Ísafold - 07.04.1927, Blaðsíða 2

Ísafold - 07.04.1927, Blaðsíða 2
2 1 S A F 0 L © Sunð og sólböð. Nauðsynleg til berklavarna — þó ekki væri annað — segir Halldór Hansen, læknir. sigur af hólmi, í þessari merkingu, nærri eins áhrifamiklir til lækninga og það þótt ekkert sje að gert, þá er eins og sjálft sólarljósið. Hjer á lnndi jafnan stór hópur barna og unglinga eru slík, ljóslækningatæki á nokkrum á svo viðkvæmu stigi, með tilliti til stöðum og þeim fjölgar óðum. berklaveikinnar, að ótrúlega lítið áfall En ekki minkar berklatilkostnaðnr- annarsvegar og ótrúlega lítil hjálp inn við það, því bæði eru slík tækí -------------- hinsvegar, getur riðið baggamuninn. ’ dýr í innkaupi og í notkun. Farið er fram á það við þing- eða ólæknandi, og minstur lilutinn j ^jer flytjum þó inn slíka gerfi- ið, að það veiti 100.000 kr. til sund- mun ganga til þess að bæta úr berkla- Hjálpin þarf að Vera almenn. sól fyrir allmikið fje og verjum enn hallarinnar fyrirhuguðu og annað eins veikinni á meðan liún er viðráðanleg.! En þessa sjúkl. er ekki hægt að meiru fje ti! ^ess að nota hana t;il fáist úr bæjarsjóði. — Er hjer um — En hvenær er berklaveikin við- þ(;klv ja. úr, fyr en þá of seint. pví læltnin"a) en solin sltin y^ir 3111 kessa ... , , , heilsnlauau og veikluðu hjörð, án þess : verður hjalpm að vera almenn, þvi enginn er heldur óhultur. að fá.aðuá 1 nema blánefi6 °* *** Nærri hver einasti maður, er • Og hversu mörg börn og ungiing- arbökin-1 stað t,ess að nota ættl hana nær þrítugsaldri sýkist af ar eru ekki kirtlaveik, blóðlítil, lyst- ut 1 æsar’ og að grípa aðeins tlJ gerfl' stórkostlegt heilsuvarðveislu-mál að ráðanlegust? ræða. Hefir ísaf. snúið sjer til Hall' dórs Hansen og fengið hjá honum ,ýmsar upplýsingar, en Halldór er sem kunnugt er íþróttmaður og íþrótta- vinur mikill. Mönnum er það ljóst, segir Hall- •dór hvílík lyftistöng sundhöllin verð- ur fyrir íþróttalíf þessa bæjar. Menn ■eru líka farnir að skilja, að sund- íþróttin er okkur Islendingum nauð- synlegust allra íþrótta. En færri hafa komið auga á, að sundhöllin er nauð- synleg vegna sólbaðanna. berklum. arlítil, framfaralaus og veikluð, án Nú á dögum er það á allra vitorði, þess þó að ástæða þyki til að ráð- að allflestir sýkjast af berklum, flest- stafa þeim á hæli, eða ’ koma þeim ir sýkjast þegar á barnsaldri, en um undir berklavarnarlögin? Nei, það er þrítugsaldur má segja að allir sjeu fyrst gert þegar sjúkdómurinn hefir orðnir berklasýktir. náð betri tökum á þeim, þegar það sólar handa þeim, er verst eru stadd ir af völdum berklaveikinnar og þá einkum í skammdeginu og sólarleys- isköflunum. En nú má ef til vill segja sem svo, að sólina getum vjer notað án sundc Sú staðreynd sýnir best og sannar, kostar miklu meira fje og lengri tíma llallarinnar) margir geti sólbnðað í hve mennirnir hafa yfirleitt mikið að lækna þá, ef það þá ekki er orð- r'<gn um sinn ei&in "lugoa- mótstöðuafl á jnóti berklaveikinni. ið of seint með öllu. 11 n h'cr verður reynslan 1 . pað verða tiltölulega fáir tæringar- — pað væri hinsvegar ógerningur J^ð V1SU °eta menn notið solal veikir af öllum fjöldanum. par mæt- fyrir ríkið að standa straum af öllum ast tveir seigir, líkaminn og sýklarnir. þeim sæg á hælum, enda þótt barna pví þegar sundhöllin er komin upp Bardaginn er yfirleitt svo jafn, að og unglingahæli væru einhver til, og verða sólböð f.vrst tiðkuð hjer í stór'jvart m:'t ;ii milli sjá, um lengri tíma, því er beðið —- og sjiikdómurinn lát- nm stíl. jja, þag o£j, áruxii og áratugum saman. inn fá yfirhöndina. Hver enr aðal not sólbaðanna? —, jjn einhver allra áhrifanuesta og - Sólböð eru meginatriði í berkla- KirtlaveikÍn besta hjálpin 716 herkla™kinm, á vönmm. , * , þessu stigi, hefir reynslam sýnt að eru En alt öðru mfili yrði að gegna með}nm batnar með tiltölulega litium kortn I æsku bsir berklaveikxn sjer með sjávarböð sundhöllina. par yrði unt að sólbaða aði ef hjálpin kemur nægilega „kirtlaveiki"; þ. e. eitlar bólgna inn- salboS og sJavarb0°- , r f . I ,. . ,. .. , .... , ,, Erlendis flykkjast eldri og yngri 1 upphituðu lofti, x gegn um gler snemma. vortis eða utvortis at voldum berkla- ‘ , „wí „f„i. í . T , ... „ að sjávarströndinni á sumrin, sjer til >eí?ar kalt er, (en a vorin er oft mest Nei. — Við hofum ekki efni a að veikinnar. Likaminn hleoiu* bolgtiver J M . iiv , , ... heilsubótar til þess að njóta þessara jafnast solskin hjer sunnanlands) 1 "" V 1 í" T r ,C>S'- 01 a " heilsubrunna og barnahæli ern auk «ða undir berum hiinni þegar hlýrra sólbyrgjum hjer í Reykjavík. pess ao loka berklana mni og varna & # 1.«*._x-----:* 1 r > , • 1 • , r 1 -'i.' þess reist þar í hópum. A okkar kalda væri 1 veon. þvi að þeir benst ut 1 blooio, briotist K y. v T) 4- '.(„.1, \ , landi eru sjóböð og sólböð lítt fram- Baðgestirmr eru naktir og myndu ainota æV1S nema osjálfrátt fá sjer sólbað á milli „dýf- stondran því aðdáanlega ^vel að vígi irsjaldan á sumri, og er það sárgræti- anna<í> >egar sólar nyti, þeim er það í þessu efni. pjóðin sjálf má því ekki legt, því að greiður er aðgangur að hrein nautn, ekki síður en baðið sjálft. lengur láta sitt eftir liggja að fá sjónum, og meiri sól en flesta grunar, Auðvitað yrði haft eftirlit með börn- af því fuH not. 1 heimahúsum meira en gert er, ?n minna verður úr vegna stjórnleysis á heimilunum, og vöntun á sólarglugg- um. Og hjer er oft mest vöntun, þar sem sólbaðsþörfin er mest. í sundhöllinni. Berklavamirnar gleypa hundruð þúsunda á ári, en era samt ófullnægjandi. Síðan berklavarnarlögin gengu í gildi er hjer árlega varið hundruð- um þúsunda króna til berklavarna. Sú upphæð vex með ári hverjn (var •síðastl. ár alt að öý miljón) og þó mun ekki ofsagt vera, að aðeins lít- ill hlnti þeirra, sem a.ð æskilegt væri að fengju berklastyrk, verði hans að- njótandi. Nú ,þegar eru 'menn farn- ir að leggja höfnð sitt í bleyti t:l tímann, háður örlagaþrunginn úrslita- þess að draga úr þessum gífurlega sólbaðsútbúnaði, þá reisum vjer um leið, ekki berklahæli, heldur berkla- varnarhæli kirtlaveikum börnum og hálfveikluðu fólki, yfirleitt, og forð- um með því, livcr veit hvað mörgum frá alvarlegri berklaveiki fvr eða síð- ár á æfinni. Og bver trevstir sjer til að meta gróðann og gagnið af því. — Aætlað er að sundhöllin muni kosta um 200.000 krónur. Tilæthmm er að ríkið beri þann kostnað að hálfn leyti, en Reykjavíkurbær að hálfu leyti. Tilætluniu er einnig sú, að sund- höllin standi tilbúin og blikandi í sól- skininu 1930, þannig að ríkið og bær- inn Jeggi fram 50.000 kr. hvort, á ári í 2 ár. pað em erfiðir tímar, alt þarf að spara, vjer verðum að kunua fótma vornm forráð, satt er það. En við verðum að spara það fyrst sem óþarfast er, og kljúfa þrítugau hamarinn til þess að korna því upp, sem ber margfaldan ávöxt. Höfum við efni á, að sólunda heilsu ahnennings? Höfum við efni á, að rýra vinnuafl þjóðarinnar? Höfum við efni á, að láta berklasjúklingum fjölga ár frá ári' og útgjöld til berkla- varna aukast og margfaldast? Er það rjett, þegar hitt er vitanlegt, að mörg- út í lungun, en óvinurinn er ,, ... , ,.T ,, kvæmanleg á samskonar hátt, og aleitinn og biður rolegur eftir ° ; tækifærinu. Og er þá mjótt mundangshófið, það má oft litlu muna, og á æsku og upp draga það, að byggja sundhöll með lbyrgjum hjer í Reykjavík. Við höfum fengið heita vatnið til frá náttúrunnar hendi, og útgjaldalið ríkissjóðsins. Berklaveikin er orðið það böl með vaxtarárunum er venjulega, einhvern- einni8 hjer sunnanlancls. Gerfisól. bardagi um það, hvort berklarnir verða tiltölulega meinlaus ára- eða æfikvilli, eða ef þeir ná að brjótast una Svo mikil er trúin á Ijóslækning- að í útlöndum, þar sem sólar þjóð vorri, ekki siður en með öðrum ■ út úr eitlunum, valdi margi-a ára íil- nýtur þó mikið, eru nú notaðir „ultra um (r)er ^ , hrnuni þar þjóðum, sem lamar þjóðarlíkamann meira en nokkuð annað. En reyndin vill verða sú með berklaveikina eias og annað, hjálpin kemur oft of seint. Megninu af því fje, sem eytt er til berklavarna, er ausið út til einangr- unar sjúklinga á hælurn og spítölum. þegar veikin er orðin lítt læknandi, um, að þau sólböðuðu í hófi. En að, við höfum næga sól, má best sjá 'J Sameinaða því, að varla er unt að sjá sólbrúnni fjelagið birti ársreikning sinn >■ 23‘ baðgesti á baðstöðum erlendis, en t. mars og fara blöSin mjog ^amleg- d. sjúklinga, «em sólbaðað hafa að um orðum um fÍela8ið 1 tilefni af sumrinu, á Vífilsstaðahælinu í gegn >vi’ sjerstaklega vegna þess, að pje- lagið hafi tekið svo mikið tillit til sinna gömlu viðskiftavina að haldi uppi skipaferðum, sem tap var á all- an ársins hring, enda þótt það hefði pað er þessi þáttur sundhallar- getað grætt á þeim skipum með því Sundhöll er berklavarnahæli varlegu heilsutjóni, ef ekki fjörtjóni, violettir“ geislar, framleiddir með þegar á unga aldri. rafmagni, einskonar gerfisól, í stór- pað er því auðskilið hvenær mest um stj] ríður á að vera á verði og vígbúast petta þykir mikil framför, að því gegn berklaveikinni. pað er þegar á ]oyti, að unt er að nota gerfisólina, málsins, sem vjer íslendingar ekki að senda þau eitthvað annað. Tekju- barnsárunúm og æskuárunum, því þegar sólin skín ekki, og eins innan megum gleyma, að um leið og vjer afgangur er þó helmingi meiri held- enda þótt reynslan sýni, að líkaman- ],,'lss { földu veðri og við all veikt reisum sundhöll í Reykjavík eða hvar ur en hann var árið 1925, eða 3l/2 um takist ótrúlega oft að ganga með en þe;r geislar eru þó hvergi annarstaðar sem væri á landinu, með milj. kr. Nilsson skipstjóri. Eftir Árna Óla. ; því, að hætta væri á ferðum, því Skipverjar skeyttu þessu engu, ! að þei,r bjuggust til varnar með en fóru að draga inn vörpuna,. — bareflum. þá er báturinn nálgaðist. Máttu þeir þó sjá, að .allir þeir, Sýslumaður ávarpaði nú skipstj. sem á bátnum höfðu verið, voni og vildi fá að kom,ast upp á skip- í b»ráðum lífsháska. Jóni Gunnars- Það var rjett fyrir aldamót.in, | Kom Gruðjón til tsafjarðar hinn íð, en binn svaraði aðeins ónotum syni og Guðjóni tókst að ná í bát- að yfirgangur erlencUra botnvörpu- ’ 9. október og bar mál þetta upp og skömmum- Reyndu bátverjar inn og hjeldu sjer þar. En himr skipa byrjaði hjer við land fyrir alvöm. T >an d h el gi s gæ,slun a baföi þá danska .skipið ,,HeimdalIur“ og gekk hann vel fram þann t.ínxa ársins, sem hann var hjer við land. En á haustin og fynri hluta vetnar var landið varnarlaust, að kalla mátti, fyrir ásælm' og yfir- gangi útlendinga. Óðu þeir þá uppi hjer eins og stigamenn og voru ósvífnari en dœmi eru til nú á dögum. Áirið 1899 var Hannes Hafstem sýslumaður í ísafjarðarsýslu. Þá var það um haustið, dagana 4— 9. októher, að enskt botnvörpu- skip var stöðugt að veiðum inni á Dýrafirði og var oft að toga alveg uppi í landsteinum. Dýr- firðingum þótti þetta illur vá- gestur. Tóku þeir því saman ráð áín og gerðu sendimann, Guðjón Friðriksson að nafni, á fund sýslu- manns til þess að kæra skip þetta fyrir sýslumanni. Brá h.ann þeer- þfi, að ná í kaðal, sem hjekk úf- fjórir skoluðnst nokkuð í hurtu- ar við og fór um nóttina með byrðis, en tókst það ekki, og .seig Voru þeir allir ósyndir nema sýslu sendimanni yfir til Dýrafjarðar, • báturinn þannig aftur með skip- maður, sem var syndur eins og sel- og komu þeir þar að morgni. Var þá skipið að veiðum fram undan Haukadal, og iirskamt undan l'-mdi. mu, sem var á hægri ferð. Þegar ur og hið mesta karlmcnni. voru hjetu: Jóhannes Guðmunds- son, Bessastöðum, Guðmundur Jónsson á Bakka, Jón Þórðarson, Jón Gunnarsson og Guðjón Frið- riksson, sá er áður er nefndur. Á botnv(i.rpuskipinu var einn fslendingur, Valdemar Rögnvalds- son að nafni, húsettur í Keflavík. Var það mál manna, að h.nnn hefði þekt sýslumann áður en háturinn náði skipinu, enda þótt sýslumað- ur væri í yfirhöfn utan yfir ein- kennishúningi sínum. Segir sagan, báturinn kom .aftur undir skut Reyndi hann efti*r föngum að náðu hátverjar í vörpuvírinn og býarga þeim fjelögum Jóhannesi, Hannes TTafstein fjekk sjer nú1 drógust svo með skipinu um stund. Guðmundi og Jóni Þórðarsyni og bát og fór við 6. mann út að skip-J fin er skipverjar sáu það, þutu draga þá að hátnum. Lá þá við inu. Var veður kalt og bráslaga- þeir aftur % í skut með ópum sjálft að það mundi verða til þess legt. Meunirnir, sem með honum mannlega. Hannee Hafstein sýndi fátinu, sem á liinum drulmandi þá einkennisbúning sinn og krafð- mönnum var, drógu þeir sýslu- ist þess af skipstjóra, ,að hann mann hvað eftir annað í kaf, og ljeti sig ná uppgöngu á skipið. En mun hann ekki hafa komist í aðra skipverja.r svöruðu með því, að þrekraun meiri. skjóta ])ungri og stórri ár á bát-: Skipverjar horfðu á þá f jeLaga verja, en til allrar hamingju hitti, berjast við dauðann rjett utan við hún engan þeirra, því að hverjum borðstokkinn, en það ljetu þeir þeim, sem árin hæfði, hefði verið^ekki á sig fá. — En í landi sáu stórmeiðsl eða b.ani hiiinn. Síðanjmenn aðfarirnar og var skotið slökuðu skipvorjar alt í einu á fram tveimur bátum til þess að vörpuvírmim. Leuti þá virinn á feyna að hýarga þeim fjclögum. «Þá bátnum svo að að hann h.afi varað skipverja viðjstefnið og sökk. li.ann stakst á^er bátar þessir voru komnir miðja vegu milli lands og skips, var svo nð sjá, sem skipverjar iðruðust framferðis síns, því að þeir gerðu sig líklega til þess að skjóta út björgunarbáti. En þó hættu þeir við það aftur og fleygðu út kaðli og hjarghiring til hinna druknandi manna. Þá voru sokknir þeir 3, sem ekki náðu í hátinn. Þeim Jóni Gunnarssyni og Guðjóni tókst að ná í hjarghringinn, en Hannes Hafstein náði í kaðalinn og briá honuni utan um sig. Mátti ekki taipara standa, því að um leið og hann hafði hundið sig þannig, leið yfir hann. Yar hann örmagna af sjávarkulda og áreynslu og vissi ekki af sj<v fyr en nokkru síðar. Höfðu skipverjar þá dreg- ið hann og hma 2 upp á þilfar. Lágu þeir þar milli heims og helj- ar þangað til bátarnir lcomu frá landi. Með þeim fluttust þeir í land og voru borni.r heini til Matt- liiasar Ólafssonar í Haukad.al. Þegar e.r skipið hafði losnað við menn þá, er hjörguðust, ljet það í haf og höfðu menn ekki meira af því í það sinn. Bjuggust marg- ir við, að ekki yrði hægt að háfa bendur í hári sökudólganna, því að þeir höfðu málað yfir suma.

x

Ísafold

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.