Ísafold - 24.01.1921, Blaðsíða 2

Í8AFOLD
- 'i íjJ/*, 'ú*
er jarðvegurinn góður fyrir brask-
arana.
Oilum húseigendum ætti að
vera það ljóst, að með þvi, að
gefa öðrum umboð, til þess að
selja hús sín fyrir sina bönd, þá
afaala þeir sér um leið að nokkru
leyti réttinum yfir lögmætri eign
sinni. Og þessvegna er mikið
undir því komið fyrir eigendurna,
að umboðið sé í höndum góðra
manna, sem óhætt er að treysta,
en ekki í böndum þeirra, sem
hugsa aðeins um atundar hagnað
og eru miður vandir að virðinsu
sinni. Nú er braskið komið á
það stig, að húsakaupmennirnir
láta söluumboð sín ganga kaup-
um og sölum, einn selur öðrum
og gengur þessi einkennilega
•verslunarvara* stundum milli
margra. Og stundum fer svo
þegar húain eru seid með lítilli
útborgun, að mestur hluti hennar
gengur í ómakslaun til braskara,
en eigandinn situr eftir húslaus
með skuldabréfin.
Er öll ástæða við að vara
menn við þessum mönnum. Og
er óþarfi að taka það fram, að
hér i Reykjavik eru bvo margir
heiðarlegir menn, sem annast
um kaup og sölu húea, að óþarfi
er að leita hina uppi, aem eigi
hafa íflað sér álite. Þeir ættu
að taka sér einhverja aðra at-
vinuu fyrir hendur.
FEröalag kDnungs.
E. 1(1
Rormanden over bord.
(Aschehoag).
Norski rithöfundnrinn Hans E.
Kinck, sem vakti svo mikla athygli
með sveitasögu sinni »Sneskavlen
brast* fyrir nokkrum tima siðan, hefír
gefið út á forlagi Ascbehaugs nokkrar
•Oplevelser og Artikler* frá styrj-
aldarárunum, sem hann nefnir »Ror
manden over bordc.
Rithöf. lýsir þarna áhrifum styrj-
aldarinnar á sálir mannanna, hinum
óbeinu áhrifum hennar, með þeirri
leikandi orðsnilli, sem er sér ein-
kenni hans, án þess þó að gefa
nokkurt yfirlit yfir styrjöldina eða
hin beinu áhrif hennar.
Menn verða alt af varir við eld-
heita baráttu hans fyrir einstaklings
eðlinu, séreðlinu, sem síðasta styrjöld
hefir svo átakanlega þurkað út.
1 einni af ritgerðunum, »Den indre
styrke«, sem er skrifuð um samúð
norðnrlanda hvers til annars, lýsir
höf. með tilliti til fornsagnanna
snildarlega einkennum andlegs lífs
á Norðurlöndum, sérstaklega i Nor-
egi, og sömuleiðis lundarfari þjóð-
anna, og skýrir, hvernig hinir nor-
rænu kynstofnsbræður — án tillits
til fjárhagslegrar samvinnu — styðja
og styrkja hverir aðra 1 andlegu lifi
með mismuninum, sem á þvi er.
Sumar af ritgerðunum um sálar-
Ufseinkenni ítala, er með þvi’skemti-
legasta, sem um það efni hefir verið
ritað á norðurlandamálum. ~
t
sMlaiílstspl.
er ungir,
svo óvœnt.
gamall, og er þaö í meira lagi sorglegt, um að gera kosninguna ógilda og
framtakssamir menn hverfa teUa menn fram þær áS?æður að
kjörfundi hafi verið slitið of snemma,
að nokkrir hðfðu kosið er ekki hðföu
atkvæðisrétt lðgum samkvæmt og að
somir hafi kosið samhlið. yfirkjör-
stjórninni.
Stórhrið
var á Norðurlandi i gær. Gallfoss
íá um hríð inni á Húsavik meðan
hríðin var sem mest.
Konungshjónin dönsku eru fyrir nokkru komin heim úr för
ainni^til Englanda Frakklands og Ítalíu. Var þeim alstaðar tekið
með miklum virktum og blöðin í þessum löndum hafa talað mikið
um heimsóknina. í Róm gekk Danakonungur á fund páfana.
Myndin sýnir konungshjónin á járnbrautarstöðinni í Paris.
Maðurinn til hægri handar dotningunni er Leygues, þáverandi
ráðuneytisforaeti Frakka.
Hann andsðist nóttina 20. jan.
eftir langa legu. Má segja að hiu
siðustu æfilr hans hafi verið hörð
barátta við þráláta sjúkdóma, sem
nú hafa borið hauu ofurliði.
Stefán skólameistari — svo var
hann ávalt nefndur — er fæddur
I. ágúst 1865. sonur Stefáns bónda
á Heiði i Skagaf jirðarsýslu, en bróð-
ir Sigurðar prests i Vigur. Tók
hann stúdentspróf árið 1884 og
sigldi því næst til hiskólans í Kaop-
mannahöfn. Lagði hann þar eink-
um stund á náttúrnfræði og sér-
staklega þá gte:n henuar, sem lengi
mun halda nafni hans á lofti, grasa-
fræðina. Á þi grein náttúrufræð-
innar getur enginn ís'endingur minst,
án þess að minna^t um leið Stefáns
Stefánssonar. Arið 1898 gaf hann
út rit sitt »F1 ru íslands« og er
það í fyrsta skifti sem jurtagróðri
ídands er skipað í kerfi. Var þat
talinn fjöldi jurta sem fáir höfðu
vitað um áður og ber ritið vott um að
feikna starf liggi þar á bak við.
Stefán gerðist kenuari við Möðru-
vallaskólann er hann kom heim aft-
ur frá Kaupmannahöfn og tók þá
við búsforráðum á Möðruvöllum.
Jörðin er ein hin stærsta á landinu
og skólinn fjölsóttur og hefir þvi
búskapurinn verið ærið umsvifa-
mikill. En húsbóndÍDn á heimilinu
sýndi að honum var starfinn ekki
ofvaxinn. Alt lék i hendi hans og
Möðrnvellir vorn höfuðból höfnðból-
anna i hans tíð. Þegar skólinn
brann og var fluttnr til Akureyrar
fluttist Stefán þangað einnig. Og
við fráfall Jóns Hjaltalins tók hann
við stjórn skólans.
Stefáns verðnr ekki minst, nema
að drepa um leið á hæfileika hans
til að stjórna skóla. Þeir vorn
miklir, og þeim var heitt af svo
mikilli lægni og lipurð, að enginn
nemandi átti örðngt með að beygja
sig undir þá. Gagnfræðaskólinn er
helmavistarskóli. Það gerði stjórn-
anda hans hvorttveggja 1 senn örð
ngta og léttara fyrir. örðugra að
því leyti, að margt er nm manninn
þar sem alt að hnndraði nngra og
ærslatullra sveina hafði fast aðsetnr
og ýmsir í þeim hóp aldir upp við
misjafnan aga. En léttara var það
að því leyti, að þarna var eins og
eitt heimili, sem heimilisfaðirinn gat
haft yfirlit yfir á hverju augnabliki.
Og enginn heimilisfaðir mun hafa
vakað með meiri árvekni yfif inni
sinu en hann. Og sú árvekni varð
aldrei að kúgun yfirboðarans. Það
var utr býggjusemi og ástúð í hverri
ráðstöfnn.
Kennarahæfileikar Stefáns vorn
glæsilegir. Öllnm nemendum hans
ber saman nm, að kenslnstundir
hars hefðn verið með þeim allra
skemtileenstu og fróðlegostu, sem
þeir áttu kost á við þann skóla.
Honum var ekki þululærdómur kær-
kominn. Skilningnr o< sjálfstæð
hugsun nemandans var aðalatriði
hans. Og þeir munu vera margir,
sem hann vakti til eigin hugsunar
og rannsóknar i aðalkenslugrein sinni,
nittúrufræðinni. Og margir geta
sagt þá sögu, að hönd Stefáns var
ekki shpt af þeim með burtför
þeirra úr skólanum. Hmn studdi
marga um langan tima á eftir með
ráðum og dáð.
Ahngamaður var Stefán skóla-
meistaii mikill um stjórnmál. Átti
hann sæti á alþiogi árin 1901—
1907 fyrir hönd Skaefirðiuga og
konungkjörinn alþingismaður var
hann árin 1909—1914. Forseti
efrí deildar var hann á in 1913 og
1914. Hann var og einn af full-j
trúum Llendinga i millilandsnefnd-1
inni 1908. Mælskamaður var hann
mikill og p'úðmenni.
Fráfall Stefáns skólameistara mnn
vekja mikinn söknuð og almennan,
þvi hann áttti viða viii og góna
vini. Menn hændust að honnm og
hver stund leið fljótt þar sem hann
var nálægur.
Hann var kvæntnr Steinnni Fri-
mannsdóttnr, sem lifir mann sinn
ásamt tveim bðrnnm þeiria, Valtý
ráðunant og Huldn, sem bæði eru
i Kaupmannahöfn.
18. jþ. mán. andaðist í Vestmannaeyj-
um Guðni Johnsen kaupmaður, bróöir
Gísla konsúls og Sigfúsar lögmanns. —
Var hann hér á ferð skömmu fyrir jól,
en um nýárið tók hann taugaveiki, er
svo var áköf, að hann lézt af.
Guðni sál. var greindur vel og vel
liðinn af öllum er honum kyntust. —
Kaupmensku hafði hann rekið í eyjun-
um síðustu árin og þótti hygginn kaup-
sýslumaður. Útveg stundaði hann 0g af
miklum dugnaði Hann var aðeins 32 ára
Vér höfum spurst fyrir hjá
Steinolíufélaginu um hverjar séu
Astæðurnar til þess að það nú
setur niður verðið á steinolíu um
bér um bil 14 kr. á tunnu, og
segir félagið ástæður til þess séu
þær, fyrst og fremst að gengí
dollara, sé svo mjög fallandi, en
verð á olíunni fer aðallega eftir
því, þar sem félagið kaupir olíu
sina í Ameríku.
I öðru lagi skýrði félagið frá
því, að þegar siðasti steinolíu-
farmur kom nú um jólin, þá átti
það hér um bil 1400 tunnur af
Bteinolíu og með s.8. »Vesla«,8em
kom hingað 25. f. m. fékk félag-
íð um 6000 tunnur. Ennfremur
gerði félagið í byrjun desember
samniúg við Eimskipafélagið um
það, að fá hingað raeð »Lagar-
fosa* í þeirri ferð sem hann nú
er í til Ameríku, ca. 5000 tunn-
ur og er búiat við að »Lagarfoss«
komi með þá oliu fyrri hluta
næata mánaðar. Er svo um sam-
ið við Eimskipafélagið að »Lag-
arfo8s« skili olíunni á ýmsum
höfnum út um land alt. Býst
félagið við að þessar olíubirgðir
hefðu verið nægilegar þangað til
1 maí-mánuði og hafði félagið
sagt land8stjórninni frá öllura
þessum ráðstöfunum um nfiiðjan
desember, en síðan heíir Lands-
verzlunin með ráðum og tilstyrk
landsstjórnarinnar gert ráðstafan-
ir til þess að fá hingað til lands-
ins um 5000 tunnur af steinoliu
frá Skotlandi, sem búist er við
að komi til landsius i næsta
mánuði. Er því fyrirsjáanlegt að
miklu meira flytst til landsins af
oliu nú í náinni framtíð en þörf
er á, og af því leiðir að geyma
verður olíuna miklu lengur en
annars er venja til, sem hefir í
för með sér mikla rýrnun á vör-
unni. Steinolíufélaginu virðist
því réttara að taka tapið með
því að selja oliuna ódýrara en
með því að láta hana rýrna.
Það hlýtur að vera öllum gleði-
efni að gengi dollaranna fer nú
stöðugt lækkandi og hlýtur því
að mega búast við að haldi það
áfram að lækka, lækki einnig
verð á steinolíunni enn frekar.
pií niiiiirL
Skemdir
Þaðan var oss símað í gær, að
fyrir nckkrum dögum hafi ísidd
tekið upp á pollinum og flotið út i
fjörðinn með svo miklnm krafti, að
tvö skip, sem Asgeir Pétursson átti
og ligu nppi á eyrinni, skemdust.
Gufuskipið Dana lá á höfninnijj en
ísinn rak það á undan sér* út‘_í
jörð.
B æj arst j órn ar k os nin gi n.
Kæ a 'hefit 3v?ú komið frarn yfir
kospío^útmi ti! bæj írsttóröarinnáif nm
daginn. Eru állir flokkar sammála
Eiríkur prófessor Briem, sem hef-
ir verið forstöðumaður og fram-
kvæmdastjóri Söfmmarsjóðs ís-
lands frá þeim degi að hann var
stofnaður 7. nóv. 1885, hefir lagt
niður forstöðuna frá síðustu ára-
mótum.
Eiríkur Briem var stofnandi sjóðs
ins og fekk til þess með sér 12 af
góðum bæjarbúum að ábyrgjast féí
sem í hann var lagt. Allir eru þeir
nú látnir, nema hann og Helgi
Helgason trésmiður. Sjóðurinn er
nú fyrir löngu kominn undir eftir-
lit landsstjórnrinnar eða alþingis.
Skipulagsskráin er lög frá Alþingi
og ábyrgð stofnendanna kemur nú
^ ekki lengur til mála. Hr. E. B. hefir
hngsað út alt fyrirkomulagið, sem
er meistaralegt fyrir það hvemig
I hvað grípur inn í tannað, og fyrir
það að alt er úthugsað í yztu æsar.
j Sjóðurinn eins og hann er nú, er
j algert verk hr. E. B. og er og verð-
! ur óbrotgjarn minnisvarði yfir einn
i þáttinn af hinum opinberu störfum
í hans; eitt af hjáverkum prófessors-
1 ins.
j Sjóðurinn byrjaði án þess að eiga
: nokkum eyri nema ábyrgð 12 borg-
ara í Reykjavík, en hann hefir stöð-
1 ugt vaxið og gróið niður í meðvit-
! und manna, og það hefir sýnt sig í
: því, að tillögin hafa farið í vöxt
j þrátt fyrir það að þan verða ör-
1 sjáídan tekin út aftur sjálf. Það er
í sjálfu sér algert brot á hinum
vanaiegu reglum um sparisjóðskjör
Menn láta peningama sína þangað,
sem þeim veitist hægast að fá þó
aftur. Stærð Söfnunarsjóðsins hefir
verið þessi:
Innieign álls viðlögusjóður
1890 54 þús. kr. 783 kr.
1900 258 — — 8600 —
1910 418 — — 25700 —
1920 1035 — — 49500 —
Mörgum gæti komið til hugar að
spyrja: Hvar væri þessi miljón nú,
ef Söfnunarsjóðurinn hefði ekki
verið stofnaður.
Söfnuuarsjóðsfé hefir því nær
eingöngu verið lánað út á fasteign-
ir, fastar afborganir hafa ekki ver-
ið tilskyldar yfir höfuð að tala, en
sjóðurinn hefir getað sagt upp parti
af skuldinni, sem þó sjaldan hefir
komið fyrir.
Hr. Eiríkur Briem hefir sýnt
fram á í ritlingi um fyrirkomulag
sjóðsins, að 1 króna, séu allir vext-
irnir 4 % itagðir við, verður orðin
eftir 100 ár 1238 kr„ eftir 300 ár
3.220.550 kr. Séu hálfir vextimir
4% lagðir við verður hún eftir 100
ár 312 kr. og 300 ár 18962 kr. Séu
þetta 10, 40, 100 kr., er ekki annað
en margfalda upphæðimar með
krónutölunni.