Ísafold - 06.04.1918, Blaðsíða 4

4
IS AFOLD
— hann hefir tniðlað trenningunni
tnerkis-dæma kenningunni.
Svo eru íslands óskasynir
— ætttengdir við stuðlabergin —:
altaf góðir gróður-hlynir
— gráni börkur, nýtt er í merginn.
DygðÍD, — íslenzkt aðalsmerki —
er með þeim að nytjaverki.
Yfir þeirra endi-mörkum
íslands kveðju-strengir hljóma
— svo sem yfir brotnum björkum
bliðmál sumar-þrasta óma —,
þjóðarandans þakkir vakna,
þöglum hcft af tungu rakna.
*
* *
4
Hér «r lagður lausum orðum
Ijóða-varði öðlingsmanni,
þeim, er var í þéttum skorðum
þjóðsómanum tryggur granni,
þektur mörgum þroska-betri.
------Þessar kveðjur gef eg Pétri.
j
(9. dss. 1917)
Halldór Hefyason.
Andmæli.
»Lögrétta« 19. júní n.l. flutti 9
<lálka langa grein eftir Jóhann i B'aut-
arholti, og sást þó eigi fyrir endir-
inn. Hún er um skattamálin; svör
til ýmsra. Einn dálkur er svar til
•einhvers Björns Guðmundssonar*,
sem ritaði í ísafold í fyrra. Hann
skrifar nú aftur og hyggur að svara.
Þó eigí um skattamálin. Ætlaði eigi
og ætla eigi enn að ræða um þau.
Finst þetta ágreiningsatriði okkar Jó-
hanns lítið koma þeim við. En Jrátt
fyrir þögnina er greinarhöf.' samt
bezt að gera sér litlar vonir um fylgi
mitt við »skattmálatillögur« sínar.
Jóhann hafði farið hörð-
Menning orj5um um menninga
ÍSlend'"9a- íslendinga. Hann kv.ð
fæstum dyljast, að á framsóknar-
brautinni stæðum vér öllum öðrum
menningarþjóðum heims langt að
baki. Engar sannanir voru færðar
fyrir þessari ályktun; ekki heldur
bent á nein ráð til bjargar. Og til-
efnið virtist smátt. En alþingismað-
urinn talaði i fjöllesnu blaði, svo öll
þjóðin mætti heyra og þeir aðrir, er
lesa blaðið erlendis. Þetta kom þvi
úr hörðustu átt. Hvað mundi t. d.
sagt um lulltrúa á löggjafarþinginu
í Washingtou, er svipuðum orðum
færi um þjóð sina, án þess að færa
nokkur rök máli sínu til stuðnings?
Hvern dóm haldið þið að hann fengi
hjá þjóð sinni? Eða samskonar í
næstu menningarlöndum Evrópu?
Sannleikurinn er sá, að hvervetna
unnu saman að þvi að framleiða
grisku ráðgátuna, sem Mr. Gerald
Balfour hefir liðað sundur i bók
sinni: »Eyra Dionysiusar*. Arangur-
inn varð sá, að þessi ágæti fræði-
maður vottar það, að þetta hefðu
engar verur getað sett saman aðrar
en þeir Verrall og Butcher. Benda
má á það jafnframt, að þessi dæmi
og önnur svipuð sýna það ljóslega,
að annaðhvort geta framliðrtir menn
fært sér í nyt ágæt leiðbeininga-
bókasöfn, eða þeir hafa svo gott
minni, að það líkist nokkuð alvizku.
Ekki gæti minni nokkurs jarðnesks
manns flutt með sér allar þær ná-
kvæmu tiívitnanir, sem koma fyrir
í öðrum eins skeytum og þeim, er
standa í þessari bók Balfours.
— 73 —
særa svona dómar þjóðarmetnað
manna. Og það eins okkar hinna,.
sem dveljum fjarri feðragrundu. Þrá-
in leiðii menn út í ókunn lönd. En
séu þeir eiei blindaðir af nýjunga-
girni og lítilsvirðingu fyrir þjóð sinni
finna þeir til með henni og vilja
frægð hennar i öllu eins og þeir er
heima dvelja. Og e. t. v. finna þeir
þá bezt til þess hversu margt heima
er eins gott og jafn vel betra en á
erlendri slóð.
Alþingism.stöðunni fylgir ábyrgð,
og þvi artti að mega treysta, er hann
fullyrðir i sambandi við löggjafarstörf
eða tillögur um löggjöf. Og það
skyldu vera óskrifuð löq o% óbrjótan-
les;,. að hann nýddi eigi þjóð sina
um skör fram. Alþingismönnum
skyldi eigi liðið að veikja traust manna
á sinni eigin þjóð. En það gera
staðlausar fullyrðingar um vesaldóm
þjóðarinnar. Og þær leyfði alþingis-
maðurinn sér að iara með. Eg vítti
fyrir og bað hann sanna mál sitt.
Greinarhöf. sýnir vilja á
Sannanirnar ^ sanna menningarleysið
og ber löngum að virða vilja mannal
Hann enduitekur að hann hafi búist
við opnum augum manna fyrir sann-
leiksgildi orða sinna. Og hann bregð-
ur sér langt aftur í tímann til Ðan-
merkur og Norecs, þegar hann var
þar. Og var munuiinn feiknamikill
á þessum löndum og íslandi, segir
hann. Annars munu nú verklegar
framkvæmdir hafa verið mestar á ís-
landi síðustu árin. Eigi svo afarlangt
síðan ísland fékk að táða sinum eig-
in málum. Ekki eru Noregur og
Danmörk heldur öll mentalöndheims-
ins. Þjóðir þær er þau lönd byggja
munu einmitt standa mjög framarla
meðal mentaþjóðanna. En leiðin er
löng frá lægstu menningarþjóð heims-
ins til þeirrar mestu.
Svo koma sannanirnar fyrir þvl
að íslenzka þjóðin standi öllum öðr-
um að baki: engin skinn sútuð í
landinu, ekkert »margarine« búið til
og engin móþreskivélin til. Þetta
er til dæmis — hjá greinarhöfundilll
En svo er hið stærra: járnbrautir
engar og fossarnir leika lausum hala.
Jóhann er réttur þar. Ymsar verk-
legar framkvæmd r eru fullkomnari
i mörgum öðrum löndum ená Islandi.
Það vita flestir. Enhittvita ,og flestir,
eða a. m. k. ættu að vita, að menn-
ingin er eigi , öll i verklegu fram-
kvæmdunum. — Helst viiðist þó af
svarinu sem höf. telji stóriðnað og
járnbrautir menningarskírteinið eina.
Andlega og líkamlega mentun þjóð-
arinnar minnist hann eigi á. Hvoit
ber það að skiljast á þann hátt, að
hann skoði menninguna i skinnasút-
un og »margaiine«, en eigi í þrosk-
un líkama og sálar mannsins?
Það hlægir mann, að íslenzka þjóð
in á eigi skilinn dóm eins og alþing-
ismannsins. Og við því bjóst eg
aldrei, að honum tækist að færa sönn-
ur’ á mál sitt. í þvi er engum sönn-
um íslendingi þægð. Og varla grein-
arhöf. sjálfum, þegar alt kemur til
alls. En hann vill að eg bendi á
eitthvað er sanni að vér íslendingar
stöndum jafnfætis eða framar öðrum
þjóðum í menningarlegu tilliti. Eg
bið hann enn að gæta þess að veg-
urinn er langur frá lægstu menning-
arþjóðinni til hinnar mestu. En til
hins er þvi að svara, að bezt er fyrir
hann að kynnast alþýðu erlendra
þjóða, mentun hennar viðsýni og
drengskaparhugsun. íslenzka alþýðu
þekkir JóhaDn. Láta svo isl. göfgi
og sveitarsjálfstæði dæma.
Greinarhðf. er eigi búinn
• Klnverski ed[n Cg fer nij ag ta]a
hugsunar kínverska hugsunar-
hatturinn.. r
háttinn nafnkunna. higi
býst hann við neinu góðu, ef hann
Nærsveitamenn
eru vinsamlega beðnir að vitja
Isafoldar í afgreiðsluna, þegai
þeir eru á ferð i bænum, eipkum
Mosfellssveitarmenn og aðrir, sem
flytja mjólk til bæjarins daglega
Afgreiðslan npin á hverjum virkum
degi kl. 9 á morgnana til kl. 6 i
kvöldin.
hefði kveðið upp svona dóm í Kína.
O-jæja, alt af er nú hálfbroslegt,
þegar menn hyggja sjálfa sig standa
i sporum »kinverskra p'slarvottac.
Það er annars býsna oft vitnað til
kínverska hugsunarháttarins og á það
að vera næg sönnun fyrir heimsku
andstæðingsins, sé hægt að finna
skyldleika með máli hans og kin-
verskri hugsun eða venjum.
En hvernig er þá þessi kínverska
hugsun? Er alt ilt við hana? Tæp-
lega, en þó mikið. Er sem flest
annað, að fátt er svo með öllu ilt,
að eigi boði nokkuð gott. Kínverska
þjóðin á sina sögu sem aðrar og
eDgu ómerkari en margar aðrar.
Fyr á öldum var mikil menning i
Kina. Hin fjölmenna þjóð stóð þá
framar flestum öðrum i menningar-
legu tilliti. En ár og aldir hafa liðið.
Timar og menn hafa breyst. Þjóðir
sem áður voru ókunnar með öllu
hafa aukist að mentun og mætti, svo
nú teljast þær til helztu menningar-
þjóða heims. Aðrar voldugar hafa
risið upp, en liðið undir lok aftur.
Fátt stendur í stað í heiminum og
virðist svo sem hverri einstakri þjóö
sé eigi ætlað nema’nm stutt skeið
að skipa mesta tignarsætið i metn-
aðaistiga þjóðanna. (Frh.)
Dregið hefir úr orustum hjá Oise
Bretar hafa höifað dálítið fyrir sunn-
an Somme.
Kosakkar úr Donhéraði hafa hand-
tekið Alexjefl fyrv. yfirhershöfðingja.
»Rauðu hersveitirnar* í Finnlandi
mistu 10000 menn í orustunni hjá
Tammarfoss.
London 30. marz.
Frá París er tilkynt að sprengi-
kúla úr hjnni langdrægu fallbyssu
Þjóðverja, hafi komið á kiikju þar
i borginni og drepið 75 en sært 90,
þar á meðal konur og börn. Með-
al þeirra sem bana biðu, var Stroeh-
ling, embættismaður í sendiherrasveit
Svissa.
Central News.
Khöfn 31. marz.
Frá London er símað að litil
breyting hafi orðið á aðstöðunni
síðustu dagana.
Þjóðverjar segjast sækja fram hjá
Somme.
Foch hefir nú tekið við stjórn-
inni hjá Oise.
Frá Aþenuborg er símað að
sakamál hafi verið hafið gegn Kon-
stantin konungi.
Frá París er símað að orustur
magnist hjá Moreuil og Hassiging.
Frá London er tilkynt að nokkr-
ur þoró fyrir suðvestan Montdidier
hafi verið yfirgefin.
Khöfn 1. april.
Frá Berlín er simað, að Þjóðverj-
um veiti betur í orustum fyrir suð-
austan Amien^ til Noyon, hj i Demuin,
Aubvillers og Catigny og að banda-
menn hafi gert þar árangurslaus
áhlaup.
Þakkarorð
Þegar eg nú fer úr Landakota-
spitala, eftir langar og strangar'sjúk-
dómslegur bæði í fyrra og fram á
þetta ár, með fullri von um að eg
sé laus við hinn alvarlega og þrá-
láta sjúkdóm. minn, fæ eg ekki bund-
ist þess, að votta opinberlega öllum
þeim, skylduin pg óskyldum, er rétt
hafa mór göfuga hjálparhönd, hjart-
anlegt þakklæti mitt. Nöfn þeirra
nefni eg ekki, læt þess aðeins getið
að félagssystur mínar í kvenfélaginu
»Hringnum« í Stykkishólmi bundu
enda á alla hjálpina við mig með
því að Bkjóta saman nýlega og Benda
mér göfugmannlegan fjárstyrk.
Mér og okkur hjónunum hefði
verið það um megn að kljúfa koBtn-
aðinn, sérstaklega nú á þessum erfiðu
tímum,^ en nú sé eg að öllum er
borgið í því efni, svo er fyrir að
þakka hjartalagi þeirra, er mig hafa
stutt í orði og athöfn bæði í Stykk-
ishólmi og hér í R.vík. Eg þakka
guði fyrir þessa vini mína og bið
hann að blessa þá, h a n n sem stýr-
ir hinni líknandi hönd.
Stödd í Reykjavík 27. marz 1918.
Charlotta Jónsdóttir
Sighv Blöndahl
cand. jur.
Viðtalstlmi kl. 11 —12 og 4—6
Lækjargötu 6 B.
Sími 720. Pósthólf 2.
Eldavólar
með stóru hringjaholi, Ofnar og Rör
fist hjá steinsmið Jóni Eyólfssyni á
Bildursgötu nr. 3.
Frá Berlin er símað, að stöðvarn-
ar séu enn óbreyttar. Skoiið hafi
verið' á Dunkirk með langdrægum
fallbyssum.
Erl. simfregnir
Frá fréttaritara ísafoldar.
Kaupmannahöfn, 30. marz.
Frá London er símað, að Bretar
veiti öflugt viðnám fyrir norðan
Somme, en stöðvarnar fyrir sunnan
Somme hafi verið yfirgefnar. .
Frá París er símað, að Frakkar
hafi gert gagnáhlaup hjá Montdidier
á 10 kilometra svæði og sótt fram
2 kilometra.
Þjóðverjar tilkynna, að þ&ir hafi
tekið framvarðastöðvar bandamanna
hjá Scarpe og náð þar 1000 föng-
um. Alls segjast Þjóðverjar hafa
handtekið 70.000 menn og noo
fallbyssur að herfangi.
»Syndikalistar« eru í meiri hluta
á norsku verkmannaráðstefnunni,
sem nú stendur yfir í Kristjaniu.
Frá Amsterdam er simað, að brauð-
skamtur Hollendinga hafi verið
minkaður. Hollendingar eru samt að
hugsa um að neita að taka við korn-
vörum frá Ameríku.
Frá Petrograd er símað, að Tyrk-
ir hafi samið sérfrið við Rússa i
Kákasus. Því er haldið fram að
Maximalistar hafi Odessa á slnu
valdi.
Sir Douglas Haig, yfirbershöfð-
ingi Breta, hefir gengið inn á að
franski hershöfðinginn Foch verði
»generalissimus'« alls franska og
brezka hersins á vesturvígstöðvnnum.
Fiá London er símað, að Bretar
hafi náð aftur Lucevalley-stöðvunum.
Frá París er simað, að Þjóðverjar
hafi beðið ósigur hjá Moreuil og að
Frakkar hafi náð þvi þorpi aftur á
sitt vald. (Um 11 kilom. fyrir suð-
austan Amiens).
Foch hefir ekki verið skipaður
•reglulegur* yfirhershöfðingi banda-
mannahersins, heldur hefir honum
verið falið að koma á samvinnu i
öllum hernaðarframkvæmdum banda-
manna á vesturvígstöðvunum.
Þjóðveijir halda áfram skothríð-
inni á París.
Sókninni á Amiens-stöði’unum er
haldið áfram.
Frökkum hefir veitt betur hjá
Lassigny og Montdidier og hafa þeir
sótt þar nokkuð fram.
Verkamenn í An eríku hafa sent
menn til Engiands til þess að hvetja
stéttarbræður sína þar til að halda
ófriðnum áfram.
Khöfn. 2. apríl.
Bandamenn hafa gert gagnáhlaup
á Amiens-stöðvunum semvirðast vega
fullkomlega á móti árangrinutn af
sóhn Þjóðverja i byrjuninni.
Frá Vasa er símað, að fregnin um
uppgjöf Tammarforsborgar hafi verið
á undan tímanum. Er enn-barist
þar af hinni mestu grimd.
Norsku »Syndikalistarnir« hafa
rekið flokksstjórnina frá völdum og
hinn nýi meirihluti hefir gefið út
stefnuskrá i byltingaranda og and
víga hernaðarstefnunnt.
- Khöfn, 2. apríl.
Bandamenn hafa enn gert gagn-
áhlaup hjá Somme og’ Demuin með
góðum árangri og vaxandi þreki.
Khöfn 3. april
Frá Petrograd er símað að Rú-
menar [hafi fallist á það að hverfa
með her sinn á burt úr Bess-
arabíu. Ef þess gerist þörf ætlar
herinn að leita á náðir Rússa.
Khöfn. 3. aprl.
Czeinin, utanríkisráðherra Austur-
ríkismanna, hefir haldið nýja ræðu á
þingi og lýst því yfir, að hann fall-
ist á tillögur Wilsons Bandaríkjafor-
seta.
Friðarkostir þeir, sem Rúmenum
hafa verið settir, þykja mjög illir.
Rigningar hindra allar hernaðar-
framkvæmdir á vesturvígstöðvunum.
Khöfn, 4. apríl.
Þýzk herdeild hefir gengið á land
i sunnanverðu Finnlandi og eru þar
nú háðar blóðugar orustur.
Setið er um Tammarfors.
Bretar hafa tekið Ayette.
A vesturvígstöðvunum er yfileitt
kyrt, og þar hefir eigi borið annað
til tíðinda en loftorustur.
Maximalistar og Bandamenn hafa
sæzt og orðið ásáttir um það að
verja Murmanstrandar-járnbrautina. .
Khöfn, 4. april síðd.
Clemenceau, forsætisráðherra
Frakka, hefir neitað því að nokkrar
friðarumleitanir hafi átt sér stað milli
bandamanna og Austurríkis,
Czeckar í Austurriki krefjast þess,
þrátt fyrir mótspyrnu Czernins utan-
ríkisráðherra, að ráðuneytisnefud ut-
anríkisstjórnariunar verði kölluð sam-
an á fund.
Þjóðverjar hafa sent 40.ooo.manna
her til Finnlands.
\