Ísafold - 27.12.1926, Blaðsíða 3

í S A F 0 L D
3
magnið er svaraði 20 smál. af kjöl-
festu. Var „Flydedokken“ (skipa-
smíðastöðin) fús á að gera þetta
cndurgjaldslaust.
En þar sem lengja þurfti skipið
á annað borð, kom öllum ofan-:
greindum mönnum saman um, að
lengja það enn meir, og töldu þeir,
að lenging um 13 fet mundi gera
skipið afbragðs gott sjóskip. Rjeðu j
þeir eindregið til að þetta yrði gert.
Samkomulag fjekst við ..Flydedok-!
ken“ um ]iað, að bún bæri allan
kostnað af því að taka skipið sund-
ur, bæta við það 4 fetuœ og alxk
þess að greiða % af kostnaðinum
við að lengja skipið um 0 fet og
1% þuml., en ríkissjóður greiði
af kostnaði við lengingu skipsins
um 9 fet 14/2 þuml., og nemur sá
kostnaður 8000 kr.
Botnhylki verða sett í ski])ið ál
því svæði sem lengingin nær, og;
verður það baft fyrir kjölfestu ogj
veitivatn, eins og örinur botnliylkij
l>ess.
Lengingin verður bygð 10% yf-
ir kröfur enska Lloyd, að efni, efn-
ismáli og styrkleika, eiris og skipið
nlt er bvgt. „Flydedokken“ fram-
lengir ábyrgðartíma skipsins.
— Verður ekki skipið ferðminna
við þessar breytingar, spyrjum vjer.
— Nei, hraði skipsins minkar ekk
ert, og kolaeyðslan verður sú sama.
— Þessar n])plýsingar sem jeg
liefi gefið yður, segir Ó. Sv. að lok-
um, eru teknar úr skýrslum sendi-
herrans og skipherrans á ,.Óðni“
og annara er við mál þetta eru riðn-
ir; sjálfur hefi jeg ekkert rannsak-
að málið, eins ög þjer skiljið, þar
sem jeg liefi verið lijer heima, en jeg
efast ekkert um, að ]>að sem lagt
hefir verið til þessa máls verður
okkur til góðs.
— Ilvenær verður breytingunni
lokið?
— Seinnipart japúar, þannig að
„Óðinn“ kemur hingað í lolt janú-
armánaðar.
Þökkum vjer svo Ólafi Sveinssyni
fyrir ágætar upplýsingar. Er það
vel farið, að mál þetta er komið á
góðan rekspöl. Megum við vera
þakklátir þeim mönnum, sem hafa
unnið að heillavænlegri lausn máls-
og á sendiherra vor, hr. Sveinn
Björnsson, ekki minstan þátt í því
að lausnin varð svona góð.
1 I
gert við það hvað sem hann vildi. argarði, en löng-u síðar hefði í
Aðra árstíma en um sláttinn var | tóftarbrotinu verið bygt fjárliús,'
kjötsúpa almennasti miðdegismat- j og þá losnaði Skotta og þá fór
urinn. Um 1860 var kaupgjald' pestin að geisa, fyrst í Hleiðrar-)
vinnumanna í Eyjafirði alment 20 garði í Eyjafirði, að mjer skildist'
ríkisdalir, en vinnukönur fengu í
árskaup 10 rd. Sumir fengu þó
nokkuð meira. Einum vinnumanni
borgaði faðir minn 30 rd. í árs-
kaup, en það þótti svo mikið kaup,
að liann var kallaður þrjátíndala-
Jón. Skó, sokka og vetlinga fengu
ekki meira en svo sem tuttugu ár-1
um fyrir mitt minni. Á Espihóli j
voru sauðahús nokkuð langt fyrir,
ofan bæinn. Það var eitt sinn í
liægu kafaldsveðri að sauðamaður-
inn kom ekki heim á venjulegum
tíma og ekki fyr en undir vökulok.
öll vinnuhjú ókeypis, en önn- j Hann var spurður hvers vegna
ur föt varð það að leggja sjer tiljhann kæmi svona seint. Hann sagði
sjálft. Fjármenn sumir fengu að þá eins og ekkert yæri um að vera:
hafa ldndur í fóðri, en fóðrið var LSkrattinn hún Skotta var alta'f
reiknað upp í kaupið, og þó mjög'að villa fyrir mjer.“ Jeg var alveg
lágt. Kaffi var víðast livar gefið liissa á því, hvað liann tók sjer
á hverjúm degi einu sinni og tvisv-.þetta ljett, því ekki efaðist jeg
ar um sláttinn. Á einstöku bæ var j fremur en hitt fólkið um, að Skotta
í stað morgunkaffis gefinn litliskatt- liefði verið þar á ferðinni, enda
ur, þ. e. skyr og mjólk. Við skyr-lvar einn sauðurinn dauður úr pest.
gerð var alstaðar hafður þjetti. jí Úlfarsrímum stendur: „Daníel
Sú aðferð mun fyrst hafa’verið kendi kristna trú kongi og öllu
tekin upp um 1830 í Suður-Þing
eyjarsýslu og breiðst þaðan út '
lians mengi.“ Þetta sagði jeg að
gæti ekki verið rjett, því jeg vissi
Æskuminningar.
Eftir Eirík prófessor Briem.
Niðurlag.
Ur því jeg var kominn á tólfta
ár, v,ar jeg farinn að fylgjast nokk-
uð með útlendum tíðindum. Jeg
hlakkaði ætíð mjög til að Sldrnir
kæmi. Krímstríðið (1853—1856)
man jeg að vísu nokkuð eftir að
jeg lieyrði talað um. Það var þess
valdandi, að kornvara steig mjög í
yerði og þráðu menn því mjög að
friður kæmist ;i. Þegar Nikulas
keisari dó, var sagt frá því í Norðra,
að fregnin um andlát hans hcfði
komið til Kaupmannahafnar sama
daginn sem liann dó. Við það tæki-
færi fjekk jeg nokkra lmgmynd um
hvílík undratæki frjettaþráðurinn
væri, því jeg hafði þá þegar nokkra
tmgmynd um vegalengdina. Jeg las
ineð miklum' ábuga frjettirnar af
ófriðnum á Íialíu 1859 og óskaði
Frökkuni og Jtölum innilega sigurs,
og þá ekki síður Garíbaldí, þegar
hann kom til sögunnar. Það vav
Skírnir sem einluim hafði vakið hja
mjer samúð með frelsisþrá og þjóð-
ernishreyfingum þjóðanna.
Að því cr snertir lifnaðarhffitti
almennings á æskuárum mínnm, þá
vil jeg benda á, að lýsingin á Íífinu
í baðstofunni í Hlíð í upphafinu á
„Manni og konu“ er trú eftirmynd
af heimilislífi bjargálna bæn.da í
Eyjafirði um miðbik 19. aklar og
nokkuð hið sama má segja um upp-
hafið á „Pilt og stúlku“, ]>angað
til Sigríður fer heimanað til syst-
ur sinnar.
Um sláttinn var unniö af miklu
kappi, sjerílagi um túnaslattinn, en
haust og vor varð karlmönnum lít-
ið að verki. Þeir voru þá fielst að
snúast í kringum fje. Fyrir mitt
minni fóru menn alment fyrir slátt-
inn ferðir til fiskikaupa, ýnust
suður á land, eða vestur undir
Jöknl. Ferðir þessar tólm venjulega
rúmar tvær vikur, en þœr voru
lagðar niður á æskuárum mínurn,
því að þá var farið að stunda svo
mikið sjó við Eyjafjörð, að þar
mátti fá nógan fisk keyptan. En
þótt ferðir þessar legðust niður,
þá sýndist engu meira afkastað
heima- Jarðabætur máttu heita
engar og mór var mjög óvíða tek-
irn upp. A.ð vetrinum hirtu karl-
menn skepnur, en víðast var svo
mikið af karlmönnum, að liver
þeirra hafði eklci mikið að gera.
Að vetrinum stundaði kvenfólkið
tóvinnu af kappi, einkum var prjón
að mikið af svo nefndum smábands-
sokkum. Sokkar þessir voru kaup-
staðarvara. Þeir voru mjög laust
prjónaðir úr grófu bandi, og náðt
npp á mitt læri. Ekki þótti það dug
leg vinnukona, sem ekki gat prjónað
parið á dag, ef hún liafði ekki annað
að gera, en alment var, að stúlkur,
sem höfðu þjónustubrögð, mjaltir og
aðra snúninga á heimilinu, prjón-
uðu þó þrjú pör á viku. Karlmenn
prjónuðu einnig töluvert, en eink-
um kembdu þeir mikið fyrir stúlkur
; sem spunnu, Á vökunni var venju-
lega einn maður, sem las sögur, cða
kvað rímur, og þótti það enn meiri
skemtan. Vinnufólkið á Espihóli
taldi Sigurð Breiðfjörð miklu meira
skáld heldur en Jónas og Bjarna,
og held jeg að mestu hafi valdið
það, að fólkið hjelt miklu meira
upp á bragarhætti rímnanna held-
ur en kvæðanna. Um sláttinn var
nokkuð víða aldrei eldaður heitur
matur, aðeins hafður harðfiskur,
brauð og smjör um miðjan daginn,
en skyrhræringur og nýmjólk kvöld
og morgna, auk bita af brauði og
fiski á morgnana. Stundum var
höfð útvigt. Karlmanni var vegið
jút til fjögra Aökna fjórðungur (5
kílógr.) af hvoru, smjöri, harðfiski
og m jöli og átti þjónustustúlkan að
búa til kökur úr því, en auk þess
fjekk hann skyrlu-æring og mjólk
kvöld og morgna. Stundum var
stúlkum einnig vegið út og fengu
þær þá 12 merkur (3 kg.) af hvoru,
smjöri, fiski og mjöli. Minkun þótti
það, 'ef útvigtin entist, ekki, og
varð húsbóridinn þá að bæta við,
en sá sem átti noklcuð afgangs, gat
Tengdamóðir mín sagði mjer, að þá svo mikið, að Daníel sþámaður
hún hefði fengið þjetta sendan frájvar uppi löngu fyrir Krists daga.
Þverá í Laxárdal í Þingeyjarsýslu! En ekki vildi fólkið heyra að þetta
;um 1840, eða litlu síðar, en áður.væri skakkt í rímunum, heldur
var hann ekki notaður í Fljótsdals- sagði, að það væri svo að skilja,
hjeraði, og á Suðurlandi var eigi að Daníel hefði kent kóngi að
farið að nota þjetta fyr en eftir þekkja sannan guð; en ekki full-
1860. Merkilegt er, hvað kaffi- nægði þetta mjer algerlega; þótti
drykkja breiddist fljótt út hjer á rnjer þetta mjög ónákv.æmt orðað.
landi. Á Espilióli var árin næst fyr- ^ Eitt. sinn var það, að Vilhelmína,
ir 1860 maður að nafni Sigurður sem bjó á móti föður mímim, hafði
Sigurðsson er þá mun hafa verið (fengið nýja vinnukonu, er Guðný
um sjötugt. Þegar hann var um'hjet, en jafnskjótt og hún var
tvítugt var hann á Stóru-Okrum í komin, kom í liana svo mikið ó-
Skagafirði. Þá var það eitt, sinn vndi, að hún rjeði sjer ekki og var
að sýslumaður ])ingaði þar og var sígrátandi dag og nótt. ITún tók þá
þá honum og fleirum gefið kaffi. það ráð að strjúka að nætur-
Þá var þar staddur piltur úr ná-'lagi, en nú stóð svo á, að jeg vakti
grenninu er Kristján lijet. Hann þá yfir vellinum og því varð hún
bað um að gefa sjer að smakka að gera mig að trúnaðarmanni sín-
þennan fágæta drykk og var hon-jum og fá mig til að segja ekki til
um gefið það, en í bollanum, sem sín. Jeg kendi í brjósti um stúlk-
hann fjekk, var mikið groms, því una, og það varð úr, að jeg lofaði
ekki var hafður poki í katlinum og að þegja. Xú þorði hún ekki að
farið hefir verið að lækka í honum.! ganga fram bæinn, svo að liún
I
Kristján ætlaði þá að skilja groms- skreið út um glugga yfir rúminu
ið eftir, en Sigurður sagði honum, sínu, en þá vildi svo til, að rjett
að ])að væri enginn mannasiður að í því kom maður utan veginn og
skilja eftir í bollanum og hann sæi, sá þetta, og er liann sá mig á gangi
að gestirnir í stofunni hefðu allir beima við bæinn, kom hann til min
tæmt bollana. Kristján lierti sig því og spurði mig, hverju þetta gegndi,
að IjúkaSillu gromsinu, en er hann en jeg sagði, að stúlkan rjeði því
á eftir var spurður um, hvernig sjálf, hvar hún færi út, og varð
honum hefði þótt kaffið, sagði svo ekki meira úr því. Hvernig
hann: „Sykurinn og soðið þykir stúlkan seinna komst út af því að
mjer gott, en bannsett kornið er hafa strokið úr vistinni, vissi jeg
ekki manna matur.“ Sigurður þessi ekki, en jeg sá hana aldrei fram-
sagði mjer yfir höfuð margt frá ar. Annars þótti það óheyrilegt að
yngri árum sínum og var mjer svikja vistarráð og því heldur að
strjúka úr vistinni, en þó heyrði
jeg suma segja, að ekki væri það
. . ,T. .. „. hjú fullráðið í vist, sem ekki hefði
gjarmr. Vmnufolkið a Espiholi , „v
1 fengið
jafnan mjög góður.
Yfirleitt voru menn mjog trú-
trúði til dæmis öllu, sem sagt var í
Fornaldarsögunum. rímum og þjóð-
sögum og gerði engan greinarmun
á því og hinu, stóð í hinum
bestu Islendingasögum. Það sagði
reyndar, að. sumt mundi vera ýkt,
en áleit að atburðirnir væru þó
allir sannir. Því datt ekki í hug að
efast um að flestar sögur um tröll
og huldufólk, útilegumenn og drauga
neinn vistarbita. Með því
var meint það, að hjúið hefði eitt-
ltvað þegið af þeim, sem rjeði það.
Enda var vanalegt, að sá, sem
rjeði til sín bjú, gaf því mat eða
kaffi eða skilding, ef ekki varð
öðru viðkomið. Eitt sinn heyrði
jeg, að gefið liefði verið fírimark
(1. kr. 33 aur.) í vistarbita, og
þótti rausnarlegt.
væru sannar. En merkilegt var, að Espihóllinn hefir áður verið hul-
fólk var þó ekki ttllu meira mvrk- inn þykku moldarlagi og var það
fælið en fólk er nú, sem ekki þyk- ekki alt blásið burt á æskuárum
^ist, trúa neinu af slíku. Af draug- nunum. Það voru eftir tvær torfur,
junum var mest talað um Hleiðrar- örinur lítil, en hin líldega nálægt
. garðsskottu. Ilenni var kent um 15 mctrum á livern veg og heyrði
,bráðapestina í sauðfje og hún átti j0g sagt, að þá eigi alls fyrir löngu
jlivervetna að hafa verið þar nær- b.efði verið farið þar í skollablindu-
jstödd er kind fórst úr bráðapest. leik uppi- á lienni; en þegar jeg
, Sagt var að draugur ])essi hefði man til, þótti það ekki gerandi,
jeitt sinn verið settur riiður af því- alst.aðar var svo hátt út af
gaídramanni í tóftarbroti í Hleiðr- henni. Það var eflaust fullorðnum
manni í mitti og jeg átti mjög ilt
með að komast upp á liana, því
grasrótin slútti hvervetna fram yf-
ir sig, en moldin var blásin burt
fvrir neðan. Litla torfan var eins
liá. Nii eru torfur þessar fyrir
löngu blásnar burt og melurinn
ber eftir, en liann er þó farinn dá-
lítið að gróa upp, helst ofan til.
Rjett í hásuðri frá bæjardyrunum
á Espihóli að sjá. var stór steinn
reistur upp á hólnum, og sagt var,
að Jón sýslumaður Jakobsson hefði
velt honum þangað.og reist hann
upp. Átti liann að hafa gert það
einsamall. Steinninn var nokkurn-
veginn ferstrendur og að mig minri-
ir hjer um bil alin á annan A*eg-
inn og noldcuð minna á hinn, en
nálægt 1 % álin á hæð.
Lítið fyrir norðán bæinn á Esp'i-
hóli var fjósið og tvö hesthús. Bak
við fjósið voru tVau’’ litlar hlöður,
en þær tóku ekki nærri alla töð-
una og var það, sem umfram var,
haft í tóft, sem og hestaheyið. —
Dyrnar á fjósinu voru móti austri
og þegar kýrnar voru látnar út,
voru þau' reknar suður með því og
svo upp flötina milli fjóssins og
bæjarins. Þegar tekið var til í tóft-
unum eitt vorið, voru rekjur og
annar ruddi látnar í sátu á flöt-
inni; þegar jeg svo rak kýrnar
fram hjá sátunni, þá ljet jeg sem
jeg vildi varna þeim að komast i
sátuna en þær voru því ásæknari
og lofaði jeg þeim að ná sjer í
tuggu og voru þær þá sýnilega
hrevknar, er þær hlupu frá sátunni
með túgguna í kjaftinum. Þetta
gekk svo nokkra daga þangað til
sátan var búin. Ilafði jeg mikið
gaman af að narra þær þannig til
að jeta þann rudda, sem þær ekki
mundu hafa viljað snerta, ef þeim
hefði verið gefinn hann.
HESTAVÍSUR
Síðan að dr. Guðmundur Finn-
bogason gaf út Hafrænu — sjáv-
arljóð og siglinga — hefi j?g
heyrt fjölda marga menn haf.a
orð á því, að æskilegt væri, að
safnað væri í eina heild öllu því
hesta, sem kveðið hefir verið um
hesta, reiðmenn og fleira í því
samhandi og það gefið út í bókar.
formi.
Nú er vitanlegt, að minStur
hluti þess kveðskapar hefir verið
prentaður. íslendingar hafa í
marg.ar aldir leikið þá Ust, að
kveða um gæðinga sína og þó að
margt af því sje týnit, mun þó
allmikið geymast enn sjá alþýðn
og finnast, ef vel er leitað.
Jeg hefi nú í fjórðung aldar
unnið að því að safna alskonar
alþýðuvísum og bjarg.a frá glöt-
un. Hefi jeg á þann hátt komist
yfir allmikið af hestavisuiu, sem
hvergi eru prentaðar. En betur nni
ef duga skah
Þess vegna em þ.:ið tilmæli mín
til hagyrðinga. hestamanna og
allra .annara góðra manna, sem
slíkan kveðskap eiga í fórum sín-
um. að þeir riti hann upp og
sendi mjer. Það mega vera lausa
vísur, erfidrápur eftir hesta, reið-
vísur, fgrð.a vísur — yfir liöfuð
alt, sem kveðið er í ein'hverj>i
sámbandi við hesta.
Gott væri að einhverjar upp-
lýsingar fylgdu um hiifunda
vísnanna, svo sem fæðingarár
þeirra, eða livenær þeir hefðu