Ísafold - 28.12.1921, Blaðsíða 1

VikublatS. Verð: 5 kr.
árg. — Gjalddagi 1.
júlí.
Símar 499 og 500
Ritstjórar: Vilhjálmur Finsen og Þorateinn Gíslason.
Afgreiðsla og inn-
heimta í Lækjargótu
2. — Talsími 500.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
XLVIII .árg
Reykjavík, Miðvikudaginn 28. desember 1921.
50 tölublað
Bækur.
Síðustu beekur Jóns Trausta eru:
Samtíningur. Skáldsögur. Verð:
kr. 10,00.
Bessi gamli. Skáldsaga. Verð: kr.
6,00.
Tvær gamlar sögur. Sýðm- á kéip-
um og Krossinn í Kaldaðamesi-
Verð: kr: 5,CK). í bandi kr. 6,5*.
Dóttir Faraós. Æfintýri. leiknt.
Verð: kr. 2,50.
Á ílensku eru til, ésamt fleiru,
iþessi leikrit eftir Jóhann Sigur-
jónsson:
Fjalla-Eyvindur. Verð: kr. 4,00.
Galdra-Loftur. Verð. kr. 2,50. í
bandi kr. 3,50.
Nýjustu ísl. leiLritin eru:
Dansinn í Hruna. Hftir Indriða
Einarsson. Verð: kr. 10.00.
Myrkur. Eftir Tryggva Svein-
bjamarson. Verð: kr. 4.50.
-O--
tannlseknir
Próf lrá tannlæknisakóla Kliafnar
Hverfisgötu 14. Reykjavik.
Býr til gervitennur af öllutn
gerðum.
Jólaöagur.
Ljósanna hátíð Ijómar l dag
yf ir löndin — borg og sveit.
Berst upp í hvelin lofsöngslog
lengra en nokkur veit.
Brosunum fjölgar, barnið fagnar,
bölið þokast fjarri.
Gleðin fœr vængi, gráturinn þagnar,
guð er öllum nœrri,
Eitt lítið barn var borið á jörð —
og bjart varð % sama mund.
Himneskar dísir héldu þar vörð.
— pað var hamingju og sigur stund,
þvi enn verður bjart, ef um það er talað,
og óskirnar hreinni og betri.
Boðskapur þess hefir sálunum svalað
og sumar skapað úr vetri. —
Kirkjutónlist
eftir Jón Leifs, (Leipzig).
íslenskir lesendur hafa frétt,
hversu rnjög kirkjutónlist er iökuð
í Miðevrópu. Listfengan organleik
má þar heyra í flestum kirkjum.
Organin eru ákaflega fullkomin,
enda margra tugi þúsund króna
virði. Við guðsþjónustur >ar syngja
listæfð kór, ýmist með eða án nndir-
leik orkesturs. Ýmiskonar hljóðfæra-
leikur er iðkaður, bæöi í einleik og
samleik. Víða er það siður, að fast-
ar tónmessui' eru^ haldnar, með
margskonar skipulagi. Þá syngur
blandað kór, orkestur leikur, organ
er leikið, ritningarkaflar eru upp-
lesnir, blessanir og bœnir eru haldn-
ar o. s. frv.
Þannig hefir tónlist um langt
skeið verið iðkuð í kirkjum allra
trúarflokka Miðevrópu. Samt heyr
„Nú skal Iýst markmiðum stofn-
unar þessarar. Fjárhags-ástandiS
veldur mörgum áhyggjum. Fullyrt
er, að kirkjutónlistina skorti fjár-
hagslegan grundvöll. Áhugi og fórn-
fýsi geta unnið bug á slíku. Þýska
kxrkja fer nú' í gegum sama eldinn
og franska kirkjan áður. Eftir skiln-
að ríkis og kirkju, sögðu bestu org-
anleikarar þar eldd upp stöðum sín-
um. Þó lækkuðu laxmin svo, að slík-
ur listamaður sem Widor hafði að-
eins extt þúsund franka, en áSur fékk
hann 12 þúsund franká. Listamean
þýsku kirkjunnar standa nú nokkuð
betur að vígi, þar sem mótmælenda- Kittel tók það sérstaklega fram, að
kirkjan hefir eindreginn vilja á því háskólinn hefði ákafann áhuga á
að halda aðalstöðunum og tryggja að kynnast öllum aðferðum, sem
þœr. leitast við að göfga og styrkja tón-
Mörg erti rotnunarmerki þessa listarhlUta guðsþjónustanna.
tíma. Vér höfum kvikmyndaleikhús, Fuiltrúi „safnaSarsambands borg-
kaffihús, fjölleikhús og lélega' arinnar Leipzig“ og preststjórnar
skemtistaði allra tegunda. Fullyrt Tliomaskirkjunnar, dr. Schroeder
er, að kraftur trúarinnar sé að prestur, lagði sérstaka áherslu á þau
hverfa. En menn varist aS dærna eft- j himnesku áhrif, sem kirkjutónlist
ir stórborgunum. Trúarandinn er til hefði.
— pað er hátið í dag á himni og jörð
og heimurinn bjartur og mýr.
Lofsöngvar hijóma yfir hrimgaðan svörð.
Öll hrelling á burtu snýr.
Ástin á Ijósinu leysist úr dróma.
Nú líkna menn sjúkum og mœddum.
í kirkjum og hreisum Ijósin Ijóma
lifsins konungi fœddum.
Jóladagur! Flyt Ijós yfir láð
og líf og trúardýrrð.
Kom þú msð himánsins heilög ráð,
sem hér verða aldrei skýrð,
svo brosunum fjölgi, börnin fagni,
böUð þokist fjarri,
gleðm kvikmi, gráturinn þagni
og guð verði öllum nœrri.
J. B.
og hann ber að þroska. Þar nœr á-
hugi allra þjóna kirkjunnar að mæt-
ast. Trúin, í orSsins víStækustu
merkingu, er sá óbifanlegi grund-
völlur, sem veldur öllum þroska
og allri framfaraleit. Tónlistamenn
Fulltrúi ríkisstjórnarinnar Geh.
Regierungsrat Frh. v. Oer, fulltrúi
borgarinnar og ráðsins yfirborgar-
stjóri dr.Rothe o. fl. lýstu samúð og
áhuga með líkum orðum.
Að lokum söng Thomanakórið a
kirkjunnar verða að hafa samvmnu capella (án undirleiks) „Jesu meine
við hina þjóna kirkjunnar og gera f Freude“, fimmraddaða motettu eft-
sitt ítrasta til þess áð hrífa söfnuð-
inn, skapa og þroska trúargrund-
vaHinn. Þess sannfæring sýnir oss
æðsta takmarl? starfs vors.
Þetta er tilgangurstofnunarinnar.
Ekki er nóg að menn læri hér að
ieika vel á organ og stjórna kóri,
ir J. S. Bach. Kór þetta mun vera
eitt bezta a capella-kór heimsins.
Meðlimir eru 60, en sjaldan syngja
fleiri en 55*. Meðlimir eru að eins
nemendur Thomasskólans#*. Til
upptöku útheimtist almenn kxran-
átta í söngfræði og nokkur kram-
heldur læri menn að fœra sér í nyt átta í að syngja frá blaði. Teknir
höfuðborg ríkisins eru um 2000 nem-
endúr, en ekkert listkór, ekkert
orkestur og enginn tónlistaskóli.
Islenzk jól. Menn leita burt frá
því hversdagslega, hugsa til þess,
sem þeir þekkja fegurst, til æfin-
týraljómans, sem stafar af frásögn-
um um hámark líttþektrar listar,
sem enginn jarðnesk hugtök á. Nœm-
ar sálir fá ekki forðast sáran
söknuð.
29. 11. 1921.
Flóttinn til Egyptalands.
Heigisaga
eftir Saimu Lagerlöf.
Langt inni í eyðimörk einni í
Austurlöndum óx í fomöld pálmi
einn mikill — nú oi’ðinn æfa-gamall
og afar-hávaxinn, er þessi saga
gerist.
Enginn fór þar ran, svo að ekki
neinn stigamanninn á ferli. — En
þeirra verður víst ekki lengi að
bíða.
Sjöföldum dauða ganga þau í
greipar, hugsaði páhmmi með sér:
Ljónin gleypa þau, héggormarntr
næmi staðar, til að virða fyrir sér bíta þau, þorstinn sálgar þeim,
ast nú sífelt raddir um, hvílík nauð- allan tónlistarauð mótmælendakirkj-1 eru að eins 9—14 ára gamlir dreng-
unnar, afli sér ennfremur þekking- ir, en alment aldurstakmark er 10—-
ar á skipulagi guðsþjónustanna og 12 ára. Kórið er œft daglega, enda
öllu þar að lútandi, og lœri að hafa1 syngur það opinberlega oft í viku
samvínnu við prestana þannig, að og aðstoðar við guðsþjónustur.
yuðspjónustan, sem heild, verði að Raddmyndun er ekki kend sjerstak-
sönnu listaverki. j lega. Thomaskantor hefir á hendi
Kaþólsku kirkjunni er sagt það, stjórn kórsins, en f jórum kórsöngv-
til lofs, að híra liafi listfengar og aranna er kend kórstjórn og stjórna
áhrifamiklar guðsþjónustur. Mót-' þeir kórinu einnig opinberlega.
nxælendakirkjan hefir engu minna Drengimir verða margir síðar dug-
efni, ef vel er á haldð. Við guðs- legir listamenn, enda skerpa fáar
þjónustur ber að leggja meiri á-jtónlistariðkanir eyrað meir en vand-
herslu á kantötuna (söngverk með j aður kórsöngur.
undirleik). Kirkjusiðunran (litur-
syn það sé. að nota listir meir í þágu
trúarbragðanna. í blöð og tímarit
hefir verið um þetta ritað. Sýning-
ar, fundir og’ mót hafa verið haldin
í sama tilgangi. En eitt stœrsta
sporið x þessa átt mxxn þó hafa ver-
ið stigið með sérstofnun nokkurri
við tónlistarháskólann í Leipzig. Sér-
stofnun þessi heitir „Institnt fiir
Kii’fhenmusik“ (stofuun fyrir
kirkjutónlist), og var hátíðloga opn-
xxð sunnudagimi þ. 23. otkóber þ. á.
í viðurvist boðsgesta. Var þar sam-
ankominn fjöldi fulltrúa opinberra
stofnana ríkisstjórnarinnar, borgai'-
ráðsins, samlxanda kemiimanna og
leikmanna, blaðanna o. fl.
í byrjun hátíðahaldsins lék kenn-
ari Btofnunarmnar, Thomas organ-
isti Gunther Rarnin preludium og
fuga (g-moll) eftir J. S. Bach. Því
næst voru ræður haldnar. Mesta
eftirtekt vakti ræða próf. Straube,
Thomaskantors og forstjóra sér-
stofmmarinnar. Mál hans skal hér
stuttlega rakið:
gie) verður að sýna meiri xœkt.
Nemendur vorir geta aldrei lagt
næga alvöru í nám sitt og starf.
peim verður best óskað trúaranda
Þannig hagar til í landi sem að
gjaldþroti er komið. Þar sveltur mik
ill hluti þjóðarinnar. Við tónlistar-
háskólann í Leipzig kenna ágætis
Bruekners og J. S. Bachs, þ. &. að listamenn fyrir mk. 7,50 (þ. e. 15
vinna í smáu að miklum tilgangi aura) um tímann.
soli deo gloria* ‘. j Á íslandi er kvartað unx neyð. í
Ræðu þessari var tekið með al- j----------
mennri hrifningu. Leikmenn og! *) í fárödduðum lögum nægja 40.
kennimenn studdu rnálið fast.
*) Thomaeskólinn er lærði skóli
Fulltrúi háskólans Og guðfræðis- (gymnasium), sem hefir 6 til 7 hxmdruð
deildar hans, Geh. Kirchemrat D. nemendur.
pálmann mikla. Ilaiin var sem sé
mikln hærri en aðrir pálmar, enda
hafði því verið um lianli spáð, að
hann ætti að verða hærri en bi’odd-
súlur og pýramýdar Egyptalands.
Það bar til eitt sinn, ér pálniinn
mikli stóð að vanda og skimaði út
um eyðimörkina, að fyrir bann bar
sýn, er honum brá svo við, að titr-
ingur fór um limið alt á stofniríum
háa: Ytst xxt við sjóndeildarhringran
sá hann tvo menn koma gaiigandi.
Þeir voi'u enn í fjarlœgð svo mik-
illi, að ixlfaldi sýndist á stœrð við
maur. En víst var það eigi að síður,
að þetta voru menn — karl og feona,
og ókramug þar unx slóðir; þvx að
vel þekti pálminn þá menn alla/ er
þar fóru um að jafnaði. Þetta var
maður og kona, er livorki höfðu með
sér föruneyti né klyfjadýr, tjald né
vatnslegil.
—- Sem eg er lifandi, mælti pálm-
inn við sjálfan sig, þá eru þessi hjú
hingað kómin til þess eins, að deyja.
— Furðar mig það stórum, að
ljónin skxxli ekki vera komin á kreik
eftir bráð þessari. En ekkert þeirra
hreyfir sig. Og ekki sé eg heldur
stigamennirnir myrða þau, sólin
breimir þau og hrœðslan yfir-
bugar þau. — Og hann reyndi að
beina huganum að einhverju öðru,
því liann viknaði við að hugsa um
væntanleg forlög þéirra — manns-
ins og konunnar.
En á takmarkalausu flatneskj-
unhi umhverfis pálmann, var ékki
nokkur sá hlutur til, er hann þekti
ekki áður og hafði virt fyrir sér
um þúsxradir ára. Ekkert fekk lað-
að að sér athygli hans, svo að hug-
urinn varð ósjálfrátt að hverfa aft-
ur til ferðamánnanna.
- Þurkur og vindur! andvarp-
aði pálminn — hann mintist þann
veg tveggja hinna skæðustu óvina
lífsins á eyðimörkinni —: Hvað er
það, sem konau ber á handlegg sér ?
Eg fæ ekki betur séð, en að þau séu
með barn — heimskingjarnir þeir
arna!
Pálminn var glöggsýnn, eins og
títt er um öldunga; og honxrai skjátl-
aði ekki. — Konan bar á handlegn-
um barn, sem hallaði böfði að
brjósti hennar og svaf.
— Barnið er ekki emusinni nægi-