Ísafold - 21.07.1925, Qupperneq 3

ÍSAFOLD
Verkfall á Siglufirði.
Síldarsöltunarstúlkur rjúfa samninga og heimta kaup-
hækkun. Leggja að öðrum kosíi niður vinnu.
Útgerðarmenn neyðast til að láta að kröfum þeirra.
(Einkaskeyti til ísaf.)
Siglufirði, sunnudag
19. júlí, kl. 7 e. h.
— Síldarútgerðarmönnum hjer
l)arst í gærkvöldi (laugardag)
Undirskrifað skjal frá 375 síldar-
stúlkum, þar sem þær boða verk-
fall kl. 12 í dag (sunnudag), ef
]?ær eigi fái 1 krónu fyrir að salta
funnuna. Útgerðarmenn hjeldu
fund með sjer og kusu 5 manna
samninganefnd og er Ásgeir Pjet-
ursson formaður hennar. Bjóða út-
gerðamenn 85 aura fyrir að salta
tunnuna, en samningar ákváðu 75
aura. 400 síldarstúlkur halda nú
fund og ræða málið. Getur þetta
haft hinar alvarlegustu afleiðing-
ar, ef eigi næst samkomulag bráð-
lega. í dag er engin síld.
A. — n.
Óspektir og hark. — Á þriðja hundrað verkakvenna
bægja verkfúsum stúlkum frá vinnu.
Bærinn í uppnámi í fyrrinótt.
(Eftir símtali í gærkvöldi).
í fyrradag varð ekkert útgert
ium söltunarkaupið. Útgerðarmenn
voru tilleiðanlegir með að hækka
það upp í 85—90 aura á tunnu, og
við það sat.
í fyrrinótt komu nokkur skip
fnn með síld. Eitt af skipum S.
úroos kom inn með 500 tunnur.
Btúlkur þær, sem hjá honum voru
ráðnar mættu allar á staðnum til
vinnunnar. Lofaði hann þá að
þeim yfði goldið það kaup sem
ulment yrði komið sjer saman um,
þegar nýir samningar kæmust á.
En þetta þótti stallsystrum
þeirra ekki nóg. Fjölmentu þær
á söltunarplássið og fengu
íiokkra karlmenn sjer til aðstoð-
^r. Þær aðvífandi voru um 200.
Gerðist nú hark mikið og gaura-
gangur, hróp og köll. Yar meðal
annars æpt hástöfum: Niður með
auðvaldið“, og annað í þeim tón.
Með ofheldi var söltunarstúlk-
um varnað að salta. Sumar sátu
svo fast við sinn lteip að vinna
varð þeim ekki vörnuð fyrr en
þær voru teknar með valdi og
þær bornar burtu.
Gekk í þessu þjarki mikinn
hluta nætur.
í gær komu 15—1600 tunnur af
síld til Siglufjarðar. Fjekst söltun
á þeim öllum. En það mun hafa
orðið með því móti að útgerðar-
menn hafa búist við að gengið
yrði að kaupkröfunni að gjalda
eina krónu fyrir söltun tunnunn-
ar.
Samningsrofin á Siglufirði.
I gærkvöldi, rjett áður en sím-
■ ;anum var lokað, sannfrjetti fsaf.
það, að allir síldarútgerðarmenn
a Siglufirði myndu framvegis
greiða eina krónu fyrir tunnuna
við söltun síldar.
Undanfarin ár hefir sii vinna
’Verið borguð með 75 aurum.
Hjer skal enginn dómur á það
úgður hvort 75 aura kaupið var
ásanngjarnlega lágt. En fremur
'virðist manni það vera sæmileg
borgun, þareð hanðfljótar og van-
^r stúlkur fá með því kaupi um
°g yfir 3 lrrónur á klst.
Eins og fregnir frá Siglufirði
^erma, og prentaðar eru á öðrum
stað hjer í blaðinu, sáu stúlk-
hrnar sjer ekki fært. að vinna
fyrir það kaup. — Fjórar til fimm
^rónur þurfa þær hjeðan í frá að
b- á klukkustund fyrir að vinna
síldarsöltun.
Og síldarútgerðarmenn hafa
^eQgið að því eða ætla að ganga
því, að greiða þetta, kaup.
Hvort 75 aurarnir eða 1 króna
ej> hið sanngjarna kaup fyrir síld-
^rsöltunina, er ekki aðalatriðið í
'Pessu máli.
bað er önnur hlið á þessu
. aÚ, sem lremur öllum almenn-
Jei við, og hverju einasta manns-
atlú í þessu landi:
^ Á Siglufirði eru ráðin nokkur
hndruð kvenmanna. Gerðir eru
^iningar um ákveðið ltaup. —
y.lldir það einu hvort hátt er eða
Báðir aðilar hafa gengið að
r^ningunum. Enginn veit annað
en verkakonur sjeu ánægðar með
það kaup, sem ákveðið er. Enginn
hefir hugmynd um að nokkur óá-
•nægja eða vandræði sjeu í aðsígi.
Síldarútgerðin á Siglufirði er
með allra mesta móti. Hafa út-
gerðarmenn lagt sig fram til þess
ó alla lund að láta síldina ekki
ganga úr greipum sjer í ár. Þeir
hafa lagt mikið í hættu til þess
að afla stúlkunum atvinnu, er í
landi bíða og samið hafa um 75
aura kaup fyrir söltun tunnunnar.
Verkakonurnar híða átekta með
dagpeninga sína. Enginn bærir á
sjer.
Alt í einu er von á því, að síld
fari að veiðast í stórum stíl og út-
gerðarmenn fái eitthvað sem um
munar upp í þann kostnað, sem
þeir hafa lagt fram — í iitgerð,
dagpeninga og annað.
En þá skjóta stúlkurnar á
fundi, þá samþykkja þær að salta
enga tunnu fyrir umsamið kaup
— samþykkja í einu hljóði að (
ganga á gerða samninga, ganga á
gefin loforð, og snerta ekki á þvíj
verki, sem þær eru ráðnar til að;
vinna.
Það getur engin tilviljun verið
að þær samþyktu það á laugar-
daginn. Allir vissu að von var
þá á síld, og yrði hún ekki sölt-
uð jafnóðum og hún kom í land,
þá yrði hún útgerðarmönnum að
miklu leyti ónýt.
Sainningnum — loforðum kasta
þær góðu verkakonur fyrir horð,
og nota sjer augnabliks nauðsyn
vinnuveitenda á þann lúalegasta
hátt.
Það er þessi aðferð, þetta fram-
ferði, sem kemur almenningi við,
hvar á landi sem er.
Afleiðingarnar eru svo augljós-
ar. Enginn maður, með þetta fynr
augum, getur treyst á verkamann
sinn. Þó menn ráði til sín fólk
fyrir ákveðið kaup til ákveðinnar
vinnu, þá geta menn hjeðan af
búist við því, að verkafólkið
hh.upi frá gerðum samninguio,
hvenær sem því þóknast.
Og eftir fordæmi Siglfirðinga
að dæma, þá vaknar tilhneigingin
tll samningsrofa, einmitt þegar
svó stendur á, að vinnuveitendur
eru varnarlausir.
Ánægjustund er það í herbúð-
um Bolsa, er þeir sjá slíkan ávöxt
af boðskap sínum.
Glaður verður Hallbjörn og
Olafur og alt þeirra lið. — Þeir
liafa sannarlega ástæðu til þess.
Þeir fengu því að vísu ekki
íramgengt í ár, að Samband ísl.
samvinnufjelaga styrkti blað
þeirra. í ár verður peningum
bænda eigi varið til þess að út-
breiða boðskapinn um „hágöfugt“
hlutverk samningsrofanna. Ennþá
geta þeir ekki sýnt það svart á
hvítu að fje hændanna sje notað
til þess að grafa allan grundvöll
undan verltafólkshaldi í landinu.
En aðferð þeirra hefir fest ræt-
ur í sjóplássunum. Hún er notuð
á Siglufirði nú. Og hver veit hve
lengj íslenskir bændur geta treyst
því, að verkafólkið svíki þá ekki
þegar mest á ríður.
Ennþá er mikill meiri hluti ís-
lensks verkafólks og íslenskrar
alþýðu öðruvísi sinnaður en Sigl-
firðingarnir. i S
En alt tekur sinn tíma. Og hver
veit hvenær Bolsar ráða í sveitun-
um. Hefir einn helsti frumherji
jafnaðarmanna hjer á landi og
samherji Ólafs Friðrikssonar, Jó-
nas frá Hriflu, ekki ferðast um
sveitirnar nií undanfarið á kostn-
að bænda? Er hann ekki enn í
bændaflokknum 1
Jú, sannarlega.
Þeir Ólafur Friðriksson og Hall-
björn og allir þeirra fjelagar geta
átt sjer bjartar framtíðarvonir, ef
íslenskir verkamenn svæfa hjá
sjer alt velsæmi og sómatilfinn-
ingu og feta í fótspor Siglfirð-
inganna.
Dánarfregn.
Afli landsins frá 1. janúar til 15. júlí 1925.
Samkvæmt skýrslu frá „Fiskifjelagi íslands“
Stórfiskur Smáfiskur Ýsa Ufsi Samtals
SUÐURLAND: 122.700 28.691 697 31.879 183.967
VESTURLAND: 18.941 9.252 613 2.222 31.028
NORÐURLAND : 5.417 2.280 152 24 7.873
AUSTURLAND: 6.579 4.553 932 52 12.116
Skpd. 153.637 44.776 2394 34.177 234.984
Aths. Skeyti frá Austfjörðum ókomið.
Þann 9. þ. m. andaðist austur
á landi, á Þverhamri í Breiðdal,
Ari Brynjólfsson fyrrum alþingis-
maður, fullra 76 ára. Hafði Ari
búið á Þverhamri síðan 1891, þar
tii fyrir fáum árum að hann brá
búi, en var þar þó til æfiloka,
ásamt konu sinni, Ingibjörgu
Högnadóttur, sem enn er á lífi,
hjá dóttur sinni Önnu og tengda-
syni sínum, Þorsteini Stefánssyni
búfræðingi. Er Þorsteinn bróðir
Halldórs Stefánssonar á Torfastöð
um alþingismanns og þeirra syst-
kina.
Ekki er jeg svo ættfróður, að
jeg geti rakið ætt Ara nje lconu
hans, enda mun saga þeirra verða
síðar skráð nánar en hjer verður
gert. Ekki veit jeg heldur neitt
grelnilega um æfiferil þeirra fyr
en eftir að þau fluttu að Þver-
hamri vorið 1891, eins og áður
er sagt, þá frá Heyklifi, sem þá
einnig ásamt Öllum Stöðvarfirði
taldist í Breiðdalshreppi, en það
man jeg, að þá þegar var Ari
einn af mestu skörungum og virð-
ingamönnum Austanlands og kunn
ur orðinn fyrir dugnað sinn og
áhuga á landsmálum, enda orðinn
forustumaður í sveita- og sýslu-
málum. Oddviti var hann þá orð-
inn í Breiðdalshreppi hinum forna
og hjelt því starfi áfram í Breið-
dalshreppi í mörg ár, eftir að
hreppnum var skift í tvö sveit-
arfjelög. Jafnframt lengi sýslu-
nefndarmaður.
Ari ólst upp á Ósi í Breiðdal,
hjá sjera Jóni Hávarðssyni, er
þar settist að, þegar hann misti
sjónina og varð að hætta prest-
skap í Heydölum.
Á æskuárum Ara var það ekki
venja að halda unglingum mikið
til náms, umfram kristindóms-
fræðsluna, þeim sem ekki áttu að
ganga „skólaveginn“, en Ari var
snemma framgjarn og námfús.
Færði hann sjer það því vel í nyt
að vera uppalinn við góðan bóka-
kost mjá velmentuðum fræðimanni
svo sem fóstri hans var. Varð
hann því betur að sjer en flestir
jafnaldrar hans óskólagengnir, og
las alt fram á síðasta ár allar
bestu fræðibækur, sem gefnar voru
úi; á íslenska tungu.
Ari var maður stórhuga og fram
kvæmdásamur. í Stöðvarfirði
stundaði hann sjávanitveg, og var
þar framkvæmdarstjóri fyrir út-
gerðarfjelagi bænda úr Breiðdal
og Stöðvarfirði. Um eitt skeið var
hann verslunarstjóri fyrir útibúi
frá verslun C. D. Tuliniusar kon-
'súls og kaupm. á Eskifirði. Full-
trúi Gránufjelagsins frá því jeg
/man, og þar til það fjelag lagð-
ist niður. Smíðar — einkum trje-
smíði — stundaði hann og allmik-
ið með búskapnum og var sjálfnr
sá fyrsti maður, þar um slóðir,
sem reisti sjer timburhús til íbúð-
ar i staðinn fyrir baðstofu.
Þrátt fyrir dugnað sinn og fram
takssemi varð Ari aldrei efnaður
inaður. Hann var ör á fje, greið-
vikinn og gestrisinn með afbrigð-
um, og fljótur til fjárframlaga,
þegar um framfarafyrirtæki eða
góðgjörðastarfsemi var að ræða.
í stjórnmálum fylgdi liann fast
Benedikt; Sveinssyni sýslumanni,
meðan hann var flokksforingi, en
síðan Heimastjórnarmönnum fram
á árið 1908, en millilandafrumv.
líkaði honum ekki, svo að hann
studdi sjálfstæðismenn úr því,
þar til þeirri deilu lauk, en um
þær mundir sleit samvistum okk-
ar, svo mjer er ekki vel kunnugt
um, hvernig hann nú á síðustu
árum hefir litið á deilumál íhalds-
og Framsóknarffokksins.
Til að fylgja andlátsfregn þessa
'mæta merkismanns vit um bvgðir
landsins, læt jeg þessi fáu minn-
ingarorð nægja, því jeg veit, að
saga hans og konu hans verður
síðar nánar skrifuð.
B. R. St.
Fiskiveiðar við Newfoundland.
Símskeyti frá Montreal 11. jvilí
segir, að lítill afli sje við suður-
strendur Newfoundlands. Neta-
fiskveiðar fyrir suðurströndinni
árangurslausar. Fyrir norður-
ströndinn lítil veiði. Engin ný
tíðindi frá Labrador. ís enn land-
fastur við norðurströndina. Búist
við, að fiskveiðar fari að glæðast
bráðlega. n
Mokafli í Davissundi.
Loftskeyti til „Berlingske Tid.“
frá Kai R. Dahl blaðamanni, sem
er á færeyskum fiskikúttera á
Grænlandsmiðum er svohljóðandi:
Geysimikið þorskfiskirí í Davis-
sundi. Þar iiir og grúir af fiski-
skútum, botnvörpungum, línubát-
um, fiskgeymslu og saltskipum. —
Sjerstaklega hafa færaveiðar hor-
ið góðan árangur. Á „Agnesi“
drógu þeir í gær 400 stórþorska,
en á „Vesthavet“ á fjórum dögum
500. Fari svo fram sem nú horfir
við, munu skipin öll fullferma á
hálfum mánuði. tr-
Bretar fá sömu rjettindi og
Norðmenn í Austur-Grænlandi.
Danska utanríkisráðuneytið og
breski konsúllinn hafa skifst á
orðsendingum, er hafa leitt það af
sjer, að breskir ríkisborgarar, fje-
lög og skip fá að njóta bestu
kjara í Austur-Grænlandi, að frá-
skildum þeim rjettindum, er Dan-
mörk hefir veitt eða kann að veita
íslandi. Samkomulag þetta, sem
er- uppsegjanlegt með árs fyrir-
vara er skrásett hjá Alþjóða-
bandalaginu. Af þessu leiðir, að
þau skilyrði sem norskir ríkis-
borgarar, skip og fjelög hlutu,
samkvæmt samningum frá 9. júlí
1924 við Noreg, gilda einnig fyrst
um sinn fyrir breska ríkisborgara,
sbr. lið 7 í tilk. Grænlandsstjórn-
arinnar frá 5. júlí 1924.
Kirkjufundur í Osló.
Símað er frá Osló, að evangilisk
lúterskur kirkjufundur, er sóttur
verði af mönnum úr öllum lönd-
um heims, verði haldinn þar í
september.
Ereska stjórnin lætur til sín takaj
í kolanámu-málinu.
Símað er frá London, að stjórn-
i hafi ákveðið að taka í taumana1
í kolanániumálinu. Lætur hún lík-
lega setja á stofn rannsóknardóm-
stól.
Verðlaun fyrir björgun.
peir Árni J. Johnsen5 Vest-
mannaeyjum og Grímur Sigurðs-
son, Jökulsá, Flateyjardal í S.-
Þing., hafa fengið verðlaun úr
Carnegiesjóðnum fyrir vaskleika.
við bjarganir, Árni 400 kr., en.
Crímur 600.