Ísafold - 03.03.1917, Síða 3

ISAFOLD
3
ættu að vera þrælar hans, er hann
gæti skamtað rétt og frelsi úr hnefa«,
— þó meiri hluti þeirra (Mýrdæl-
inga) reyndust svo óþroskaðir við
siðustu kosningar, að kjósa ramman
andstæðing hans á þing.
Kunnugt er mér um það, að
sjálfur bjóst Gísli við því, að ef Sig.
Eggerz kæmi austur fyrir kosningar,
mundi hann ekki á neinn hátt ná
kosningu, þó hann segi nú að sú
ferð hefði orðið óheyrt gönuhlaup.
Yfir höfuð geta Skaftfellingar
heldur varla orðið Gisla þakklátir
fyrir það, er hann skýrir svo frá,
að þeir við landkjörið í sumar hafi
stutt lista Sig. Eggerz, til þess að
tryggja sér tvo þingmenn. Eftir
þessu að dæma erum við ekki svo
víðsýnir að geta litið á heill lands-
ins í heild sinni.
Eg sé svo ekki ástæðu til að elt-
ast við fleira, í umræddri ritsmið
Gísla, hún dæmir sig i raun og
veru sjálf.
Kirkjubæjarklaustri 5. jan. 1917.
Lárus Helgason.
Svar
við grein Lárnsar Helgasonar.
Mér hefir verið gefinn kostur á
að sjá grein þessa, áður en hún
birtist, og vil eg leyfa mér að gera
við hana eftirfarandi athugasemdir,
þar sem hún fer með rangt mál i
öllum höfuðatriðum.
Hann er nokkuð úrillur, hinn
fyrverandi frambjóðandi, eftir alt,
sem á dagana hefir drifið upp á
síðkastið, og skal eg ekki lá honum
það.
Hann byrjar með þvi, að gera til-
raun til þess að verja blaðið »Land
ið«, út af árásum þess. En það
hefði hann getað sparað sér, ekki
veigameiri en »vörn« hans líka er,
og látið blaðið hafa þar alla ábyrgð
á, því að honum yrði hún hvort
sem er ofvaxin. Arásir »Landsins»
á mig frá siðasta hausti þekkja allir,
sem blaðið hafa séð og fengið sent
(því að fyrra bragði hafa fáir sókst
eftir því), Skaftfellingar eigi siður
en aðrir, þótt Lárus þykist eigi
kannast við þær. Ef dæma ætti
hann eftir því, þá hafa honum sjálf-
sagt fundist það viðeigandi kveðjur.
Eg hygg hann standa einn uppi með
það, Skaftfellinga.
En þenna hug sinn sýndi hann
reyndar þegar í haust, eftir að hann
áður hafði ófrægt mig sem fulltrúa-
efni við ýmsa kjósendur, þótt eg
þættist alls ekki eiga það skilið.
Austur héðan reiddi hann i pökkum
eitt blaðnúmer%Landsins«, þar sem
var í óhróðursgrein um mig. í út-
Mýrdalnum skildi hann nokkuð sf
•
því eftir, og var farið all-leynt með,
til þess að eg gæti ekki svarað, og
átti að útbýta blaðinu þar á kjör-
degi, sem og var gert. En áhrifin
urðu næsta lftil. í Meðallandinu út-
býtti hann einhverju, en þá var eg
alfarinn þaðan, en um það barst mér
fregn upp i'Skaftártungu, og sendi
eg þá andsvar i hreppana, ef verða
mætti að sendingar þær mættust á
kjördegi, þar sem þess þyrfti við.
Þetta hefir honum gramist, sem sjá
d grein hans, því að tilgangurinn
var að^þetta kæmi að baki mér.
Lárusi þýðir ekkert að ætla að
þræta fyrir þetta —það er of kunn-
ngt orðið til þess —, né að reyna
að bera i bætifláka fyrir það með þvi,
að það sé ' vani hans að taka með
sér nýjustu blöðin, er hann fer úr
Rvik, o. s frv. Þetta atferli hans er
alveg út af fyrir sig.
En ef til vill er manninum þetta
nokkuð vorkunnarmál, í kosningabit-
anum, því að líklega hefir hann
hugsað sem svo, að alls mundi við-
þurfa, þegar hann loksins kom á
vettvang. Hann tók sem sé það
fangaráð, sem honum hefir nú orðið
bimbult af, að vera hvergi nærri, er
þingmálafuudir voru haldnir í kjör-
dæminu. Hvað honum gekk til þess,
ætti hann nú að vísu að vita bezt
sjálfur. En ekki gat hjá því farið,
að aðrir gerðu sér lika ýmsar hug-
myndir um það. Og er það ekki
merkilegt, að frambjóðandinn rýkur
úr kjördæminu, einmitt þegar hann
veit, að keppinautarnir ætla sér að
boða til þingmála- eða kjósenda-
funda? Hann hafði aldrei verið í
kjöri áður og aldrei lýst skoðun
sinni fyrir kjósendum yfirleitt á
stjórn- og þjóðmálum. Þeir gátu því
alls ekki vitað, hvernig hann liti á
ýmislegt, er til tals gæti komið,
hvað hann vildi víta og hverju hann
ætlaði að fylgja. Og því um siður,
hvernig hann gengi af hólmi í orð-
ræðum við meðframbjóðendurna,
sem víst má einnig lita á. Nei,
hann »kom sér hjá þessu«, eins og
eg vægilega komst að orði í grein
minni. Að hann hafi endilega þurft
að »sitja í Reykjavík«, meðan á
þessu stóð, eins og hann virðist
vilja halda fram, er hreint rugl.
Allir, sem til þekkja, vita það, að
til þess rak hann enginn nauður.
Að sjálfsögðu þarf hann, gildur
bóndinn, eigi efnanna vegna að
leita sér snqtt-atvinnu hér í Reykja-
vík, og það starf hans (við Slátur-
húsið) gátu fjölmargir aðrir ann-
ast og hefðu verið fúsir til, enda
mátti víst segja, að hann hefði »lög-
leg forfölU, að minsta kosti i þetta
sinn.
Til voru þeir meðal kjósenda sýsl-
unnar, sem töldu það vera óhyggi-
legt hjá L. H. að veru allur á brautu
um þessar mundir; en aðrir kváðu
þ3Ö vera hyggilega gert. Á11 þess
að fara nokkuð út í þá sálma, þá
verð eg að geta þess, að eg tel
þetta vera eina þá stökustu ósvíýni
við kjósendur, sem eg veit nokkurs-
itaðar dæmi til. Að bjóða sig fram
til þings og láta ekki svo lítið (af
hverju sem það kom), að koma fram
fyrir kjósendur þá, sem hann vildi
verða fulltrúi fyrir, á opinberum
maanfundum og greina þar skoðan-
ir sínar — þar sem og fleiri voru í
boði —, það er vissulega óheyrt!
Og að nokkrir menn kusu Lárus á
Klaustri, í Vestur-Skaftafellssýslu,
það fanst mér aldrei neitt furðulegt,
en að þeir urðu þó svo margir,
eins og raun varð á, sem gáfu hon-
um atkvæði sitt, eftir þessa »frammi-
stöðu« hans, það hefir satt að segja
hneykslað mig.
Eg heyrði raunar haft eftir honum
fiá áreiðanlegum heimildum, er hann
var á austurleið, en eg á útleið, að
spurrpngu þar að lútandi hefði hann
svarað á þá leið, að »þiugmálafund
ætlaði hann sér að halda með kjós-
endum eýtir kosningarnar« (þ. e.
þegar búið væri að kjósa hann þing-
mann, sem hann auðvitað efaðist
ekki umll). En ekki sé eg, að það
bæti mikið úr skák, þótt þetta til-
svar sýni hinsvegar dável hugsana-
gang frambjóðandans.
Eg lét Skaftfellinga vita löngu
áður, að þingmálafundi ætlaði eg
mér að halda — væntanlega með
öðrum frambjóðendum — að aflokn-
um slætti og á milli haust-anna og
ferða. Þessi timi var og hlaut
að vera hentugastur fyrir alla í sveit-
unum, líka L. H., ef hann hefði
ekki tekið þann upp að þjóta úr
kjördæminu, þegar eg kom i það.—
Lárus vill telja mig kosinn »tneð
miklum minni hluta atkvæða«. Þetta
er heilaspuni einn, eins og gefur að
skilja. Eg er vitanlega kosinn með
meiri hluta atkvæða (og það all-
miklum), annars hefði eg ekki náð
kosníngu. En ef saman hefðu komið
á einn þau atkvæði öll, et hinir fram-
bjóðendurnir fengu, þá hefði pað
orðið »meiri hluti«. En það varð
brátt kunnugt, að undir enqum at-
vikum urðti pau atkvaði sameinuð,
þótt annar hinna frambjóðendmna,
síra Magnús prófastur Bjarnarson
eða Lárus Helgason, hefði fengist til
þess að draga sig í h!é. Próftstur
hefði ekki fengið nærri öll atkvæði
Lárusar, og L. gat nú ekki fengið
fleiri en hann fekk, því að með öll
um hugsaulegum ráðum var búið að
véla fylgismenn til hans, ekki sizt
frá síra M. Eins og sakir stóðu til,
hlaut þvi kosningin að fara eins og
hún fór, og það eins fyrir því, þótt
herra Lárus hefði verið eini keppi-
nauturinn ! Hvernig honum að öðru
leyti fórst við sinn góða vin cg
flokksbróður, síra M., bæði eystra
og hér syðra, skal eg ekki ræða hér
og algerlega láta liggja milli hluta,
en mörgum er það þó ekki með
öllu ókunnug'. Og að líkindum
hefir rekagátt sú, sem miðstjórn
Þversum-flokksins hafði í frammi
við prófast, til þi’ss að fá hann til
að hætta við framboð sitt, ekki verið
alveg að óvitanda Lárusi á Klaustri.
Hvað hún kann að hafa lagt fast að
honum sjálfum, eftir að hún heyrði
hvað hann var »staffírugur« — hann
þóttist sem sé altaf hárviss! —, það
er vitaskuld annað mál. En ef hann
hefir lesið eins vel »Landið« sitt,
e ns og hann gefur í skyn, þá ætti
honum að vera kunnugt, að blaðið
taldi það sjálfsagðan hlut, að annar
hvor þeirra drægi sig til baka.-----
Um frarnboð mitt fyrrum og nú
og afstöðu Skaftfelljnga gagnvart
Sigurði Eggerz, sem Lárus fjarg-
viðrast mjög út af i grein sinni,
skal eg að eins segja það, að alt er
það satt, sem eg hefi þar um mælt
látið, enda er L. H. því sízt ókur.n-
ugur, þótt hann nú láti ólíkindalega.
Hann var fylgismaður minn i hið
fyrra skiftið og var þá ekki beint
hrifinn af S. E., ef eg man rétt.
Nú hefir honum þótr hentara, eftir
atvikum, að hafa »endaskifti« á fylgi
s nu. Annars getur hann látið sér
skifti okkar Sigurðar i léttu rúrni
liggja; við erum sjálfir einfærir til
þess að útkljá þau. En ekki er hon-
um ofgott að bera hól á sig fyrir
það, að hann sé einhver feikilegur
sjálfstæðisgarpur, og meira að segja
»þversum«. Eg býst við, að aðrir
telji það næsta þýðingarlítið atriði,
hvað hann þykist hafa látið »ótvi-
rætt i Ijósc um það. Reynslan á
framkomu mannanna er og verður
ólýgnust. En hvað sem um það er,
þá er það ómótmælanlega víst, að
i Vestur-Skaftafellssýslu hefði enginn
komist að á »þversum-menskunni«
einni saman. Og héðan af býst eg
ekki við, að i ún hafi þar djúpar
rætur, þar sem þjóðkunnugt er orð-
ið, að það, er eftir eimdi af henni i
höfuðherbúðunum, er nú komið
undir græna torfu, eða þá »uppetið«
af foiingjunuml
Úr því að L. H. minnist á land-
kjörið, skal eg geta þess, að altalað
var eystra i haust, að hann hefði
um tíma verið vel fáanlegur til þess
að styðja lista »óháðra bænda«, og
þá skiljanlega að vinna á móti
þversum-listanum, — en uppgötvaði
svo alt í einu, að hann hefði meiri
Hkur í héraðinu, ef S. E. kæmist að
á landlistanum, og snerist þvi til
fylgis með honum. Sögu þessa sel
eg ekki dýrara en eg hefi keypt
hana, en allskostar ótrúleg er hún
ekki.
Eg skal svo að siðustu lýsa það
helberan og vnfaiaust vísvitandi upp-
spuna hjá L. H, að honum geti
hafa verið »kunnugt um«, eins og
hann leyfir sér að bera íram, að eg
hafi ekki búrst við því »á neinn
hátt að ná ko.ninguf í N'-Skaft fs.,
ef Sig. Etieeiz kæmi austur fyrir
kosningar. Eg hefi al d rei látið þetta
i ljós, heldur h:ð gagnstæðr, og það
hefir eðliiega aldrei verið álit
miit, svo að k u n n u g t getur Lár-
u;i ekki verið um, að þetta hafi átt
sér stað. Hitt get eg ekki fortekið,
að einhver kunni að hafa sagt
honum, þetta, i gamni eða alvöro,
yn það er alt annað en að h a n n
viti það. Ef til vill skilur hann
heldur ekki greinarmuninn á get-
gátum um eitthvert atriði og þekk-
ingu á þvi, og er það þá sök sér.
Þótt S. E. hefði farið austur til
þess að reyna að spilh fyrir kosn-
ingu minni, þá heíði það orðið al-
þýðingarlaust. En hefði hann boðið
sig þar fram, veit enginn hvernig
farið hefði. — Að Lárus telur fylg-
ismenn mína, eða eins og hann
kemst að orði »meiri hluta Mýrdæl
inga«, »óþroskaða«, af því að
þeir kusu mig (til hans báru þeir
ekkert traust), er næsta iéttvægt.
Þeir eru sannarlega upp yfir það
hafnir, að þörf sé á fyrir þeirra
hönd að andmæla svo ósvinnu orð-
bragði, sem þeir víst vel kannast
við, að Lárus á Klaustri getur Iátið
sér sæma.
Annað eða fleira en það, sem hér
hefir verið vikið að, er ekki svara
vert í grein L. H., og allmikil
spurning getur verið um þ.;ð, hvort
greinin hafi verið það í heild sinni.
En eg hefi þó ekki séð mér annað
fært en að láta þessa getið, sem eg
nú hefi greint, þótt mér sé það ó-
ljúft, þvi að við erum gamlir og góðir
knnninejar og hann fylgismaður minn
áður, eins og eg hefi drepið á. Og
útistöður eigum við engar aðrar en
þessa »kosningahrinu«, enda ber eg
að m. k. góðan hug til hans per-
sónulega, þótt eg álíti hann lítt
fallinn til þess að eiga sæti á Al-
þingi — sem nú á tinrum þykir
líklega ganga meiðyrðum næst, þar
sem svo að segja hver og einn þyk-
ist fær í allan sjó! En hann má
sjálfum sér um kenna, að eg skrifa
þetta, svara orðum hans. Eg hefi
ekki að fyrra bragði hlaupið með
kosningatiltektir hans í blöðin, þótt
y r ð i, sannleikans vegna, er eg
reit grein mína í vetur, að láta
þesa getið, að h a n n hefði ekki
lýst stefnu sinni fyrir kjósendum á
fundum fyrir kosningarnar, eins og
hinir frambjóðeudurnir, heldur verið
fjarverandi. Það var alt og sumt, er
hann snerti sérstaklega. Og þetta
orðaði eg eins gætilega og
með nokkuru móti var unt.
En nú hefir hann valið hina leið-
ina, að skrifa ítarlegar um »málið«
i opinbert blað.
Óska eg svo Lárusi góðs árs.
22. febr. 1917. G. Sv.
Aths. Hér með er umræðum um
þetta mál lokið hér í blaðinu.
Steplians-kvðld, kvöldskemtun tll
ágóða fyrir heimboð Klettafjallaskálds-
ins, verður haldiu annaðkvöld í Bár-
Alþjðufræðsla Stúdentafélagsins.
Dr. Alexander Jóhannesson
flytur fyrirlestur um:
Skáldskap Hannesar Hafstein.
sunnudag 4. maiz 1917 kl. 5 síðd.
í Iðnaðarmannahúsinu.
Inngangur 15 aura.
Af hrærðu hjarta þakka eg
öllum, fjær og nær, sem sýndu mér
samúð og verklega hluttekningu,
þegar eg varð fyrir þeiiri þungbæru
sorg, að missa manninn minn elsku-
lega, Geir Egiisson, er andiðist á
heimili okkar 5. ágúst siðastliðinn.
Bið eg góðan guð að launa öllum
þeim, sem á einn eður annan hátt
réttu okkur hjálpirhönd.
Múla í Biskupstungum
ro. febr. 1917.
Guðbjörg Oddsdóttir.
«
A vinnustofunni
Grettisgötu 44 A
ern Bmlðufl: ReiÖtýgi, aktýgi, klyf jatösk-
nr (sérlega góðar), hnakktöskur, ýmislegar
ólar o. m. fl.
Einnig hvilnbekkir (Diranar) og ma-
dressnr.
Aðgerðir fljótt og vel af hendi leystar.
Að eins notað hezta efni, verðið þó
mjög sanngjarnt.
öerið avo vel að lita inn, það mnn
borga sig.
Sntnð sanðskinn einnig seld. ,
Reykjavik 2. des. 1916.
Eggert Kristjánsson.
unui. Verður þar úrvals andleg fæða
á boðstólum. Dr. Guðm. Finnbogason
flytur þar erindi um »Landnám
Stephans G. Stephansson«, Einar H.
Kvaran fer með kvæði eftir skáldið og
Ríkarður Jónsson kveður vísur úr
Andvökum. Eun fremur syngur Einar
Viðar einsöng.
Bæjarskráin kom ut á laugardag
og seldist upp að mestu samdægurs
og muu það einsdæmi um nokkura
bók hór á landi. Sýnir það hversu
óhjákvæmileg handbók hun þykir vera
nú orðið.
Því miður hafa nokkrar prentvillur
o. s. frv. slæðst inn í skrána. í kafl-
anum um landsstjórnina hefir fallið úr
nafn skrifstofustjórans á 3ju skrif-
stofu Indriða Einarssonar.
Næsta ár verður séð um, að eigi
þurfi svo mjög að hraða útgáfunni,
sem þetta sinni og mun þá væntan-
lega siglt fyrir þessu lík sker í Bæjar-
skránni.
Hjónaefni. Sigurgeir Sigurðsson
cand. theol. og jungfrú Guðrún Póturs-
dóttir frá Hrólfskála.
»Sendiherrarnir«, þeir Carl Proppé,
Páll- Stefánsson, Pótur Ólafsson og Ric-
hard Thors, komu hingað með stóru
brezku vopnuðu farþegaskipi, er Andes
heitir og er 16000 smálestir að stærð,
Lótu þeir hið bezta yfir öllum viður-
gerniugi við sig á skipsfjöl.
Brezki ræðismaðurinn, Cabla kom
hingað með sama herskipinu og »sendi-
herrarnir«. Menn voru að gera sér von-
ir um, að nýi frakkneski ræðismaðurina,
Courmont, kæmi einnig, en sú von brást.
Organisti nm 30 ár er Jón Pálsson
bankagjaldkeri búinn að vera á morg-
un. Gerðist organisti á Stokkseyri þaan
dag árið 1887 og hefir jafnan haft org-
anistastörf með höndum síðán — hér
bæ við Fríkirkjuna,
I