Ísafold - 07.03.1927, Blaðsíða 2

2
ISAFOLÐ
skírteini á pýskalandi), að hafa flog-
ið vissar vegalengdir, og verið ákveð-
inn tímafjölda í lofti uppi samtals;
nægja við suma íþróttaflugskóla 25
sténdir; auk þess fær flugnemiun
kenslu í vjelafræði, veðurfræði og
öðrum greinum, er lúta að flugi. —
Kostnaður við nám þetta er allveru-
legur, því að víðast hvar verða flug-
nemar að greiða alt að 200 ríkismörk-
um (á pýskalandi) fyrir hverja klst.,
er þeir eru í lofti uppi, en skólinn
tryggir þá vegna slysa og dauða. að
nokkru leyti. Mun láta nærri, að vart
muni hægt að nema íþróttaflug fyr-
ir minna en nál. 6000 krónur á flest-
um flugskólum.
í Pýskalandi eru ýmsir skólar í
íþróttaflugi, nál. Berlín, Hamborg,
Kassel og víðar. I Englandi er fræg-
astur flugskóli, er ber nafnið de
Havilland school of flying nálægt
London og er kostnaður þar nál. 340
sterlingspund fyrir 6 til 8 mánaða
nám.
í Frakklandi eru ýmsir skólar, í
Yersailles, í Sommehjeraði, Garonne
og víðar og kostnaður þar talinn 30
—42.000 franka og er hann því svip-
aður í þessum þrem löndum.
pá eru sjerstakir skólar fjn-ir þá,
er nema vilja viðskiftaflug og er
vandað mjög til þeirrar kenslu og
tekur 1—2 ár að verða fullnuma á
peim skólum.
Geta þeir, er numið hafa íþrótta-
flug, farið á skóla þessa og er náms-
tíminn vitanlega styttri fjrir þá. Á
pýskalandi er aðeins einn skóli fyr-
ir viðskiftaflug: Deutsche Yerkehrs-
fiiegearschule G. m. b. H., Staaken við
Berlín og eru allströng upptökuskil-
yrði þar. Nemendur eru látnir vinna
þar á vjelaverkstæðum, verða að hafa
flogið mörg hundruð km. í einu, er
þeir ganga undir próf (og fá þá B-
skírteini).
í Prakklandi verða viðskiftaflug-
finnur til ábyrgðar sinnar.
Alexander Jóhannesson.
Verðlannakeppni
menn að hafa flogið að sögn að til og hafi aldrei verið. En nú þarf
Jminsta kosti 225 tíma samtals og af haim að koma ef heimilin ineð breytt-
þeirn 25 tíma í mjrkri. um húsakvnnum, og um leið með
I Af þessu er ljóst, að vanda ber sern breyttum kröfum, eiga að fá íslensk-
. mest til náms íslenskra flugmanna ari svip en nú hafa þau. Annars er
og sjálfsögð krafa, að þeir taki raeira það mjög handhægt, að varpa því
prófið, til þess að vera fnllfærir, hvað fram að ekkert þjóðlegt sje til að
sem að höndum ber. En hitt má 03 byggja á í þessu efni. Aðrar þjóðir
fulljrða, að með því prófi má telja hafa þar alveg sömu sögu að segja.
hættulaust að fljúga, ef flugmaður-! Jeg minnist að hafa lesið skrítna
inn er að öllu lej'ti reglumaður og sögu frá Svíþjóð, sem rifjaðist upp
fyrir mjer í sambandi við þetta hús-
gagnamál okkar. Hún gerðist um það
leyti, sem endurreisn þjóðlegs iðn-
aðar komst svo mjög á dagskrá þar
í ,landi, eða um aldamótin síðustu.
Einhver af ferðalöngum heimilis-
iðnaðarins hafði rekist á einfalda
trjestóla smíðaða norður í Dalahjer-
um uppdrætti að íslenskum aði> °s voru >‘‘h sv0 falle£ir
. húsgögnum. |vel Serðir’ að þegar einn þessara
_______ stóla komst í eigu fjelagsins í Stokk-
í sambandi við auglýsingu, sem hólmi- >ótli hann >ar hin mesta
birst hefir í blöðum nýl., viðvíkjandi "ersemi’ °" menn vildu f-vrir 'hvern
verðlaunasamkepni um uppdrætti að mun fa horð hekki> rúm og skápa
íslenskum húsgögnum, langar mig til með þessari gerð. En þegar íarið
að biðja blaðið fyrir nokkrar línur var að að£æta nmlið betur> sýndi
til skýringar, og eiga þær jafnframt >að si£’ að einun!íis •'1“4 SamIir
að miða að því að vek.ja athygli al- menn 1 Dolum »erðu stola >essa °S
mennings á málinu. ; hofðu lcnP -ert’ en >eir treystust
Með breyttri húsaskipunog breytt- ekki fil að "era onnur husg‘«n-
um siðum í sveitum landsins, hefir Búnaðarsamband hjeraðsins, sem
hinn þjóðlegi svipur, sem fjlgdi eins og önnur Búnaðarfjelög í Sví-
gömlu baðstofunum, að miklu leyti þjóð studdu kröftuglega heimilis-
horfið af íslenskum heimilum: Lok- iðnaðinn, skarst þá í leikinn. Sendi
rekkjur og bríkur með skurði, ís- þangað kennara, er leiðbeindu yngri
lenskir stólar, rúmfjalir, askar, mönnum sem gáfu sig frarn í því
ösk,jur, stokkar, kistlar, ullarlárar, skyni, kendu þeim að nota teiku-
spænir í slíðrum, ofnar ábreiður og ingar s. s. frv. — Kenmp'inn leið-
brekán yfir rúmum o. s. frv. | baindi til og frá á heimilunum C
Margur mun segja, að í þessu sje vikna tíma. Alskonar húsgögn voru
ekki mikil eftirsjá, en eitthvað nota- nú smíðuð, en gömlu stólarnir karl-
legt fylgdi nii samt þessum gömlu anna voru alstaðar lagðir til grund-
baðstofum, líkléga aðallega af því vallar. — Útsala í Stokkhólmi ann-
að þetta var alt eða mestalt vinna aðist söluna, og gerði jafnóðum
heimamanna.
skriflegar athugasemdir við munina,
Við höfum hejTt því haldið fram, sem þannig smámsaman tóku meiri
að íslenskur húsgagnastíll sje ekki og meiri framförum (með því líka
að kennarinn fór aðra umferð um
hjeraðið og leiðbeindi mönnum).
Fleiri og flek'i gáfu sig nú fram
til að taka þátt í smíði þessu og
loks var æfður smiður sendur á stað
til að leiðbeina hjeraðsbúum að stað-
aldri og hafa eftirlit með framleiðsl-
unni. Árið 1907 var svo komið, að
40 smiðir unnu að þessari húsgagna-
gerð í Siljaniissókn. pessu áorkáði
gamli stóllinn, þegar hann komst í
rjettar hendur.
Jeg er sannfærð um, að til eru í
sveitum hjer á landi íslenskir stólar,
sem nota má að einhverju leyti fil
fyrirmyndar að íslenskum húsgögn-
um. Jeg hefi sjeð gamla íslenska
stóla, austur á Jökuldal og austur
í Mýrda.1, sem áreiðanlega mætti
nota í þessu skyni, og mjer væri
þökk á að fá frjettir af fleirum.
En íslensku stólarnir, þessir sterk-
legu, einföldu og stílhreinu gripir,
hafa nú víðast hvar verið hraktir
fram í búr og eldhús, þeir fáu scm
eftir eru, þar verða þeir að hýrast,
þykja ekki í húsum hæfir, en „pinna-
stólarnir" svonefndu fylla allar stdf-
ur.*) —
pað er ágætt og alveg sjálfsagt, ið
brýna fyrir mönnum seint og
snemma, bæði sveita og kaupstaðabú-
nm, að virða meira og betur góða, ís-
lenska vinnu en nú á sjer stað, og
sýna það sjálfstæði, að nota það, bæði
til klæðnaðar og húsbúnaðar.
En sanngjarn verður maður að
vera í kröfum sínum. Ef sannleikann
sk'ál segja, og hann er ætíð sagna
*) pað er svipað og með rúmfjölin;
útskornu, sem ferðamaðurinn raks
á undir grásleppu úti í hjalli, sem
sagt er.frá £ „Vísi“ nýlega, þnr var
líka gömul glitábreiða utan um reið-
ing, en inni í stofunni var postulíns-
hundurinn, útlendi punturinn og papp
írsblómin!
Georg Brandes og Islendiugar.
Efár Einar H. Kvaran.
Af öHum dönskum mönnum hef-
ir Georg Brandes áreiðanlega haft
mest áhrif á íslenska mentamenn
i Kaupmannahöfn á síjðari hluta 8.
og einkiun á fyrri hluta 9. áratugs-
ins af síðnstu öld.
Til þess ber margt.
Hann var mestur danskur rithöf-
undur á þeim - tímum. Þekkingar-
forðinn á mönnum og- málefnum
var óhemjulega mikill. Hann kost,-
aði kapps um að fá yfirlit j7fir
hugsanalífið á allri jörðinni. Hug-
prýðin var riddara’eg. Andríkið og
orðfamið var glæsilegt. llann bjó
yfir þeim eldi sannfæringarinnar;
aðdáunarinnar og vandlætingarinn-
ar, sem kveikti í sálum mannanna.
Hann unni frelsinu af hinni megn-
ustu ástríðu. Hann var ekki kreddu
bundinn lýðveldismaður („dogma-
tisk Demokrat* ‘), eins og hann ein-
lcendi vin sinn Viggo Hörup. Ilon-
um var það mjög ljóst, mjög
snemma, þó að honum vrði það ljós-
ara síðar, að frelsinu getur staðið
jafnmikil liætta af fjölmennisvald-
inu eins og fámennisvaldinu. En
frelsi andans dýrkaði hann af öllu
magn i sálar siimar.
Það var engin furða, að ungir
íslendingar hneigðust að slíkum
höfðingja.
En svo hrettist það við, að þjóð
hans hafði ótskúfað honum. Það
vakti að sjálfsögðu raikla samúð ís-
xendinga. Hann varð að hröklast
burt af ættjörðu sinni og brjóta
sjer leið í öðru landi. Ofsinn gegn
honum var svo mikill, að þegar öll
jám stóðu á honum, fjekk hann
ekki að bera hönd fj7rir höfuð sjer
nema í einu blaði, sem gefið var út
í einni dönsku smáejrmi. Og síð-
asta svargrein hans þar mun hafa
verið prentuð sem auglýsing. Menri
litu á hann sem einhvern voða-
mann og illvirkja, sem ekki væri
hlej-pandi inn fvrir húsdyr sínar.
Hugurinn tii lians var langlíkastur
fjandskap þeim, sem kom fram hjá
snimira íslenskum klérkum í garð
Magnúsar Eiríkssonar, eftir að hann
tók að rita nm guðfræði.
Og þegar menn athuga bæknrn-
ar eftir Georg Brandes frá þessum
baráttu-árum lians, þá trúi jeg ekki
öðru, en að mörgum fari eins og
mjer, að þá furði nokkuð á því, að
]>rer skj-ldu vekja jafn-æstar öldur
með Dönum. Hann var þá yfirleitt
fulltrúi þeirra skoðana og þeirrar
andarstefnu, sem ríkti með lærdóms-
mönnum í allri Norðnrálfunni.
Búast hefði mátt, við, að danskri
þjóð yrði ekki jafn-hverft við þenn-
an boðskap og raun gaf vitni 11 m,
því að nxentamenn hennar höfðu
haft nokkur kynni af honum áður.
Það er örðugt að verjast þeirri
hugsun, að danskt mentalíf hafi um
]>ær mundir verið nokkuð afdala-
lcent. Enda kom það fram með ýms-
um skringilegum hætti í viðureign-
bcstur, þá verður því ekki neitað, að
örðngleikarnir verða mnrgir á vegi
þeirra, sem vilja framleiða íslenskan
heimilisiðnað, og þeir verða lika á
vegi þeirra, sem viljn nota íslenskan
lieimilisiðnað, en ekki geta framleitt
hann sjálfir.
(Vjer höfum von um, að úr rakni
nokkuð, er góð útsala fæst í Reykja-
vík og öðrum kaupstöðum, þar sem
framleiðsla landsmanna verður keypt
og áhöld og efni verða til af öllu
tægi. þetta þarf að koma og ekki
seinna en 1928.)
Einn af ofangreindum örðugleik-
um mætir okkur í húsgagnamálinn.
Nokkrir menn, einkum í sveitu.n
landsins, hafa verið að reyna að gera
sjer húsgögn með' frábrngðinni gerð,
sem þeir vildu að yrði þjóðleg og vel
nothæf, en þetta liefir að mestu orð-
ið kák eitt og fálm út í loftið, sem
von var, þegar þekkinguna vantar,
enda oftast mjög örðugt um ákjósan-
legt efni til húsgagnagerðar.
Að öllu þessu athuguðu tók Sam-
bnnd norðl. kvenna sig til í vor —-
það eru um 1000 konur í þessum
fjelagsskap — og hjetu kr. 200.00 úr
sjóði sínum til að gera teikningar a£
íslenskum húsgögnnm. ■— petta var
myndarlega af stað farið, enda hefir
fjelag þetta genginst fjTÍr mörgum
þörfum málum.
Nefiíd var kosin til að hrinda
málinu áfram og starfar hún ásamt
heimilisiðnaðarnefnd Landsfundarins
*
á AkurejTÍ, sem á fulltrúa í öllum
landsfjórðungum, auk fulltrúa Ung-
mennafjelaganna og Bandalagskvenna
í Reykjavík. —•
pessar nefndir hafa þá tekið hús-
gagnamálið að sjor og vilja beita sjer
fyrir að leiðn það til lykta eftir
mætti, pær liafa komið sjer saman
um að boða til verðlaunasamkepni
um best gerða uppdrætti af: borði,
bekk, 2 stólum, skáp og rúmi og upp-
svo að skilja samt, að þeir væru
neinir blindir fylgismenn lians.
Htundum munu þeir flestir hafa
verið honum andvígir, svo sem í
deilum hans við prófessor Höffding
og Bjömson. En þeir höfðu miklar
xnætur á honum. Og Brandes var
Islendingum einkar góðviljaður.
inni við Georg Brandes. Jeg ætla
að minnast á eitt dæmi.
Georg Brandes hugðist um eitt
skeið að vinna fyrir sjer með þýð-
ingum útlendra rita, þar sem óbvr
iega bljes með frumsmíðamar. —
Hann þýddi tvær bækur eftir
Stuart Mill, og önnur þeirra var
„Kúgun kvenna“. Eitt Kaupmanna
liafnarblaðið ljet þess getið í rit-
dómi lun þá bók, að þessi Stuart
Mill blyti að vera mjög ungur mað-
ur. Ritdómaranum þótti efni bókar-
innai' svo unggæðislegt. Mill var þá
63 ára og heimsfrægur.
Jeg hefi Jíka furðað mig nokkuð
á því, hve Dönum veitti örðugt að
átta sig á Georg Brandes að öðru
lej-ti. Á baráttu-árum lians kvað
það stöðugt við, að hann væri Gyð-
ingur og ætti engar rætur í andlegu
lífi Dana. Auðvitað var hann af
Gyðingaættum. En hann ritaði um
danskar bókmentir best allra manna.
Og hann var hádanskur maður —
svo að þegar fram í sótti, þótti ís-
londingum nóg um.
En íslendingum veitti auðvelt
að átta sig á honum og þótti afar-
mildð til hans koma — jeg cld
öllum, á þeim árum, sem jeg þekti
til þeirra í Kaupmannahöfn. Ekki
Brandes var með afbrigðum Ijúf-
ur við ungta morm, dæmdi þá vægt
<>g vildi þeim nlt gott. Jeg minn-
ist þess, að á Garðsárum mínum
gaf danskur Garðbúi, sem var eitt-
hvað kunnugur Brandes, út bók,
og í hana var jafnvel óvenjulega
iítið spunnið. Ilannes Hafstéin
.spuröi Brandes, hvemig lionum
]>œtti bcikin eftir ]>ennan unga
mann. „Ilonum liefir ekki tekist að
skrifa tilkomumikla bók, svona í
fyrsta sinn“, svaraði Brandes, —
,.en hann er fallegur maður.“ Og
þá vildi hann ekki tala meira vni
]>að.
Af íslenskum námsmönnum, sfln
voru mjer samtíða í Kaupmanna-
böfn, hiifðu þeir mest kvnni af
bonum Hannes Hafstein og B;rtel
E. Ó. Þorleifsson. Viðkyiming
þeirra Brandesar og Bertels byrjaöi
með einkennilegum hætti, af> okk-
ur fanst. Bertel fór heim tii hans,
í ]vví skyni, að mig minnir, að fá
Ieyfi lians til þess að þýða eitt-
iivað eft.ir hann. Hann liitti ekki
Brandes heima, en skildi nafn-
spjaldið sitt eftir. Brandes átti
lieiina í Amaliegade, að niig minnir,
að miasta kosti mjög nólægt Jienni,
en Bertel á Garöi. Bertel fór ekki