Ísafold - 20.10.1917, Blaðsíða 1

\
%
ÍKemur úfc tvisvar
í viku. YerBarg.
5 kr., erlendis 7^/j
}kr. eða 2 dollar;borg-
ist fyrlr miSjan júlí
‘ erlendis fyrirfram.
•í Lausasala 5 a. eint
Talslmi nr. 455,
ísafo!darprent.smiðja,
pý'lý'
Rttstjórl: Ólsfur Björnsson.
Uppsögn (skrifl.
bundln viS áramót,
er óglld nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi sknld
laus viö blaBiB.
XLIV. árg.
Reykiavík, langardaginn 20. okt. 1957.
66. tölublað
Að jeikslokum.
Ef að vængir þínir taka’ aö þyngjast,
Þreyttir af að fljúga í burtu-átt,
Hverf þú heim! og þú munt aftur yngjast
Orku’, er lyftir liverri fjöður hátt.
Jafnvel þó við skilnað kanske skeður.
Skyndi-depurð grípi róminn þinn,
Sem á hausti’, er heiðló dalinn kveður,
Hugsun um, að það sé efsta sinn.
Hlægir þig, að hér var steinum þungum
Hnykt úr leið, ef aðstoð þína brast,
Vissa Ijós, að leika’ á yngri tungum
Ljóðin, sem þú aldrei kveðið gazt.
Þrár og óskir þroskast, vaxa, fyllast,
Þína hönd sem aldrei fær þú léð —
Engin leið á von-spám nú að villast.
Víkja frá, en hafa reynt og séð.
Þegar vorar, vinst þeim fleygu’ og ungu
Vaxin þrá, í nætursólar glóð
Móinn þann að sjá, þar mæður sungu
Sinna hreiðra glöðust vögguljóð,
Og hjá lind og laut og klettasprungu
Liðka aftur þessi förnu hljóð.
Láta horfinn hljóm í nýja tungu
Heimanfylgjur kveða vestur-þjóð.
Yður hjá, sem hugsuðum oss saman,
Hjartað skilur gesturinn, sem fer.
Varmt og heilt — að hverri stund var gaman!
Hönd hans óveil — só hún kulda-ber —
Rétt er þeim, sem lánast á að erfa
Æsku vorrar stærri þrár og dug-----------
Sælt úr ljósi’ og landi hinzt að hverfa
Loks með söknuð — þó með glöðum hug.
3%—1917.
Stephan G. Stephansson.
SiglmgE-fáninn.
Árið 1907, þá er þjóðfundur
var haldinn á Þingvelli uijdir ís-
lenzkum fána mundi það hafa
þótt fyrirsögn, að eftir að eins
10 ár stæði öll þjóðin með al-
þingi í broddi — fylktu liði um
þá kröfu að eignast íslenzkan
þjóðfána, Islenzkan siglmga-fána.
Og fyrirsögn mundi það og hafa
þótt fyrir 31/2 ári, þá er Fána-
nefndin kom með sínar tillögur
um gerð hins íslenzka þjóðfána,
er þá vakti _ ekki lítinn úlfaþyt,
að nú væri komin jafngóð sam-
tök meðal allrar þjóðarinnar um
notkun þeirrar gerðar, sem raun
ber vitni.
Hvorttveggja þetta beránægju-
legan vott um vaxandi skilning
og þroska hjá þjóð vorri í þessu
máli.
öll þjóðin er nú komin að
xaun um, að það er ekkert
»humbugg« fyrir íslendinga að
eignast sérstakan siglinga-fána,
heldur lífsnauðsyn bæði frá sjálf-
stæðis- og líka aimennu viðskifta-
sjónarmiði.
Og öll þjóðin er að komast
að raun um það, að gerð fánans
•er í sjálfu sér aukaatriði, smekk-
atriði í fyrstu,, en er kynslóðir
líða elskar þjóðin fána sinn, hvað
sem gerðinni líður, af því það
er hennar fáni, hennar þjóðar-
merki, vottur um framsókn hennar
i verzlun 0g siglingum út um
heim.
Af öllum þeim málum, sem
forsætisráðherrann hafði með sér
á konungsfund, er fánamálið
■vafalaust þjóðinni hjartfólgnast.
Hvað sem öllum deiluefnum líð-
ur mun vart sá Islendingur til, er
•eigi óski ráðherranum hins bezta
gengis hjá konungi í fiutningi
þess og skori jafnframt á hann
að fylgja því eftir.
Ekki er gerandi ráð fyrir öðru
en það mál verði auðsótt í kon-
ungsgarði, þar sem þing og þjóð
standa svo óskift og bjargföst utan
um.
»Hver sæmdar-auki þjóðarinn-
ar er tignarauki konungs hennar«,
sagði formaður Fánanefndarinnar
I inngangsræðu sinni á fyrsta
fundinum, sem hún átti með sér.
Þetta er orð, og að sönnu. Og
sérstakur siglinga-fáni er oss
sæmdar-auki um leið og hann
er oss nauðsyn.
Og hann er líka tignar-auki
ikonungi.
Því hlýtur hann fram að ganga.
Til eru þeir menn, sem jafnan
eru kviðnir og gera ráð fyrir
hinu versta— staðfestingarsyjjun.
En ef það kæmi fyrir, þá má
eigi leiðtogana bresta þrek til að
stíga það skrefið, sem hlýtur að
verða afleiðingin af því.
En auðvitað kemur það ekki
til mála að þess þurfi til!
Kveðja
til.
Stephans G. Stephanssonar
Stephan G. Stephansson heldur að
heiman heim á leið á næstu diga.
Vinir og lesendur ljóða hans hafa
nú séð hann, kynst honum í ná-
vistam. ý
Við kunnnm áður að nokkru skapi
hans og skoðunum, kunnum skyn á
skáldeðli hans og anda eins og við
vissum deiii á löngu liðnu skáldi, tr
við höfðum aldrei séð né héyrt, en
höfðum lesið nokkuð eftir. Frumleikur
og ótviræð skáldgáfa virtist okkur aftur
koma skýrara í ljós hjá honum en
hjá mörgum þjóðskálda vorra, og
okkur furðaði á, ef hún gat dulist
mentuðum ljóðvinum, svo skærum
leiftrum sem brá fyrir í skáldskap
hans. Þar var gnótt ljómandi lik-
inga, er i geymdust þróttmiklar
hugsanir, sannfróðleikur og bersögli
um mannlegt líf og mannlegt eðli.
Flestnm lifandi Ijóðskálda vorra ér
hann myndfrjórri og myndvísari,
en á því mun skáldgáfa auð-
kendust. í myndvísi minnir hann
á elzta þjóðskáld vort, Egil Skalla-
grímsson. Mun það sannast sagt
um hann, að hann sé meira skáld
en listamaður, enn meiri andans
maður en skáld Og við undruðumst
íslanzku haus, hve gagnauðugur hann
var að orðum og orðvís, þó að hann
flyttist tvítugur af landi brott og
hefði siðan dvalist alla æfi i annarri
heimsálfu. Auðvitað mátti sjá út-
legðar-merki á stöku orðmyndum,
en það var fnrðu sjaldan. Og við
dáðumst enn meira að honum, er
við vissum, að hann var bóndi,
sjálflærður og sjálfhafinn (selfmade),
er æ yrði að vinna erfiðisvinnu. —
Sýnt var, að vel hafði hann varið
tómstundum sínum. Kvæði hans
báru þess vitni, að hann var bæði
víðlesinn og viðhugsaður. Þetta
vissum við um hann og meira ekki.
Æfisögu hans kunnum við sama sem
ekkert, höfðum ekkert getað lesið um
líf hans og stríð, vissum ekkertum,
hvaða skáld og bækur höfðu snortið
hann fastast, nema hvað auðséð var,
að íslenzkar sagnir og sögur voru
honum ótæmandi brunnur yrkisefna
og hugmynda. Þar var spegill, er
hann sýndi í skoðanir sinar og
mannlífið, eins og hann kendi þess.
Og við kunnum engar sögur af hon-
um sem ýmsum skáldum okkar lifs
og liðnum.
Og nú hefir gerst það æfintýri, að
hann heimsótti okkur. Honum var
boðið heim, sem kunnugt er. Hér
hefir honum verið ger mikil sæmd,
haldin virðuleg samsæti, gerður heið-
ursfélagi Bókmentafélagsins, ogalþingi
hefir sæmt hann heiðursgjöf. Með
þessu er l.onum skipað á bekb með
mestu merkis- og verðleikamönnum
þjóðar vorrar. Á slíkum dómi bera
dómendur ábyrgð fyrir dórúgreindri
framtíð, sem einatt breytir þeim.
En eg óttast ekki, að þessi dómur
samtíðar skáldsins um hann verði úr
gilfli numinn, hversu sem hann verður
krufinn og kviðristur. Ög æ er það
fagnaðarefni, er góðgerðamönnum
þjóðanna eru fluttar maklegar þakkir,
áður en þeir eru lagðir á líkfjalirnir.
Hann hefir í surnar ferðast. víða um
land, séð meira af því og kynst fleirum
landsbúa, en við flestir gerum, er
ölum hér aldur okkar, að kalla, alla
æfi. Og hann hefir þúað alla, kon-
ur og karla, æðri og óæðri. Og
alstaðar hefir honum verið tekið
tveim höndum. Hann hefir lika
skygnst dýpra i islenzkan anda en
flestir heimdragi, frjóvgast meira af
honum. Og um land alt voru menn
honumaðnokkrukunnugir,þó að þeir
hefðu aldiei séð hann né heyrt, ef
til vill kmrnugri honum en mörgum
sveitunga sinum. Og þeim þótti vænt
nm hann fvrir göfgar nautnir, er hann
veitti þeim, og að hann hafði klætt
búningi óðs og stuðla sitthvað, er
bærðist í hugum þeirra sjálfra.
Og hann hefir yngzt á heimferð
sinni, sem hann vottar í kvæði því,
er birtist í »ísafold« í dag.
»Hverf þú heim! Og þú mnnt aftur
yngjast
orku, er lyftir hverri fjöður hátt«.
Sést þetta og ljóslega á kvæðum,
er hann hefir ort hér heima í sum-
ar. Þau eru liprari, léttari og varm-
ari en kvæði, er eg hefi séð eftir
hann á stangli, síðan »Andvökur«
komu út. Einkum hetir hann ort
stóifagutt kvæði um Geysi og um
æskusveit sina Skagaflörð. Þá er
eg les ljóð hans um fjörðinn hans
fagra, finst mér sem andi framliðins
manns, er dáinn er fyrir hálfri eða
heilli öld, liði í snmarblæ yfir æsku-
stöðvar sínar og sveit, minnist bjartra
bernskustunda í mel og mó, og
manna, er gerðu vel til hans, komi
á kirkjustaðinn, þar sem hann var
fermdur, rifji þar upp atvik og leika
ftá þeim timum og virði fyrir sér
niðja samtiðarmanna sinna og sveit-
unga. Fáir gestir hafa goldið fag-
urlegar beina en hann með kvæð-
um sinum.
Og gaman var að kynnast hon-
um. Sumir rithöfundar barma sér
yfir þvi, að þeim hafi brugðist von-
ir sinar, er þeir kyntust einhverjum
frægum manni, er þeir dáðust að.
Svo hefir ekki farið fyrir okkur hér
•Reynslao er sannleikur* sagði *Repp« og
þótti ab vitrari maöur. Reynsla alheims hefir
dromt Fordbila ah vera bezta allra bila og
alheims dóm verbur ekki hnekt. Af Ford-
bilum eru fleiri á ferð i heiminum en af öli-
um öhrum biltegundum samanlagt. Hva(>
sannar þaö ? I»aö sannar það. Fordbilliim
er beztnr allra bíla enda hefir hann unniö
sór öndveigissæti meöal allra Bila, hjá öllura
þjóöum, og hlotið heiðursnafnið
V eraldarvagn,
Fást að eins hjá undirrituðum sem einnig
selur hinar heimsfræga DIJNLOP DEKK og
SL0NGUR fyrir allar tegundir bila.
P. Stefánsson,
Lækjartorgi 1,
A.Vþýönfél bðbasafn Templaras. 8 kl. 7—0
korgarstjóraskrifst. opin dagl. 10—12 og 1 8
Sæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—12 og 1—6
Brajargjaldkerinn Lanf&sv. 6 kl. 10—12 og 1—6
íslandsbanki opinn 10—4.
&.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8&rd.—lOsfi 'J.
Alm. fnndir fid. og sd. 8’/s sibd.
Landakotskirkja, önBsþj. 0 og 8 & holgura
{.andakotsspitali f. sjúbravitj. 11—1.
Onndsbankinn 10—3. Bankastj, 10—12
bandsbókasafn 12—3 og 6—8. ÚtlAn 1—8
Iiandsbúnabarfélagsskrifstofan opin fr& lS-~8
GandsféhirBir 4—6.
bandssiminn opinn daglangt (8—0) virka da»;«
helga daga 10—12 og 4—7.
Listasafnið (lokað fyrst nm sinnj
8& túrngripasaínib opið l>/«—2«/s & mnnnd.
Fósthúsið opiB virka d. 0—7, snnnnd. 0—1.
lum&byrgð Islands kl. 1—6.
Stjórnarr&Bsskrifstofnrnar opnar 10—4 dagl.
Calslmi Beykjaviknr Pósth.B opinn 8—12.
VlfilstaðahœliB. Heimsóknartimi 12—1
Þjóbmenjasafnið opið sd., 12>/s— l>/t
ÞjóðskjalasafniB opið snnnnd., þriðjnd. og
fimtniaga kl. 12-2.
austan hafs, er komist höfum í kunn-
ingskap við skáldið. Við höfum
óvíða komið að tómum kofunum
hjá honum. Svo margt hefir hai n
lesið, tekið eítir og hngsað um.
Steinhissa hefi eg oft orðið á, hve
þaulkunnugur hann er hér heima.
Átthagar okkar Stefáns eru grann-
sveitir, svo að eg þekki nokkuð af
raun eða afspurn ýmsa, er hann þekti
hér heima i æsku og flestir eru nú dán-
ir. Og allra mest hefir mig furðað á,
hve gerla hann, maður búsettur úti
í yzta vestri, hefir vitað um hagi
þeirra, raunir og breytingar á skap-
lyndi þeirra, síðan hann fór. Það
er eins og hrafnar Óðins hafi
flogið fyrir hann austur yfir hafið
mikla, hafi njósnað fyrir hann um
smátt og stórt og sagt honum
gerla, hvers þeir urðu visari, er
þeir komu úr Austurvegi og hann
siðan munað öll tiðindin. Hann
hefir æ verið okkur hinn mesti
aufúsugestur, viðræður hans skemti-
legar og fróðlegar, viðmót hans
alúðlegt og fas hans viðfeldið, laust
við alt yfirlæti og tildur. Hann virð-
ist nú mesti rósemdarmaðnr í skapi,
llkist að því leyti öðru íslenzku
skáldi, frægu á sinni tíð, Sighvati Þói ð-
arsyni. Hann ver skoðanir sínar með
stillingu og festu, en þýtur ekki upp,
þó að honum sé andmælt, sem dæm-
in gerast um sum skáid.
— — í eftirmælum og æfisögum
nafnkunnra manna er það einatt