Ísafold - 16.08.1921, Blaðsíða 2

I

ISAFOLD
er samband við, sé framliðinn af
jörðu hér eða ekki.
Seinna segir hvernig það má
verða, að sá sem var liðið lík
á jörðu hér, komi fram sem íbúi
atínarar stjörnu, og þá að vísu sém
líkamleg vera, en ekki sem líkama-
laus andi. Og það er einmitt aðal-
árangurinn af starfi minu þetta ár,
að eg veit nú miklu betur en þeg-
ar eg samdi ritgerðina »Hið mikla
samband* (Nýall s. i —112), áhvern
hátt lífið heldur áfram. Eg hefi feng-
ið þá þekkingu mest fyrir saman-
burð á athugunum, sem aðrir, betur
settir, höfðu gert, en ekki skilið eða
unnið úr eins og gera má, ef menn
hafa mikla æfingu í vísindalegum
samanburði.
Segir nú fyrst nokkuð af því sem
læra mátti af orðum telpunnar fyrir
miðilsmunn, um lifið á öðrum stjörn-
um.
VIII.
Sitthvað sagði hún okkur af sam-
bandi þeirra þar við aðrar stjörnur
Á sama tíma sem hún hafði sam-
band við oss hér á jörðu, var hún
einnig i sambandi við enn aðrsr
stjömur. Hún sagði oss af sam-
bandi sínu við mannfélag sem væd
miklu lengra komið en það sem
hún var i, þó að miklar dásemdir
væri þaðan að segja. Það var mjög
greinilegt, að hún var að reyna að
segja frá mannfélagi sem er komið
vel á veg að verða að því sem eg
hefi kallað hyperzóon eða superorg-
anismus. En það er lifheild, er
sýnir framhald þeirrar viðleitni sem
úr miljörðum af einstaklingum er svar-
a til prótistans, fyrstlingsins, hefir
skapað ;þá lifheild sem nefnd er
metazóon, eða veru slíka sem maður-
inn er. Hún sagði menn ganga þar
fram eins og í bláum loga, og hreyf-
ingarnar í þessum bláa ljóshjúp sem
væri yfir hverjum manni, sagði hún
færi allar saman. Þetta, að hreyf-
ingarnarnar fari allar saman, eru henn-
ar eigin orð. Og vel kemur þetta
heim við rannsóknir Kilners, á bjarma
þeim eða móðu, sem stendur af
mannslíkamanum. Kilner fann, að
hjúpur þessi var grár á lit hjá kven-
manni sem hafði miður en meðal-
vit og þroska. En alblár var hjúp-
urinn hjá konu sem fjör hafði og
vit, fram yfir það sem algengt er,
og auk þess náði hann lengra út
fri líkamanum.
Mannfélagið sem telpan er í, hef-
ir fögur sambönd upp á við. En
það kom einnig i ljós, að sambönd
geta þar orðið niður á við, og það
við miklu verri staði en jörð vor
er. Eitt sinn veinaði miðillinn og
grét og leið auðsjáanlega hörmulega.
Og þegar hún fór að tala, fengum
vér að vita, að telpan hafði fengið
þaanig samband við konu, sem var
i dimmum stað og illum, og hörmu-
lega á sig komin, að henni fanst
hún vera orðin að pessari konu. (sbr.
paranoial), Virðist þar vera að ræða
um eitthvert myrkraiíki, slíkt sem
skýrt hefir verið frá i ritgerðinni
»Hið mikla sambaad*. Kom þarna
fram, að þó að sælustaður sé, slikur
se n telpan er i, þá eru menn þar
elki óhultir, heldur eiga þeir á hættu
að fá þátt i vansælu þeirra, sem
þjáðir eru og í illum stöðum.
Þessir illu staðir, staðirnir þar
s?m stefna hinnar vaxandi þjáningar
ræður, stöðva framför heimsins. Þar
eyðist i þjáning sú orka, sem stefnt
er til að skapa heiminn óskeiknlt
áfram alla þá leið sem liggur til að
verða sjálfur hin æðsta vera. Slíkir
staðir eru eins og útjaðar, þar sem
altaf mistekst tilraunin til að hefja
hið líflausa efni til sigrandi lifs.
Þar er sú firna fyrirstaða, sem jafn-
vel. hinn æðsti kraftur sligast um
stund við að ryðja úr vegi hinnar
óendanlegu framfarar. Og orsökin
er sú, að þar yfirgefur hinn æðsti
kraftur sitt eigið eðli og gerir sjálf-
an sig likan þeirri eymd, sem
eyða skal.
En að þessu víkur aftur, síðar i
sögu vorri.
IX,
Frá öðru sambandi sa ði telpan
oss, sem að vísu var ekki upp á við
frá þeim þar, en þó til góðs staðar.
A annari stjörnu var það, en þar
sem hún á heima. Það var eftir-
tektarvett mjög hversu glöð teípan
var yfir því að geta sagt oss þenn-
an stjörnufróðleik, sem var svo eðl-
islikur því sem langferðamenn segja
af ókunnum álfum, og svo frábær-
lega futðulegur, einmitt vegna þess.
Og ánægja hennar var skiljanleg.
Því að þetta var í fyrsta skifti sem
á miðilfundi tókst að kenna siikan
fróðleik. í fyrsta skifti tókst að
koma fram, yfir um geimdjúpið, með
tilstyrk miðils, óblandaðii náttúru-
fræði og landafræði. í fyrsta skifti
tókst að koma fram slíku gegnum
geimdjúpið, á svo lágu tilverustigi
sem vér erum á jörðu hér, þar sem
menn rétt fyrir skömmu, að heita
má, haía uppgötvað stjörnurnar, en
þekking á náttúrunni er annars svo
skamt komin, að menn þekkja hvorki
tilgang né framhald lífsins, eða það
sem helst mætti kalla undirstöðulög-
mál tilverunnar, og þar sem aðeins
örlítill minnihluti er byrjaður að
skilja, að það þýði nokkuð að vera
að sækjast eftir fróðleik. Þó að lit-
ið virðistum að vera, þá var það heims-
viðburður sem þarna gerðist í lítilli
stofu í einni af jarðarinnat minstu höf-
uðborgum, og bæði miðill og sam-
fundarmenn eiga skilið, að eg láti í
Ijós aðdáun mina á þeim fyrir það
að þó skyldi takast það sem tókst.
Telpan kvaðst sjálf sjá það sem
hún sagði frá, og yrði það með
þeim hætti, að maður á þeirri stjörnu
fengi henni þátt í sinni meðvitund.
Og ef betur hefði til hagað, þá hefð-
nm við ðll, sem þarna vorum, getað
fengið þátt i þeirri sömu meðvitund,
og séð sjálf það sem af var sagt.
Aðnr 'angt er um liðið frá þvi menn
fara af aivöra að reyna til að skilja
mig, verða þesskonar sýningar mik-
ið tiðkaðar á jörðu hér. Og seint
munu þeir vitmenn þykja, sem ekki
láta sér skiljast, að valda muni mikl-
breytingum á högum og horfum
mannkyns vors, þegar kostur verð-
ur mikils og áreiðanlegs fróðleiks
um fegra lif og fullkomnara, og það
jafnvel þó að ekki fylgdi þessu sam-
bandi bein aukning vitsku og þrótt-
ar, eins og að vísu mun verða þeg-
ar margra samhugur er til móts.
Og hversu sem nautskir neita og
nautskast enn um stund, þá hika
eg þó ekki við að segja, að þá fyrst
mun ísland verða oss öllum fagurt
og farsælda frón, þegar nýtur hinna
nýju vísinda* sem eg nefni epagógík
og hér hafa orðið upptök hinnar
betri samstillingar við hið fullkomna
sem í sannleika er lífsnauðsyn á.
Og þá mun rísa hér og gnæfa með
meir eu morgunroðafegurð ein og
önnur höll hin háva, i líkingu við
þá sem nú skal nokkuð af sagt.
X.
Samkomu sagði telpan oss af,
sem haldin væri í sal einum mikl-
um og fögrnm, sem hún lýsti að
nokkru. Hús það er reist á fjalls-
tindi háum, og þó svo mikið, að
um 100,000 manns sagði hún vera
þar á samkomunni. Hús þetta er
ætlað til að laka á móti gestum frá
öðrum stjörnum, og getum vér þá
vel skilið vegna hvers það er reist
á svo himingnæfandi stað. Dýrðleg-
ur gestar sagði hún væri þar fram
kominn á samkomunni, frá mann-
félagi sem miklu lengra væri komið,
og ekki sagði hún að þeir hefðu
þar aðrar guðsþjónustur en slíka
fundi. Hér á jörðu, þar sem enn-
þá ræður hin illa stefna, getum vér
ekki ímyndað oss, hversu gott muni
vera að sækja slíka fundi, þar sem
menn eru samstiltir betur en þeir
annars eiga kost á, og þar sem get-
ur streymt í þá æðri kraftur en áð-
ur, einmitt vegna hinnar bættu sam-
stiliingar. Auknir að Hkamsorku og
vitmagni, auknir að lífsgleði, fara
menn af slíkum fundi, og færari en
áður til að sækja fram hina réttu
braut, og Hkjast meir og meir mann-
félagi því hinu dýrðlega sem þeir
höfðu hlotið svo fagurt samband við.
XI.
Spurt var á hvern hátt þeir sem
sækta þessa fundi, kæmust þarna
upp. í flugvélum, var svarað. Og
vér fengum að vita, að í þeim flug-
vélum heyrðist ekkert, og að það
lýsti af þeim á fluginu. Einnig
fengum vér að vita, ég heid oss
öllum til nokkurrar undrunar,
að flugvélarnar væru geymdar i
loftinu meðan, á fundinum væri
verið. Menn hefðu þar smávél sem
Hktist úri, og með henni gætu þeir
ákveðið flugvélunum stað í loftinu,
og laðað þær til sin, þegar á þeim
þyrfti að halda. Þetta minti auðvit-
að á þráðlausa rafstjórn á mannlaus-
um bátum eins og menn nú kunna
að hafa á jörðu hér. En það var
ekki fyr en eftir að eg faafði þetta
heyit, sem eg vissi, að einnig hér
á jörðu eru menn farnir að hafa
þráðlausa stjórn á mannlausum flug-
vélum, þó að skemmra sé komin sú
þekking hér, en á stjörnunni sem
telpan var að segja okkur af.
Þá var spurt hvort kafskip væru
ekki miklu lengra komin, og kaf-
siglingar, en á jörðu hér. Við feng-
um það óvænta svar, að slikt tiðk-
aðist ekki þar, en þá iþrótt kynnu
þeir að ganga á sjávarbotni. Þeir
hefðu útbúnað, sem stæði af þann-
ig geislan að sjóiinn héldist frá þeim,
og gengið væri fram eins og i
hvelfingu, sem þeir flyttu með sér.
Turna sagðist hún sjá, háa mjög
og með undrafögrum útbúnaði efst.
Sagði hún að þar væri náð efnum
úr loftinu, og búin til úr ýmiskon-
ar holl og ljúfleng fæða. Einnig
væri sjávarvatnið þannig notað.
Þetta sem nú var sagt, minnir á
hina frægu og fögru aðferð þeirra
Birkelands og Eyde, til þess að ná
til notkunar köfnunarefni loftsins. Og
það kynni að vera eftirtektarvert, að
það var William Crookes, sem fyrst
lét í ljós, að slikt mundi mega gera.
En þessi mikli efnafræðingur var
einnig brautryðjandi rannsóknari á
ýmsum þeim fyrirburðum, sem stafa
af sambandi við aðrar stjörnur. En
aldrei skildi Crookes það, jafnvel
þótt einn af mestu vísindamönnum
væri, og hann gerði ekki þær álykt-
anir, sem nú eru orðnar óumflýjan-
anlegar hverjum þeim sem greind
og mentun hefir 1 góðu lagi, og
vaknar svo við þessu í sannleika
mikla máli, að hann reyni af nokk-
urri alvöru til að fá skiining á því.
[Meira.]
Hdgi Pjeturss.
FEllishasttan
og
búfjártryggingin.
(Útdráttur úr fyririestri um
búfjártryggingarmálið, sem
höf. greinar þassarar hélt á
bændanámskeiði i Hjarðar-
holti i Dölum 7. april þ. á.)
III. Ni.
Nú í vetur hefir Búnaðarfélag ís-
lands sent öllum sveitarstjórnum á
landinu frumvaip nm stofnun efiir-
lits og fóðurbirgðafélags, er ætlast
er til að þær hafi lagt eða leggi
fyrir búendur, hver í sinni sveit, til
ihugunar, og eru bændur með frum-
varpi þe;su kvattir til að koma á
hjá sér slíkum eamtökum um trygg-
ingu búfjár gegn harðindum, sem
þar um ræðir, er í höfuðatriðunum
séu bygð á þessu frumvarpi Lands-
búnaðarfélagsins.
Tilgangur þessa frumvarps frá
Búnaðarfélaginu er sá:
1. Að koma í veg fyrir fóður-
skort.
2. Að vinna að því, að fóðrun
búpenings verði sem haganlegust.
3. Að koma á samvinnu með
kaup eða framleiðslu á kjarnfóðri.
Um frumvarpið í heild sinni er
einungis gott eitt að segja. Og vel
væri, ef við bændurnir bærum nú
gæfu til þess alment, að koma á
hjá okkur þessum umrædau samtök-
um um búfjártiygginguna. Og sann-
arlega verður það prófsteinn á menn-
ingarþroska fslensku bændanna yfir-
leitt, hvernig þeir nú taka þessari
góðu og lofsverðu viðleitni og fyr-
irgöngu Búnaðarfélagsins um þetta
mikilsverða búnaðarmil okkar.
Eg hefi nú heyrt talsvert mis-
jafna dóma um þetta ágæta frum-
varp. Einkum virðist mönnum vaxa
mjög í augum árlega tillagið í hinn
almenna fjártryggingarsjóð. En vissu-
lega er hér um mikið íhugunarleysi
að ræða hjá þessum mönnum. All-
ar tryggingar kosta nokkurt fé. Ehg-
inn vátryggir skip sitt eða hús, inn-
anstokksmuni eða líf sitt, að ekki
hafi það kostnað í för með sér.
Þetta er þó iðulega gert og þykir
langsamlega tilvinnandi. Enda forða
hinar margvíslegu tryggingar ein-
staklingnum frá örbirgð, og eru að
því leyti einn stærsti og sterkasti
liðurinn í hagsmunamálefnum hverr-
ar þjóðar.
Og hví skyldi ekki vera nauð-
synlegt, að líftryggja búfénaðinn fyr-
ir eyðileggingu harðindanna og fóð-
urskortsins?
En nú er því svo varið, að engin
ábyrgðarfélög eru til, sem myndu
vilja taka búféð okkar í ábyrgð fyr-
ir fóðurskortinum, eins og t. d.
skip, hús o. s. frv. Við bændurnir
verðum því sjálfir að mynda með
okkur félagsskap búfénu til líftrygg-
ingar i harðindum, er þá einkum
grundvallaðirt á gætilegum ásetningi,
þar sem ábyrgðarsjóðurinn væri al-
mennar heyfirningar, eftir öll góð
ár, og fóðurforðabúr ásamt fjártrygg-
ingarsjóði, eins og áður er um get-
ið. Og nú höfuan við fyrirmyndina
að stofnun þvilíks félagsskapar, þar
sem er frumvarp Búnaðarfélags fs-
lands.
En ef nú svo ólíklega skyldi tak-
ast til, að bændur nokkuð alment
vildu ekki sinna neitt þessum félags-
skap, — ja, þá er heldur ekki um
annað að ræða i þessu máli, en að
stjórnarvöldin -— alþingi og lands-
stjórn — taki enn til sinna riða og
semji upp úr allri búfjártryggingar-
löggjöfinni ein allsherjar lög um
1
tryggingu búfjár gegn harðindum,
hvar aðal-áherslan væri þá lögð á
gætilegan heyásetning og fóðurforða-
búr, og siðan valdboðum beitt, til
þess að öllum cauðsynlegum og
búfjártrygginguna mikilsvarðandi á-
kvæðum væri hlífðarlaust hlýtt af
almenningi. En jafnframt ætti svo
rikissjóður að leggja fram að minsta
kosti helminginn af því fé, á móti
sveitarsjóðunum. sem á þyrfti að
halda til lögskipaðra hallærisvarna í
landinu, eftir lögum þessum.
Mér er nú, sem eg heyri og sjái
suma menn, ef um slíkar varnir
gegn fóðurskortinum værf alment
að ræða. Því margir halda þvi fram,
að fyrst og fremst komi nú iöggjaf-
arvaldinu það ekki lifandi vitund
við, hvernig bændur fóðri búfé sitt,
eða hvað þeir ætli því mikið fóður
o. s. frv. í annan stað ségja menn,
að hörð og ströng lagafyrirmæli i
þessu efni gangi of nærri einstak-
lingsfrelsinu og hafi auk þess svæf-
andi áhrif á metnað og ábyrgðartil-
finningu bænda yfirleitt. Að vísu er
nú persónufrelsi manna einkum
fólgið i því, að hver einstaklingur
fii sem mest sjálfur að ráða yfir
sér og athöfnum sínum.
En ávalt er því þannig háttað, að
undantekningarnar eru ærið misjafn-
ar, bæði að hyggindum, siðferði og
efnalegu sjálfstæði og samviskusemi.
Þess vegna þurfa líka margir á lið-
sinni og leiðbeiningu þeirra manna
að halda, sem betur eru þessum
kostum búnir en aðrir. Og hvar,
sem menn lifa saman í lögskipuðu
þjóðfélagi, et algert sjálfræði einstak-
lingsins takmarkað að meiru eða
minna leyti, og ýms ákvæði sett
um það með lögum, hvernig menn
skuli hegða sér, svo að lifnaðarmáti
þeirra samsvari sem best því, er
bæði sjálfum þeim og öðrum er
fyrir bestu.
Og að því er metnað og ábyrgð-
artilfinningu bænda viðkemur, og
með sérstöku tilliti til búfjártrygg-
ingarmálsins, þá hefir hingað til farið
fremur lítið fyrir þeim dygðum hjá
almenningi. En það sýnir best und-
anfarandi reynsla i þeim efnum.
Liklega má fyllyrða, að í öllum
löndum séu einstaklingarnir og þjóð-
félögin i heild sinni undirorpin ýms-
um aðvifandi árásum og margskyns
hættum, ýmist af völdum náttúr-
unnar eða fyrir yfirgang og drotn-
unargirni nágrannaþjóðanna, nema
að hvort tveggja sé. Hins vegar
telja stjórnarvöldin i hverju menn-
mgarlandi það skýlausa skyldu sina,
að vernda bæði einstaklinginn og
þjóðina í heild sinni fyrir þesskon-
ar árásum og hættum, og taka þá
einstaklingarnir venjulega sjálfir tals-
verðan þátt i þessum landvörnum,
en undir eftirliti og leiðsögu stjórn-
arvaldanna, svo sem lög hverrar
þjóðar þar að lútandi mæla fyrir
um.
Nú er einn si óvinur, sem að
undanförnu hefir svo oft sótt hér
að landinu og gert þvi meira tjón
en flest, eða alt annað. Þessi óvin-
ur er haflsinn — landsins, »forni
fjandi*, eins og Mattias kveður.
í meir en þúsund ár virðist ís-
lendingum hafa veitt mjög örðugt að
verjast binum miklu og skaðvænlegu
árásum þessa hins grimma og stór-
hættulega óvinar. Þeir hafa sýni-
lega verið altof sundraðir og sam-
takalausir með tilliti til uauðsynlegra
landvarna í þessu efni. Og alþingi
og landstjórn eiga hér líka stóra
vanrækslusynd á baki sér. AUar
ráðstafanir af hálfu stjórnarvaldanna
um þessi mál, hafa frá byrjua verið