir
menn voru þá fjarverandi, og 2
höfðu skrifað sig, en eígi ákveðið
hlutarhæð. Þessa menn hefi eg nú
flesta fundið, og tel rétt — úr því
skýrsla min var birt í opinberu blaði
— að birta framhald söfnnnarinnar
á sama hátt, svo að hún komi fram
í heilu lagi, en ekki að eins nokkur
hluti hennar.
Framhald skýrslunnar er þá svo
(sbr. skýrsluna 24/u):
• Heimili ; Hluttakar 2. söfnun
Stóra-Sandfell 1 kr. 25,00
Litla-Sandfell 1 — 25,00
Hallormsstaður 1 — 25,00
Hafursá 2 — 75,00
Freyshólar I 25,00
Mjóanes 2 — 75,00
Vallanes 1 — 25,00
Vallaneshjáleiga 1 — 25,00
Sauðhagi 2 — 50,00
Gislastaðir I 25,00
Eyjólfsstaðir I — 50,00
Ketilsstaðir O 75,00
samtals 17 kr. 500,00
Á skýrslu 24/u voru hluttakar 921) hl.fé — 4275,00
') í 90. tbl. Isafoldar eru hluttak-
ar oftaldir við báðar safnanir. Við
þá fyrri 101 í stað 63, og við hina
120 i stað 92. Þetta er framsetn-
ingu minni á skýrslunni að kenna;
hafði ekki athugað það. Tala hlut-
taka *á sumstaðar við safnanirnar á
víxl og sumstaðar við þær báðar.
Hve margir eru hluttakar við hverja
söfnun, er því ekki unt að sjá af
skýrsiunni, heldur að eins af söfn-
unarlistunum á skrifstofu Eimskipa-
félagsins og hjá mér. Hluttakar i
fyrri söfnun voru 63, og meðalhlut-
ur kr. 40,87.
Við síðari söfn-
söfunina samt.
hluttakar 109, hl.fé kr. 4775,00
Er þá meðalhlutur kr. 43,8o4/5.
Við framhald söfnunarinnar hafa
bæzt við fólkstölu svæðisins 16
menn, svo að hlutaféð skiftist á
(273-j-i6) 289 íbúa, og koma þá á
mann kr. 16.52. I ályktunarorðum
Isafoldar, i 90. tbl., á eftir skýrsl-
unni, er sýnt fram á, að hluttaka
85,000 landsmanna ætti að vera
1,330,000 kr. tiltölulega við fólks-
töluna hér. Þegar nú söfnuninni er
að mestu lokið, er hlutfallið breytt
þannig, að hlutafé af öllu landinu
ætti að verða — eða helzt vera nú
þegar orðið — kr. 1,404,200,00 —
ein miljón jjöqur kundruð o% jjöqur
púsund o% tvö hundruð krónur.
En þessi upphæð nægir til kaupa
á 5 stórum og góðum flutningaskip-
nm, í stað eins, er stjórn félagsin%
hefir farið fram á. Mætti hvert
þeirra kosta 280,840 kr. Það væri
góður vöxtur á verzlunarflotanum,
en tæplega um of.
Nokkrir hlutír hafa verið teknir af
sumum þessara heimila, hjá öðrum
söfnurum. En af því eg veit ekki
fyrir víst um fjölda þeirra eða upp-
hæðir, get eg ekki sagt, hve miklu
þeir nema. En eg hygg, að ekki
mundi vanta mikið á, að lands-hluta-
féð ætti að verða i* 1/^ miljón, ef
þeir kæmu til greina.
í 94. tbl. ísafoldar, 4. des. f. á.,
er ágæt, vekjandi grein eftir »Ar-
mann«, nm hlutasöfnunina nýju, Er
þar drepið á hluttökuna hér eystra,
og þess getið til, að árangur hennar
muni ekki stafa af tiltölulega betri
efnahag hér um sveitir, en annars
staðar, heldur af öðrum ástæðum.
Hér er komið við þungamiðju þessa
máls. Vitanlega ætti hluttakan eink-
um að fara eftir efnahag hluttaka og
vera langhæst — eftir fólksfjölda —
þar sem flest er af stór-efnamönnum.
Það þarf marga barna- og unglinga-
hluti (25 kr.) á móti hverjum 500,
1000 eða 5000 kr. hlut. Það getur
því verið fróðlegt, að bera saman
hluttöku og efnahag, og ætla eg þá
að sýna þetta hlutfall hjá hlutaáskrif-
endum minum.
Við fyrri hlutasöfnunina, 1913 —
14, tóku hluti 63 menn á 30 heim-
ilum, alls kr. 2575,00 Gjaldskyld
lausafjárhundruð þessara heimila voru
1913: 372Ya, og kemur þá á lausa-
fjárhundrað kr. Tíundir alls
í Skriðdalshreppi og þeim hluta
Vallahrepps, er eg saínaði í, voru
þetta ár 537 hndr. Kom þá kr.
4-79V2 á gjaldskylt lausafjárhundrað
i hreppi.
Við síðari söfnunina, 1915, tóku
hluti 109 menn á 38 heimilum, alls
kr. 4775,00. Gjaldskyld tíund heim-
ila þessara 1915 var 599 hndr., og
kemur þá á hundraðið kr. 7.97.%
Tíundir í hreppi og hreppshluta voru
þetta ár 656 hndr. Komu þá kr.
7.28 á gjaldskylt lausafjárhundrað i
hreppi.
Þetta skilst máske betur, ef sagt
er, að hluttakan sé kr. 1.21 áhverja
á; kr. 7.28 á hverja kú og kr. 2.63
á hvern hest í hreppunum.
Hér er öllu hlutafénu skift niður
á búfé svæðisins. En vitanlega er
eigi all-liftll hluti þess frá búlausu
fólki og unglingum, sem ekki tíunda.
Verður því hlutafé búenda, út af
fyrir sig, nokkru lægra á lausafjár-
hundrað, að hinu frádregnu. Skýr
verða þessi takmörk þó ekki, þar
sem börn og unglingar eiga oft
meira eða minna af sauðfé o. fl.
inni í dund foreldranna. Eigi því
að bera saman hluttöku og efnahag
sveita eða héraða, verður réttast að
taka alt hlutaféð og allar tíundir i
bverjum hreppi.
Með því að athuga hlutfallið milli
hlutafjár og tíundar, getnr þá hver
safnari — í hreinum landssveitum —
borið sinn hrepp eða sitt hérað sam-
an við hreppana hér, að framlögum
eftir efnahag. — Geta má þó þess,
að i fyrri söfnun eru 2 sjálfseignar-
bændur, og hinni- siðari 7; en allir
hafa þeir fyrír fáum árum keypt ábýli
sín, og hafa verið, undanfarið, og
eru enn að afborga þau árlega. Aðrir
bændur allir leiguliðar.
Úr því eg fór að fullkomna skýrslu
mina frá í haust, datt mér í hug að
athuga, að gamni, hvernig hlutaféð
kemur niður á hin ýmsu aldurs-
skeið manna, og er það hér, sem
fylgir:
Við fyrri söfnunina, 1913—i4l
koma á:
kr.
Börn innan 15 ára 5 hlutir
á kr. 25,00.................125,00
Flyt kr. 125,00
I