Ísafold - 13.06.1921, Blaðsíða 3

ISAFOLD
Hinn var gætinn i öllnm fjármá'-
um og samum þótti hann of ihalds-
samur. »En enginn gerir svo öllum
líki*. En f>ó hann væri samvinma-
þíður á þingi sem viðar, þá mun
hann hafa verið sannfæringarfastur.
Hann var rnesti eljumaður við öll
bókleg störf, því verkleg stöif gst
hann fá gjört því hann var nær-
sýnn og heilsutæpur. Hann v r
árvakur og vann meðan dagur ent-
ist. Hann skúfaði mikið i blöð,
meir á fyrri árum en slðar, aðalrit-
verk hans er það sem bókmentafé-
lagið gaf út. Þrenn af ritverkum
hars voru verðlaunarit, og varð hann
heiðursfélagi Bókmentafélagsins, man
eg ekki til að prestar hafi orðið það
að undanteknum Eiríki Briem og
skólabróður haus Valdimar Briem.
En þó hann væri starfsmaður við
visindi, þá vanrækti hann ekki prests-
verk sin. Hann var ekki sönghneigð-
ur og var raddiitill i kirkju, en
framburðurinn skýr, og ræður hans
gáfulegar og andríkar og málið
á þeim þarf enginn að efa, enda
var kirkjan vel sótt lengst af. Trú-
maður var hann, en hafði frjálslynd-
ar skoðanir í trúmálum og kirkju-
málum. Um barnafræðslu var hanu
áhugasamur og barngóður. Þó hann
væri góður maður, þá gat hann orð-
ið þykkjuþungur ef hann mætti mót-
þróa eða fanst virðingu sinni hallað.
Hann var ljóssins barn og var ofc
hugfanginn af fegutð náttúrunnar
sem kvæði hans bera vott um.
Reynikvísl gróðursetti hann fyrir rúm-
utn 20 árum, sem nú er blómleg
hrísla 3—4 stikur á hæð. Hann virti
hændastéttina og var íúj að taka
þátt i mótgangi hennar. Honum var
veitt Stafafell 1891, og við burtför
hans úr Nesjam var þeim hjónum
haldið heiðurssamsæti og myndaður
dálítill sjóður til miuningar við burt-
för þeirra. Þegar að Stafafelli kom
var nóg að starfa. Jörðin mannfrek
og staðurinn í slæmu standi. En þó
svona væri undiibúið þá blómgvað-
ist hagur þeirra hjóna vel og þau
voru vinnufólkssæl. Þau fóstruðu 2
börn: Önnu L. Skó og Þorstein
Stefánsson bónda á Þverhamri,
Og nnni hann þeim sem sinum
börnum. 30. júni 1899 varð hann
fyrir þvi mótlæti að missi konu
sina, frú Margréti, sem hann sárt
saknaði. En árið 1900 kvæntist
hann frú Guðlaugu Vigfúsdóttur sem
er búsýslukona og heiðurskona í
öllu, og með henni bjó hann 1 ró
og friði siðustu 20 árin.
Hann andaðist 21. júlí 1920. Kuna
hans stóð við hlið hans til síðustu
stundar. Jarðsettut á Stafafelli á
sólríkum sumardegi á afmælisdaginn
sinn, 12. ágúst, að teeimur prestum
viðstöddum, sira Pétri Jónssyni og
sira Óiafi Stephenssen, og fjölda
fólks. Hann er dáinn en minn-
ing hans lifir. Það getur heim-
færst til hans sem A'i fróði
segir um Hall x Haukadal. »Hann
var minnugur ogj ólyginn«.
H.
■0
fConungskoman.
Khöfn 2. júní.
Kaupmannahafnarblöðin birta í
dag eftirfarandi ferðaáætlun kon-
ungshjónanna til íslands.-
Föstudaginn 17. júní verður lagt
é stað og verður herskipið „Heim-
dal“ til fylgdar konungsskipinu.
Mánudaginn 20. júní verður komið
til Trangesvaag og bærinn skoðað-
ur. Um kveldið verður veisla um
borð í „Valkyrien“. Þriðjudaginn
21. léttir „Valkyrien“ akkerum og
kemur til Thorshavn kl. 2 og taka
bæjarstjórnin og embættismenn þar
á móti konungshjónunum. Bftir að
Konungsminni hefir verið skoðað
heldur bæjarstjórn veislu í gagn-
fræðaskólanum. Miðvikudaginn 22.
júní um morguninn verður lagður
hyrningarsteinn að hinu nýja amts-
sjúkrahúsi og verður síðan snædd-
ur miðdegisverður hj'á amtmannin-
um. Um kvéldið verður stórt boð
úti í konungsskipinu. Pimtudags-
morgun 23. júní verður haldið á
stað og komið við í Klaksvig og
verður þar snæddur morgunverður.
Síðari hluta dagsins verður haldið
áfram áleiðis til íslands og komið
til Reykjavíkur sunnudaginu 26.
júní.
{Áætlunin sem birt er um heim-
sóknina hér er alveg samhljóða
þeirri, sem blöðin hérna hafa flutt
fyrir nokkru).
Mánudaginn 4. júlí lýkur heim-
sókninni í Reykjavík með því að
konungshjónin taka á móti gestum
um borð í „Valkyrien“. Síðdegis
þann dag heldur skipið til Hafnar-
f jarðar og stígur konungur þar um
borð í „Mand“ ásamt föruneyti
sínu. Verður haldið á stað frá Hafn-
arfirði með „íslandi“ þriðjudaginn
5. júlí að morgni. Verða krónprins-
inn og Knútur prins með konungs-
hjónunum á „lslandi“ í Grænlands-
förinni, en varðskipið „Fylla‘ ‘ verð
ur til fylgdar. Sunnudaginn 10. júlí
verður komið til Godthaab. Ef veð-
nr leyfir verður siglt um Godt-
haab-fjörð þann dag. Mánudaginn
11. kl. 10 árdegis verður stigið á
land í nýlendunni. Þá um daginn
verða 'konungshjónin við kajak-
kappróðrasýningu og seinna á sam-
komu í landi. Um kveldið hafa kon-
ungshjónin boð um borð og síðan
verður létt akkerum og siglt norð-
ur á bóginn. Miðvikudag 13. júlí kl.
10 árdegis verður stigið á land í
Godhavn og nýlendan skoðuð. Síð-
an verður gestum boðið til dögurð-
ar á kouungsskipinu. Þá verður
„arktiska“ stöðin danska skoðuð,
og svo haldið áfram til Jacobshavn
og komið þangað um kveldið. —
Fimtudag 14. júlí kl. 9 f. h. verður
farið í land og verður þjóðhátíð í
Juliedal seinni hluta dagsins. Um
kveldið halda konungshjónin boð í
skipinu, en haldið 4 stað kl. 9 um
kveldið. Föstudag 15. og laugardag
16. verður m. a., ef veður leyfir,
siglt um Umanak-fjörðinn og reynt
að komast upp að landísnum.Sunnu
dag 17. júlí verðnr haldið á stað
heimleiðis, og verður þá, ef til vill
26. júlí komið við í einhverri höfn
í Færeyjutm, og skifta konungs-
hjónin þar um skip og fara aftur
um borð í „Valkyrien" og halda á-
fram með henni til Kaupmannahafn
ar. Er búist við að komið verði
þangað laugardaginn 30. júlí.
-------0---------
9 mattedói*ai*.
Skrilað er al tíyrarbakka 24/6;
P. Nielsen fyrrum verslunarstjóri hér
1 Eyrarbakka er nú búinn að verða
fyrir því figæti, að fimm sinnum
hafa komtð upp niu mattedórar i
lohombre við spilaborðið hjá hon-
um. Er það nokkur sðnnun fyrir því
að þar sé opt sejst við spil, haldið
vel áfram og setið lengi; enda er
það frægt orðið hér um slóðir og
vlðar. Þeir sem feDgið hafa þá fá-
gætu 9 höfuðpaura á hendina eru
þeir nafnar séra Ólafur i Arnarbæli
og séra Óiafur í Hraungerði, þeir
oafnar Guðmundur frá Sandgerði og
Guðm* Sigurðsson — og spilakong-
urinn sjilfur — gamli Nielsen. Hann
er nú orðinn 77 ára, en er síungur
við spilin og spilaþrekið svo óbil-
ugt, að eg tel sjálfsagt að hann eigi
eptir að sjá þá niu fágætu nokkrum
sinnum enn. 9a.
G. Fr. ocg .Timinn‘.
1 svargrein til Guðm. Friðjóns-
sonar, sem nýlega birtist í »Timan-
um«, er honum helst fundið það tíl
fo:áttu, að hann hafi snúist móti
mönnum í stjórnmálunum, sem hann
hafi áður verið fylgjandi, og með
mönnum, sem hann hafi áður ver-
ið andstæður. En þessi ásökun hltt-
ir ekki G. Fr. einan. Ritstjóri »Tim-
ans« hefir t. d. áður verið íylgis-
maður Jóns Magnússonar og Pét-
urs Jónssonar, en mun ekki vilja
láta kalla sig það nú. Aftur á móti
vildi hann nú fyrir skömmu fá i
atvinnumálaráðherrasessinn mann,
sem «Tíminn elti með þ.álátum og
illvígum ásökunum fyrir fáum miss-
irum. Kunnugt er það lika, að Bjarni
frá Vogi átti ekki upp á háborðið hjá
»Tíma«-mönnum við síðustu kosn-
ingar. En nú var hann endurkoxinn
backaráðsmaður íslandsbanka með
atkv. allra þeirra manna, sem næst
standa »Timanum«. Alt þetta og
fleira því likt hefði »Tíminn« vel
mátt athuga áður en hann birti
greinina um G. Fr.
-------0—-----
Uti um heim.
Rússar.
Kunnugur maður Rússlandi, A.
Wmding, hefir i »Politiken« í vor
ritað fróðlega grein um flokkskift
iag í Rússlandi, og er tekið hér
upp aðalefni hennar,
Hann minnist fyrst á uppreistar-
hreyfinguna, sem um var talað seint
í vetur og snemtna i vor en nú er
fyrir nokkm um garð gengin og
ekki hefir haft nein veruleg eftir-
kösr. Hann ssgir, að stjóinandi og
upphafsmaður þeirrar hreyfingar hafi
verið V. M. Tsjernov og hafi hann
þá dvalið i Riga undir gervinafni.
Tsjernov er maður milli fimtugs
og sextugs. Fyrir bylt nguna 1917
var hann landflótta i Sviss og Paris
°g gaf þar út á frönsku timarir,
sem mikið var þekt og ræddi um
lússnesk stjórnbyltingamál. Hann
heflr mikið ritað um jarðamálið
rússneska, og hélt því íram, að
bæadurnir ættn að eignast jarðeign-
irnar. A byltingatimunum kom
Tsjernov heim og varð landbúnaðar-
ráðherra í ráðuneyti Kerenskys, en
varð síðan ósáttur við hann af þvi
að honum þótti ekkert að pví snú-
ist að leysa úr jarðeignamálinu. En
þótt Lenin síðar leyst' úr þvi í sam-
ræmi við stefnu Tsjernovs, hefir
Tsjemov alt af verið mótstöðumaður
Bo'.sévika. Höf. segir, að mjög erfitt
sé að lýsa rússnesku flokkaskifting-
unni. Að minsta kosti it/j milj.
rússneskra landflóttamanna sé nú til
og frá um Evrópu, pg kveðst hann
aðeins ætla að segja frá nokkrum
helstu stöðvum þeirra og athöfnum
þeirra þar.
1 Einvaldssinnar hafa höfuðstöðvar
sinar i Berlin og Buda-Pest. í Þýska-
landi eru um 300 þús. rússneskir
landflóttamenn, þar af 65 þúsund i
Berlin. I Ungverjalandi eru þeir
ekki margir, en ýmsir rikir einvalds-
sinnar hafa setst þar að, sem ern
þess megnugir að styðja hreyfing-
nna með fjárframlögum. I Belgrad
er og lússnesk landflóttamanna-stöð,
og þaðan er þessi stefna studd. For-
ingi hennar er Leo Urusov prins,
og hefir hann aðsetur í Berlin en
ferðast þaðan oít til Buda-Pesr. Hann
vill endurreisa keisarastjórn í Rúss-
landi og láta Mickael stórfursta taka
þar við völdum. í Berlin geía Rúss-
ar út blaðið »Rul« og heitir ritsljór-
inn Nabokav og var áður þingmað-
ur. Blaðið fylgir nánast stefnu Ka-
dettaflokksins gamla, eða þeirra
manna i honum, sem ihaldssamastir
voru, og styðnr það hreyfingu þá,
sem Urosov prins stjómar, þótt
ekki sje það honum sammála að
öllu leyti.
Höfuðstöðvar Kadettaflokksins eru
í Lundúnum og Paris, þótt hann
eigi einnig marga fylgismanns i Ber-
lin. Aðalforinginn er Miljukov fyrv.
utanríkisráðherra og hefir hann lengi
haft aðsetur í Lundúnum, en Lvov
prins, sem var forsætisráðherra i
fyrsta byltingamannaráðuneytinu, sit-
ur í Paris. 1 Englandi eru um 15
þús. iússneskir landflóttamenn og i
Frakklandi um xjo þús. 4 þús. eru
i Sviss og styðja flestir þeirra þann
flokkinn, sem aðaistöðvar hefir i
Lundúnum og Paris. í ítaliu eru
um 20 þús. og munu þar vera
menn af öllum flokkum.
Kerenskysflokkurinn hefir aðalbæki-
stöðvar sinar i Prag og gefur þar
út aðalblað sitt »Volia rossie« (Frelsi
Rússlands). Þar hefir Kerensky að-
setur og margir helstu mennirnir
frá valdatima hans i Rússlandi, en
oft er Kerensky á ferðum þaðan til
Paiisar og Lundúna. Boris Lavin-
kov, áður hermálaráðherra í Keren-
skys riðaneytinu, situr i Varsjá og
hafði í fyrra mikil afskifti af stríðinu
milli Rússa og Pólverja.
í Austurriki eru um 5000 rúss-
neskir landflóttamenn og álíka marg-
ir i Búlgariu. Eu i Konstantinópel
um 170 þús. og eiga þeir i megn-
ustu bágindum, enda er sagt að
dýrara sé að halda sér uppi þar en
í nokknri annari borg i Evrópn. í
Eistlandi ern um 10 þús., í Finn-
landi um 15 þú?., i Sviþjóð nálega
1 þús., i Póllandi um 100 þús. og
1 Tékkoslovakin um 5 þús. Þessar
tölur, sem hér eru nefndar, segist
höf. hafa frá skrifstofudeild þjóða-
bandalágsins.
Á öllum þessum stöðvum iúss-
neskra landflóttamanna er meira og
minna af Bolsévikum innan um
hina, sumir af þeim leynilegir stjórn-
arsendimenn, sem gera sér ýmis’egt
tíl erindis og troða sér hververna
fram. Af viðurkendum og opinber-
um erindrekum rússnesku stjórnar-
innar eru þessir kunnattir: Litvinoff,
sem verið hefir áður i Lundúnum
og siðar í Khöfn, en nú er mest i
Helsingfors og Reval; Kopp starfar
i Berlin, Gitterson i Prag, Kiiscto
og Krassin hafa verið i Lundúnum,
hinn siðarnefndi einkum i þeim er-
indum að reisa við veslun Rússlands.
Það er langt frá þvi að rúss-
nesku stjórnmálamennirnir, sem eru
landflótta til og frá um Evrópu, séu
á eitt sáttir um það, hvað við ætti
að taka i Rússlandi, enda þótt þeir
ef til vill gætu verið samtaka í and-
stöðu gegn Bolsjevikastjórninni. Höf.
segir, að kenningar þær, sem frá
þeim komi um þetta, séu óteljandi.
En Bolsjevikarnir heima fyrir séu
t
ekki heldur nein rigföst heild. Hjá
þeim séu Hka sundurleitar skoðanir
um framtíðarstefnuna og hafi þetta
mjög magnast eftir að þeir þurftu
ekki lengur að snúast við fjandsam-
legum her heima fyrir í landinu og
ek'*i að verjast árásum utan að. Hann
segir að greina megi þrjár stefnur
innan Bolsjevikaflokksins. Trotsky
sje þar foringi hins vinstra fylkingar-
arms. Hann vilji haida uppi ófriði
út á við, þvi það sé hans skoðun að
lifsvonir Bolsjevíkastefnunnar verði
að byggjast á heimsbyltingu, sem
knýja verði fram sem fyrst. Heima
fyrir er stefna hans sú, að rjúfa skuli
atvinnufélög verkamanna, með þvi
að i verkamannariki sé ekki þörf á
stofnunum með því verkefni. að
vernda verkamannastéttina gegn rik-
isvaldinu. Boucnarine sé foringi hægia
fylkingararmsins. Hann vill halda
verxamannnfélögunum og efla þau,
og hans kenning er, að að simeign-
armannaflokkurinn einn út af fyrir
sig geti ekki til lengdar valdið þeirri
byrði að fara með stjórn landsins,
en verði að taka sér til aðstoðar full-
t‘úa þeirra flokka, sem ekki vilja
fallast á allar kenningar sameignar-
manna. Krafa hans er, að Bolsjevik-
ar sveigi af til samkomulags við þá,
sem aðrar skoðanir hafa en þeir og
veiti þeim hlutdeild í stjórnarstörf-
unum. Milli þessara fylkingararma er
svo hinn stóri miðflokknr, sem Len-
in er sjálfnr foringi fyrir, og þar er
að finna flesta hina þektustn menn
Bolsjevika. Lenin vill þegar i stað
fá frið við allar þjóðir út i frá og
stjórnarfyrirkomulag Rússlands við-
nrkent af stórveldnnnm samkvæmt
gildandi ákvörðun alþjóðaréttar. Hann
vill fá útlent auðmagn til endurreisn-
ar atvinnnvegum landsins, og til
þess að koma því í framkvæmd er
hann reiðubúinn til að semja nm
sérleyfi og einkaleyfi við útlend fjár-
aflafélög. Hann segir, að rússneska
öreigavaldið eigi að taka útlenda auð-
valdið í þjónnstu sína. Rússland geti
ekki eftir hið langvarandi strið og
og byltingaróstur endurreist sig af
eigin efnum. Þafe þurfi að fá erlent
fjármagn og verði að ginna það til
sin með gróðaloforðum. Ráðstjórnin
hafi löggjöfina á sínum höndum og
geti þess vegna altaf haft yfirtökin
og tamið útlenda fjirmagnið eftir
þörf sinni. Hann er eindregið á móti
þeirri skoðun Trotskys að rússneskn
veikamannafélðgin eigi að hverfa, því
hann segir, að þótt Rússland sé nú
að nafninn til verkamannaveldi, þá
sé það það ekki í rann og vern,
með því að enn sé miklum hlntaaf
starfsemi landsmanna stjórnað af
mönnnm með hinum eldri skoðnn-
um, fjandsamlegum hinu nýja fyrir-
komulagi. Verkamannastéttin þarfn-
ist enn verndar, og ef til vili hafi
hún aldrei þarfnast hennar fremur
en einmitt nú.
Norska verkfallið.
Frá Kristiania er.símað, að verk-
fallsmenn séu viða farnir að vinna
aftnr.
Kolanðmuverkfallið.
Frá London er simað, að Lloyd
Geoige hafi tilkynt námaverkamönn-
um, að tilboð stjómarinnar um 10
miljón sterlingspunda styrk til þess
að draga úr kaupgjaldslækkuninni,
falli niðnr, ef eigi verði komið sam-
komulag á i verkfallsdeildinni innan
nokkura daga.
*
0->----