Ísafold - 03.11.1919, Síða 3

I S A F o L D
neinn kost að koma á fund með
honum. Ilefir >ví alt verið tíðinda-
laust í för hans. í gær (mánudag)
liafði hann þó von mn að geta hald-
ið þingmálafund að Bæ, því að í
Bæjarsveit eru allflestir. meðmæl-
endur lians. Pleiri munu þó hafa
ntlað að koma á fundinn, því að
ýmsum norður þar var forvitni á
að vita hvaða fjögur kjördæmi það
eru, sem hafa skorað á hann að
gefa kost á sér til þingsetu (sbr.
grein V. G. í ,,Tímanum“). J>ykir
Strandamönnum það kynlegt að
vonum, fyrst mauninn langar á
þing, að hann skuli hafna fjórum
kjördæmum, þar sem hann var viss,
og leita norður í kuldann þar. Yor-
kenna þeir honum og, gömlum
manninum, að hann skuli nú, þeg-
ar allra veðra er von, liafa lagt upp
í þetta erfiða ferðalag.
petta er þá að segja um máttar-
stoðir „Tímans“. En svo má geta
þess, að á laugardaginn var haldinn
þingmálafundur á ílvammstanga í
Ilúnavatnssýslu og þvkja það tíð-,
indi til iiæsta bæjar, að þar höfðu
þeir Jakob Líndal á Lækjamóti og
Guðmundur Ólafsson afneita?
„Tímanum* ‘ og stefnu hans, sér-
staklega þó Jakob. J>rátt fyrir alt.
J>rátt fyrir það þótt „Tíminn“ telji
sér hann með húð og hári Og fyrst
svo er um hið græna tréð, hvernig
r un þá fara fyrir hinu visnaða ?
Ny bök
Jóh. Bojer: Ástaraugun. —
Urvaldar smásögur. pýtt
hefir B. p. Blöndal. Bókav.
pór. B. porlákss. Rvík.
Jóhann Bojer er sá erlendra
skálda, sem mest er lesimi liér nú
og óefað er vinsælastúr. Og er það
ídenzkum lesenduin til sóma, því
bækur lians eru margar framúr-
skarandi að gæðum. „Insta þráin“
mun hafa brotið honum breiðasta
veginn hér sem aunars staðar. pví
nærfelt mun einsdæmi, að nokkurri
siigu hafi verið tekið jafn vel og
h<-nni.
Nú kemur þarna í þessari litlu
bók iirval úr smásögum hans. Iiafa
sumar þeirra birst, áður liér, bæði
„Eyland endurminninganna“ og
,,Don Juan f'yrir dómstóli drott-
i»sv‘ ‘ -
—- Sum skáld eru ástaskáld.-
Önnur syngja um náttúruna.
priðju um guð. Og eim önnur um
dauða og sorg. Rn Bojer er skáld
Ufsins — lífsins á þessari jörð, lífs-
ins, sem fagnar og gleðst og grær
og blómgast. Menn dáðust að og
hrifust með af lífselsku Björnsons.
En hún var skuggi einn hjá þeirri
djúpu lotningu, sem alstaðar lýsir
sér lijá Bojer, fyrir lífsauðnum og
lífsfögnuðinum. Hann tilbiður ekki
neinn fjarlægan, ósýnilegan guð á
himnurn. En hann tilbiður ait það
í lífinu, sem ber vott um guð. Og
hann trúir því, að guði sé betur
þjónað á þann hátt, að gleðjast og
fagna en gráta og syrgja. Ef það er
ekki, vill hann engan guð hafa.
petta kemur einkar glögt fram
í þesum smásögum lians, sem jafn-
ast þó ekki á við hinar stærri sögur
hans. En allar eru þær vermdar af
þessari iniklu lífsást höfundarins.
En dýrðlegast af Öllu í lífinu finst
Bojer tronan vera. Vegna þess, að
hún fyllir jörðina með ást sinni.
„Engin jarðnesk auðæfi bera slík-
an dýrðarvott um skapara sinn
eins og fögur kona,“ segir hann á
einum stað. Og á öðrum segir sjálf-
ur guð almáttugur: „Ekki vissi eg
það fyrri, að konuást er ekkert um
megn.“ Og enn segir hann á þriðja
staðnum: „Sleppið ungum manni
láusum innan um hættur og freist-
ingar, stingið heilli biblíu í hvern
einasta vasa á honum og haldið
margar áminningarræður yfir hon-'
um; þegar minst varir mun hann
þó ganga í einhverja gildruna. En
gefið honum unga stúlku að vernd- (
arengli, og honum mun farnast,
vel.“ — Ástin er eitt lofsöngsefni
Bojers. Hann lætur hana gera
kraftaverk. Honn lætur hana fylla
mörg mannslíf unaði og helgi, þó
þeir hafi ekki snert nema klæðafald
hennar. Kærleikurinn verður hjá
honum að guði þessa jarðlífs, sem
dreypir smyrslum á sárin og glæðir
hverju mannshjarta eilífan fögnuð.
pá er og annað, sem birtist aftur
og aftur í sögum Bojers. pað er
mátt.ur minninganna. Ilafi manns-,
sálin einhvern tíma átt einhvern
fögnuð, þá er lífiuu borgið. Hafi,
lijartað einhvern tíma fundið til
ástar og gleði. þá á það að geta
fullnægt allri æfinni. Minningin
um það á að verða svo lifandi og
máttug.
pað er endurminningin um
Ovidíu í hvítum klæðum, unga og
fgara, sem verður blindum liðsfor-
ingjanum að hamingju alt lífið
(Ástaraugun). Endurminningar
munkanna fimm, um dásamlegustu
atburði æfi þeirra, verður þeim sí-
feld gleðilind alt lífið.(Evland end-
urminninganna). pessar skoðanir
koma alt af í nýjum myndum í öll-
um sögiun ha'ns. Sigurð Braa í leik-
riti hans með því nafni, sem
sennilegast verður leikið liér í vetur,
ber ógæfuná fyrir það eitt, að haun
sálina fulla af dýrðleguin, heilög-
um endurminningum. Lífið hefir
gefið honvnn svo mikið og dásamlegt
að hann er maður til að mæta hinu
dapra og þungbæra.
En auðséð er að Bojer kernur bet-
ur að hafa breiðan grundvöll undir
söguefni sín. Honum tekst alt af
hetur mcð stórar sögur en smáar.
par getur hauii breitt nógu mikið
vir þessari lífsást sinni. par getur
l.ann leikið sér með persónur sínar
í enn víðari og fyllri fögnuði yfir
skapandi lífi. En þó eru þessar smá-
sögur allar góðar, sumar ágætar. Og
þær eru að því leyti merkilegar, að
í þeim eru upptök þeirrá lína, sém
Bojer hefir gert að skýrum, breið-
um dráttum í síðari sögum sínum.
par markar lian þá stefnu, er hann
liefir síðar fvlgt, að svngja lífinu
og kærleikanum lofsöng, og skapa
persónur, sem þola alt og bera alt,
ef þær Iiafa einhverntíma glaðst og
fagnað.
J. B.
bók Huldu. Sögurnar hennar hafa
raunar allar verið heldur veigalitl-
ar. I þeim hefir hvorki verið form-
fegurð eða tilfinningaauðlegð sú,
er einkendi’sum beztu ljóð hennar.
En þessar 5 síðustu smásögur ern
þó grynstar og fátækastar.
Það sætir undrum, live Hulda
leg'gur upp með lítil söguefni. Það
þarf kjark og einbeittni tilþess að
byrja að skapa úr svo litlu. Við
erum ekki alm'áttug eins og guð,
um yrði til hagnaðar.
íslendingum er áreiðanlega að
mörgu levti hagnaður í því að auka
bein viðskifti sín við Svía. Engin
Norðurlandaþjóðanna hefir um
þessar mundir eins mikinn áhuga
á 'fslandsmálum og' Svíar og þeir
hafa einlægan vilja til þéss að
greiða sem hezt fyrir auknúm við-
skiftuni milli landanna.
Einn liðurinn í þessari viðleitni
er stofnun hins nýja verzlunarfé-
lags og er vonandi að forstjórum
og sköpum því ekki heila heima af þess megi takast að stofna tif þess
engu. E f n i ð þarf hvert skáld sambands milli þjóðanna, sem báð
að hafa í verk sitt, áður en hann
byrjar að sníða það til. En það
virðist stundum eins og Hulda byr ji
að skrifa, þó hún hafi ekki annað
"n. fáa, óljósa drætti' í sigurnar.
Þær eru því oft ekki annað en
nolckrar náttúrulýsingar ogúnnan
um þær lýsingarstráðhversdagsleg-
um tilfinningum og alkunnum per-
sónum án nokkurs dýpri undir-
straums. Maður flýtur á grunnu,
öldulausu hafi við lesturinn. Þar
er engin bylgja, sem lyftir manni
eða vekiir mann, enginn boði, sem
brýtur.
Skásta sagan af þessum 5er „Síð-
sumarskvöld“. Hún er lagleg en
lítilvæg. Þar
maimssál að skoða m e ð lindaniðn-
um, laufaþytinum, fuglakvakinu og
fossahljómnum. Náttúran þurfti
auðvitað að vera í og með. Hulda
Þj&Babandalsgið.
Um miðjan þennan mánuð var
haldið mót eitt í London, þar sem
25 ríki gengu í þjóðabandalagið.
Mótið sátu niörg helztu stórinenni
álíunnar, svo sem Asquitli, lord
■ Robort Cesil, flestir fulltrúar er-
I lendra ríkja þar á meðal fulltrúi
Brunatryggið hjá
Nederiandene
Félag þetta, sem er eitt af heims-
ins stærstu og ábyggilegnstu bruna-
ótafélögnm, hefii starfað ! ér i landi
í fjöida tr.öig ár og reynst hér sem.
annarstaðar hið ibyggilegasta í ali»
staði.
Aðalumboðsmaður:
Halldór Eiríksson,
Laufásvegi 20 — Reykjavík.
Simi 175.
Islendingur
í fa*‘gelsi Breta.
Hingað kom með íslandi í fyrra-
dag, íslenzkur sjómaður, John Jo-
sephsson (Jón Jósefsson) sem segir
eftirfarandi sögu um dvöl sína með
Bretum. Hann var ráðinn á norskt
gufuskip, er Santa Criiz nefnist, og’
kom til Grim^by 20. ág. með skip-
fær maður þó°lifandi Frakklands> Ámeríku, Belgíu, Nor- inu frá gpáni. Jón gekk á land til
m f. ð linrlaniðn. ■ rgs> Svisslauds, Japans og Grikk að kaupa sér eitthvað, en svo bar
lands, og margir nafnkunnir menu
af verzlunarstéttinni.
„Lord Mayor“-iun stjórnaði fund
g e t u r ekki og mun a 1 d r e i geta iitum og las upp skeyti frá kóngin
skrifað svo sögu, að náttúran sé þar um, þar sem liann leggur mönnum
á hjarta að styðja af alefli fram-
gang þjóðabandalagsins, því það
væri skylda allra að finna einhver
þau ráð, er trygðu varanlegan frið.
en til þess væri ekliert líklegra en
ekki fyrst og fremst.. „Dala-
svanuinn“ — eins og E.Ben. nefndi
hana — er of teugd og samgróin
náttúrunni til þess. En í þessari
sögu er náttúran ekki aðalatriðð.
Það sem Huldu skortir enn, er
dirfska til að hrópa fullum hálsi
það sem hún vill segja. Hún á söng-
brjóst til. En hún neytir þesá ekki
enn. Og hún veit þetta sjálf.. En sem hann lýsti því v
sá sem veit hver hann er og veit, bandamanna væru einhuga við hug-
hvað hann hefir gert, hann er á sjón bandalagsins. Eu það skifti
framtíðarvegi. Hulda mun líka mestu að vekja samvizku allra þjóða
skrifa í þeirri trú, að henni vaxi til þess að gera þjóðabandalagið að
fiskur um hrygg. E11 því miður ljfandi valdi. Hann mintist sérstak-.
vi'ð að hann enhverra hluta vegna
kom of seint á skipsfjöl. Skipið var
farið hálfri stundu áður en hann.
kom niður á hafnarbakkann.
Lögreglumaður htti Jón þar og
tók hann með sér á lögreglustöðina.
Yar hann síðan dreginn fyrir dém-
stól, sem dæmd hann í eins mánað-
ar betruiiarhússvinnu fyrir að hafa
orðið eftir í landi í leyfisleysi. Nú
var fanginn fluttur til Hull til þess
máttugt og fjölskipað þjóðabanda- að afplána hegningvaia og sat liann
lag. ,í steininum* í 30 daga, önnum kajU
Lloyd George sendi og skeyti, þar inn við að sauma póstpoka allan
fir, að stjórnir daginn.
bólar enn ekki á þeim yexti.
En nú er hún erlendis. Yonandi
sækir hún þangað nýjar hugsanir
og nýjan mátt. Hiui þyrfti þess.
Það verður að standa meiri gnýr
af vængjataki hennar, verða fyllri
hljómur í strengjunum til þess að
hún eigi að ná föstum tökum á t lögu, að 11. nóvember, ári eftir að
þjóðinni. En enginn skrifar til' vopnahléð komst. á, skyldi verða
þess að tala út í tómið. Allir gera haldinn hátíðlegur um alt Eugland
þá kröfu, að á þá sé hlustað. En sem pjóðbandalagsdagur. Hann gat
Að þeiin tíma liðnum var Jón
aftur fluttur til Grimsby og honum
ikynt skriflega að yfirvöldin hefðu
ákveðið að hann skyldi rækur úr
lendi og fluttur til ísland á kostn-
að brezku stjórnarinnar. En til þess.
lega á Englendinga og hvatti þá til að eigi kajmist hann undan þeirri
að styðja þetta ai öllum mætti, ahvörðun yfirvaldanna, ákváðu
svo áform bandalagsins gætu orðið þau ennfremur að hann skyldi
að veruleika og mannkj nið með því „geyma“ í gæzluvarðhaldi unz:
iosnað við ok ófriðarins. hentug ferð félli til íslands, en þa5
Asquith kom fram með þá til- urðu alls 32 dagar.
þá verður einhver
fylgja söngnum.
seiðkraftur að
J. B.
,SYensk-IsIandska
Handelskompaniet*
þess, að þegar vopnafriður var sam-
inn, hefði þjóðabandalagið verið
luigsjón ein. En í dag væri það
stofnað og undirskrifað af 25 ríkj-
um. Ilann gat þes.s, að hann vonaði
cmlæglega að undirskrift Rússlands
mundi bætast við, þegar það losnaði
við þær óeirðir sem nú væru þar.
Robert Cecil lávarður be’nti á
Méðan Jón var í gæzluvarðhald-
inu var honum eigi fært annað til
matar en bolli af te og tvær 'sneið-
ar af hveitibrauði þrisvar á dag.
Kvartaði hann undan þessu við
fangelsislæknirinu,sem eigi svaraði
öðru til en því, livort hann byggist
við að geta lifað eins og í höll „á
þessum stað“ — og við það sat.
Jón Jósefsson liefir áður dvalið
uni 10 ára skeið í Bretlandi og mæl-
ir vel á enska tungu. M. a. hefir
hann verið eitt ár lögreglumaður
í Glasgow og Aberdeen. Fyrir rúm-
hver munur væri á pjóðbandalaginu um týeim árum réðist Jón á flutn-
Æskuástip
11. hefti.
Hulda: Œskuástir. II. hefti.
Bókaverzlun Arinbj. Svein-
bjarnarsonar.
Hulda sendir uú með þessari lit'lu
bók II. hefti af „Æskuástum“. I.
heftið kom 1917. En á mllli þerra
jkomu „Tvær sögur“ í fyrra..
J Þetta er vafalaust veikbygðasta
Svo heitir fullu nafni hið nýja
verzlunarfélag í Stokkliólmi, sem
Ragnar Lundborg er forstjóri fyr-
ir. 1 viðtali, sem ritstj. þessa blaðs
átti við Lundborg í Stokkhólmi ný-
lega kvað liann ætlun félagsins að
reka allskoiiar verzlún við íslend-
inga, kaupa íslenzkar afurðir og
útvega íslendingum igóðar vörur
frá Svíþjóð, það sem hentugt væri
fyrir þá að fá þaðan.
Félagið hefir skrifstofur sínar á
hezta stað í borginni, í byggingu
„Industri'bankans“ áGustaf Adolfs-
torgi. Yerzlunarfróður maður hefir
verið ráðinn til þess að vera með-
stjórnandi með Lundlborg og til
þess að bréfaviðskifti við fslend-
inga geti farið fram á [íslenzka
tungu. hefir íslenzk stúlka verið
ráðin á skrifstofuna.
og fyrri tilraunum í sömu átt, þar
sem Bandalagið vildi ekki einungis
vinna þegar naðsvn krefði, heldur
j-jfnframt hlúa sífelt að friðar-
möguieikunum alstaðar í heiníinum.'
Alstaðar væri eldsneyti fyrir ófrið-
inn, og margt af því væri logandi
i:ú. pað væri verk Bandalagsins, að
ingaskip írönsku stjóriiarinnarr
sem hér var, og sigldi síðan um
hríð á brezkuni skipum méðan enn
var barist og kafbátarnir herjuðu
En til þess mun ekkert tillit hafa
verið tekið er dómur 'hans var kveð-
inn upp fyrir hina miklu sök að
ver'ða óvart strandaglópur í Grirns-
by. En að það hafi verið óvart er
f jarlægja þetta ófriðareldsneyti, svo vafalaust, því öll hans föt og tölu-
það gei'ði aldrei framar vart við sig. vert af penmgum varð eftir um.
borð í „Santa Cruz“.
„Mánadálurinn“ á Sjálandi. Ný-
Álaveiði er afskaplega mikil víða lega er myndað félag í Kaupmanna-
: Danmörku, einkum í Limafirði. höfn, sem hefir keypt landfltmi
I liaust hafa veiðimenn aflað 1000 mikið við Hornbæk, í þeim tilgangi
pund á skip á einni nóttu, og er að gera þar fyrirmyndar bilstaða-
tillit er tokið til þess, að hvert pnud hverfi. Hver fjölskylda hefir þar
er selt á kr. 1.50, þá má það heita sitt hús út af fyrir sig, garð í kring
góð atvinna að stunda álaveiðar þar (nm húsið og öll þægindi nútíma-
í landi bygginga. í vor á að byrja að reisa
þarna 50 hús. Staðurinn hefir ver-
ið skírður „Mánadalurinn“.