Ísafold - 07.11.1924, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Jód Kjartansson
Valtýr Stefánsson.
Simi
498.
Auglýsingasimi
700.
AFOLD
Verð 8 kr. nm ári5
ókr.frá apr.sl til næstu
áramóta. — Gjaldóagi
þessa árs er 31. des.
n. k. Afgreið8la og
innheimta i Austur-
stræti ö — Sími
500.
DAGBLAÐ MORGUNBLAÐIÐ.
49. árg. 33. tbi.
Föstudaginn 7. nóvamber 1924.
ísafoldarprentsmiSna hJ.
Kjöftollsmállð.
Eftir
Kristján Bergsson.
Hr. alþingismaður Jónas Jóns-
son frá Hrifln, sem í sranar ihef:r
dvalið all-lengi í Noregi, og er
n.ú nýkomino heim, hefir í tveim
síðustu töhibl. Tímans ritað all-
langt mál, sem hann kallar ,.Sögu
kjöttollsmálsins“. II ve löng sú
saga ætlar að verða, er ekki auðið
að segja, því enn má ekki endann
greina, en svo m:klu rugli er
þarna hrúgað saman, að ekki má
láta óátalið, því þeir menn geta
verið til, sem svo væru auðtrúa,
að þeir tækju þessi skrif alþingis-
mannsíns sem sanníeilka, í alvöru
skrifaðan.
Ýmsum getum er að því ieitt,
l'.jer sunnanlands, hver tilgangur
inn eigi að vera með þessum
skrifum, og eru ekki allfá'í, sem
setja þau í samband við svo kiéll-
uð Krossanesmál, <-g ætla, að þau
sjeu látin á ,;þrykk út ga:nga.“' til
að draga athygli manna frá þeim.
Hafi J. J. gengið þar fram fyri'r
skjöldu núverandi stjórnar, en al-
ment held jeg, að aliþingismann-
innm sjo ekki trúað til, að sýna
,svo mikla fórnfýsi eða mannkær-
leika.
Annars munu flestir vilja sotja
þessi skrif J. J. í samband við
mngetna Noregsför hans, og ætla
að sjálfstæðistilfinning lians hafi
dkki þolað Ihina vinsamlegn gest-
risni frændþjóðarinnar, að m’nsta
kosti ekki þegar hún var fram-
reidd í veislusölum stjórnmála- og
peningamamnanna. og að lir. alþing
ismaður J. J. sje ,,snobbaður“.
eins og svo mörgum hættir v'ð,
sem alast upp í basli og íátæjit.
en komast svo „óforþjent“ til
auðs og metorða.
pað styrkir mikið þessa skoð-
un, að rjett um sama leyti gerast
norskir útgerðarmenn svo fre'kir.
að lialda fjölmenna fundi. til að
raótmæla þeim lögum, sem íslend-
ingar hafa sett, um sínar eigin
fiskiveiðar, og krefjast þess, að
þeim sje breytt sjer í vil.
pað liefði mátt búast við, að
slík frekja og lijer um ræðiv,'hefði
orðið þess valdandi, að allir ís-
leudiugar, og allir stjórnmála-
flokkar, hve sundurlvndir sem
þeir annars eru, ihefðu þarna get-
að orðið sammála um að mótmæla.
Ilefðu nú Islendingar fengið tæk’-
færið, sem svo lengi hefir vantað,
til að standa saman sem einn
maður, móti yfirgnngi útlendrar
þ.ióðar.
En því er ekki að fagna.
Nú rífa.st flokkarnir um það.
hvorum ber:, heiðurinn . fyrir að
ba'fa gert umrædda samninga. sem
Tíminn segir að sjeu engir samn-
ingar, iheldur samkomulag. enda
virðast sumir Norðmenin 'líta þann-
ig á samninginn. Að minsta kosti
sagði Holmboe ríki.sráð, í norska
Stórþ. í sumar: „Yiðgetum hvenær
sem vera s'kal hækkað kjöttollinn
aftur, án þess að brjóta no'kkurn
samning.“ Kalla nú flokkarnir
eða foringjarnir hvorir aðra land-
ráðamenn á víxl (Vörður 42. tbl.),
íyrir að liafa lagt á móti samn-
ingnum.
Fr*á Svaibarði.
Skal je g ekki blanda m.jer 1
í þennan landráðaáburð. flokk-
aniia, um það geta þeir sjálfir ” -
Uitist, en ' ræri það eitthvf ið, sem
girti þessu göfuga nafni kallast,
þá væri það, að afsala arfgengum
rjottindum landsmanna, í hendur
annari þjóð, hvort heldur það er
gert í ímynduðu eiginhagsmuná-
skyni flokksofstækis eða af ’iatri
og öfund, til þess að aðrir, lil
rjcttindanna bornir, fái ekl'i not-
’ð þeirra.
, pað er upphaf‘þessa máls“,
sefi-ir Jónas, „að fáeinir menn, spm
stunda síldveiðar nvrðra á sumr-
in. þar á meðal Ásgeir Pjeforss.m
'Kveldúlfsfeðgar o. fl., vildn n.<‘ð
löggjöf útiloká norska keppi-
nauta frá ve’ðum hjer við land“.
parna reynir Jónas að láta líta
svo út, sem hjer sje aðeins um
mjög fáa menn að ræða, sem hafa
.bag af íögum þessnm (Fiskiveiða-
lögunum), og sjeu það • belst
stérkustu og best stæðustu
síldarútflytjendurnir. Eu hjer
hlýtur Jónas ;ið vita betur. Lögin
eru aðallega til verndar fyrir
sniærri' framleiðendurna, þá. sem
veiða síldina og selja bana nýja,
ósaltáða til annara. Asgeiri og
Kveldúlfi er sama ihvar þeir geta
fengið síld'ina ódýrastá: þar
kaupa þeir hana, en útlendu skip-
in set.ja n’ðnr verðið fyrir þeim
iimlendu. pó þeir Kveldúlfur
og Ásgeir. eigi nokkur skip. þá
er síldarverkuniin og síldar-
kaupin þó aðalatriðið fyrir þá, þó
að það’hafi ekki nltaf gefið þann
arð, sem æskilegt vær;.
Fiskiveiðalögin frá 10. .júní
1922 eru því aðallega s.jálfsvörn
fyrir smærri framleiðendurna, sem
liafa ekki tækifæri t'I, að „spekú-
lera“ með framleiðslu sína. En
við ver.ðum að viðurkenna, að við .
erum varla samkeppnisfærir
<ið Norðmenn. sern haf'a hentugri
skip, sem sjerstaklega eru bygð
t i síldveiða, og stunda þær nlt
árið; en hjá okkur er síldveiðin
að miklii le.yt.i aukaveiði, aðeins
stunduð lítinn tíma ársins, ocr
þarf því árlega að kosta mi'klu til,
að breyta útbúnaði skipanna fyr
ir síldveiðina. Ank þess eru skip-
i’n ekki eins vel löguð til síldveið-
anna sem skyldi. þar sem bau
aðallega eru ætluð fyrir aðra veið:
aðferð. en síldveiðin er svo mikill
þáttur í iframleiðsln vorri, að við
megum ekki við, að missa hana.
enda eng’.n ástæða til þess, þó
Norðmenai þættnst lrafa lijer sama
r.jett og innfæddir raenn. þá er
það ekki annað en algeng norsk
frekja, sem hr. J. J, befði átt nð
le-iðrje’t'ta bg- berida þeim á. meðati
hann var gestur þeirra.
„Breyting sú, sem ,í vor varð á»
með tkjötverslunina, er glæsilegur
sigur“, segir Jónas. Fvrir hvern
Kolanámur Svalbarðs eru nú Svalbarði- Kolafram-leiðsla þeirra
unnar af miklu kappi. Srðastliðið vat- síðastliðið ár 260,000 tonn.
ár voru unnin þar 440.000 tonn. i Hingað til lands komu Sval-
Norðmenn Irafa þar mest náimn- '• barðskol í fyrsta sinn í ár, og
ítiik. enda hafa þe’r nú feugið rcyndust vel.
yiðurkendau eignarrjett sinn á
er sá sigur? Ekki getur hjer verið
að tala um neinn sigur fyrir rsl.
baindur, því þeim var boðið að
þeim yrði greiddur umræddur
tollmismunur, sem er svo hlægi-
iega lítill, aðeins um ihálfa miljón
kr., að það þarf frekjn til að
kalla það ,,hið þýðingarmesta mál,
sem iþingið hafði til ‘meðferðar“.
Ekki eru öfgarnar!
Ekki getur verið að tala hjer
uríi sigui' fvrir ísl. sjávarútvegs-
riienn, sem sviftir eru framleiðslu-
möguleikum að miklum mun, og
geng’ð á í'jett þeirra með að
stunda atvinnu sína í friði.
Nei, það er hið illa upplag og
öifutul br. J. J., sem h.jer hefir
unnið , glæsilegan sigur-. Hann lief-
ir altaf lit’ð öfundarauga til sjáv-
arútvegsins, í hvaða rnynd sem
'batin hefir birst, því söknm þröng
sýnis og þekkingarslrorts ltefir
ihann a-ltaf staðið í iþeirri mein-
'lirgu, að þar væri gróðans að leita,
vegna þess. að hann befir veitt
því athygli, að þar velta peningar
örar; en ekki getað fundið aðra
eðlilega orsök. pó merkilegt megi
heitá, með jafn gáfaðan mann og
hr. J. J., þá hefir bann aldrei got-
að sk’lið það, að gróði sjávarút-
vegsins væri hagnaður fyrir sveit-
irnar, sem selja afnrðir sínar í
káupstaðina; en jeg gæti vel trú-
að því að margur bóndVin þættist
hafa mist mik’ð, ef 'haun misti
innanlandsmarkaðinn fýrir vörur
sínar. En þó að flokksforinginn
Jónas Jónsson sjái ekki þetta, þá
eru, sem betur fer, margir af haus
floikksmönnum sem sjá þetta. En
að öðru levti var það gott, að hr.
•1 ,T. kastaði nú loksins grímunni.
svo að sjávarútvegvsmenn víðsveg-
ar af laudinu geta uú skygnst nið-
ur í hans innra manu, með.an hann
er í þessum hamsk'ftum.
Annars mótmæli jeg því fyrir
liönd sjávarútvegsmaima, að bænd-
ur þingsins eða foringjar þeirra
sjeu að gefa ávísanir á auðsupp-
sprottur íslenskrár landhelg: eða
rjett lan'dsmanna til að njóta
ilrentiar óáreittir. pað er fyrv. ráð-
herra Framsóknarflokksins, Kl.
Jónsson, sem byrjaði á því bak-
tjaldamakki, þó núverandi stjórn
bafi ekki kastað liendmni á móti
þe’rri hamingjn, að hreiðra urn
sig í s'k.jóli þess.
Saga fiskiveiðalaganua.
pað. er saga þess máls, að stjórn-
in lagði frumvarp að lögum þess-
mn fyrir þingið 1022. Voru það
að mestu mörg gömul lög og til-
skipan'r dregin saman í eitt, en
áður höfðu þan legið í gleymsku
og þeim verið illa framfylgt, enda
sumstaðar nokkuð ónákvæm. Var
nú á einstaka stað kveðið s'kýrara
á eú verið hafði, og var þá' farið
eftir gildand’ lögum í Noregi. pví
anðvitað var, að lögin myndu.
■helsl raska ró Norðmanna hjer
við land. Eu engum gat dottið í
hug, að þeir mundu ekki þola
að við hefðum sömu lagaákvæði
eins og þeir lrafa sjálfir.
pað er einkum 3. gr., fyrr’ hlut-
inn sem Norðmenn eru gramir yf-
ir , en lrann hljóðar þannig:
„Erlendir fisk’menn. er r.eka
kynmr fiskiveiðar utan land-
lie'lgi, mega leita skjóls við
strendumar til þess að bjarga
sjer undan stormi og óveðri.
Annars er bannað útlendingum
að haifast v:ð. við land eða á
höfn, til þess a.8 reka þaðan
fiskiveiðar utan land'helgi".
Tilsvarndi gr. nr. 48 í norskum
lögum hljóðar þannig:
.Erlendir fiskveiðamenn, sem
fislkve’lðar kunna að stnnda ut-
an landhelgi, geta leitað skjóls
við strendurnar, til að bjarga
sjer í storaii og óveðri. Annars
er erlendum fiskveiðamönuum
bannað að hafast við við land
eða á höfnum, til þess að stimda
þaðan fiskveiðar utan land-
lielgi“.
pað er von, 'þótt Norðmenn ham-
ist! En auðvitað nota þeir tæki-
færið, þegar menn eru til hjer á
landi, sem fást til að reka erindi
þeirra, sem reyna að villa mönn-
um sýn, og telja landsmönnum sín-
uan trú um, að eins ströng ákvæði
eins og sjen í okkar lögum, finnist
ekki annarswtaðar.
Að vísu gilda þessi lög ekki fyr-
ir allan Noreg; en þau g ilda fyrir
það svæði af landinu, sem líkust
hafa skilyrði og hjer eru, og ein-
mitt fyrir þann hluta landsius, sem
verður fyrir ágangi útlendinga. En
að Haivr sigla með afla sinn til
Oslo, og selja hann þar, er ein-
göngu af þeim ástæðum, að Norð-
menn þar suðurfrá eru bkki færir
um sjálfir að sjá jafnstórum bæ
eins og Osló er, fyrir nægum nýj-
um fiski. Anuars væru þeir löngu
búnir að stöðva þentian innflntn-
ir.g Dana á fiski, sem :þó hvergi
nærri er eins mikill og Jónas vill
vera láta.
t sambandi við þessi umrnæli
mín tek jeg hjer upp ummæli
framkvæmdarstjóra verslunarinn-
ar Karl A. Jensen, sem selur mest
af þeim nýja fiski, sem Kristjanía
notar:
,Væri altaí hægt að útvega
nægilegt af kola, væri engiu
ástæða til að flytja iim dansban
fisk. En meðan að Kristjaníu-
búar heimta að fá lifandi þorsk,
er erfitt að vera án þessa inn-
'flutnings, þvi þrátt fyrir það,
að skip vora fara norður á móts
við Haugasund, eftir lifaudi
fiski, getum við ekk:i útvegað
uægilegt. (Danslk Fiskeritidende
nr. 41, 1924).
pað er því anðsjeð, að Norð-
menn gera það ekki fyrir Dani
að kaupa af þeim fisk, heldur af
því, að þeir þurfa fiskjarins með.
Siima er um ikjötkaupin frá ís-
landi. peir kanpa kjöt:»ð auðvitað
af því. að þeim líkar það vel,
og af því, að þeir hafa þess þörf.
Og innflutningstollmn greiða þeir
þess vegna mest sjálfir; því svo
niun oftast verða reyndin á, a8
tollhækkanir koma aðallega fratm
á neytendunum, nema um sjer-
stakan ,,hefndartoll“ sje að ræða;
auðv’tað kaílar hr. Jónas hanu
því nafni, en ekki er hann altaí
hefnd fyrir sama afbrotið.
Fyrst átti kjöttollurinn að verá
hefnd í okkar igarð fyrir, hve auð-
sveipnir við vorum í Spánarsamu-
ingunum. pað er alveg sjerstök
umihyggja sean Norðmenu bera