Ísafold - 03.01.1927, Side 1

Bitstjórai.
jón Kjartansson.
Valtýr Stefánsson.
Sírni 500.
ISAFOLD
an«nrinn
Árg;
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innkeimta
í Austurstræti 8.
Sími 500.
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
52. ái*g. I. tbS.
Mánudaginn 3. ]an. 1937.
fsafoldarprentsmiðja h.f.
Áramótin.
Eftii* Jón ÞorSákssois, fopsseiisr-ódhes* a.
Árið 1926 hefir verið erfitt. ár liðna ársins, verðvísitalan fynr
fyrir atvinnuvegi landsins að þær þá orðin um 230 og haldist
ýmsu leyti. Bkki svo mjög frá svo síðan- En verðvísitalan fyrir
náttúrunnar hálfu. Að vísu varð innlendar vörur var í byrjun árs-
fiskafli á vetrarvertíð í rýrasta! ins fullum 30% hærri en þessi
lagi hjá togaraflotanum og í ein-; verðvísitala fyrir erlendar vörur.
stöku bátaverstöðvum, og sumar-' Á þessu hefir sú rjetting fengist
ið var á mestum hluta landsins. á árinu, að í árslokin var vísital-
úrkomusamt, svo að heyfengur an fyrir innlendu vörurnar ekki
varð Ijelega, verkaður, en elc’d orðin nema rúml. 15% hærri en
Htill að vöxtum, því að grasspretta! vísitalan fyrir erlendu vörurnar.
var góð. Loks voru óvenju mikiljÞetta hefir því þokast vel áleiðús
frost. og haglevsur um alt landjtil rjettnar áttar á árinu, en nokk-
síðustu mánuði ársins, þar tdjur spor til verðlækkunar eru þó
síðustu vikuna eru orðin snögg.enn óstígin.
umskifti til batnaðar. En allirj Það er nú svo komið itm peu-
þessir misbrestir á veðráttu og|ingamálin lijá Svíum, Dönum og
aflabrögðum eru þó smávægilegir; Norðmönnum, að fullvíst má telja
hjá því, sem búast má við í harð- að öll þessi ríki hverfi aftur til
indaárum. Aðkreppan á liðna ár-
inu sbafar Iika að minstu leyti
frá þessum misbrestum.
Óhagstæð verslun er það. sem
erfiðleikunum hefir valdið. Hið
gífurlega verðfall á fiski haustið
1925 hefir haldist alt árið 1926
að heita má, með dræmri sölu-og
íágu verði á flestum tegundum
fiskjar, móts við alment vöruverð
x heiminmn- Hagstæð eða óhag-
stæð verslun ræður að heita má
öllu um það, hvort hjer árar vel
eða illa fyrir atvinnuvegina. —
Sveiflurnar á, afurðaverði móts
við verð á innfluttum nauðsyn.i-
um eru svo mikLar, að sá. mis-
munur á framleiðslumagni, sem
stafar af misgóðum aflabrögðum,
hverfur alveg í samanhurði vi.8
þær.
Það er Þyí ekki annars að vænta,
gullmyntar þeirrar og gullkróna-
reiknings, sem ríki þessi höfðu
sett og samið utn sín í milh með
myntsamningi NorðurLanda- ís-
land gekk inn í þennan samning
sem sjálfstæður aðib eftir að það
fjekk fullveldi sitt viðurkent. —
Allur þorri þjóðarinnar vill áreið-
anlega mð gengismálum vorum
ljúki með því, að íslenska ríkið
standi við allar sínar skuldbind-
ingar á þessu sviði, og komi gjald-
eyri sínum í gullverð eins og hi:i
myntsamningsríkin. En til þess!
tað það geti orðið, verða menn að
gera sjer ljóst, að krónutölurnar
í viðskiftum manna á núlli verða
að lækka eftir því sem gildi krón-
tinnar rjettir sig úr kútnum.
Reykjavík hefir sem stendur
það orð á sjer, .nð hjer sje verð-
lækkunin of misjöfn. Sumu sje
ka.up allra sjómanna. á tognrmn
og flutningaskipum lækkar um
eitthvað nálægt 12%, og sama mu.n
vera um samningshundið kaup
nokkurra hiandiðnaðarmanna. —
Þar sem kaupgjald er ósamnings-
bundið, hefir það mjög víða læk:c-
að núna á, liðna árinu, jafnvel
meira en þetta- Það er ekki nema
alveg eðlileg krafa af hendi alls
þessa fólks, að þar sem tilsvar-
andi verðlækkun er elcki þegar
fmm komin, þá komi hún að
minsta kosti fram nú.
Það er óvinsælt verk, að heimia
niðurfærslur á verði. Það er sagc,
að blöðin hjerna í Reykjavík álíti
það svo óvinsælt, að þau þori ekhi
að nefna það — að minsta lcosn
hafa þau leitt það æði mikið hjá
sjer. Jeg ætla nú samt að hætta á
það að bera fram kröfuna. Nú á
alt að lœkka í vcrði, sem ekki
Jicfir þcgar vcrig sctt niður, frá
kaffibolla á kaffihúsi og bíóbílœti.
upp í húsaleigu. Undantekningar
hljóta auðvitað að verða, ef eitt-
hvað, t. d. húsnleiga í gömlum
húsum, hefir ekki hækkað syo ao
samsvari núverandi dýrtíð, tæp-
lega 2^-földu verðlagi 1914.
Hjer er ekki farið fr.am á að
beita þvingun við neinn- Hjer er
farið fram á, að hver og einn taki
sjálfur til vandlegrar íhugunav,
hvort hann hefir á sínu sviði fylgst
með í þeirri almennu kauplækkun
og verðlækkun, sem allur .almenn-
ingur verður nú að sætta sig við-
og er ólijákvæmileg afleiðing a*
hpkkun krónunnar, og geri svo
ákvarðanir sínar með fullu tilliti
til þeirrar sanngimiskröfn, sem
almenningur á til þess, að ‘Ulltr
fylgist að.
esla tenwelil I Isolmi
NOBELSVERÐLAUNIN.
en að verslunarjöfnuður liðna ár.s- ,'haldið upp* í lággengisverði, e*n
ins verði óhagstæður. Á 11 fyrstu ; stökmn mönnum eða stjettum til
mánuðum ársins hefir útkoman órjettmæts gróða, á sama tíma
þó ekki orðið lakari en það, að sem aðrir hafi neyðst til að taka
útflutningur nemur tæpum 441 við tekjulækkun að krónutili
mHj- kr., og innflutningur sá. sr'x x j tnöts við gengishækkunina. Það
vitað verðrn* um, tæpum 46 milj.|er altalað. að annarstaðar hafi
kr., og ef dauna má eftir hlutfalli [ melln orgig betur samtaka og
síðustu mánaða. ætti þetta ekki fljótari til að beygja sig undir
að raskast til muna af þeim við-; þessa almennu nauðsyn verðlags-
bótum. sem koma frá deseinber-; breytingarinnar, en hjer. Anuar-
mánuði- — Lessi niðurstaða er i staðar hiafa blöðin og almennings-
rauninni vonum betri, þegar at-1 úlitið gengið fast eftir því, að alhr
hugað er, að óvenju mikið hefu* ýfækkuðu vöru sína í verði jafri-
verið u® húsabyggingar á árinu, framt og flestir urðu að gauga að
hæði í Reykjavík og annarstaðar kaup- eðm launalækkun. EðlHegtj
á Landinu. lögmál framboðs og eftirspurnar
Gildi íslenskrar krónu hefir kippir þessu að vísu í lag með
verið óbreytt alt árið, í fyrsla tímanum. Sá sem ætlar að reyna
Prófessor J. Franck, Göttingen,
sem fjekk eðlisfræðisverðlaunin
1926 ásamt prófossor G. Hertz • í
Halle.
sinn síðan á styrjaldarárunum.
að halda á frani >að selja vinnu
En þótt gengissveiflur á sjálfu sína eða vöru með lággengisverði,
árinu hafi ekki þjáð atvinnulífið, | hann rekur sig* á það, áður en
þá ber það að ýmsu leyti svip af hann varir, að vinnan eða v.aran
nýafstaðinni hækkun krónunniav.
Á þ\n sviði hefir höfuðviðburður
gengur ekki út. Því er hverjum
hollara. að gæt.a. að sjer í tíma;
ársins verið sá. að koma verðlag- færa niður kröfur síuar um krónu.
inu langt á leið til samræmis við^eðia auratölu í samræmi við hina
]iað gildi. sem pappírskrónan ís- almennu verðlækkun. En sjerstak-
lenska hefir nú sem stendur. Eft- lega er tilefni til þess að gefa
ir vísitölum Hagstofunnar hefu* þessu gaum núna um ]>essi áramót.
verð á útlendum vörum í Reykj.v Laun allra starfsmanna ríkisins
vík veríð komið í samræmi viðdækka núna uxn áramótin um h. u.
penjngagildið þegar á 1. fjórðungi b. 13 til 14%. Sainningsbundið
Prófessor T. Svedberg, TIppsöl*
urn, sem fjekk efnafræðisverðlaun
in fyrir 1926-
er í Kanada á vesturströndinni. í British Golumbia veiðist t. d. ár-
lega lax fyrir 10 milj. dollara. Hjer á myndinni sjest, hvernig lax-
inn er fluttur frá veiðistöðvunum til frystihúsanna, sem talca fyrst
í móti honum og gevma hann til þess að sjóða hann niður, reykja
hann, eða senda hann ferskan á markaðinn eftir því sem eftirspurn
leyfir.
Versluiiii 1926.
Eftir Garðar Gislason.
Frá sjónarmiði verslunarinnar
verður umliðna ársins ekki saknað.
Kreppan, sem /farin var að gera
vart við sig árið 1925, fór vaxandi
á árinu og virðist, því miður, ekki
ætla að hverfa með því.
iSala íslensku afurðanna liefir
verið dræm og verð þeirra flestra
fallandi, en ekki verður sagt, að
skort hafi framboð á erlendum vör-
um í landinu frekar en áður; þó
hefir kaupmáttur mauna minkað og
gjaldtraustið farið þverrandi, sem
stafar at’ verðfalli íslensku varanna
og atvinnutregðu. Verslunin hefir
því rýrnað, bæði að vörumagni og
verðmæti eins og nánar verður sýnt
fram á.
TÍÐARFARIÐ.
Tíðarfarið á þann þátt í afkomu
manna og atvinnulífi, að full ástæða
er til að geta þess í sambandi við
verslunina.
Fyrri hluta ái-sins var tíðin ó-
venju blý og hagstæð og gæftir
góðar. Vorgróður byrjaði snemma
og skepnuliöld urðu ágæt. Sumarið
var einnig fremur hlýtt og gras-
spretta víðast á landinu ágæt. En
vegna sífeldra votviðra, gekk erfið-
lcga þurkun á heyi og fiski. Seinni
hluta sumars voru umhleypingar og*
ógæftir. Ilaustið var kalt og vetur
lagðist. snemma að. Þar af leiðandi
urðu nokkrar skemdir á heyjum og-
fjenaður tekinn óvenjn snemma á
gjöf.
ÞINGIÐ 1926.
Af þeim lögum, sem afgreidd
voru, og sjerstaklega snerta verslun-
arstjettina, má geta um útsvarslög-
in, sem ganga í gildi við þessi ára-
mót, því þau miða að því a,5
takmarka fremur en áður hefir ver-
ið útsvarsálagningu á verslanir, og*
samræma betur útsvarsskyldu gjald-
enda eftir raunverulegum tekjum
og skuldlausum eignum þeirra. —
Einnig var á því þingi töluverð
ibreyting á tolllöggjöfinni, sem
jgengur í gildi um þessi áramót
|Af þeim vörum, sem eru verð-
| tqllsskyldar, greiðist 10% af inn-
kaupsverði og 20% af nokkruui ó-
nauðsynlegum munaðarvörum. —
ð’örutollur var afnumiim af korn-
vörum og innfluttum tuunum og*
tunnuefni, og lækkaður tellur á
salti, kolum og steinolíu.
Þá veitti þingið lieimild til 350
þús. kr. fjárveitingar til byggingar
i
i