Ísafold - 14.06.1919, Blaðsíða 1

Xemur út 1—2
í viku, Verðárg.
5 kr., erlendls 7!/s
*>. eHa2dollarjborg-
Sst t’yrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram,
Gaasasala 10 a. eint
fsafoldárpicnii’rniðja.
Ábyrgðarmaðnr þessa tölublaðs: Sveinn Björnsson
Uppsögn (skrifl.
bundin vlð áramót
er ógild nema kom
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
8Ó kaupandi skuld-
laus við blaðið.
Talsími nr. 455
1 v I árg.
Reykjavik, laugardaginn 14. júni i9T9
24. tölublaV
cand. polit.
janúar 1884 ~ 10. júni 1919.
Vel er að fauskar fúnir klofni,
felli þeir ei hinn nýja skóg —
en hér féll grein af góðum stofni,
grisjaði dauði meira en nóg.
Sig. Sigurðsson.
Eg skal strax taka það fram, að í þessum
línum má enginn búast við heildarlýsingu á
Ólafi Björnssyni. Eg hafði ekki af honum
persónuleg kynni nema í nokkra mánuði. Alla
drættina í mynd hans verða þeir því að draga,
sem betur og lengur þektu hann. Munu afskifti
hans af lífi þessa hæjar og opinberurn þjóðar-
málum rakin síðar hér í blaðinu. En eg þykist
hafa nokkurn rétt til að koma fram með lýs-
ingu á einni hlið hans, því eg hygg að hún hafi
verið skýrust allra persónueinkenna hans. Og
eg bið engrar afsökunar, þó sú kynning, er eg
hafði af honum, væri ekki lengri. Það þarf
ekki mörg ár til þess að finna, að sólin er hlý,
gimsteinninn fagur, ljósið bjart. Eitt orð eða
handtak, eitt bros eða augnaglampi þessa
manns, getur verið manni betri lykill að eðli
hans og einkennum en margra ára litlaus og
áhrifalaus umgengni annars.
Eg skal að eins geta helstu æfiatriða Ólafs
Björnssonar. Hann var fæddur hér í Reykja-
vík 14. júní 1884. Foreldrar hans voru Björn
Jónsson, þá ritstjóri og alþingismaður, síðar
ráðherra, og Elísabet Guðný Sveinsdóttir pró-
fasts. — Ólafur ólst ifpp hér. Fór í Menta-
skólann 1896 og útskrifaðist þaðan 1902. Sigldi
hann samsumars til háskólans í Kaupmanna-
höfn og las hagfræði (Statsökonomi). Tók
Próf sumarið 1909, og giftist í Khöfn Borg-
hildi dóttur Péturs J. Thorsteinssons út-
gerðarmanns. En fluttist þá þegar hingað
og keypti blaðiö „ísafold" og prentsmiðjuna
af föður sínum og hefir veitt því forstöðu síð-
un. Nú um nokkurra ára skeið hafði hann kent
sér vanheilsu. Sigldi hann því í vetur í febrúar
til Hafnar sér til lækninga. Kom þaðan aftur
9. þ. m., heilbrigður að því er honum fanst. En
lézt skyndilega kveldið eftir, kl. 11 y2, rúmra
35 ára að aldri.
* * *
Eg kom hingað til bæjarins í haust, ókunnur
og atvinnulaus. Eg hafði við fáa talað, er fund-
um okkar Ólafs Björnssonar bar saman. Eg
haföi áður sent honum nokkur kvæði til birt-
ingar í „ísafold‘ ‘. Hann kannaðist því við mig.
En hið fyrsta, er eg tók eftir, er eg var kom-
inn inn í skrifstofu hans, var h 1 ý j a n, sem
streymdi út frá manninum. Handtak hans var
þétt og fast eins og eg tæki í hönd bróður míns.
Orðin, sem hann talaði til mín, full af einhver-
jum innileik. Bros hans þurkaði út allan ókunn-
ugleik og óframfærni. Mér fanst eg standa
imdir háum himni og sólin skína á mig. Og
þegar eg var sestur í stólinn vinstra megin við
skrifborð hans, þá datt mér í hug: „Hér er
oss gott að vera.“
Samtalið var á víð og dreif. Hann komst
skjótt að atvinnuleysi mínu. Eg hygg helst,
að hann hefði spymt fram þarna á augnablik-
inu nýrri atvinnugrein handa mér, hefði það
verið kleift mannlegum mætti. Svo mikill var
fúsleikinn að liðsinna, svo mikil samúðin með
öðrum. Og eg sannfærðist um það síðar, að
þetta var engin nýlunda, engin undantekning
með mig. Maðurinn hafði yndi af því að hjálpa
öðrum. Honum var nautn að greiða götu ann-
ara. Hann mun aldrei hafa verið auðugur mað-
ur. En hann fór með fé sitt með konungs-örlæti.
Eg sá hann að kalla mátti daglega frá því
í desember og þar til hann sigldi í febrúar.
Alt af jafn kátan og ástúðlegan, alt af jafn
ljúfan við hvern sem var, æöri sem lægri. Það
skein alt af af manninum þessi meðfæddi hæfi-
leiki: að vinna mennina, hitta instu og bestu
strengina í brjósti þeirra. Það hefir verið sagt
um einn Forngrikkja, að mennirnir hefðu orðið
betri í návist hans. Hið sama finst mér megi
segja um Ólaf Björnsson. Menn gleymdu hildar-
leik lífsins, baráttunni, úlfúðinni, þegar hann
horfði á mann og brosti sínu hlýja brosi.
Þá var ekki glæsimenskan minni. Mér hafði
verið sagt, að sá íslendingur, er minti mann á
Björnstjerne Björnson, væri Ólafur ritstjóri.
Eg sannfærðist um þetta við fyrstu sýn. And-
litsfallið var svipað, en ekki eins skarpleitt.
Hann var þéttva.xinn og mjúkur í hreyfingum,
bar höfuðið hátt og djarfmannlega, eins og
þessi ástsæli guð Norðmanna. —
Svo sigldi hann í febrúar, sér til lækninga. Og
mér fanst bærinn verða auðari og grárri eftir.
Illa lýstan bæ munar um að missa eitt ljós sitt.
Og svo kom hann aftur 9. þ. m„ heilhrigður
— að honum fanst — glaður og reifur. Dvaldi
meðal ættingja einn sólarhring, gaf þeim af
auðlegð ástúðar sinnar og ljúfmensku sömu
gullkomin og áður. Reikaði glæsimannlegur og
tíginn um þessar þektu slóðir æsku og full-
orðins-ára. Andaði að sér sumarlofti ættlands
síns í unaði og gleði. Og svo — og svo laust
eldingu dauðans niður á einu augnabliki. Qg
þessi karlmannlegi ástmögur allra, sem þektu
hann, lá látinn á svipstund. — Þyngri harmur
hygg eg, að hafi ekki verið kveðinn að eftir-
lifandi ættmennum góðra drengja, en þeim,
sem hér eiga hlut að máli.
* * *
Eg heyrði menn stundum tala um það, að
Ólafur Björnsson ritstjóri væri ekki eins af-
kastamikill og hann gæti verið. Hann væri
ekki annar eins starfsjötunn og faðir hans.
Þeir, sem kunnugastir voru og best þektu til,
munu hafa ástæður fyrir því á reiðum hönd-
um. Ólafur Björnsson var sífelt umkringdur
af kunnugum og ókunnugum, háum og lágum.
Við mennirnir erum svo gerðir, að við sækj-
um meira í hlýjuna en kuldann, meira í ljósið
en myrkrið, meira í gleðina og ástúðina en
dapurleikann og hjartakuldann. En alt var
þetta að finna hjá Ólafi, í kringum hann var
alt af hlýtt. Hann var ljósið, sem dró að sér
blómin. Hann huldi aldrei himin sinn með nein-
um kuldaskýjum. — Því varð tíminn honum
ódrjúgur.
Og annað líka: Hann var alstaðar boðinn,
alstaðar velkominn. Allir vildu sitja í sólskin-
inu, sem hann stráði út frá persónu sinni.
- En brot af sannleik mun þó hafa falist í
þessum dómi ókunnugra manna. Hann mun
hafa haft meira yndi af að njóta þess skapaða,
en skapa sjálfur, meiri gleði af lifandi sam-
neyti við fólkið í kringum hann, en þurrum
og dauðum skrifstofustörfum. Hann var svo
fegurðamæmur, að hann kunni best við sig
í fossfalli hinnar líðandi stundar, því þar yfir
er lithrigða-ljóminn mestur og fjölbreyttast-
ur. Þar slá flest mannshjörtu. Og Ólafur
Bjömsson var hjartnanna maður. —
En hann vann meira en margur hélt. Hann
var við ótal margt riðinn. Og eins er að gæta
í þessu sambandi. Maðurinn er.enn komungur.
Hann er svo að segja nýbyrjaður á æfistarfi
sínu. Kraftamir eru ekki þroskaðir til fulls.
Persónufyllingin ekki sprungin út. Nafnkend-
ustu afkastamennimir og starfströllin hafa
ekki allir verið búnir að áorka miklu á 35 ára
aldri. Enginn veit, hvenær við berum blóm
okkar mesta þroska og bestu starfa. Og eitt er
víst: Með dauða Ólafs Björnssonar ritstjóra,
hafa margar góðar vonir farið í gröfina, marg-
ir draumar hliknað og margt fyrirhugað verk
feykst út í veður og vind.
Með honum hefir þessi fámenna þjóð mist
einn sinn ágætasta dreng og þessi hær þann
mann, sem flestum öðrum fremur gerði hann
bjartan og hlýjan.
Jón Björnsson.