Ísafold - 29.11.1920, Qupperneq 2

2
ISAFOLD
Jiefði orðið að útiloka allar styrj-
aldir í framtíðinni, ef stefna hans
í þjóðskipulagsmálum hefði verið
viðurkend.. Mesta áhugamál hans
liafi verið stofnun „League of
Nations“, þ.jóðbandalagið. En því
hafi verið fólgin veröld íriðar og
kærleika fyrir komandi kynslóðir.
IMI iMi.
f erlendum símfregnum hér í blað
inu er geið um ný hermdarverk,
sem unnin hafa verið í írlandi nú
nýlega. Segja skeytin svo frá, að
Sinn-Feinar hafi myrt fjölda sof-
ajidi enskra hermanna.
Það lítur út fyrir, að ekki séu
neitt vænlegri horfur til sátta og
fullra lykta á írlajidsmálunum eftir
þetta en áður var. Sá ófriður og
æsingaeldur, sem logaði uppi með
þjóðinni, mun nú liafa magnast enn
meir við afleiðingar þessa verks-
Sennilega fer nújsnska stjórain
að sjá, að ekki hentar lengur neitt
tómlæti og kák í málum frlands.
Henni mun fara að skil jast, að ann-
aðhvort verði hún að taka til
strangrar kúgunar í löggæslu og
aga á írlaudi, eða þá að veita þeim
þær réttarbætur, sem þeir fara
fram á- Haldist þetta lengi, dregur
að enn fleiri glæpaverkum og ójafn-
aði. Og mun þó ekki ástandið mega
versna úr því sem er. Enginu metur
þann hnekki, sem þetta hefir 4 alt
viðskifta- og starfslíf írsku þjóð-
arinnar og þann ósamlyndis- og
sundrungaranda, sem það leiðir
yfir kynslóðina og grefur um sig
um langan tíma.
Mörgum stjómmálamönnum hef-
ir verið það undrunarefni, og er
enn, hve Bretar hafa verið tregir
til að verða við kröfum íra um fult
stjómírelsi. Hafa margir litið svo
á, að þar hafi Bretar ekki komið
sómasamlega eða samigj-amlega
fram. Og margt virðist benda til
þess, að þeir neyti réttar hins
sterka og undiroki íra, einmitt
vegna þess, að þeim er sjálfum í
hag að svo sé.
tín aítur á móti ætti þeim að vera
orðið ljóst af reynslunni, að meðan
kröfum íra er ekkí sint, þannig,
að þeim verði gerð sæmileg skil,
þurfa þeir ekki að væuta.friðar úr
þeirri átt. Með nokkurn veginn
jöfnu millibili hafa írar brotið af
sér böndin og heimtað rétt sinn. Og
þó Bretum 'hafi í hvert sinn tekist
að bæla uppreistarandann niður og
friða íra, hefir það aldrei átt sér
langan aldur. Kröfurnar hafa kom-
ið óðara e-n varði frá þeirra hendi,
bomar fram af sívaxandi alvöm og
atfyígi. Og nú síðast haft meiri
blóðsírtöleliingar og manndráp í för
með sér en nokkru sinni áður.
Margir atkvæðamenn hafa lagt
ýmislegt til írlandsmálanna. Og
flest af því hefir farið í þá átt, að
Bretar létu að kröfum íra að meira
eða minna leyti. Þeim sem líta með
fullum skiiningi og samúð á mál
þeirra, sýnist alt mæla með því, að
Bretar slaki til. En þeir hafa orðið
seinir til þess. En nú er ekki olik-
iegt að til þess dragi, að þeir fari
að sjá, að báðum þjóðum muni fyr-
ir beztu að kröfum íra sé sint og
þeir látnir fa nauðsynlega og sann-
gjarna réttarbót,. Fyr kemst aldrei
friður á, fyr verður aldrei annað
en eilífl ófriðai'bál logandi milli
þeirra, sem veldur báðum ómetan-
legu tjóni.
Ný bók
„Yo.ga“. Kftir Jóhannes E.
ílohlenberg. pýtt hafa porhejg-
ur pórðarson og Ingimar .lóns-
son.
Þegar ný sannindi koma fmm á
sjónarsviðið, getur verið nógu gam-
an og lærdómsríkt að athuga þá af-
stöðu, sem menu taka til þeirra. í
þessu sambandi má skifta möjin-
um í þi’já höfuðflokka. 1 fyrsta
flokki eru þeir sem ern orðnir svo
andlega þroskaðir, að þeir koma
nndir. eins auga á sannleiksgildi
hinna nýju lcenninga og aðhyllast
þær. Oft er það í fyrstunni einskon-
a.r hugsæisgáfa (Intuition), sem lað
ar þá eins og ósjálfrátt að sann-
leikanum. Menn ættu að gefa slík-
uni kendum iiáuar gætur, því með
þeim er hinn iijinú maður einmitt
oft að gefa til kynna, að eitthvað sé
á hoðstólum, sem er sérstaklega vel
við híins hæfi. í öðrum flokki eru
menn, sem er „um og ó“ ! Það er
þá oft.ast einhver tvíveðrungsbrag-
m á þeim. Fyrst hrista þeir ef til
vill höfuðið-En sannleikurinn er oft
nokkuð áleitinn. Þeir fara að hugsa
nánar um hinar ,,fáránlegu“ nýju
ke-nningar, og rekast þá sér til undr
unar á eitthvað, sem þeir sjá sér
ekkj fært að mótmætá. Einhverju
sahnleiksleiftri bregður fyrir þá og
það hvetur þá til frekari rannsókna
Þeir enda með því að aðhyllast hinn
nýja sannleika í heild sinni. Þessir
menn eru það langt komnir á því
þroskastigí meðvitundarlífsins, sem
þeir staiida á, að þeir eru óljóst
farnir að greina næsta stig fyrir
ofan. í þriðja og lægsta flokknum
eru menn, sem skella algerlega
skolleyrum við lýjium nýju and-
legu hreyfingum. Þær fara fram
hjá þeim án þess að verka hið
minsta á þá, að því er virðist. Oft
rísa þeir beinlínis á móti þeim, berj-
ast á móti þeim með oddi og egg
Slíkum mönnum verður ekki við
hjálpað, það er að segja — náttúr-
an og eðlileg rás viðburðanna verð-
ur að lyfta þeim smámsaman upp,
breyta þeim, steypa þá í nýju móti,
uns þeir eu orðnir móttækilegir fyr
ir nýja fræðsiu og þekkingu, þeirra
vitjunartími er í raun og veru ekki
kominn; en það eru þeir sjálfir
sem valda því. Og það er í raun og
veru engin ástæða til að áfellast þá
fyrir það. Hið andlega ásigkomulag
þeirra er þannig, að það er að
minsta kosti eitthvað annað en
hinar nýju stefnur, sem getur full-
nægt þeim. Og þeim mun vera séð
fyrir því, sem þeim hentar best.
Það er eins um andlega sem líkam-
lega. fæða, að smekkurinn er mis-
jafn og þarfirnar margar og ólíkar.
Þá er „Yoga“ eftir Hohlenberg
komin á markaðinn í íslenzkri þýð-
inðu. Nú geta menn upp á eigin
spítur kynst undirstöðuatriðum
þessa indverska fræðikerfis. Eg fyr-
ir mitt leyti hika ekki við að skoða
útkomu þessarar bókar sem einn
merkasta viðburðinn í bókmenta-
heiminum íslenzka, nú um langt
skeið, og liggja til þess ýmsar or-1
sakir. Ef til vill munu einhverjir
skilja hvað eg á við, þegar þeir hafa
lesið bókina. Heimspekiskerfin eru
mörg í heiminum, en flest hafa þau
lagt, of einhliða áherslu á einhvem
ákveðiim hæfileika mannsins, t. d.
hugsunina, eða einhverja ákveðna
staðreynd, t. d. ýmsar takmarkanir
mannsins, og því ekki komist iangt.
En Vogavísindin, —- jafnframt því
að ganga út frá því sem er — miða
íilt af við það sem getur orðið —- og
benda beinlínis á ákveðnar leiðir
til þess að leysa gátur þessarar und .
arlegu tilveiu. Það er ekki ætlun
nín að lýia 1 5k þess-.vri. bv: :ið með i
því tæki ég mikið af nýjabragði |
hennar Inirt. Hohlenberg hefir sér-:
stakt lag á því, að gera alt, sem
hann skrifar um, hugnæmt og
skemtilegt, og er auk þe-ss stór-
lærður mað’.'tr Bók þessi er ein af
þeim hóktui, tem verða að lesast
oft — til þess að hafa gagn af lestr-
inmn. Og eg gerj ráð fyrir að flest-
ir verði að kveðja hugsunina nokk-
uð oft sér til hjálpar. Og svo er eitt,!
sem reyndar á alt af við, en þó ekki
hvað síst hér: Menn verða að afla
sér persónulegrar raynslu. Islenzk-
an á eitt ágætt orðtak — að „lifa |
sig innM“ eitthvað. Hér þarf ein-'
initt alveg sérstaklega að „lifa sig
iim“ í kenningarnar, t.il þess að
geta tileinkað (sér þær) og hag-
sigurför um Iand alt — hún hefir
öll skilvrði til þess. Maðurinn er í
eðli sínu frjáls, og því getur ekki
farið Iijá því, <tð emhvemtíma
heimti hann frumburðarrétt sinn,
br.jóti af sér alla óeðlilega og óholla
f jötra- Framsóknareðli lífsins er ei-
Hft og ómótstæðilégt. Gegn þeim
maimi, sem farinn er að koma auga
á þessa staðreynd, hníga allar hniít-
ur misviturra manna máttlausar
niður. Og hann lætur eingar tak-
markanii' villa sér sýn. Yoga er
leiðin að þessu mikla marki. — -—
Vel er af stað fa.rið með útgáfu
bókar þessarar. Margir mnnu, þeg-
ar þeir ha.fa lesið hana, císka eftir
jafnglæsilegu framhaldi.
Meira af slíkum bókum I
O. 0. Fells.
Danska kirkjan og spiritisminn.
Hr. ritstjóri!
í tilefni af frásögu blaðs yðar um
fyrirlestur hr. tí. Kvarans um af-
stöðú dön.sku kirkjunnar t.il spíri-
tismans, þætti mér vænt um að
mega 'koma fram með litla athuga-
uýtt ser þær fyllilega. Hinir svo- semd, með því að eg er hér staddur
kölluðu „starfhyggjumenn" halda
því frarn, að ekkert sé í raun og
veru sannleikur, nema að svo miklu
leyti, sem það kemur heim við
reynsluna. í vissum skilningi er
þetta rétt, en þó er þess að gæta,
að menn geta sjálfir haft mikil á-
hrif á reynslu sína — jafnvel skap-
að sér nýja ákveðna reynsln, ef
allra skilyrða er gætt. Og „Yoga“
er raunvísindi. .... „Yoga“ skift-
ist í ýmsar greinar, sem þó eru ekki
algerlega aðgreindar. í hvcrri grein
hlýtur alt af að vera. eitthvað úr
einhvérri hinna, þó að hver hafi
að vísu alveg sérstök einkenni. —
Hverja grein menn leggja helst
rækt við, fer auðvitað eftir eðlis-
hneigðum einsíakl inga.nna,sem hlut
eiga að iriáli. Sá sem leggur mikið
upp úr líkamlegum yfirburðum,
heilsu og hreysti o. s. frv., mundi
til dæmis ástunda Hatha Yoga. —
Hinn, sem vildi leggja rækt við'
hugsanalífið, mundi kjósa Paja
Yoga. Og að öllum líkindum mundi
hinn triihneigði maður laðast að
Bhasti Yoga. Bn maður, sem vís-
irdaeðli. og þekkingarþrá byggi í,
mundi taka Gnani Yoga o. s. frv.
Það er ekkert því til fyrirstöðu, að
menn leggi sérstaklega fyrir sig
esnhverja ákveðna grein Yoga, þó
að best sé að vita einhver deili á
þeim öllum, til þess að verða ekki
of einhliða- Líklegt er, að hinar
fiamkvæmdasöinu Vesturlanda-
þjóðir felli sig, þegar til kemur,
best við Hatha, Raja eða Karma
Yoga, og er mjög sennilegt, að þær
ættu, eftir atvikum, helst að leggja
stund á þær greinar. En — víkjum
aítur að bókinni. Það, sem einkenn-
ir bók þessa, eins og flestar Yoga-
bækur, er skýr og ljós hugsnn, og
á hetri meðferð efnisins verður
varla kosið. Víða kemur fra.m bein-
línis ljóðræn fegurð, til dæmis í
kaflanum um Bhasti Yoga. Og yfir
Karma Yoga hvílir hátign og íó-
semi hins óendanlega, hins eina
veruleika.
Þýðingin virðist vera mjög vel
af hendi leyst, og eiga þýðendurair
miklar þakkir skyldar fyrir verkið.
Sjálfsagt á bók þessi eftir að fara
í bili sem fulltrúi diinsku kirkjunn-
ar.
Hr. Kvaran hefir látið sér um
munn fara. að danska kirkjan væri
ófrjálslynd- Mér er nú geði næst
að álíta hið gagnstæða, en eg vil
víst hefja deilur um orð. Og það
vil eg því síður sem eg get fyllilega
samsint því er hr. Kváran segir uni"
dönsku kirkjuna, að hún sé lítt
hlynt spíritismanuni•
tín til þessa eru tvær ástæður.
Sören Kirkegaard hefir kent oss
dönskum guðfræðingum, svo að vér
ekki getum gleymt þvi aftur, að trú
og visindi er tvent ólíkt og að það
sé móðgun við trúna eftir öllu eðli
hennar að ait.la sér að sanna inni-
hald hennar vísinda.lega. Þessvegna
er „sömxúnum“ spíritista á bng vís-
að af trúarlegum ástæðum — á
sama hátt og vísindi vor vísa þeim
á bug af vísindalegum ástæðum. —
En þessu næst. steudur þetta í sam-
bandi við þá trix vora, að ekki sé
hjálpræði í neinu nafni öðru en
nafni Jesú. Þetta er fagnaðarboð-
skapur hinnar dönsku kirkju;
hverjum sem vill er heimilt að kalla
það þröngsýni fyrir oss. j
Mætti eg rvo enn bæta því við, j
að nákvæmiega sömu „þröugsýni" j
mundi vera að mæta innan bæðij
sænskxx og uorsku kirkjnnnar. Ef (
hér í Reykjavík værxi nxx staddir,
fulltrúar þessara systurkirkna
vorra, þá mundu þeir vafalítið
krefjast þess, að kirkjur þeirra
féllxx undir sama dóm. Og mætti eg
vekja athygli á því, sem mönnum,
ef til vill er ókunnugt xim enn hér
í bænum, að Lambeth-fundxxrinn1
frægi, sem í sximar var haldinn í
Lundúnum, þar sem vorxx saman
komnir 252 enskir biskupar hinnar j
anglikönskxx kirkju, samþykti mjög |
ákveðna fundarályktnn gegn spíri-
tismianum, er væri að áliti fundax>,
ins bæði óhollxxr fyrir menn og
skygði á kjarnann í fagnaðarerind-
inu. i
Með þakklæti fyrir að þér hafið
lánað mér rúm í blaði yðar er eg
Yðar með virðingu
Dr. Skat Hoffmeyer. |
------o-------
Þjófnaaarmálin.
Nú er farið að sjást fyrir endann
á þjófnaðarmálunxxm miklu, er ver-
ið hafa ó döfinni hér í höfuðstaðn-
«m síðan í ágústmánuði í sumar.
Hefir það íæyiist eitt hið umfangs-
mesta þjófnaðarmál, er komið 'hefir
fyrii- í langan aldur og stóðu próf
að kalla má daglega og oft tvisvar
á dag frá 18. ágxxst til 15. okt. að
inálsskjölin voru send stjómarráð-
inu til álita. Hefir nxx verið ákveð-
ið að höfða sakamál gegn 15 sak-
borningum fyrir brot á 23. gr.
hinna almennu liegningarlaga. Þrír
drengir, senx sannir hafa orðið að
sök um hluttöku í glæpunum, en
ekki hafa náð lögaldri sakamanna,
sleppa við íxxálssókn, en verður kom
ið fyrir í sveit þaxigað til þeir exux
orðnir fxxllra 18 ára.
Skjölin í málinu eru alls 117 folio
síður vélritaðar. Fer hér 4 eftir út-
dráttur af því, sem koxnið hefir
frain í prófxinnm, en hann getur að
eins orðið mjög lauslegur, því of
langt mál yi’ði að fara að rekja hina
mörg'u þræði málsins ítarlega.
Verða sakborningar nefndir bók-
stöfnnxxm A—-0, og drengirnir, sem
sleppa við málssókn, P, Q og R.
Hinn 18. ágúst sendir lögreglu-
stjóri bæjarfógeta skýrelu um rann
sókn á ínnbrotsþjófinaðarmálum og
tilkynningu um þjófnað á pening-
um fra kaupsýslumanni einum.
Samkvæmt skýrslu þessai’i hefir
piltur einn, A, játað á sig innbrots-
þjófnað á ýmsnm stöðum í bænum.
Nóttina 30.—31. júlí komst hann
óhindrað iun á Hagstofu íslands o.g
játar að hafa stolið þar frímerkj-
nm. sem hann seldi á þremur stöð-
urn, og sömu nóttina stal hann úr
búð Péturs Hjaltested allmiklu af
peningum, þar á meðal mótuðu
gulli, er hann síðar fleygði í Olfusá
af hræðslu við að gullið mundi
koma upp um sig. Var hann mjög
ölvaður er hann framdi þetta ódæði.
17. eða 19. júní í fyrravor kveðst
hann hafa farið inn á skrifstofu
Eimskipafélagsins og tekið þar 125
kr„ er hann fann eftir tilvísun fé-
laga síns, B, er með honum var.
Beið B úti á meðan og skiftu þeir
peningunum á milli sín- Ennfremur
kveðst A hafa brotist tvívegis inn
í búð Ámunda Árnasonar kaup-
manns með félögum sínum B og Q
og stolið þar nálægt 10 stx’önguxn
af vefnaðarvöru, er þeir seldu 0
fyrir lítið verð. Á Laugavegi 68
brutust þeir A og B inm í brauðabúð
og stálu þar ávöxtum, bollum og
einhvei’ju snxávegis a'f peningum.
Ennfremur fóru þeir oft. inn í
geymslxxhxxs í Haí'nastræti 15 og
'Stálxx þaðan vörum frá Árna Bene-
diktssyni heildsala, um 20 ströng-
um af vefnaðarvöru og miklu af
sokkum og sápu. A játar ennfrem-
ur að hafa farið einn í þetta
geymsluhús og stolið þaðan 10
strongum af vefnaðarvöi’u og enn-
fremur hafði B stolið þaðan einn,
að því er A sagði. Allmiklu af skó-
fatnaði játaðj hann einnig að þeir
hefðu stolið frá sama manni úr
kassa, senx geymdur var í Pósthús-
portimi. Fluttu þeir þýfið sumt
heim til B og sumt heim til O, er
keypti mestan hluta þess, og álítxxr
A að 0 hafi vitað að það var stol-
ið. Einn sunnudag í vor ætlaði A
niður á ski’ifstofu F. C. Möller í
einhverjum erindum, en þar var
lokað. Kveðst hanii þá hafa séð, að
hui’ðin að skrifstofu G. Kr. Guð-
mundssonar & Co. var í hálfa gátt
og fai’ið þangað inn og tekið þar