Ísafold - 03.01.1927, Blaðsíða 3

I S A F 0 L D
3
einu, uð 'hann hefir ekki minstu
hugmynd um íslenskan landbún-
að, hann þekkir ekkert til búskap-
arreksturs, frekar en illa vaninn
götudrengur hjerna í Reykjavík.
Hann hefir ekkert lært af íslensk-
um bændum —• alls ekkert —
nema barlóminn, einasta merki
niðurlægingartímanna, sem enn
loðir við í sumum afskektustu
sveitum landsins.
f munni formanns Bónaðarfjel.
íslands er slíkur barlómur ekki
nðeins háðung — liann er tilraun
til að sverta atvinnuvcginn —
leið tíl að deyfa alt framt.ak
hænda, hann er rógur í svörtustu
'anynd, til að hnekkja eðlilegum
framförum landbónaðarins.

„ÁHUGASAMIR
SAMVINNUMENN‘
Eiga bændur að borga
brúsann?
Jónas frá Hriflu getur þess,
þegar hann segir frá hœstarjettar-
dómnum í máli Garðars Gíslasou-
ar gegn Tryggvá Þórhallssyni, að
Tr. Þ. h'afi sjálfur ekki átt einn
staf í árásargreinum þeim á hend-
ur Garðari, er mál þetta var af
sprottið. Það hafi verið „kaup-
f jelagsstjórar, bændur og ýmsir
aðrar áhugasamir samvinnumenn*,
sem skrifuðu greinarnar.
Hverjir skyldu þeir vera þessir
„áhugasömu samvinnumenn“ ? —
Jónas getnir þeirra ekki sjerstak-
lega.. Bf menn vilja athuga grein-
arnar í Tímanum, sem stefnt var
fyrir, sjá menn fljótt hverjir þess-
ir „áhugasömu samvinnumenn“
«ru. Nokkrar af greinum þessum
■æru merktar með # (t.veim stjörn-
um) og x.
Öllum, er lesið hafa Tímaun
undanfarið, er ljóst 'hver höfund-
ur þessara greina er. Venjulega
æru greinar jiessar með alveg sjer-1
stöku sniði, og oft hafa þær
fyrirsögnina: „Yfir landamærin“. |
í greinum þessum er venjulega
•ekkert annað en persónulegt níð,'
brigslyrði og órökstuddar dylgj-
•«r um pólitíska andstæðinga. —{
Hefir í mörgum af þessum grein-
um birtst það ljótasta seni sjest
hefir á prenti. Þar er svartasd
'blettur í ísleuskri blaðamensku —
hámark blaðaspilþngár má sjá í
-sumuni þessara greina. ;
Hver er liöfundurinn ? Áhuga-
samur samvinnumaður, segir Jón-
as frá Hriflu. Bkki geta það ta)-
ist meðmæli fyrir samvinnustefn -
una, að áhugamenn hennar skuli
■ekki hafa annað göfugra starf
fyrir höndum, en að skrifa per-
sónulegt ntð um náungann, og
hafa þó ekki ntanndóm í sjer til
þess að kannast við ósóntann, hebl-
ur kljna honunt á annan mann,
er ábyrgð ber á blaðinu. Varla
er unt að hngsa sjer ljelegri leið-
toga en })á ntenn. er þannig koma
fram á sjónarsviðið.
Er nokkur sá maður ti] lijer 4
lattdi, fttlllæs og komimt ti] vits
og ára, að hann ekki viti hver er
höftmdur þessaraA sorpgreina í
Tímanum? Höfitndttrinn er sjálf-
ur Jónas Jónsson alþm. frá Hriflu.
Hann er einn af þessunt „áhuga-
sömu samvinmimömtnm“, sem tel-
ur sitt helgasta hltitverk vera að
moka attri á pólitíska andstæðinga.
Hefir hann til þessat'ar iðjtt sinn-
ar ótakmarkað t'úm í l'ímamtm,
blaði því sent alHr kaupfjelags-
menn í landinu, hverjum stjórn-
málaflokki sem þeir tilheyra, eru
neyddir til að kosta. Vegna ves-
aldóms þess manns, er hefir lán-
að nafn sitt seitt ábyrgðarmaður
blaðsins, getur Jónas skriðið ttnd-
ir dulnefni með óhróðursgreinar
sínar. — Ábyrgðamtaðurinn, settt
engan staf á f greinunum, fær svo
þungan dóm fyrir.
Þegar ábyrgðarmaðurinn liefir
verið dæmdttr í Itáa sekt og mikl-
ar skaðabætur fyrir óhróðurs-
greinarnar, gerist Jónas svo ósvíf-
inn að eigna. þær kaiipfjel.-stjór-
ttm og bændum!! Þeir hafi hjer
verið að Verja atvinnurekstur
sinn!! Er nokkur sá kaupfjelags-
stjóri til í þcssu landi, eða sá
bóndi, sent vill láta eigna sjer níð-
greinar Jónasar frá Hriflu, er birst
hafa í Tfmanum undir dulnefni?
Bn hvers vegna. segir Jónas, að
greinar þessar s.jeu eftir „kaup-
fjelágsstjóra, bændur og aðra á-
hugasanta saniviitnttmenn?“ Er
það vegna reikninganna, sem á
eftir koma ? Á að fara með sekta-
reikninginn, skaðabótareikninginn
og málskostnaðarreikninginn ttpp
í Sambandsiiús og heimta þá
greidda þar, af sameiginlegum
sjóði kaupfjelagsmanna ? — Á að
telja kaupfjelagsntönmtn: trú ttm,
að þessar níðgreinar Jónasar frá
Hrifltt s,je einn nauðsynlegur þátt-
ur í starfsemi kaupfjelaganiia?
Spyr sá sent ekki veit. Hverju
getur maðiir ekki átt von á af
þeint Tíntamönnum, eftir þvf sem
á undan er gengið
En hvað segja kaupfjelags-
menn; hvað seg'ja bændur?
Ætla þeir að borga brúsann?
SKemdir af vatnavöxtum.
FRÁ STOKKSEYRAR-
BRUNANUM.
Eftir því sem Isaf. hefir frjett,
hefir enn eigi tekist að grafast
fyrir upptök eldsins á Stokkseyri
á dögunum. — Hafa allnnargir
Stok'kseyringar verið yfirheyrðir.
Það setn mestu máli skiftir er,
livort elclurinn hafi kviknað út
frá ofni þeim sem var í búð-
inni í Ingólfshúsintt. Maðui', setn
lcom í Itúðina nokknt áðttr en
eldsins varð vart, segir .tð ofniim
liafi þá eigi verið mikið heitru'.
Aðrir menn bera það, að meiri
oldiu' ltafi í upphafi verið í her-
bergi, er var við hliðina á búðinni,
heldur en í búðinni sjálfri. En
það herbergi lá að sama vegg og
ofninn í búðinni. Rannsókn stend-
ur yfir á ]tví, hvaða vörur hafi
verið á hinum tveim hílutn, sem
austur kotnu nteð vörur og voru
í Ingólfsbúð. Vörur þessar vovu
vátrygðar fvrir 50.000 kr. (ekki
70 þús. eins og áður liefir verið
sagt). Nokkttð af fakturum yfir
vörur ltess.tr brunnu, og hefir eigi
tekist að grafast fyrir það með
vissu, hve miklar eða verðmætar
vömr þarna vortt.
Þegar í upphafi ív.umsóknarinu-
ar var Tngólfttr Bjarnason, sá er
lugólfsverslun hafði tekið á leigu,
settur í gæsluvarðhald og hef't’
hann setið þar síðan. — A fimtu-
dagskvöld slapp hann úr gæsln-
V.nrðhaldinu og var á ferli alit
uæstu nótt og fram undir kvökl
næsta dag. Kom hann þá að Kol-
viðarhól, all þjakaður eftir göng-
una, því hörkufrost var unt nótt-
ina. Hann war þegar fluttur aust-
ttr aftur.
STORFLÓÐ í BORGARFIRÐI.
Á annan jóladag kom ltið mesta
flóð í Borgarfirðinum, er komið
ltefir síðan 1882 (rjett eftir nýár).
Norðttrárdalitrinn var allur eitt
beljandi straumhaf ltlíða á milli.
Fyrir jólin hafði kyngt niðttr af-
skaplega niiklum snjó, en svo komu
úrltellis rigningar ttm jólin og a.sa-
hláka og af því kontu þessir miklu
vatnavextir. Tólc ttp]t allan snjó,
svo að alauð varð jörð upp á lteið-
ar, en ár allar ruddtt sig, og víða
tók klaka, úr jörð niðri í bygð.
Eigi ltafa vatnavextir þessir valdið
tieinti tjóni á skepnttm nje bæjum,
svo að kunnugt sje, en allmiklar
skemdir hafa þeir gert á vegttm
víða. I veginn hjá Ferjukoti braut
flóðið 20 faðnia skarð; (vegur sá
var gerður 1921—’22). Á nýja
vegintun í Norðurárdal ttrðu og
talsvcrð. emdir víða, en engar
brýr íórtt. ovo var vatnið mikið í
Norðurá. að nærri lá, að ltún flæddi
upp í brú, og seitlaði vfir veginn
austan brúarinnar, en það ltefir
eigi komið fyrir áðttr síðan vegttr-
inn var gerður.
MEIRI VEGASKEMDIR.
Samtal viff vegamálastjóra.
ís.afóld hafði tal af vegamála-
stjóra og spurði hann unt þess-
ar vegaskemdir. Gerði hann eigi
mikið úr þeint og sagði að tekist
hefði að gera vegina fatra aftur að
niestu leyti.
Nokkrar skemdir kvað ltann og
hafa orðið á vegunum austan fjalls,
t. d. í Ölfttsi; leysingar ltefði orðið
eins ákafar þar og annarsstaðar og
vatnið rofið skörð í vegina allvíða,
en þær skentdir væru nú endur-
bættar svo, að vegirnir Væru bráð-
unt bílfærir. Skriður ltefði nokkrar
fallið á vegi, t. d. ein úr Ingólfs-
fjalli yfir veginn upp að Sogi.
j Austur í Hornafirði vorn einnig
miklir vatnavextir. Þar fjell all-
ntikil skriða á Veginn í Mmanna-
skarði.
Bókmeníafjelagið.
Eftir Halldór Hermannsson.
Frá Akureyri.
Leikfjelagið þar er nú að æfa
| „Spanskfulgttna“ og verðtir ltún
leikin innan skamms.
Bæjarstjórnarkosningar eiga þar
fram að fara bráðum og er þegar
, farið að ttndirbúa þær. Framboðs-
frestur er útrnnninn 7. janúar. Bú-
. ist er við því að þrír listar muni
konta fram, frá íhaldsmönmtm, jafn
1 aðarmönnutn og framsókna.rmönn-
! ttm og verði efstu menn listanna:
I ITallgrímttr Davíðsson, verslttnar-
stj., Steinþór Guðmundsson, kenn-
'ari og Sigtryggur Þorsteinsson,
kjötmatsmaður.
Einmunatíð befir verið þar nyrðra
frant að þessu og gerði ntarauða
1 jörð tim jólin. Er fje óvíða komið
á gjöf ennþá.
Þingmenn Eyfirðinga hafa boð-
að til þingmálafitnda eftir miðjan
I janúar, á Ilrafnagili, í Arnarness-
ltreppi og víðar.
Atvinnulevsi er tilfinnanlegt á
j Aknreyri vegna þess að menn voru
I yfirleitt illa ttndir veturinn búnir.
Peningaleysi er manna meðal, en
I vonandi að úr rakni fljótlega ef
'það. sent eftir er af síld og fiski
' selst.
Mjer ltefir oft dottið í bug, þeg"
ar jeg liefi fengið Bókmentafje-
lagsbækurnar, hvar í heimi ann-
arstaðar en á íslapdi tnundi ai'
ntent bókmentafjelag bjóða fje-
lögtrnt sínum svona bækur. Ekki
svo að skilja, að bækttrnar sjeu
ekki í sjálfu sjer góðar í sinni
röð, lteldur það að þær eru ekki
þess konar, sent allvel mentaðirj
og fróðleiksfúsir alþýðumenn
mttndit kjósa að lesa. Hvar aun-,
arstaðar mundi alþýðu mannaj
sent Fornbrjefasafnið, eða Brjefa"
bók Gttðbrandar biskttps ? Auð-
vitað er alþýðan íslenska yfir höf.!
ttð betur að sjer í þjóðlegum fræð'
itm en alþýða, erlendis, en svo
strembin heimildarrit eins og þessi'
. tvö. setn jeg nefndi, lteld jeg henni j
; veiti erfitt að melta, eða hafa ■
nokkra verulega ánægjtt af. Það
j verður víst flestum fjelögum á
■ að flevgja þeirn í burtu eða láta
! þau týnast. Því er þetta óþarfa
eyðsla að vera að gefa út stór j
ttpplög, af svona bókjun, sent eiga |
erindi einnngis til fárra nianna-1
Frá fjelögitm hefir iíka frá því
jeg fyrst man eftir, stöðugt ver* j
; ið kvartað yfír því, að fjelagið
væri að senda þeitn Fornbrjefa-
safnið. En fjelagið byrjaði víst að
gefa það út af því, að á þeim
tíma var ekkert annað fjelag eða
stofnun, sem gæti gert það. Sío-
an hafa. tíntarnir breyst, en fje’
lagið eða. stjórnin hefir ekki gef-
ið því ganm. Útgáfa. þess heyrir
au'ðvitað undir jtjóðsk jalasafnið.
Reviidar tel jeg nú líklegt 'að dag-
ar Fornbrjefasafnsins, í núver*
andi 'mynd þess, sjett taldir; jeg
get. og ekki sjeð annað en að
skjalafjöldinn, þegar dregur
fratn á seinni aldir, verði svo
mikill, að ekki verði því viðkont-
ið að gefa þau út og víst líka
varla. vert. að gera þa’ð. Þá verð-
ur spurningin ttm útgáfu á út"
váli brjefa hreint og beint „regis-
trand“, sktá yfir brjefin, ef íil
vill nteð ofurstuttu ýfirliti yfir
efni þeirra.
s Það er þó síður en svo, að fje-
lagið sje óvinsælt, það sýnir ómót
mlælanlega fjelagatalan, sem stöð'
ugt eykst. Ástæðurnar fyrir því
hygg jeg sjeu tvær: lofsverð þjöð
ernistilfinning, sent vill styrkja
svo gamalt og gott fjelag, og
„Skírnir“, sem er gott og fróðlegt
tímarit og fjelagið ætti sannlega
að halda seni best ttppi. Því fyrir
bókmentir í þrengri merkingu þess
orðs gerir fjelagið eiginlega ann-
ars nauðalítið- Mjer finst stjóm
fjelagsins hafi vantað framtaks-
senii til þess að komá með eitt'
ltváð nýtt. Það dttgir ekki stöð-
ugt að grafa í síintnt eigin dynra
og dyngjum, gefa út það sem
ganialt er, bara af því að það er
gamalt, þótt það í rauninni hafi
hverfandi gildi fyrir nútímann. —
Þjóðin verður að fá eitthvað nýtt,
að minsta kosti við og við. Eins
; og menn líkamlega geta ekki lif'
að eingöngu af 'mjólk, keti og
: fiski, án þess að fá branðmoti
jittari að, eins geta menn ekki and*
; lega þrifist. einvörðungu af því
'sem framleitt er heima f.yrir. Nóg
hvort það væri ekki vel til fallið
fyrir Bókinentaf jelagi'ð að taka
einhverja útlenda bók unt sögu
lieimsbóktmentanna, láta þýða
hana og laga eftir þörfum þjóð-
arinnar. Þetta gæfi þýðendunatu
verkefni að berjast við^ brjóta ;ii
mergjar, og skapa itm eftir því
sem við á. Það fræddi alþýðuna
og víkkaði sjóndeiidai'ltring hentt-
ar og gæfi henni leiðbeiningu um,
hvað hún ætti áð lesa og þar
fram eftir götunuan. Sent stendur
fær hún ef til vill einhveíja
fræðslu um slíkt úr blÖðunum, eu
það er alt í molum. Jeg gæti
hugsað mjer, að slík bók yrði vin*
sæl á fslandi og rnundi gera mik-
ið gag'tt, ef hún væri vel tn*
garði gerð, imeðal annars með'
myndum.
Nú eru fjelögin orðin svo mörg
á voru landi, og hafa hver siit;
hlutverk, og þatt ættu því að gæta
þess að skifta vel með sjer verk-
um og ekki að fara yfír á sv>ð
livers annars. En það er einmiit
Jtetta, sent íslendinga hefir löng'
unn vantað og vantar enn, það er
að skifta verktitn með sjer, koma
á góðu skipulagi. í öðrurn löndtnn
gera þetta bæði fjelög og bóka-
titgefendur, en það gerist lítt hjá
okkur. Þegar nienn hafa reynt
þetta á íslandi. lvefir það jafnan
orðið að engu á stuttum tíma, t.
d. Sjálfsfræðarinn, Bókasafn al-
þýðu, Æfisögttt' íslenskra nterkis'
manna og því uin líkt. Ætli Bók-
mentafjelagið gæti ekki gert eití-
hvað varanlegra í þessa átt? —
Slíkt fjelag á ekki eingöngu a<x
bíða eftir að því sjeu boðin rit
til útgáfu, það á líka að fá menri
til að skrifn.
FRYSTIHÚSIÐ MIKLA,
sem Svíar ætla að setja
hjer upp við höfnina.
ertt verkefnin fyt'ir ltendi bara ef
menn vilja líta dálítið í kring
unt sig.
Mjer hefir t. d. dotfíð í hug
í fyt*ra kom það til orða, að
sænskt fjelag setti hjer á stofn
gífurmikið frystihús við höfnina.
EsWholinsbræður eru umboðsmenn
fyirir fjelag þetta hjer á landi.
Loforð fjekk fjelagið um all-
stóra lóð við hafnarbakkann- Var
beðið ttm, að fá ltana leigða til
60 ára. Var gengið að því — en
sett þaS skilyrði, að bjTjað yrði
á athöfnum fyrir vissan tíma.
Síðan he'fir verið daiift, yfir þessu
frystihúsmáli, og munu margir
hafa haldið, að það væri sofnað.
Var kontið að því tímamarki, er
bæjar.stjórn 'hafði sett.
En nú virðist aftur vera að
koma skriður á málið- Stofnfund
ætlar þetta frystihússfjelag að
halda þ. 30. þ. m. í Gautaborg.
Og er búist við. að sendir veroi
bingað verkfræðingar, eftir ára-
mótin, sem eiga að ganga frá
sanutingum við bæjarstjórnina og
byrja á undirbúningi ttndit*
verkið.
Satnkvmt upplýsingttm þeim,
setn Morgunblaðið fjekk í fyrra
um þetta fyriritugaða frystihús,
er attlast til, að þar verði ha'gt að^
taka á móti 80 tonmtm af físki
til frystingar á. dag, að auk þess
yrði hægt að framleiða 60 tonn
af ís daglega-
Frystiáðferð sú, sem nota á, er
kend við Ottesen.