Ísafold - 30.05.1921, Blaðsíða 3

lSAFOLD
t
Á nokkrum stöðum voru hermenn
settir til þess að dæla námurnar,
en það var óvíða.
Poringi járnbrautarverkamanna
mr. Thomas var ekki heima þegar
verkfallið skall á. Pykir hann gæt-
inn maður og samningamaður góð-
ur og var lítið rætt um, hvort járn-
brautarmenn og flutningamenn
skyldu taka þátt í verkfallinu, fyr
en eftir að hann kom heim. Voru
skoðanir nokkuð skiftar í hcrbúð-
him þeirra og auðheyrt, að verk-
fallswljinn var eigi eins mikill þar,
eins og verð hefir oft undanfarið.
Samt varð það ofan á, að þessi fjöl-
mennu verkamannasambönd sam-
þyktu að láta eitt yfir sig ganga
með námamönnum og boðuðu verk-
fáll. Voru nú reyndar allar hugs-
anlegar samningaleiðir, en ekkert
gekk. Frank Hodges var trúnaðar-
maður námumanna við alla þessa
samninga. pegar hálfur mánuður
var liðinn frá byrjun verkfallsins,
hafði stjórnin fund með verkamönn
um og gerðust þar mlerkir atburðir.
Hodges lét í ljós, að hann væri fús
til að slaka til á þeirri kröfu kola-
námumanna, að launin skyldu vera
jöfn í öllum námum, en það atriði
hafði einmitt verið hið erfiðasta
viðureignar í samningunum áður.
Gerðu menn sér nú bestu vonir um
málallausn og járnbrautar- og flutn-
ingamenn frestuðu verkfalli sínu.
En þegar Hodges kom aftur á fund
námumanna tóku þeir henum illa,
•og þótti hann hafa gefið loforðj
sem námumenn vildu eigi uppfylla.
Héldu þeir enn fast við kröfu sína
um kaupjöfnuðinn. Hodges varð
því að láta undan og lýsti yfir því,
eftir á, að hann hefði eigi talað í
umboði verkamanna á samninga-
fundinum, heldur hefði það verið
eigin skoðun sem þar kom fram.
En meðan þessu fór fram í her-
búðum námamanna varð breyting
á afstöðu járnbrautarmanna. Þeir
höfðu aldrei tekið verkfallinu með
gleði, og námamenn höfðu alls eigi
fulla samúð þeirra. Pór svo, að járn
brautarmanna og flutningamanna-
samböndin tilkyntu, að þau tækju
aftur verkfallstilkynningu sína fyr-
ir fult og alt. Þótti þetta hinmn
mestu tíðindum sæta og veikjast
sigurvonir kolanámumanna. Þeir
standa nú einir í verkfallinu, og
eru áhrif þess þá hverfandi á móti
því, ef allsherjar samlgönguverkfall
verður, þegar ,,þríveldasambandið“
svonefnda, námamenn, járnbrauta-
menn og flutningamenn gera verk-
fall saman.
Var nú enn haldið áfram samning
um um hríð og bjuggust margir við
að nú mundi draga saman, er náma
menn voru orðnir einir. En það fór
á aðra lund. Síðan samúðarverkfall-
ið var úr sögunni eru nú liðnar
fimm vikur og engin breyting orðin
á. Hefir stundum verið hætt alveg'
við samningaumleitanir í lengri
tíma, en þó alt af verið byrjað á
nýjan leik aftur.
Áhrif
verkfallsins eru þegar orðin mjög
alvarleg. Kolaskömtuu Var sett á
þegar í stað, Og.ýms fyrirtæki, sem
mikið notuðu af kolum hafa verið
stöðvuð. Alt landið líður á einn eða
annan hátt við verkfallið. Pjölda
skipa hefir verið lagt upp og við-
komur erlendra skipa minkað að
stórum mun. Beint tap þjóðarinn-
ar af verkfallinu verður ekki með
tölum talið og óbeina tapið því síð-
nr. Verkfallið veikir aðstöðu þjóð-
arinnar, erlendir markaðir tapast,
og Ameríkumenn leggja undir sig
breiðar skákir iir akri Breta.
Almenningur í Bretlandi á við
hin verstu vandræði að búa vegna
kolaleysis. Menn sem komið hafa
héðan að heiman á togurunum nið-
ur til hafnarborganna ensku, kunna
að segja frá fólki, sem kemur niður
á skipin til þess að falast eftir kola-
slatta og býður of fjár fyrir. Elds-
neytið er svo lítið, að fólk getur
ekki einu sinni hitað það vatn, sem
það þarf með til heimilisþarfa; eru
því brauðsöluhúsin farin að selja
almenningi heitt vatn dýrum dórö-
um.
Stjórnin hefir keypt nokkuð áf
kolum frá Pýzkalandi, einkum til
skipa sem eru í föstum ferðum til
útlanda, og ætluðu fyrst í stað að
hljótast vandræði af þeim kaupurn,
því verkamenn neituðu að skipa
þehn upp. pó fór svo, að kolunum
varð skipað upp, en lögregluvörð
varð að liafa við vinnuna fyrsta
kastið.
Stjórnin hefir boðið að leggja
fram 10 miljónir sterlingspunda í
eitt skifti fyrir öll til þess að greiða
úr ógöngum þeim, sem nú eru sakir
óhagstæðra tíma. En samt fór svo,
að því tilboði var hafnað.
Nýlega hefir borist hingað frétt
um, að ný leið hafi opnast í málinu,
er líkleg sé til samkomulags. Um
þetta vita menn ekkert nánar. —
Hins vegar er líklegt, að nú fari
að líða að lokum í verkfallinu. Og
varðar það fslendinga miklu, því
nú er farið að gerast þröngt í búi
hér með kol, og það svo, að skip
hafa orðið að hætta veiðum af þeim
ástæðum.
reyktur, nema i
dósum . . . . 18 —
Niðura. mjólk, ósæt . 105 —
Do. sæt .... 450 —
Niður8oðið kjöt . . 25 —
Sardíuur í dósum . 50 —
Aðrar niðurs.vörur . 300 —
Smjör 116 —
Saltfiskur .... 36 —
Frá því hefir verið sagt í blöðun-
um hér að innflutningstollur á ís-
lenzkum ealtfiski til Spánar hafi
verið hækkaður um 12 peseta
gullvirðis fyrir hver 100 kg. Er
þessi hækkun gerð með nýrri
reglugerð, er gekk í gildi 21. þ.
mán. Hefir nefnd starfað undan-
farið að endurskoðun tolllaganna
á Spáni, og er þetta afleiðing af
störfum hennar og tillögum.
Áður var fiaktollurinn 24—36
pesetar fyrir hver 100 kg. Sam-
kvæmt rnilliríkja8amningum var
Noregur í tölu þeirra landa, sem
sættu lægsta tolli, en þeir samn-
ingar gengu úr gildi í marz, og
náðist engin endurnýjun á þeim
Hækkaði tollurinn þá þegar upp
í 36 peseta, svo sem sagt hefir
verið frá. Samningur Dana og
islendinga við Spánverja var
einnig útrunninn 20. marz, en
fekst framlengdur til bráðabirgða
um 3 mánuði, til 20. júní Höfum
við því samninga við Spánverja
til þese tima.
í hinum nýju toll-lögum Spán-
verja hafa allir tollar verið hækk
uðir. Fer hér á eftir skýrsla um
tollinn á nokkrum vörutegundum,
eins og hann er fyrir þær þjóðir,
er beztum kjörum sæta, samkv.
millirikjasamningum, en þar til
teljaet íslendingar til 20. júní.
(Tollurinn er miðaður við 100 kg.):
Postulin (einlitt) . . 51 pesetar
— (marglitt) . . . 75 —-
BlómvaBar, myndir etc.400 —
Fleak...............100 —
Fiskur t saltaður og
Hjá þeim löndum, sem ekkieru í
tlokki þeirra, er hafa hagstæðasta
verzlunaraamninga er tolluriun
að meðaltali 100% hærri. Þannig
or tollurinn á norskum saltfiski
72pesetar. Þær vörur, sem sendar
hafa verið á spánskan markað
beina leið og komnar voru á stað
fyrir 20. maí, sæta ekki tollhækk-
uninni.
Nú stendur fyrir dyrum samn-
ingagerð um endurnýjun Spánar-
samningsins. Verður farið fram
á það af bálfu íslendinga og
Dana, að samningarnir verði
endurnýjaðir i þeirri mynd, sem
þeir hafa verið undanfarið. Velt-
ur nú á miklu, að samningagerð
takiet á þeim grundvelli.
Sjónekið lík.
16. mars síðastliðinn rak lík af
karlmanni á Hvalsnesfjöru í Lóni
i Skaftafellssýslu. Var það kistu-
lagt og flutt til Stafafellskirkju.
En áður hafði farið fram líkskoð-
un af hreppstjóra Bæjarhrepps og
héraðslækni. Hefir stjórnarráðinu
verið send lýsing á líkinu, og til
þess mælst af sýslumauni Skafta-
fellssýslu, að það grenslist eftir,
hverjir standi að þessum sjórekna
manni, og er því lýsingin birt hér.
Líkið var af hér um bil þritug-
um manni, dökk-jarphærðum. And-
iitið fremur stórskorið og alrak-
að. Augun voru sokkin. Hörunds-
litur brúnleitur. Líkaminn stór og
sterklega vaxinn.
Tæjaður eða leppaður djúpur
skurður lá frá vinstri ennishnúsk
og náði í bogadreginni línu niður
rétt framan við hornið á vinstra
kjálkabarði, og annar skurður lá
frá vinstra augnakrók ytri og náði
út í hinn fyrri skurð og alt niður
í vinstra munnvik. Var hann miklu
grynnri.
Brjóstkassinn hvelfdur og heill.
Á kviðnum var rifa frá hægra
síðubarði í geirvörtulínunni, ó-
regluleg og' tæjótt, og alt niður
að lífbeini. Var nokkuð af innyfl-
um farið.
Úr þjóvöðvunum var klipt þrí-
hima, svo sást í báða þjóhnappa.
Annarsstaðar var líkið ekki skadd-
að
Um báða unliði var hneptur hér
um bil 12 cm. langur flónelsdúk-
ur. Að öðru leyti hafði líkið rekið
bert.
Á hægra framhandlegg innan-
vert var „tatóveruð" brjóstmynd
af stúlku með spöng eða hárband
um hárið, og niður r brjóstinu
lafði hnútslaufa. Alt „tatóverað"
með bláum lit.
Engir stafir eða önnur merki
voru á líkinu.
greinar og heilar bækur um veiði- fari Norðmanna í garð þeirra, á
ferðir manna til ýmsra landa. ófriðarárunum. Þá er ritgerð um
Eu það er sjaldnar að vér lesum efling viðskifta Svía og Þjóðverja
um veiðiferðir dýra á hendur mönn eftir Willy Ross, og næst bókmenta-
um, en þó eru til staðir í heimin- grein um Goethe og Strindberg, og
um þar sem þetta á sér stað. ) þá skemtileg grein um Ameríku
1 Indlandi er bygðum lands- áhrif á Norðurlöndum1 ‘. Grein eftir
manna víðast svo háttað að þeir Kiefer um „Ilrun Þýzkalands og
búa saman í þorpum. Þorp þessi afleiðingar þess“ er mjög eftirtekt-
liggja mörg inni í meginlandinu, arverð og sömuleiðis grein eftir
langt frá bygðum breskra eftirlits- próf. Ivarl Larsen um Ludendorf
manna; sum uppi í fjalllendi, önn- 0g ósigur þjóðverja. Þá má minn-
ur meðfram ám og vötnum í skóg- ast greinar eftir dr. W. Hydenreich
arlundum og rjóðrum. um þegnskylduvinnuna íslensku.
Húsakvmii þessa fólks eru mjög Segir höf. þar ítarlega frá þegn-
lítilfjörleg og margt af þeim er á skylduvinnutillögum Herm. Jónas-
mjög lágu stigi og á við margs- sonar og er þetta eina greinin um
lags erfiðleika að stríða. En einn íslenzk efni, sem árbókin flytur að
meða'l þeirra erfiðustu eru villi- þessu sinni.
dýrin, því þegar þau hafa lítið til Alls eru í ritinu nær 20 greinar
viðurværis á mörkinni, fara þau ýmislegs efnis, allar mjög læsilegar
í þorpin og veiða fólk sér til 0g fróðlegar. Yerður ekki annað
matar. sagt, en að efni bókarinnar sé mjög
1 skýrslu brezku stjórnarinnar fjölbreytt og við allra hæfi. Auk
fyrir árið 1919 um fólk það, sem þess eru í bókinni sjö góðar myndir.
orðið hefir villidýrum og banvæn- Eigi vitum vér hvort bókin er til
um eiturkvikindum að bráð í Ind- sölu hjá bóksölum hér. En íslend-
landi, stendur, að villidýr hafi orð- íngar sem þýzku kunna ættu að
ið 2,637 manns að bana og eitur- kaupa hana og lesa. Því tilgangur-
nöðrur og höggormar 20,273, tígr- jnn er góður: að auka og gagn-
isdýr réðu 1,162 manns bana, leo- kvæma viðkynningu á bókmentum
pardar 469, úlfar 294, bjarnardýr og þjóðlífi Norðurlandabúa og Þjóð
118, fílar 60, híennur 33, villigeltir verja. Og eigi er það óskylt íslend-
201 og krókódílar 185. ingum að gerast liðsmenn í þeirri
Fólkið er alveg hjálparlaust, starfsemi, því engin þjóð hefir auk-
þegar þessir vargar merkurinnar hróður íslendinga erlendis eins
raðast a það. Það fyrsta sem þvi vel og Þjóðverjar. Ættu meðlimir
dettur í hug, er að senda til næsta félagsins „Germania“ að gerast á-
valdsmanns og biðja hann að koma shrifedur árbókarinnar. Verðið er
til hjálpar, og er það oft erfitt aS eins 20 mörk.
og tekur langan tíma; sérstaklega |
á það sér þó stað með fólk í Behor j
og Orissa héruðunum,sem eru bæði i
óupplýst og stutt á veg komin
menningarlega.
Ástæðan fyrir hinum mikla mann
dauða, sem stafað hefir af bitum
eiturkvikinda af ýmsu tagi, er sú,
að átrúnaður fólksins krefst þess,
að það gangi berfætt, og er það
því algerlega varnarlaust á fótum
S.
-O-
m.
30. mars síðastliðinn fór fram í
Geneve alþjóðafundur Rauðakross-
fyrir snákum eða öðru þess háttar, félaganna.
sein verður á vegi þess. En vænt- Danskur maður einn, sem mætti
anlega verður hægt að koma fólk- a ráðstefnunni, hefir ritað um
| inu smátt og smátt til að skilja hana í dönsk blöð. Sátu hana iull-
það, að nauðsynlegt sé fyrir það trúar vlðsvegar að. Var þetta 10.
að nota skó á fótum sér lífi sínu alþjóðafundur Rauðakrossfélag-
til varnar, og þá lagast, þetta. ! anna og var hinn hátíðlegasti. Var
j þai' unuið geisimiftð verk og marg-
háttað, einkum til þess að draga
úv grimdarverkum hernaðarina
livað þá snertir, sem ekki taka
beinan þátt í honum. Lagði fund-
I urinn áherslu á, að koma því til
------ j leiðar, að ekki væru notuð þau
Ðeutsch-Nordisches Jahrbuch vopn eSa bardaga-aðferðir, sem eru
fiir Kultnraustauschund Volks-1 jafn grimdarlegar fyrir friðsama
kunde 1921. — Eugen Died- borgara og hermennina sjálfa. —
Vér heyrum oft talað um dýra-
veiðar að þessi eða hinn fari á
dýraveiðar, og vér lesum blaða-
Bókafregn.
richs, Jena.
Árbók þessi hefir verið send oss
til umtals í blaðinu. Hefir hún eigi
komið út síðan 1914 ^cgna atburða
þeirra er orðið hafa í heiminum, en
birtist nú á ný, og er vel vandað til
efnis og frágangs. Félagið Deutsch-
Nordische Verband stendur að bók-
inni en umsjónarmaður með útgáú
unni er Waltlier Georgi. Hefst ritið
með ritgerð eftir liann, og nefnist
Varð sá endir á þessum málum,, að
ráðstefnan samþykti, að skora á
stjómir landanna, að bæta inn í
Haag-samþyktina þessum atrið-
um:
1. Skilyrðislauat bann gegn öll-
um lofttegundum til manndrápa,
á hvaða hátt sem þær væru not-
aðar, hvort sem það væru gasský,
sprengikúlur eða annað.
2. Takmörkun lofthemaðarins,
svo mjög, að þeir sem ekki tækjn
hún „Norður-Germanir og vér“.|þátt í hernaðinum væru öruggir
Víkur höfundurinn þar einkum að um líf sitt þess vegna, og að girt
afstöðu hinna hlutlausu Norður-
landaþjóða gagnvart Þjóðverjum í
ófriðnum og þykir þær, einkum
Norðmenn, eigi hafa verið sem
frændræknastir við pjóðverja. —
Norski blaðamaðurinnWelle-Strand
skýrir þetta mál vel í ritgerð sem
hann nefnir „Djúpið sem ófriður-
inn staðfesti milli Norðmanna og
Þjóðverja“ og segir þar frá hugar-
sé fyrir eyðileggingu á húsum og
öðrum eignum manna.
3. Nákvæm framfylging 75. gr.
Haag-samþyktarinnar, sem bann-
ar árásir á óvarða staði og bygg-
ingar, og fullkomna skýringu á
því, hvað væri óvarðir staðir, svo
ekki yrði hægt að fara á bak við
þetta atriði.
Enn fremur var það samþykt,