Ísafold - 08.02.1919, Blaðsíða 2

2
I S AFOLD
Hér með tilkynnist vinum og vandamönnum að uppeldissystir mín,
frú María Njálsdóttir, andaðist nýlega í Kaupmannahöfn.
Halldór Hansen.
Nokkrar ísmulnnarvélar
sem geta mulið
5—7 tonn á kltíma
get eg útvegað nú þegar faá Englandi, með
mjög litlum fyrfyvaFa.
Vélarnar verða seldar með verksmiðjnverði að
viðbættnm flntningskostnaði.
Nánapi upplýsingar hjá
Sigurjóni Pjeturssyni,
Sím 137 — Hafaaretræti 18.
er báturinn kom að landi, og þeir
eigi séð til að lenda.
Mennirnir, sem fórust, voru þess-
ir: Halldór Árnason frá Norður-
hvammi í Mýrdal, Páll Jónsson frá
Kirkjulæk í Fijótshlið (lætur eftir sig
konu og 3 börn), Agúst frá Deild
í Fljótshlið, Jónas Benediktsson frá
Reiðarfirði og Norðmaður nokkur,
Harald Normann að nafni. —
Hér er besta veður og góðar
gæftir og mokafli daglega.
Vöruverð á Bretlandi.
í byrjun janúar var matvælastjór-
inn breski, |. R. Clynes, beðinn að
láta í Ijósi skoðun sina á þvi, hvort
verðlag á Bretlandi mundi lækka
bráðlega. Gaf hann litia von um
það og sagði meðal annars:
Astandið mun ekki batna verulega
fyr en þetta þrent er komið í fram-
kvæmd: í fyrsta lagi aukin iðnaðar-
framleiðsla; í öðru lagi aukinn arð-
ur af iðnaðarfyrirtækjum og í þriðja
lagi mjög mikið aokinn innflutning-
ur á matvælum frá nýlendunum og
Bandarikjunum,
Viðvíkjandi sögum þeim, er ganga
um hinn mikla gróða framleiðenda,
fórust honum orð á þessa leið:
Eg játa fúslega að sumar tegundir
af matvælum em seldar með mikl-
um gróða, en þó er mjög litið um
það hér á Bretlandi. En þess verð-
ur þó að gæta, að fyrst og fremst
ber þó matvælaráðuneytinu að út-
vega matvæli. Þjóðina vantaði ýms
matvæli, og það var skylda okkar að
útvega þau, Ef vér hefðum lækkað
verðið að nokkrum mun, mundu
framleiðendur hafa hætt og notað fé
-sítt og vinnu til annars. (Versl.tíð.)
Fyrirlestra r
próf. Haraldar Níelssonar.
Nú í fjögur kvöld, hefir prófessor
Haraldur Níelsson fiutt fyrirlestra
>Um langvinn áhrif úr ósýnilegum
heimit, fyrir miklum fjölda áheyr-
enda, öll skiftin. Hafði hann upp-
haflega aðeins ætlað að flytja þá
tvisvar, en varð að endurtaka þá fyr-
ir áskoranir manna. Sýnir það, með-
al annars, að nú ern' aðrir timar en
þeir, þegar þetta mál var fyrst að
slá rótum í íslenskum jarðvegi.
Þá vildu fáir láta nefna sig í.sam-
bandi við það. Nú þyrpast menn
saman, þegar fræísla er á boðstól-
um um það. Og próf. Haraldur
hefir nú í þessum fyrirlestrum opn-
að nýja útsjón — ef svo mætti
segja — útyfir hinn ósýnilega heim.
Efni fyrirlestranna er það að sýna
fram á hve mjög víðtækum og marg-
háttuðum áhrifum vér verðum fyrir
úr ósýnilegum heimi. Styðst pró
fessorinn þar við afarmerka bók ný-
útkomna, eftir ameríska vísinda og
sálarrannsóknamanninn, dr. Hyslop,
svo og við sina eigin reynslu. En
reynsla spiritista er hin sama um
allan heim.
Einkum sýna þessir fyrirlestrar,
hve langt við erum komnir frá
kenningu K'ists, hve langt frá ýrnsu
því, sem hann trúði, gerði ogkendi
Og því eru það engar öfgar, þó
sagt sé, að þessir fyrirlestrar flytja
okkur feti nær Kristi og kenningu
hans. En í því sambandi er gaman
að benda á ummæli sumra þeirra,
er telja að próf. Haraldur Níelsson
geri iítið úr Kristi. Aldrei hafa
verið höfð greinilegri endaskifti á
skoðunum manna. Síra Haraldur
Níelsson ann efalaust ekki neinum
eins, eins og höfundi Kristninnar
ber efalaust ekki aðra eins lotningu
fyrir nokkurri persónu. 011u meiri
lotningar og aðdáunarorð er ekki
hægt að gefs neinum en þau, sem
síra Haraldur hafði um Krist í þess-
um fyrirlestri, að hann hefði haft
julla þekkingu á þvi, sem við vær-
um nú að reyna að skilja, og þvi
hefði hann verið »19 aldir á undan
timanum«.
Ymsum mótmælum mun verða
hreyft við einstökum atriðum þessara
fyrirlestra. Þekkingarlausir og efa-
gjarnir menn eiga erfitt með að
átta sig á ýmsu því einkennilegasta
og dnlarfylsta, sem þar kemur fram
En það er gott, að dálitlar brekkur
sé upp að klifa, jafnt fyrir þessu
máli, sem öðru. Örðugleikar og
andstæður efla kraftana. Stíflurnar
dýpka móðuna — uns þær hrökkva
einn góðan veðurdag. Og andstæð-
ingar skýra oft og fága óafvitandi
sannleiksgull þess máls, sem þeir
eru að vinna á móti.
J. B.
Saltframleiösla í Noregi.
í Noregi er verið að stofna öfl-
ugt saltvinslufélag, h.f. De norske
saltværker. Tilgangur félagsins er
að vinna salt úr sjó og reka aðra
atvinnu, er stendur í sambandi við
það. Hlutaféð er 10 miljónir kr.,
en heimild til þess að auka það upp
i 15 miljónir kr.
Það er algjörlega ný aðferð sem
félagið ætlar að nota við saltvinsl-
una, og vélarnar verða reknar með
rafmagni. Samkvæmt útreikningum
er áætlað að hvert kilówattár muni
gefa um 10 tonn af salti, auk úr-
gangs, er einnig verður notaður. —
Gert er ráð fyrir að framleiddar
verði margar tegundir af salti (fisk-
salt, salt til iðnaðar og heimilisnotk-
unar).
Saltþörf Noregs er nú 300 þús.
tonn á ári. Til framleiðslu á þvi
saltmagni þarf um 30 þús. kw. á
ári, ank þess er með þaif til fram-
leiðslu auka-afurðanna. Mun tals-
vert verða framleitt af klorkalíum,
sem hefir mikla þýðingu fyrir land-
búnaðinn, og ennfremur magnesia-
salti, glaubersalti, bróm og gipsi.
Æthr félagið að byija með salt-
gerð i eyju nálægt Bergen, og er
áætlað að framleiðslan þat nerm 60
til 70 þúsund tonuum af hrásalr.
Ef ekki koma óvæntar hindrar.ir
verður byrjað á saltvinslunni i lok
þessa árs (1919) og verfiur stofn-
kostnaðurinn 8—10 milj. kr. Ráð-
gert er að stækka þessa stöð síðar
meir þannig, að hún geti framleitt
um 200 þús. tonn af salti. Byrjað
verður með um 70 verkamönnum.
ÖDnur saltgerðarstöð verður bygð
við G'omfjörð, og á húo að verða
fullgerð 1920.
Tvær tilraunaveiksmiðjur hafa
starfað að smíði véla þeirra, er nota
á við saltgerðina. Hefir þeim tekist
að smiða mjög fullkomnar vélar,
sem að mestu eru sjálfvirkar (auto-
matiskar).
Handa verkamönnum við saltvinsl-
una verða bygð ágæt ibúðarhús, og
verður að öðru leyti séð mjög vel
fyrir þeim.
Meðal stjórnenda félagsins er fyr-
verandi forsætisráðherra M chelsen.
(Versi.t ð.).
MúenzaQ og Gísli Sveinsson,
Eg get að visu verið fáorður um
grein Gisla Sveinssonar sýslumanns
i ísafold 25. jan., þvi að hún hrek-
ur ekkert af þvi sem eg hafði íyr
sagt, en fáeinar athugasemdir vil eg
þó gera við hana.
G. S. hefir heyrt »að einskonar
samábyrgð hafi verið mynduð meðal
nokkurra lækna hér, sem vitanlega
óðu reyk í málinu frá upphafi« og
gefur í skyn, að eg hafi verið eitt-
hvað með í rfðum um að ekki
skyldi veijast veikinni. Já, það er
mörgu logið á skemmri leið en
héðan og austur í Skaftafellssýslu,
enda veður G. S.. hér vitanlega
reyk. Minna ráða var ekki leitað
í þessu máli, eg átti engan þátt
í því og ókunnugt er mér um
nokkra slíka samábyrgð, sem hann
talar um. Eg veit ekki til að áiits
neinna lækna hér hafi verjð leitað
um hvort verjast skyldi eða ekki,
nema hvað héraðslæknir talaði að
sjáifsögðu um það við landlækni.
Grein mina skiifaði eg ótilkvaddur
af því að mér gramdist að sjá menn,
sem lítið skyn bera á það mál, full-
yrða að það hafi verið í lófa lagið
að verja íandið fyrir sóttinni og
skella, allri skuldinni á landlækni
fyrir það mikla tjón, sem veikin
gerði. Sóttin fluttist i fyrstu til
landsias meðan hann var fjarverandi
og er það eitt nægilegt til þess að
sýna hvíiík fjaistæða það er, að hou-
urn einum hafi verið um að kenna.
Um það verður ekkeit sigt með
fulÍTÍ vissu, hvorí tekist hefði að veija
landið eí strangri sóttvörn Jiefði ver-
ið beitt frá fyrstu, úr því sú til-
■raun var ekki gerð. Httt er vist að
líkindin voru Hti!, svo lítil að mér
er ekki kunnuet um að nokkurt
land I heiminum hifi reyní að verjast
og vantaði þó sist að læknar athug-
uðu ekki'þaðmál. Norðmenn treyst-
ust ekki einu sinni til að verja
norður-Noieg og hefði það þó ekki
átt að vera vandasamara en að verja
ísland. Landlæknir komst nákvæm-
lega að sðmu niðurstöðu og iækna-
völdin í öðrum löndum og hvort
sem hún er rétt eða röng, þá var
hún bygð á gildutn ástæðum, sem
erfitt er móti að mæla. Eg held að
mér sé óhætt að fullyrða, að
þetta hafi verið viðurkent af öllum,
er málið var rætt í læknadeild
Háskólans, þó ekki vildi hún fella
sóttvörnina niður.
G. Sv. »trúir því vel að eg leggi
mjög út af kostnaðinum* við sótt-
vörn. Eg hef ekkert um það fárast
svo þetta er út í loftið sagt, en hitt
er víst að reikningar sýslumanns
um peningagildi mannslífanna o. s.
frv. eru á litlu viti bygðir.
G H.
ErL símfregnir
Frá fréttaritara ísafoldar.
Úr skeytum frá 3.—6. febr.
Frá París er símað, að stórveldin
fimm hafi samþykt stofnun þjóða-
bandalags. Aðalgrundvöllurinn verð-
ur samkvæmt tillögum Bandaríkj-
anna, en í mörgum þýðingarmestu
atriðunum verður farið eftir tiliögum
Breta.
Vegna deiiu þeirrar, er komiri var
upp milli Czecha og Pólverja hafa
fulltrúar stórveldanna skorað á þá
að ’bera fram landakröfur sinar fyrir
friðarráðstefnunni og bíða úrskurðar
hennar. Friðarráðstefnan sendir
nefnd á staðinn til þess að kynna
sér hvað hvorir hafi til síns máls,
og byggir úrskurð sinn á skýrslu
henr.ar. Botha hefir verið skipaður
formaður nefndarinnar, sem til Pói-
iands á að fara.
Rúmenar krefjast þess, að fá Buko-
wina, Bessarabíu, Dobrudscha og
Transylvaniu.
Fulltrúar h'utlausra þjóða eiga
með sér friðarráðstefnu i Bern um
miðjan febrúar.
Grikkir krefjast þess að fá Mikla-
gatð og öll þau héruð, þar sem
griskir menn bú.a.
í Þýskalandi eru sífeldar óeirðir
Sþartrcus manna. Veitir hersveitum
stjórnarinnar þó betur í viðureign-
inni.
Friðarráðstefnan haliast að þv!, að
bannað verði að nota kafbáta í fram-
tíðinni.
Frá Finnlandi: Bandamenn hafa
nú opinberlega viðurkent sjálfstæði
Finnlands. y
Frá Noregi: Ráðuneyti Gunnars
Knudsen hefir sagt af sér. Búist
við að samsteypustjórn verði mynduð.
Frá Daumörku: Danska stjórnin
er að undirbúa 120 miljóna lántöku
fyrir ríkissjóð. Féð verður lagt
fram af skipaeigendum og bönkum.
Bandaríkin hafa sett á stofn mið-
stöð matvælaúthlutunar í Kaupm.h, .
Bifreiða akstur hefir veiið leyfður
aftur. Ymsar stofnanir og nefndir,
sem stofnaðar voru vegna hernaðar-
ins, hafa verið lagðar niður. Lífið
er yfirleitt að komast þar í sitt fyrrs
horf.
——— itn as
Gísli læknir Pétnrsson
á Eyrarbakka.
Rödd að noröan.
Þá er nú aðstaða Gísla læknis £
Eyraibakka orðin að blaðamáli.
Gunnlaugur læknir Claesen ritaði
um þetta vandræði opinberlega, .vel
og vitnrlega, eins og hans var von
og vísa. En þá sprakk blaðran þeirra,-
sem á móti hafa staðið Gísla iækni.
Og þá varð víst mörgum ósjálfrátt
að grípa um nefið.
Gunnlaugur læknir segir það, sem
við vissum, sem reynt höfum Gísla
læknir, og það hið sama, sem Jónas-
sen landlæknir sagði um hann: að
hann væri og sé vel met nn og
skildurækinn læknir. Hann reynd-
ist okkur á þann hátt alla tíð.
Hann var kurteis maður í fram-
komu. Osérhlifinn svo mjög, að
eigi hikaði hann við að fara fót-
gangandi út í ófærð og óveður, þeg-
ar svo stóðu sakir veðráitunnar.
Hanu var heppinn lyfjalæknir.
þótti viðbrigðagóður» við lnngna-
bólgu, einkum seinustu árin. Blóð-
eitrun og brunasár hafði bann til
meðferðar, hvorttveggja stórkostiega
geigvæniegt, og bjargaði þeim sjúk-
lingum.
Brjóst með krabbameini tók hann
af konu seinasta sumarið sem hann
var hér —.og þó tveim konum —
og hepnaðist ágætlega.
Þetta er til dæmis um handlægni.
hans, áræði og kunnátm.
Um það er mér kunnugt, að hann
fekk sí og æ nýjar og dýrar bækur
um læknisfræðileg efni, bækur, sem
fluttu myndir af meinnm og liffær-
um sjúklinga. Hann sagði mér það,
að bækurnar gerðust fljótt i^eltar, af
þvi að framfarir læknisfræðinnar væru
svo hraðfara, að þær bækur, sem
þóttu góðar og fullkomnar i fyrra.
væru gengnar úr gildi eftir fá ár.
Það sem Gísla iækni var helst
fundið til ámælis hér, var það, að
liann þótti seirin ril að leggja fæð-
ingartengur á börn. En um það gat al-
þýða alis ekki hift vit til úrskurðar
á við haon. Hann þótti og vera
he dur dýrseldar, En ekki mun hann
hafa farið fram út þvi, sem lög
leyfa í þeim efnum. Og stundum
gaf hann vesalingutn læknishjálp. Og
oft reiknaði hanu ekki viðtal, sem
hann mátii þó gera. Þetta nefni eg
til þess að draga ekkért utidan, og
verðar þá ekki sagt' tneð sannt, að
eg sé honum vilholiur.
Við Gisli iæknir vórunr heldut
ekki meiri vinir en svo, að við höf-
um aiis ekki skrifast á, síðan ; ann
fór héðan. Seinni árin sem hann
var hér á Húsavík, i cágrenni við
mig, fækkaði heldur um með okkur
út af landstnálaskoðunum. Og þó
að okkur bæii aldrei á milli út af
því, hefir víst báðum fundist það
sama: þ. e. a. s. hinn hafa fallið í
verði. En eg vitjaði hans óhikað,
ef þörf heimilis míns krafði, eftir
sem áður. Eg drep á þetta til þess
að sjá megi í höndum sér, að eg
tek ekki svari hans fyrir vináttu-
sakir, eða óskum viðkvæmrar vin-
á:tu tilfinningar.