Ísafold - 17.08.1918, Síða 2

IS AFOLD
□!□ □□□□□□□□□□□
□
Arni Eiríksson
Heiidsala.
Tals. 265 og 554. Pósth. 277. Smásala.
Vefnaðarvörur, Prjónavörur œjög fjölbreyttar.
■QD

Saumavélar með hraðhjóli
og
'io ára verksmiðjuábyrgð
ggggg^&mRm
Smávörur er snerta saumavinnu og hannyrðir.
þvotta- og hreinlætisvörur, beztar og ódýrastar.
JBSjjT* Tækifærisgjafir.
□!□ □ □ □□□□□□□!□!□□□ □□□□ □ □ □;□ □ □
Egill Jacobsen
Reykjavík. — Simi: 119.
Útibú í Hafnarfirði. Sími: 9. Útibú i Vestmannaeyjum. Sími: 2.
Landsins fjölbreyttasta Vefnaðarvöruverzlun.
Prjónavörur, Saumavéiar, Islenzk flögg.
Regnkápar, Smávörur. Drengjaföt,
Telpukjólar, Leikföng.
Pantanir afgreiddar gegn eftirkröfu ef óskað er.
Öllum fyrirspurnum svarað greiðlega.
Vandaðar vörur. Ódýrar vörur
rakstri annars fénaðar. — Hrossin
auka örtröð og spilla högum eða
beit, bæði á afrétti og í heimalönd
um. Þau fara sem logi yfir akur,
þar sem engar girðingar halda að,
og valda með því usla og ágangi,
jafnvel í slægjum manna. Málnytu-
peningur, sem gengur á sama landi
og hrossin, gerir ekki hálft gagn við
það, sem hann ella mundi gera, ef
hann fengi að njóta haganna, og
þyrfti ekki að ganga í hestanögum.
Hitt er ljóst, sem áður er minst
á — og flestum hugsandi mönnum
er mesta áhyggjuefnið, —- að þessi
hrossafjöldi eykur stórkostleqa Jóður-
skortsheettuna, oq pað ekki sízt nú á
pessum tima.
Þess vegna eru nú góð ráð dýr.
Og einhverra ráða verður að leita
nú í haust til þess að koma í veg
fyrir þessa hættu. Og ráðið er vit-
anlega það, að Jœkka hrossunum,
jafnvel hvað sem það kostar.
Eins og áður er getið, hefir eng-
inn útflutningur verið á hrossum
tvö undanfarin ár. En árin 1912
—1914 nam hrossaútflutningurinn
þvi, er hér segir:
Flutt út: Seld fyrir:
Arið 1912 2196 203 þús. kr.
— 1913 3H9 303 — —
— 1914 4426 491 — —
Það verða til jafnaðar 3280 hross
á ári.
Samkvæmt »ensku samningunum«
frá í vor, leyfðu Englendingar —
af einskærri náð og miskun vjð okk-
ur sem smápjóð! — að við mætt-
um flytja út til Danmerkur 1000
hesta. Það var alt og sumt. En í
stað þess hefðum við þurft að flytja
út að þessu sinni 8000—10000 hross.
Þessi hross, sem leyft er að flytja
út, eru valin. -Það eru að eins tek-
in hross á aldrinum 4—8 vetra og
ekki minni en 128 cm. eða 49 þuml.
á hæð. Verðið á hrossunum er gott
og verðmunur gerður eftir stærð.
Verðið hærra eftir því sem hrossin
eru stærri, og nemur það 16—20
kr. fyrir hvern cm. eða 40—50 kr.
fyrir hvern þuml.
Þetta er nú gott og blessað —
bara að við hefðum fengið að selja
fleira af hestum núna í sumar en
raun er á. En — þar verður nú
likiega engu um þokað. Þó býst
eg við að reynt verði að fá útflutn-
amen við þeirri bæn, og veitt hon-
um lausn og heimfararleyfi, þá finst
mér viðskilnaðurinn svo ijúfur og
hýr »eins og lítill lækur Ijúki síau
hjali, þar sem lygn í leyni liggur
marinn svali* eins og blundur barns
við móðurbarm, þegar það hefir
grátið sig í svefn, en á svo aftur að
vakna með bros á vörum við geisla
morgunsólarinnar. Og við beygjum
með viðkvæmni og lotningu höfuð-
in fyrir drottins náð, og játum, að
allir vegir hans eru líkn og náð, og
þökkum honum af hjarta bæði fyrir
lífið og dauðann.
Eg vil því ekki tala um sorg, þó
að eg segi hér fáein skilnaðarorð,
heldur miklu fremur, þakklæti og
samfögnuð og von, eilífa von guðs
barna. »Eg lifi í Jesú nafni í Jesú
nafni eg dey«, segir í útfararsálm-
inum alknnna. Mér finst því ekki
liggja nein óleyfileg ofdirfð í því að
taka sér þau í munn um góðs manns
æfi, á mannlegan hátt talað og í
allri auðmýkt. Æfin sem hér er á
enda liðin, minnir mig á tvenn orð
af Jesú vörum sérstaklega, þessi orð:
»Mér ber að vinna verk þess, er
sendi mig, meðan dagur er«, og
ingsleyfi á einhverju af hrossum tii
viðbótar, en litil eða engin von um
árángur.
En þetta atriði — saia á hross-
um til útlanda og verðmunur eftir
stærð þeirra — leiðir í ljós alvarlegt
umbugsunarefni í sambandi við
hrossafjöldann og hestaræktina.
Það er sem sé eitt af mest-um-
verðn kröfunum til urtibóta hrossa-
ræktinni, að gera hestana — einkutn
aksturs og áburðarhestana —stærri
en þeir eru. En það gengur seint
og erviðlega að koma þessu í fram-
kvæmd.
Krafan um að auka stærð hest-
anna, styðst bæði við aukna notkun
þeirra til allskonar aksturs hér
heima, og sölu á þeim til útlanda.
Þegar sala á hrossum hefst á ný
út úr landinu fyrjr alvöru, verður
alveg áreiðanlega lögð áherzla á það
að kaupa ekki til útflutnings nema
þessi önnur: »Ekki eins og eg vil
faðir, heldur eins og þú vi)t«. Hvor-
tveggi þessi orð finst mér hafa sett
á hana merki sitt, og veit eg, að þá
er mikið sagt.
Jónas Jónasson var einn þeirra
fáu ungu manna, sem eg hef þekt,
er þá þegar, þegar í æsku, fann hjá
sér köllun til einhvers annars en
einungis að lifa, njóta lífsins og sjá
sér farborða. Faðir hans var læknir,
læknir af náttúru og innri þrá, lifði
fyrir það starf, og lét ef til vill lífið
fyrir það. Sonur hans fann hjá sér
köllun í sömu átt; lifði fyrir hana
og var henni trúr til dauða. Hann
var bráðger að andlegum þroska,
en veikbygður líkamlega; má vera
að það hafi valdið nokkru um að
læknisköllun hans varð nokkuð á aðra
ieið. Hann hafði opið auga og djúpa
tilfinningu fyrir meinum og göllum
mannlífsins og löngun og þrá til að
vinna þeim bót. Hann fann það
óljóst þá, en skildi það og sann-
færðist um það jafnan síðan betur
og betur, að eymdin og aðalmeinin
eiga rót sína meir í sálarlífinu, sýk-
ingu þess og spillingu, heldur en
hinu líkamlega; því er það bezta
valin hross, sérstaklega stór, og verð-
munur gerður eftir stærðinni. Stórir
hestar verða í háu verði, en litið
gefið fyrir litlu hrossin. Hvað
verðmunurinn nemur miklu eftirleið-
is, verður ekkert fullyrt um að þessu
sinni. En verðmunur sá, sem gerð-
ur er nú, eftir stærð á þessum
hrossum, sem fara til Danmerk-
ur, bendir i þá átt, að frarnvegis
muni hann ekki verða minni. Það
er óhætt að fullyrða, að eins og nú
er, þi er hver sentírnetri í hæðinni
minst 20 kr. virði, þegar alls er
gætt, eða sama sem, að hver þuml-
ungur til stækkunar kosti 50 kr.
Þetta verða allir hrossaeigendur að
atbuga og festa sér í minni. Það
ætti að geta fært þeim heim sanninn
um það, hve áríðandi það er að
stækka hestana og bæta hrossakynið.
Eftir því sem verðmunurinn er
meiri á stórum og litlum hestum —
lækningin, hin eina, sem dugir til
hlítar hverjum manni, að bæta hann;
vekja sál hans af svefni, opna augu
hennar fyrir fegurð, sannleika og
gæzku, lyfta henni upp úr soranum
og hégómanum, vekja í henni þrek
og trú og traust og kærleik. Þess
vegna kaus hann kennimanns starf
og stöðu, ekki sér til atvinnu fyrst
og fremst, heldur til að fylgja köllun
sinni, verja lifi og kröftum til að
vinna bót lífsins þyngstu meinum
með því að leiða menn til trúar og
siðgæðis — til guðs.
Hann hafði listagáfu, skarpa sjón
til að athuga, og djúpa hugsun til
að íhuga og skilja og hagieik til þess
að draga upp Ijósar myndir af því,
sem fyrir augu hans bar innra vg
ytra, svo að aðrir mættu sjá og
skilja. Hann hafði ungur miklar mæt-
ur á list sinni, svo sem títt er um
listamenn, iðkaði hana mjög og glæddi
eftir föngum, en eg held, að það
hafi ekki verið fyrst og fremst vegna
hennar sjálfrar, heldur til þess að
beita henni í þjónustu hugsjónar
sinnar, sinnar aðaiköliunar. Það ieyn-
ir sér varla í sögum hans, að, þar
talar kennimaðurinn alstaðar jafnvel
og það er vauðsynlegt að hann sé
sem mestur — þá er hætt við að
af því leiði það, að margir seiji það
stærsta og bezta úr hrossunum til
þess að geta fengið sem mest fyrir
þau. — Þeir hygnari og framsýuni
meðal hrossaeigendanna gera það þó
ekki. Þeir vita og skilja, að með
því eyðileggja þeir sinn hestastofn
til frambúðar.
Afleiðingin af því að farga falleg-
ustu hrossunum — selja þau út úr
landinu — hlyti að verða sú, ef ekk-
ert er aðhafst í þessu efni, að við
sætum eftir með öll minstu hrossin
eða úrkastið. Það væri laglega af
sér vikið, eða hitt þó heldur.
Yfirleitt era hrossin hér — því
miður — litil. Og þeim er jafnvel
sumstaðar — þar sem ekkeit er
hugsað um að bæta þau, hvorki með
kynbótum eða betri meðferð — að
fara aftur eða minka. Sjálfsagt full-
ur helmingur af hryssunum er ekki
nema um 130 cm. á hæð og þar
fyrir neðan. Og þetta er ekki nema
eðlileg afleiðing af því, að undanfarin
ár hafa menn sett alt á vetur, sem
hestsköpun hefir verið á, bæði sið-
gotunga, jafnvel folöld getin í sept-
ember og október — og önnur af-
styrmi og ódó. — Það eru ekki
hyggindi sem i hag koma.
Ef ekkert er gert til þess að bæta
hestakynið — stækka það — og farga
sem mestu af litlum hrossum —
hryssum og tryppum, sem enginn
vöxtur liggur í — þá er stór hætta
á ferðum. Þá eigum vér meðal
annars það á hættu, að verðið á hest-
um, bæði innanlands og til útianda,
lcekki að mun frá því sem það er nú,
og verði jafnvel lagra en það var
fyrir stríðið.
Hluturinn er sá, og það verða
menn að skilja, að litlu hrossin eru
í engu áliti, og þar af leiðandi verð-
lítil móts við stóru hestana. Þetta
á sér einkum stað um þá hesta, sem
ætlaðir eru til aksturs og áburðar.
Það þykir einnig galli á reiðhestum,
ef að þeir eru mjög L'tlir. Og það
er yfir höfuð qalli á hverjum hesti,
ef hann er miuni en 135—136 cm.
eða um 32 þuml. á hæð.
Fyrir því verður nú með ein-
hverjum ráðum, kynbótum og öðr-
um ráðstöfunum að reyna eftir
mætti að stækka hestakynið og út-
rýma smælkinu.
fyrst og fremst og oft beinlínis. Eg
veit, að sumir telja það galla, og
ósamboðið þeirri virðingu, er list-
iani ber, en eg ætla, að honum hafi
þótt það listinni heiður að vera í
þjónustu lífsins og muni hafa getað
tekið af öllu hjarta undir orð okkar
mikla skálds: »Að vera læknir lífs-
ins meina er listin sanna, stóra,
eina«. Skáldskaparstefnan nýja, sem
ruddi sér til rúms á Norðurlöndum
á síðustu námsárum hans og barst
hingað austan um hafið, hafði mikil
áhrif á hann, en vantrúin, sem var
förunautur hennar, virtist lítt eða
ekki snerta hann. Hún breytti hvorki
braut hans né stefnu og virtist alls
ekki hagga hans barnatrú. í lýsing-
um sínum á lífinu dvelur nann meir
við skuggahliðar þess eins og þeirri
stefnu er tamt. Það er eins og hon-
um virðist þá skuggarnir yfirgnæf-
andi og honurn sé dimt fyrir aug-
um. En það er ekki af kærleiks-
leysi. Napurleikinn og beizkjan staf-
aði ekki af kulda né mannfyrirlitn-
ingu. Hann sér ekki ódrenglyndið
og harðýðgina og smásálarskapinn
af pvi, að honum þyki gaman 'að
slikum ókindum, og lýsir þeim ekki
SC. cRnóarsen & San
Reykjavík.
Landsins e 1 z t a klæðaverzlon og
saumastofa. Stofnsett 1887.
Aðalstræti 16. Sími 32.
Stærsta úrval af alls-
. konar fataefnum .
. og öllu til fata. .
Kem eg þá aftur að aðalefninu
— fækkun hrossanna nú i haust —,
og það sem eg þá vildi hér vekja
athygli á er þetta, að gera verður
nú pegar, sérstaklega herferð gegn
litlu hrossnnum, síðgotungunum og
pvi aj tryppastóðinu, sem seint eða
aldrei geta orðið skepnur i lagi.
Það kom til tals á aukaþinginu í
sumar, í sambandi við tillöguna sem
samþykt var um síldarkaup, sildar-
forða og ásetning búpenings, að
þörf myndi á þvi, að gera nú í
haust einhverjar sérstakar ráðstafanir
gagnvart hrossunum, og þá helzt á
þaun veg að hvetja menn til að
fækka þeim sem mest til afsláttar.
Líkindi eru til, að eitthvað megi
selja í kaupstaði og sjávarþorp af
afsláttai hrossum, ef verðið á þeim
er hóflegt. Og þó að verðið kunni
að þykja lágt, sem búast má við,
einkum ef mikið býðst af hrossum
til slátrunar, þá er samt hyggilegra
að sæta því, heldur en eiga það á
hættu að fella þau í vetur. — Það
er jafnan betri hálfur skaði en all-
ur.
En auk þess liggur það í augum
uppi að nú í haust verður sérstök
ástæða til þess fyrir hrossabændur,.
sem einnig eiga mikinn annan fén-
að að farga óspart hrossum og nota
kjötið til skepnufóöurs.
Hrossakjöt er bezti fóðurbætir
handa kúm, og það má einnig gefa
það ám og iömbum. En það getur
stundum verið erfitt að fá kýr til
að éta það. Bezt er að sjóða það
snögglega — hleypa upp á því
suðu — láta það svo kóina og
hakka það í sundur, áður en það er
gefið.
Hrossakjöt er áuðaugt af eggja-
hvituefnum. Það er því gott að
gefa það með léttu heyi, sinubornu-
heldur öðrum til skemtunar. Það eru
læknisaugun að leita að meinunum.
Hann lýsir göllunum til að vekja
óbeit og vara við þeim. Það er nú
einu sinni háttur ungra umbótamannas.
að taka djúpt í árinni, og margur
ungur kennimaður þekkir mark sitt
á því að kenna hart, sem svo er
kallað. Það er eigi ámælisvert. Það
sprettur af áhuga og á sky,t við
vígamóð, en stafar líka oft af ókunnug-
leika og litilli lífsreynslu; mannþekk-
ingin og lífsþekkingin á þeim aldri
er oft mest fengin af bókum og lit-
uð ai ímyndunarafli manns sjálfs. Um
þennan mann veit eg — hefi hans
eigin orð fyrir því — að lífsskoðun
hans varð því blíðari og bjartari,
sem lengra leið. Honum fór sem
fleirum; því betur sem hann kynt-
ist mönnunum, því betur skildi hann
þá, því vægari urðu dómarnir um
þá, jafnvel um brestina, og þvi vænna
þótti honum um þá. Og því meira
sem hanu reyndi sjálfur af lífinu,
því betur þekti hann guð, þvi betur
skildist honum, að guð er kærleik-
urinn, og að hver sem vill vinna
undir merki hans, fyrir ríki hans
meðal manna, hvort sem er í smáu