Ísafold - 02.03.1918, Qupperneq 2

%
ISAFOLD
mestu sjiiklingana. Radíum hefir
samt sem áður getað bætt þjáningar
þeirra allra og þriðjungur þeirra
verður algerlega laus við þjáningar;
blæðingar og daunilt rensli lir faéð-
ingarveginum batnar flestum sjiikl-
ingunum að einhverju leyti og sum-
um algerlega.
Þótt ekki væri frá meiri árangri
að segja, mætti telja mikla bót að
radíumlækningunni. En hér við bæ't-
ist að rúmlega priðjunqur peirra sjúkl-
inga, sem ólœknandi voru taldir með
uppskurði — m. ö. orðum dauða-
dæmdir ,— haja fengið Julla heilsu
og vinnuþqL Að visu eru að eins
liðin 2—3 ár síðan sjúklingarnir
fengu aftur heilsu sína, svo að ver-
ið getur að hjá sumum þeirra verði
batinn ekki varanlegur. Próf. Fors-
sell er þó vongóður nm varanlegan
bata. *
Svipaður árangur fæst af radíum-
lækning á krabbameini í endaþarmi
og á ýmsum öðrum stöðum líkam-
ans. Sumir helztu skurðlæknarnir
ytra eru jafnvel hættir að skera, þó
þess sé kostur, þeir bera meira traust
til radíumlækninganna.
Radíum er, eins og fyr var getið,
afskaplega dýrt efni. Á Norðurlönd-
um hefir radíum-stofnunum verið
komið á fót — í sambandi við
röntgen-stofnanir — fyrir milligöngu
og framtakssemi efnamanna, sem lagt
hafa fram fé til þess, að kaupa radí-
um og til starfrækslu lækninganna.
Ríflegan styrk hafa radiumstofnan-
irnar fengið af opinberu fé, sérstak-
lega hefir sænski ríkissjóðurinn verið
örlátur við Radiumhemmet i Stokk-
hólmi, sem fékk 200 þús. krónur
árið sem leið, til þess að bæta við
radiumforðann. í Kristjaníu er radí-
um til á ríkisspítalanum, og þar að
auki lítið eitt, sem er eign einstakra
manna. í Stavanger er sðmuleiðis
radiumstofnun. Danir hafa myndað
stórt radíumfélag, sem hefit radíum-
stöðvar á 3—4 stöðum í Danmörku.
Vér Islendingar eigum ekkert radí-
um; til þess að koma á fót full-
komnum lækningum í Reykjavík
mundi þurfa að kaupa radiúm fyrir
120 þúsund krónur.
Eg geri ráð fyrfr að eftirleiðis
muni ýmsir sjúklingar hér á landi
leita sér radiumlækninga ytra. Hjálp
sú, sem veita má með radium sjúkl-
ingum með illkynjuð mein o. fl.
sem fyrst og fremst kom honum i
skilning um, hvers virði það er að
taka vel-eftir öllu, ®g að draga álykt-
anir af athugunum sinum. Mörg
ritstörf hans hafa neytt hann til að
koma hálf-lögfræðislega fram gagn-
vart staðreyndum og sönnunum.
Sem skáldsagnahöfundur hefir hann
bygt mjög á mannþekkingu sinni.
Sem ófriðar-fréttaritari, ferðamaður
og veraldarmaður hefir hann kom-
ist að fullkominni raun um, hvernig
menn og konur haga sér gagnvart
hverri hugsanlegri prófun? Enginn
maður er þvi ólíklegri en hann, til
þess að láta aðra leika á sig eða
verða sjálfsblekking að bráð.
Æfí«tarf bans. Sir Arthur er fæddur
árið 1859 og af heldra
fólki korainn. Framan af var hann
á báðum áttum um hvort hann ætti
heldur að gefa sig við bókmentun
eða lækningum. Eftir að hafa stnnd-
að nám iEdinborg, Vínog Paris fékst
hann við lækningar í meir en tólf
ár; byrjaði hann sem skipslæknir á
hvalveiðaskipi, sem stundaði veiðar
í norðurhöfum, en að lokum settist
hann að sem sérfræðingur i augn-
sjúkdómum og hafði lækningastofu
sjúkdóma, er svo mikil, að læknarn-
ir hljóta að ráðleggja sjúklingum,
sem kringumstæður hafa til, að fara
utan. Sem geta má nærri hljóta þó
flestir að fara varhluta af radíum-
lækning meðan radíum er ekki til
hér á landi. Það er sárt að sjúkling-
arnir skuli þurfa að fara svo góðrar
hjálpar á mis, af því að þeir eiga
heima á íslandi.
Gunnlaugar Claessen.
„Mikilvægasta málið
í heimiu.
Flestir íslendingar kannast við enska
skáldsagnahöfundinn, Sir Arthur Co-
nan Doyle. Ymsar af sögum hans
hafa verið þýddar á islenzku. Les-
endur ísofoldar minnast þess og, að
hann er einn þeirra mentamanna á
Englandi, sem fengist hafa við rann-
sókn dularfullra fyrirbrigða. Fer
hann ekki i neina launkofa með
það, að hann telji málið mikilvægt
mannkyninu. Sizt af öllu geti
kirkjudeildirnar leitt það hjá sér,
með þvi að það snerti tilverurætur
þeirra.
Síðastliðinn vetur flutti ísafold
þýðing á merkri grein eftir hann.
Jafnvel hér úti á íslandi vakti hún
mikla athygli. Hann er að verða
einn af postulum hins nýja boð-
skapar. Sýnist lika hafa töluvert i
það: þrjátíu ára reynslu af málinu,
djúpa sannfæring um sannleik þess
og gildi, en um fram alt ritsnillings-
hæfileikann. Og sú gáfa kemur sér
vel á vorum dögum. Því að nú eru
það fyrst og fremst blöðin og bæk-
urnar, sem breiða út þekkinguna
meðal mannanna.
Hinn 25. október s ðastliðinn
flutti Sir A. Conan Doyle nýtt
erindi um málið í aðalfélagi spiritista
í Lundúnum. Nefndi hann það:
Hin nýja obinberun. Fékk félagið
annan merkan sálarrannsóknamann
til að vera þar viðstaddan og skipa
forsætið á fundinum, rektor há-
skólans í Birmingham, Sir Oliver
Lodge. Minti forsetinn áheyrend-
urna á .það í fundarbyrjun, að Sir A.
Conan Doyle hefði áður gert landi
sinu stórmikið gagn með því að rita
um hluti, sem ekki hefði verið litið
slna i Wimpole-stræti. Meðan hann
fékst við lækningar, hóf hann rit-
störf sín og gaf fyrst út »A Hudy
in Scarlet«, þar sem hinn ódrepandi
Sherlock Holmes kemur fyrst fyrir.
Síðan hefir hann gefið út fjölda bóka.
í nálega þrjátíu ár hefir Conan Doyle
fengist við alls konar ritstörf: samið
margvislegar skáldsögur, flugrit,'blaða-
greinar og litdóma, og allar ritsmið-
ar hans bera þess ljós merki, að
höfundurinn er gæddur miklu ímynd-
unarafli og stakri vandvirkni. Þessir
eiginleikar hans koma berlega fram
í ófriðarsögu þeirri, sem hann er nú
að rita. En það starf er ákafleg-
um erfiðleikum bundið, meðan strið-
ið stendur yfir og fjölda mörg atriði
yfirgripsmikilla atburða eru ókunn.
En Sir Arthur þekkir styrjaldir af
eigin reynslu Hann tók þátt í
Nílarherfðrinni árið 1896, sem frétta-
ritari fyrir »Westminster Gazettec,
og hann tók einnig þátt i Búastríð-
inu, fyrst og fremst sem læknir, en
likasem fréttaritari og til þess aðtaka
eftir hernaðarhreyfingum og hern-
aðarframkvæmdum, sjálfs síns vegna.
Bókin, sem hann síðar skrifaði:
»Búastriðið miklac, kom út í tutt-
ugu útgáfum. Það erfjörug, mynd-
á vinsamlegum augum. Hann kvað
Englendinga nú minnast með fögn-
uði starfsemi hans í Suður-Afriku.
Með. ritum sinum um Búana og
Búastriðið hefði hann átt sinn mikla
þátt í því að koma þeirri samúð
og samvinnu á, sem Englendingar
væru nú svo hjartanlega hreyknir
af. Er bersýnilegt að forsetinn ætl-
aði mönnum að draga þá ályktun
af orðum hans, að það myndi heldur
ekki verða árangurslaust, er Conan
Doyle tæki nú að ræða og rita um
árangur sálarrannsóknanna, þótt
margir fjandsköpuðust enn gegn þvi
máli. /
Fyrirlesarinn flutti því næst erindi
sitt og talaði i töluvert meira en
klukkustund. Var gerður mikill róm-
ur að máli hans.
Þetta erindi sitt flutti hann því
næst annað sinn 5. desember fyrir
fjölmennri samkomu á heimili enskra
aðalshjóna (lord og lady Glenconner)
í Lundúnum. Var þar margt stór-
menni saman komið. Láta þau hjón
sér mjög ant um málið.
En áður hafði blaðið »The
Christian Commonwealthc gert
mann á fund Sir Arthurs, til við-
tals við hann. Það viðtal birtist i
blaðinu þennan sama dag (5. des.),
ásamt mynd af skáldsagnahöfund-
inum. Er það tölublaðið jólablað.
»The Christian Commonwealthc er
vikublað og einna áhrifamesta mál-
gagn enskra nýguðfræðinga og mjög
víðlesið. Það lét sér þó ekki nægja
að flytja viðtalið eitt, heldur fékk
Sir A. Conan Doyle til þess að
skrifa nokkrar greinar í blaðið. Kall-
ar hann þær einu nafni: »M i k i I -
vægasta málið í heimi«.
Isafold ætlar nú að flytja þessa
ágætu ritsmíð enska skáldsagnahöf-
undarins í íslenzkri þýðing. Fer þar
á undan þýðing á viðtalinu, þó nokk-
uð stytt.
Það herma ensk blöð, að fyrir-
lesturinn hafi vakið feikna-athygli þar
í Iandi — álika mikla og bók Sir
Olivers: »Raymond eða líf og dauði«
vakti árinu áður.
Vonandi hjálpar grein Conans
Doyles til þess að ryðja málinu braut
einnig meðai vor. Hún ætti að geta
minkað hræðsluna við það hjá þeim,
sem enn þora ekki að koma of nærri
þvi, af þvi að þeir halda að það sé
ekki nógu virðulegt(l)
í raun og veru er það æfinlega
virðulegt að vera á bandi sannleik-
ans og í fylgd með honum, jafnvel
þótt hana sé smáður og á hann
hrækt. En auk þess eru það fáfræð-
ingar einir, sem ætla, að sálarrann-
sóknirnar hafi litið fylgi meðal menta-
mannanna og heidra fólksins svo
nefnda. A Englandi er siður en svo
sé. Margir helztu* forkólfar málsins
eru einmitt í þessum flokki. Og
eðlilega verða það einkum ritfærustu
mennirnir, sem ryðja þvi braut út
til allrar alþýðu.
Reynslan sýnir og að skáld og
skáldsagnahöfundar hafa fremur öðr-
um mönnum hneigst að þessari »nýju
opinberun*. Þess hins sama sér
vottinn einnig meðal vor. Nægir i
því efni að minna á þá tvo: Einar
H. Kvaran og síra Matth. Jochumsson.
Þegar stundir líða, mun það einnig
talið þeim til gildis — auk skáld-
ritanna. Þeir hafa og báðir reynt
að útbreiða þekking á málinu meðal
íslendinga.
Skáldin eru ósjaldan forystumenn
i andlegri framsókn mannkynsins,
eins og spámennirnir forðum.
«
Har. Níelsson.
+
Frú Anna Claessen.
»Án efa fáir — það er mín trá —
sér áttu göfugra hjarta en þú«.
Matth. Joch.
Blöðin hafa getið láts frú Önnu
Claessens og æfiatriða, kallað hana
»sæmdarkonu«, óvenjulega vel látua
af öllum, er af henni höfðu kynni
o. s. frv. En hér stendur svo ein-
kennilega á, að þessi lofsyrði hrökkva
ekki til.
Það er vandi að lýsa slikum, sem
henni og hennar likum, hvort held-
ur það eru konur eða karlar, svo að
ókunnugir sjái rétt yfirburði þeirra
og auðkenni. Orðum og hástigum
orða þeirra, er dýrustu mannkosti
merkja, hefir verið beitt svo gálaus-
lega í eftirmælum og lofsöngum, að
þau duga ekki, þá sjaldan, er þörf
knýr til að nota þau. Menn eru
steinhættir að trúa þeim, eins og þeir
auðg, gagnorð lýsing, og taka lengri
frásagnir, sem siðar hafa komið út,
henni ekki fram. •
Heimsókn. En vér töluðum ekki
um bókmentir, heldur
sálfræðileg efni, þegar vér heimsótt-
um Sir Arthur i hinni yndislegu skrif-
stofu hans i Crowborough. Her-
bergið var þakið bókaskápum og
hlýtur að vera unun að starfa í slik-
ri vinnustofu. Þar fengum vér, með
aðstoð lady Doyle, að kynnast skoð-
unum skáldsagnahöfundarins á þvi
málefni, sem hann nýlega hefirrætt
og ritað um af miklum sannfæringar-
þuDga. Hann lítur svo á, að málið
sé ákaflega mikilvægt trúarbrögðun-
um, og eigi einmitt á þessum hörm-
ungatimum nýtt og brýnt erindi til
fjölda manna.
»Hvað hafið þér að sogja um
dularfull fyrirbrigði ?c spurðam vér.
»Ekkertc, svaraði hann greiðlega.
»Þessi fyrirbrigði eru algerlega sönn-
uð, í augum þeirra sem athuga sann-
anirnar; og hvernig á nokkurn tíma
að sanna þau hinum, sem aldrei vilja
athuga sannanirnar ? Háværustu and-
stæðingarnir virðast mér vera þeir, sem
minstþekkjamálið. Þeir vita eitt hvað
um það, sem sagt hefir verið á móti
málinu; þeir hafa lesið einhverjar
bækur af sömu tegund og »Andatrúin
■áfbjúpuð«, en vita ekkert um þær
áreiðanlegu, nákvæmu rannsóknir sem
gjörðar hafa verið af merkum vís-
indamönnum. Mér þætti til dæmis
gaman að vita, hvað Mr. Edward
Clodd myndi segja um þann, sem
andmælti framþróunarkennkigunni
af eins lítilli þekkingu, eins og hann
andmælir sálarrannsóknunum. Þeir
ganga fyrir fram að þvi vísu, að
málið sé vitleysa, og verða því alt
af jafnófróðir um það«.
Borðhreyfingar »Gott Og vel; en i
ofl . hreinskilni. sagt, sýnist
trúarbrögðin. ygur pag ekki vera
vitleysa, að setja borðhreyfingar i
samband við eins veglegt málefni
eins og lifið eftir likamsdauðann« ?
»Þannið hugsaði eg líka i fyrstu,
og það var ekki fyr en eftir nokk-
urra ára rannsókn, að eg gat hrist
af mér þá hugmynd, að það væri
vitleysa, að setja borðhreyfingar í
samband við trúarbrögðin. Erfiðleik-
arnir eru í því fólgnir, að oss hætt-
ir við að hugsa einungis um ein-
stök atriði, en missa af því megin-
efni, sem bak við þau er. Ef óþekt
lögmál kemur í Ijós við það að
■ ■ ■
50 stk,
misl. Kven.regnkápur
seljast me*
15% afslætti.
Svartar Kven-regnkápur
nýkomnar.
nX. dlnÓQrsen S Son
Reybjavík.
Landsins e 1 z t a klæðaverzlun og
saumastofa. Stofnsett 1887.
Aðalstræti 16. Sími 32.
Stærstá úrval af alls-
. konar fataefnum .
. og öllu til fata. .
hafa týnt trú á auglýsingar um beztu
vörur í hinni eða þessari búð. Ann-
að veldur því og, að erfitt er að>
sýna sanna mynd af frú Önnu Claes-
sen. Hún lifði, starfaði og stjórnaðk
alla æfi mest »£yrir innan stokk«,.
sem konum í hennar stöðu er títt..
Mörg fögur dæmi, vel til fyrir-
nlyndar fallin, myndi segja mega af
stjórn hennar og framkomu þar. Og
*
borð eða bjöllubumba hreyfist, þá á
athygli vor að beinast að lögmálinu„
en ekki hlutnum, sem hreyfist. Þetta,
að hanga i einstökum atriðum, en
sleppa þvi mikilvægasta, er það, sem
einkum einkennir andstöðuna tiL
málsins. Það væri líkt og ef ein-
hver, sem væri að ræða um ensku-
kirkjuna, vildi ekki minnast neitt á
andlegt gildi hennar, eða það, sem
hún afrekar til góðs en stagaðist
stöðugt á þvi, hve vitjaust það væri,
að hafa örn til að halda uppi les-
borðinuc*.
»Mér virðist munurinn vera fólg-
inn í því, að ykkar trúarbrögð eru,.
að nokkuru leyti, grundvölluð á fyr-
irbrigðuDum, en enska kirkjan er
ekki reist á Jesborðinulc
»Minni háttar fyrirbrigðin koma.
lítið við trúarbrögðum spiritista. Þau
eru merki hins mikla myndasmiðs,
sem hann notar til að draga með
*) í ensku biskupakirkjunni er
við hverja guðsþjónustu lesinn kafli
úr gamla og nýja testamentinu.
Þessir kaflar eru lesnir af einhverj-
um innan safnaðarins, og liggur þá
ritningin, sem lesið er i, á sérstöku
borði, sem hvilir á arnarvængjum.
Þýð.