Ísafold - 19.03.1925, Blaðsíða 3

J>' A FO l. 1)
kyrþei. Fjársöfnun í Landsspítalasjóð par á að vera rúm fyrir 08 til 106
fcofir síðan haldið áfram. sjúklinga, röntgenstofa, ljóslækninga-
A þingi 1917 var samþykt þings- stofa, skurðarstofa, kenslustofa handa
ri.vktun í Ed. fyrir tilstilli Guð- laknanemum, svo og húspláss handa
Kiundar Björnssonar landlæknis. Var öllu starfsfólki.
^illagan borin fram af þáverandi Var þess nú vænst, aS gjört yrði
Þingm. Strandamanna, Magnúsi Pjet-
'úrssyni, lwjarlækni. _
^ar hún þess efnis, að stjórnin
skipaði 7 manna nefnd, til þess að
^i'uga Landssjyitalamálið og búa það þetta upp.
ráð fyrir útgjöldum til þessa á frv.
tii fjárlaga fyrir næsta ár. En eftir
því, sem næst verður komist, er ekki
útlit. fyrir, að fjárveitinganefndir taki
•undir framkvæmdir, j
Pm haustið tók nefndin til starfa.
^ar þá íhugað, úr hvað efni sp'ítalinn
sk.Vldi gerður, hvar liann skyldi
^anda o. s. frv. Eftir -5 fundi, sendi
Vegna þessa viðhorfs var bo'ðað til
þessa fundar.
Lýsti ræðum. því yfir að lokum,
að hún vænti þess, að landsst jórn og
fjárveitinganefndir gerðu grein fyrir
®yfndin álitsskjal til landsstjórnar- afstöðu sinni til málsins.
Innar. Var þar m. a. búið að ráða Mæstur talaði
kram úr því, hvar spítalann skyldi: Jón porláksson.
*^Í8a, þ. e. austur af Kennaraskólan- Benti hann á, að of snemt væri að
Utn. — ; fara fram á, að fjárveitinganefndir
í fjárlagafrv. stjórnarinnar 1918— segðu ákveðið sitt álit, því fjárveit-
-1019 leggur hún til að veittar verði inganefnd Xd. væri ekki búin að
undirbúnings Landsspjtalabygging- skila áliti sínu, og því viðbúið, að
kr. 5000,00 fyrra árið. Var þessi endanleg ákvörðun væri ekki ennþá
^járveiting framkomin eftir tilmælum tekin þar. Gat hann þess, að aðgerða-
l®knadeildar. háskólans.Ráðuneytið er deyfð i þessu máli væri ekki yrir
h’í máli sinnandi og telur nauðsyn- viljaleysi, hvorki þings nje stjér ar,
heldur fyrir það eitt, að fje væri
ekki fvrir hendi. Eins og fundarmenn
vissu, væri það ákveðið, að ríkissjóð-
ur fengi engin útgjöld umfram þau
nauðsynlegu. Meðan eigi hefði verið
komin fram önnur tillaga í málinu,
en hin fyrri, með 3% milj. kr. kostr-
eé s
væn nu, ao sin".a
le?t og sjálfsagt að undinn sje bráð
'Ur bugur að því, að koma upp sjúkra-
búsi fyrir alt landið. Eftir að báðar
■deildjp Alþ. bafa haft málið til með-
'íerðar verður niðurstaðan sú, að
ð'eittar eru kr. 1000,00 livort árið.
Leit ræðumaður svo á, að ef
«engið liefði jafn greiðlega með mál- að, þá hefði eigi verið mögalegt,
5H arin, sem liðin eru síðan, eins og fjárbagurinn væri nú, að
þessi fyrstu ár, þá væri Landsspí- málinu. ‘Iteð síðari tillögunni væri
*alinn þegar kominn upj>.
En oft hefir stjórn Landsspítala-
■Sjóðsins hreyft málinu við lands-
^tjómina. Árið 1921, skipar ríkis-
®ljórnin nefnd til þess, að undirbúa
það viðráðanlegra.
Sp'.talabygging fyrir 800 þús kr.
væri nær veruleikanum.
Amiars hefði ríkisstjórnin ekki vald
til þess, að taka ákvarðanir i þossu
Landsspítalamálið fyrir þingbyrjun máli; alt valdið væri í höndum þ'.ngs-
1023. Nefndin hafði lokið störl 'nm ins. Raunar væri ákveðið, að byrja
SlUum löngu fyrir þing, og hafði þá ekki á framkvæmdum fram yfir brýn*
bú
Usameistari rtkisins gert uppdrátt og ustu nauðsynjar í ár, en eitthvað '"t-
^ostnaðaráætlun yfir bygginguna.
Var þá
%ggingarkcstnaðurinn áætlaður
3y2 miljón krónur.
A Alþingi 1923 bar I. H. B. franí
‘Lll. (il þá.l. svohlj.:
Bd. Alþ. ályktar að skora á lands-
ilsháttar næsta ár. Sjer væri í raun
og veru kærkomið, að þingið gerði
þetta athafnaleysis tímabil sem styst
með því, að spara ekki álögur, svo
fjárhagurinn lagaðist.
pá talaði:
Jónas Jónsson. Taldi hann litlar
líkur til þess. eins og mátið níi horfði
sti,
Jórnina að láta byggja Landsspítala i við, að veitt vrði fje til að býrja
bygging 'Landsspítala á næsta ári.
Vildi hann benda á eina leið, sem
hann hefði hevrt, að merkar konur
li.ier í bænmn álitu, að helst gæti
hrint málinu áleiðis.
Ha.nn leit svo á, að þriggja og y3
milj. kr. Landsspítala væri ómögu-
legt að hugsa til að koma upp á
næstu áratugum, bæði vognn hin
uikla stofnkostnaðar, og ekki síður
rek s t urskos t n að urinn
hann vrði um hálfa
,v° fljótt sem verða má, og sitja
lyrir öllum meiriháttar framkvæmd-
l!1" ríkisins. Meiri hluti deildarinnar
samþ. bera till. uþp í tvennu lagi,
V;i1' síðari hluti hennar feldur og hún
þannig ónýtt.
Var málinu þannig slegið á frest
<ai'i óákveðinn tíma.
En l.nóv. 1923 ritar stjórn Landsspí-
Ldasjóðsins landsstjórninni brjief. —
%’ðst hún þar til, að lána ríkinu vegna þess, hve
^lminginn af fje því, sem sjóðurinn yrði mikill, því
hefír yfir að ráða, gegn því, að rík- 1 ir.ilj. kr. á ári. Af því hefði verið
l8sjóður leggi fram tvöfalda þá upp- áa'tlað að upphitun kostaði 70 þús.
W'ð, og fyrir það fje verði byrjað kr. Nauðsynlegt væri að minka kriif-
u byggingunni. | urnar. Reksturskostnaður minkaði
Ln skilyrði fyrir tilboði þessu var með því, að fá Laugavatnið. Læknar
a'ð byggingunni verði tafarlaust hald- ! skoðuðu minni spítalann sæmilegan.
áfram, þar til sá hluti byggingar- 1 Hægt væri að byggja við hann. Leið-
1J1»ar er fullger, sem gert er ráð | in til þess, að hrinda málinu sem
l.Vrir í bráðina. I fyrst í framkvæmd, væri sú,- að
Landsstjórnin svaraði aö hún sæi J stjórn Landsspítalasjóðsins lánaði alt
sJei' ekki fært að verða við því boði. j fie sjóðsins, 300 þús. sem yrði rúm
Á þinginu 1924 kemur málið enn
® dagskrá. Er það þá nefnt í sam-
1/j byggingarkostnaðár minni spítal-
ans. Með því að f% allan Landssiiít-
alasjóðinn að láni, myndi mega byrja
í ár. pingið hlyti að sjá um, að verk-
sama þingi var afgreidd : ið hjeldi áfram þegar það væri byr.j
f|ndi við stofnun liappdrættis.
^áðagjörö sofnaði þó út af.
En
þina
Sú
byggingu, þá liefði svo verið ráð fyr-
ir gert, að bygt yrði aðoins fyrir 2
ir.iljónir fyrst um sinn. Árlegur
reksturskostnaður við þann spítala
yrði aðeins 100 þúa. kr., «r fjelli á
rikissjóð.
Eflir að vera búinn að lýsa því,
hve spítalar bæjarins eru á margan
hátt ófullnægjandi, eins og þeir eru,
ralíti Guðmundur hina njarg þættu
þörf, sem er fjTÍr Landsspítala.
1. Ranns<íknarstofa læknadeildar
ei svo ljeleg, að hún er bæði ófull-
riægjandi til kenslu og háskólanum
til minkunar.
2. Stórmikill bagi er að því, að
hafa ekki röntgenstofuna á spítala,
þurfa að flytja sjúklinga þangað frá
spítala langa leið.
3. Meðan Landsspítali er hjer ekki,
e' hjúkrunarkvennanám mjög ófull-
nægjandi hjer á landi.
4. Svo mikil þrengsli eru á spítölum
hæjasins, að sjúklingar verða oft að
bíða vikum saman eftir því að kom-
ast að.
5. Á þeim spítölum, sem hjer eru,
er spítalavistin langtum of dýr fyrir
marga, þegar borga þarf aukreitis,
auk dagpeninga, hvert. lyf og hvert
handtak læknanna. Á landsspítala
eiga áð vera launaðir læknar, og fyr-
irkomulagið eins og á Vífilsstöðum
og Kleppi.
En í því sambandi verður að geta
þess, að þegar þetta fyrirkomulag er
komið á, þá verða þau útgjöld ríkis-
sióðs honum t.il ljettis á öðrum svið-
um; nú er borgað rnikið úr ríkissjóði;
samkv. berklavarnalögunum, sem þá.
borgaðist með spítalavistinni.
Að þjóðin hefir ekki fyrir löngu
heimtað Landsspítala, kemur ein
göngu til af því, að menn eru svo á
eítir tímanum, að þeir skilja ekki
hvers virði líf manna og heilsa er,
hvers virði það er fyrir þjóðfjelagið
að sjúldingar fái sem fyrst heilsuna,
og menn verði ekki efnalega sligaðir
at’ veikindum og spítalavistum.
Næst talaði:
Guðm. Hannesson, f. h. spítala-
nefndár, um hina nýju teikningu af
hilium „litla Landsspítala". Fyrir
nefndarinnar hönd ljet har.n þá skoð-
un í ljós, að þessi „litli spítali" væri
betri en enginn. Ef hitt reyndist ó-
framkvæmanlegt, yrði að taka því.
Og þegar aðaltillitið væri tekið til
þess, að spara, væri uppdrátturinn
góður; mikið rúmaðist í húsinu, eftir
stærð þess.
En fyrir sitt. leyti, leit hann svo á, j 1
að það sem sparaðist nú, það tapaðist,
síðar. pví hann sæi ekki betur en að
það yrði ekki bygt við „litla spítal-1 voru
ann' ‘. Lýsti lianu því náið, svo og
hverjar viðbætur myndu fljótast
reynast nauðsynlegar við spítalann,
er þá yrði að bvggja sjerstakt hús
fyri r.
Mintist hann og á það, að sjer
þa:tti tneð öllu óþolandi og auk þess
óviðeigandi, að sængurkonum væri
ekki ætlað neitt pláss á spítalanum.
Yfirleitt áleit hann það myndi
reynast bappasælast, að halda sjer
við fyrri uppdrúttinn og byggja spít-
alann þannig, þó sú bygging tæki
líingan tírna. Hægt mundi að
(•!: þá, er till. gerir ráð fyrir nð veitl
verði úr ríkissjóði, sem fyrsta. fiymi-
lag til byggingar Landsspítalans.
Till. var samþ. með öllum greidd-
um atkv.
Var nú or'ðið svo áliðið tímans,
að húsið var ekki leigt lengur til
fmuiarhaldsins, og urðu umræður
því að hætta. Ef svo hefði ekki
verið, má fullyrða, að fundurinn
hefði orðið mikið lengri, því á-
hugi fyrir málefni þessu var auð-
sjáanlega mikill og einlægur hjá
fundarmönnum.
Áður en fundi var slitið, mælti
frk. Ingibjörg H. Bjarnason nokk-
11 r orð:
Voru orð liennar á þá leið, að
Landsspítalasjóðsnefndin hefði
fyrir löngu rætt um þann mögu-
leika, að t.il að hrinda byggingn
spítalans áfrani hið altra fjTsta,
mundi 'htin teygja sig enn lengra
en gert vár í tilboði t.il ríkis-
stjórnarinnar í fyrra, og bjóðast
til að leggja fram úr sjóðnum
helmingi hærri upphæð en þá, er
þar var gert ráð fyrir, þannig að
i
byrja mætti án tillags úr ríkis-
sjóði. En þá tryggingu vildi
sjóðsstjórnin fá, að verkinu yrði
luildið áfram án þess nokkur aft-
urkippur kæmi 'í það.
aínema rjert sendiræó t I
að flytja inn áfengi. Loks vill
meirj hl. heimila lögreglustjór-
um húsrannsókn án dómsúrskurð-
ar hjá mönnum, sem grunaðir
eru um óleyfilega sölu eða veiV
ingu áfengis, og telur hún þaðf
nauðsynlegt. vegna eftirlits roeði
bannlögunum hjer í hæ. *
Minni hluti allsherjarnefndar
(ÁJ og JK) leggur til, að frv.
stjórnarinnar verði samþykt ó-
hreytt, Minni W.,,sneri sjer til
Læknaf jelags Reykjavíkur og leit-
aði álits þess um breytingartiIL.
meiri hl. nefndarinnar um afnánv
rjettinda lækna til að gefa úrt
áfengislyfseðla. Stjórn fjelagsina
sendi nefndirmi samþykt, er gerlk
var á Læknafjelagsfundi 15. des.
s.L, svohljóðandi:
„Læknafjelag Reykjavíkur lítur
svo á, að samþykt síðasta Lækna-
þings íslands um að svifta lyf-
sala og hjeraðslækna rjetti - tií
þess, að selja áfenga drytkki eftir
lyfseðlum, brjótj algerlega. í bág
við þau rjettmdi lsbkna til að á-
vísa sjúklingum hver þau lyf, er
þeir í hvert skifti telja best benta,
og er henni því ósamniála."
Um aðra aðalbreytingu meiri hl*-
afnám heiiuildar íslenskra fólks-
flutningaskipa í millilandasigling-
um til að veita áfengi, hefir stjóru
Eimskipafjelags íslands sent. svo-
felda umsögn:
Frumvörp og nefndarélit. "Stj6rnin lítur svo á- sem ^tta
Frv. um hvalveiðar. Flm. Á. Á„ mundi veik’la SV0
, ,, 0. o, • fjelagsms 1 samkepnmm við onn-
A. F., Sigurjon og Sv. Ol. Vilja •’ .... »
M * , , ur skipafjelog, sem sigla nmgao
flm. brovta akvæðunnm um hvala- 1 7’
, .! til lands, að hun raiður emdregio
fnðun a þann veg, að veita megi 1 , • .
... , , fra þvi, að slik hreytmg verði
sjerleyfi til nagnytmgar hvala a|
Ir.ndi og í lándihelgi, gegn gjaldi ”
i ríkissjóð, e!gi minna en 500 kr.! Minni W- fjárhagsnefndar (KU,
fvrir skip. Sjerleyfi veitir atvinnu! SvÓ> ITStef) hefir út .nefnd-
að fenginni um-;arálit um frv- um laun embætt“.
ismanna. Vill hann gera þær
Alþingi.
irálit
gera
breytingar á frv., að dýrtíðar-
uppbótin sje framlengd einungis
um 2 ár, en ekfki óákveð'5, svD
sem er í frv., og að hámark laurta
að viðbættri dýrtíðaruppbót sje
nu horfnir frá 95(10 kr-> svo sem verið hefir‘
Ýmsir af lægst launuðu starfs-
innum ríkisíns hafa farið fr.t n
launahækkun, og segir miani
agsályktún frá efri deild um það,
:i<' skora á landsstjórnina, að málið
undirbúið á öðrum grundvelli,
Ajorður yrði uppdráttur af spítala,
sem
k°staði ekki meira en 70C þús. kr.,
síðan vrði sjeð um, að 150 til 200
, ls- kr. fengjust til byggingarinnar
ari. Leitað yrði samkomulags um
06, að nota mætti vatn úr Laugun-
')l11 til upphitunar. Var læknadeild
■'skólans þessu meðmælt.
Hefir húsameistari ríkisins nú gert
^Ppdtrátt að ypítala, sem ;á að kosta
'80 þús. kr., með núverandi verðlagi.
að.
pví næst flutti
Guðmundur Thoroddsen
ítarlega ræðu. Fórust honum m. n.
þannig orð:
Ef þeir menn, sem hafa það á valdi
sínu, hvort Landssp'talinn kemst npp
fyr eða. síðar, skil.ia, hvílik þörf er
fyrir Landsspítala, þá skilja þeir, að
málið þolir enga bið.
Haim <*n‘ '"'“ss, að það hefði aldrei
ver :' .;tiun spítalanefndarinnar, að
sp'ítali yrði reistur fyrir 3% miljón
ki'., til að byrja með. pó uppdráttur-
ir.n allur hefði verið af svo mikilli
rir
íuálaráðherra,
sögn Fislkifjelags:ns,, en þó eng-
um öðrum en íslenskum ríkis-
bofgurum. Greinargjörð frv, er
á þessa leið:
Norðmenn og — eftir þvi sem
fíutningsmenn vita til — allar
aðrar þjóðir, eru
algjörðr: friðun stórhvelis,
liafa tekið í lög heimild fyrir rík- raonnum ríkisins haf» farið
tjórnir sínar til að veita sjer-
levfi til hvalveiða, gegn endur- hk sv0 um 1,36 afpi6i •
gjald: í ríkissjóð. A síðasta sumri pað kom til tals í nefndi i'ii,
hvalveiðar reknar í hafinu að bæta hinum lægst launuða
millj íslands og Færeyja, og er starfsmönnum ríkisins, er falla
óþarft. að vjer íslendingar al- undir launalögin, upp laun þeirra
friðum hvalinn handa öðruin að með aukadvrtiðaruppbot. pað \ ar
drepa, enda er nú talið sannað í rauninm enginn ágreir.ingur um
mál af fiskifræðingum, að hval'r það í, nefndinni að þetta væfi
hafi engiu áhrif til bóta á síld- sanngjarnt, en þegar það við nin-
veiði. Er það reynsla Norðmanna, ari eftirgrenslan kom í ljós, að
að síldveiðin sje ekk: eins stopul jafnvel fremur hófleg uppbót, t.
síðan hvölum fækkaði, því hvalir a m. 400 kr. á 1000 kr. laun, og
geri usla í síldinni og hreki hana þar eftir læ.kkandi um 20% á
engu síður frá landi en að. pað hverjum 100 krónum, eða 300 kr.
____kemur að engu liði, að vjer ís- á 1500 kr. laun, 200 kr. á 2000
taka lcndingar liöfum aðra löggjöf en kr. laun o. s. frv., mundi nema
spítalann til notkunar, þó eigi væri
nema lítill hluti lians bvgður.
Að umræðnnum loknum bar
fundarstjóri svohlj. tillögu upp
til samþyktar:
Með skírskotun til þingsáltill. um
Landsspítalamálið, er samþykt var í ’
Ed. Alþ. 2.. maí 1924, þar sem sam- J
þykt var að leita samninga við stjórn J
Landsspítalasjóðsins, um framlag úr
sjóðnum, alt að 75,000 kr. á ári, gegn |
aðrar þjóð'r, og því er frv. þetta um 40 þús. kr., þá treystj minnS
fram flutt. hl. sjer ekki til að fylgja fram
Nefndarálit er komið frá alls- svo hárri uppha'ð, en er hins veg-
herjarnefnd neðri deildar um ( ar ekkj ófús til að fylgja ein-
skiftingu ísafjarðarprestakalls í hverri ha'filegrj upphæð í þessu
2 prestaköll. Leggur nefndin til, skyni, er stjórnin svo úthlutaði.
að frv. verði samþykt. Tveir J Meiri hl. f jhn. (MJ, JakM, Bl«-
riefndarmenn (ÁJ og BSt) á-
skilja sjer þó óbundið atkvæði.
pá hefir meiri hl. sömu nefnd-
ar (JBaldv, Bernh. Stef. og M.
Torfason) gefið út ál't um frv.
og JAJ) hefir slrilað áliti sínu.
Leggur meiri hl. til, að frumvarp-
stjórnarinnar verði samþ., en vill'
þó gera, hinum lægst launuðu*
starfsmönnum ríkisins nokkra úr-
75,000 til 100,000 kr. úr ríkissjóði ár- .
lega, þar til bvggingunni er lokið, J um bannlagahreytingar. Vilja þeir
snmþvkkir fundurinn að skora á rík- 1 .vmsn len?ra en stjórnar- lausn með au'ka-dyrtiðarnppbót..
isstjórn og Alþingi að ljúka hið! frv., svo sem afnema rjett lækna Ber hann því fram svolátandr
fyrsta saDiningum }?6ssum og 2) veita til að gefa ut afon^risseðla, banna viðaukcitillögu við frv.
á fjárlögum 1926 eigi minni upphæð áfengisveitingar á ísl. skipum og Á eftir 2. gr. frv. kemur ný