Ísafold - 05.05.1927, Blaðsíða 1

Ritstjórar:
Jón Kjartansson
Yaltýr Stefánsson
Sími 500.
ISAFOLD
Arpangurinn
kostar 5 krónur.
Gjalddagi 1. júlí.
Afgreiðsla og
innheimta
í Aústurstræti 8.
Sími 500.
DAGBLAÐ:MORGUNBLAÐIÐ
62. árg. 20. tbl.
Fimtudaginn 5 mai 1927.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
r^» * i •• •
Fjarlogin.
Fjárveitinganefnd efri deild-
ar tekur föstum tökum
á fjárlögunum.
Nefndin leggur til, að út-
gjöldin verði lækkuð um
ca. 340 þús. krónur.
Ihaldsmenn eru í meiri hluta
í nefndinni.
Þegar fjárlögin fóru úr N.d.
var tekjuhallinn orðinn nál. 33ö
þús. krónur. Var þá skýrt frá því
lijer í blaðinu, út í hvert óefui
væri komið, ef haldið væri áfram
á þeirri braut við afgreiðslu fjár-
laganna, sem meiri hluti neðri
deildar hafði valið. Jafnframt var
sýnt fram á, hverjir það voru, er
áttu sök á því, að fjárlögin fengu
ógætilega afgreiðslu í Nd. Sökina
áttu fyrst og fremst Framsóknar-
mennirnir í fjárveitinganefnd N.-
deildar. Þeir skárust úr leik frá
íhaldsmönnum i nefndinni, neituðo
að vinna með þeim að þeirri hollu
stefnu, að afgreiða tekjuhallalaus
fjárlög.
Þar sem íhaldsmenn voru í
minni hluta í fjárveitinganefnd
neðri deildar, og einnig í minnihl.
í deildinni sjálfri, gátu þeir ekki
ráðið því hvaða stefnu yrði fylgt
þar við afgreiðslu fjárlaganna. —
Þeir urðu að láta sjer nægja, að
standa á móti fjáraustrinum, eftir
því sem þeir höfðu atkvæðamagn
til. Öll vonin um það, að einhver
hemill yrði lagður á f járausturinn,
beindist. því til efri deildar. Þar
voru Ihaldsmenn í meirihluta,
bæði í fjérveitingai\efnd og í
deildinni sjálfri. Þeir gátu þess
vegna ráðið því liver afgreiðsla
fjárláganna yrði í þeirri deild.
Það fór líka svo, að þessi von
brást elcki. fhaldsmenn í fjárveit-
inganefnd Ed. tóku föstum tökum
á fjárlögunum, og þar sem tveir
gætnir bændur *úr Pramsókn, áttu
einnig sæti í nefndiimi, geltk starr’
ið enu greiðara. Nefndinni var það
frá upphafi Ijóst, að slík afgreiðsla
sem fjárlögin höfðu fengið í Nd..
var gersamlega óforsvaranleg. —
Hún reyndi þess vegna að draga
úr útgjöldunum eftir því sem
mögulegt var, sumpart með því
að fella alveg niður ýmsa út-
gjaldaliði, sem neðri deild lrafði
sett inn, en voru þannig vaxnir
að vel máttu bíöa, eða áttu lítinn
rjett á s.jer. En vegna þess hve
tekjuhallinn var orðinn mikill, var
elcki mit að fá sómasamlega af-
greiðslú á fjárlögunum, án þess
einnig að lækka nokkuð framlög
til verklegra framkvæmda. Var
það gert, á þann bátt, að lækkaðar
voru hlutfallslega lieildartölurnar
til einstakra framlcvæmda, og gert
ráð fyrir, að þótt þetta væri gert,
mundi það ekki draga úr fram-
kvæmdum að neinu leyti. Býst
nefudin við, að þegar kemur fram
á árið 1928, muni kaupgreiðsla
verkafólks og annað verðlag í
landinu liafa lækkað frá því sem
uú er, og sje því vel forsvaran-
legt að lækka áætlunarliðina
nokkuð. Gat fjárveitinganefnd á
þennan hátt lækkað útgjöld fjár-
laganpa um nál. 340 þús. krónur.
Þessari fregn, hve föstum tökuvu
fjárveitinganefnd Efri deildar tók
á fjárlöguuum, verður áreiðanlega
tekið vel um endilangt ísland. Því
vissulega væri í mikið óefni komið,
ef nú ætti að fara að afgreiðá
ógætileg fjárlög.
En í þessu sambandi er rjett að
minna kjósendur landsins á það,
sem þeir reyndar hafa oft verið
mintir á áður, að það eru fekki
Pramsóknarmenn eða samherjar
þeirra, jafnaðarmenn, er bera hag
ríkissjóðs fyrir brjósti. Það eru
fhaldsmenn. Ihaldsmenn settu sjer
það markmið í upphafi, að rjetta
við fjárhag ríkisins. Á því sviði
liafa þeir unnið stórmikið og got.t
starf. Vau'i því illa farið, ef eyðslu
og óhófsseg'gir þingsins gætu eyði-
lagt þetta starf nú.
Fjárlögin eiga eftir að koma
aftur til neðri deildar, livaða af-
greiðslu sem þau annars fá í Ed.
Er því að svo stöddu ómögulegt
að segja um það, livernig fjárlögiu
líta út, þegar þau fara úr þinginu.
En kjósendur landsins verða að
gera það upp við sjálfa sig nú
f.vrir kosningarnar, hvort hollara
nrnni vera fyrir ríkissjóðinn, að
íhaldsmenn hafi yfirráðin á Al-
Þingi, eða samherjarnir, Fram-
sóknarmenn og jafnaðarmenn.
þess, að kjördagur sje, þegar er
allra veðra von. j
Þetta er augljóst mál.
Eftir kosningarnar í haust birt-
ist hver greinin á fætur annari í
Tímanum um þetta mál. Sýnt var
fram á misrjetti það, sem sveita-j
fólk hefir við að búa, misrjetti sem
í sumum sveitum landsins var ein- í,
mitt mjög tilfinnanlegt í fyrra-:
liaust.
Þó frásögn Tímans og röksemda- j
færsla, í þessu máli sem öðrum,
væri nokkuð öfgablandin, var mál-
staðurinn góður. Hjer var farið.
frarn á að iagfæra augljóst mis-|
rjetti.
í umræðunum um þetta mál í:
Tímanum, var þess einu sinni gec-;
ið, að ákvæðið um kjördaginn i
fyrsta vetrardag hefði verið í lög
leitt árið áður en Tímaflokkurinn
var stofnaður. Var gefið í skyn, að
þessi óhæfa hefði aldrei getað korn-
ist á, ef þessi „flokkur bændanna'* J
liefði þá verið kominn til sögunn- stpinolíukonungurinn John D. Rocke-
ar' / feller er nn 87 ára að aldri, eu þrátt
En jafnaðarmannaforingjarnir fyrir það er hann mikill íþróttamaS-
snjerust öndverðir gegn færslu
kjördagsins. Þeir gera samblástur
um ÖIl sjávarþorp landsins og
heimta, að misrjettið sje lögfest
ur, og honum þykir mest gaman að
„golf“-leik. Hjer er mynd af gamla
manninum, þar sem hann er að kenna
litlum dreng þessa fögru og skemti’
legu íþrótt.
Kjördagurinn.
Markleysishjal Tímans. — Þrátt
fyrir margendurteknar áskoranir
um að færa kjördaginn, greiðir
Tryggvi Þórhallsson því atkv. að
enn skuli kjósa á þeim tíma árs,
er stórhríðar geta hamlað sveita-
fólki frá að nota kosningarjettinn.
Eru jafnaðarmenn að gera Tíma-
ritstjórann ósjálfbjarga?
Eftir kosningarnar í liaust var
það Morgunbl. fjrrst allra blaða,
er kvað upp úr með að færa þyrfti
kjördaginn. Fyrsta vetrardag er
allra veðra von. Á þeim tíma árs
er undir liælinn lagt, livort alþing-
islvjósendur í sveitum geta komið
á lcjörstað. 1 kaupstöðum og sjáv-
arþorpum geta menn sótt kjör-
fmid, á livaða tíma árs sem er. —
Veður getur aldrei liamlað þátt-
töku.
Ef menn óska eftir jafnrjetti
til sjávar og sveita í þessum efn-
um, er það auðsætt mál, að kosn-
ingar þurfa fram að fara að sumr-
inu.
Oski menn á hinn bóginn eftie
misrjetti, óski menn þess, að kaup-
staðafólk og sjávarþorpa geti bor-
ið sveitafólk ofurliði, þá er eitt
ráðið meðal annars, að krefjast
framvegis. Þeim er það blátt áfram Eða ber að skoða það svo, sem
áhugamál, að sem flestir bændur þ'ramsókn, sem áður þóttist unna
þessa lands komist ekki á kjör- bændum als góðs, liafi þegar sál-
s^a®' ' ast í faðmlögunum við jafnaðar-
Röksemdir þeirra gegn kosning- menjl og bolsa?
iim að sumri til eru einskis virði. j Hvernig skyldi upplitið verða á
Þeir bera því við, að kjósendur Tímastjóranum, er liaun fer að
sjávarþorpa sjeu ekki heima að tala við háttvirta kjósendur í sum-
sumraiu. Nú mæla lög svo fyrir, ar> sömu mennina, er lásu greinar
að þeir sem fara að lieiman geta hans í haust. Nú er ritstjórinn orð-
greitt atkvæði áður en þeir fara, inn allur annar. Xú vill liann gefa
ellegar þeir geta fengið að kjósa kosningarnar „forsjóninni, krapán-
utan kjördæmisins og sent atkvæð- nm og stórhríðunum“ á vald.
in heim. j Eer mi að minka virðingin og
En jafnaðarmenn vilja ekkert álitið, sem bændur landsins bera
jafnrjetti, bvorki í þessu nje öðru. fyrir þessari ritstjóranefnu, sem
Þeir heimta sjerrjettindi til handa snýst eins og snarkringla fyrir
sínum flokksmönnum. Þeim er urn- frekju jafnaðarmanna, reykvískra
hugað um að afstaða sinna manna °g annara.
til kosninga sje sem best, jafn-' He-fir Tr. Þ. eftir frámkoirm
framt því sem öðrum sje gert serrr þessa dirfsku til þess að nefna sig
erfiðast fyrir. Jafnaðarmannafor- bændavin, blað sitt „bændablað?“
ingjarnir hjer í Revkjavík fá all- Tíminn leiðir það í ljós.
margar fundarsamþvktir úr sjáv-
ar plássum sjer í vil í þessu máli. i
Fvrir þinginu í vetur lá frv. um Ræktun landsins.
færslu kjördagsins. Stxmgið var ------
upp á, að kjördagur yrði um há- „Ræktun landsins er lieill þess“.
sumarið, hinn 1. júlí, á þeim tíma, Með þessum einkunnarorðum var
sem best hefir gefist til mann- Ræktunarfjelag Norðurlands stofn
funda frá landnámstíð. að. Með því eina móti tekst að
En þó jafnaðarmenn eigi aðeins rjetta hag landbúnáðarins, að
einn einasta mann í neðri deild er bændur landsins geti á næstu ár-
frv. felt í deildinni. um tvöfaldað töðufeng sinn. Tún-
Og Tryggvi Þórhallsson, ,bænda- ræktin er lifsskilyrði íslensks land-
blaðs'-ritstj., sem hæst ljet í haust, búnaðar, íslenskrar menningar.
greiðir atkv. á móti því, að bimnn Hvernig snúast foringjar Fram-
sjálfsögðu kröfum bænda í þessu sóknarflokksins við þessu máli?
efni sje fullnægt. Hann heimtar Þeir glamra um nauðsyn rækt-
með jafnaðarmönnum, að stórhríð- unar, en. baka ræktunarframför-
ar geti framvegis komið í veg fyr- unúm jafnframt stórkostlega erf-
ir þátttöku sveitamanna í alþing'- iðleika. Þeir fæla lánsfjeð frá rækt
iskosningum. uninni með því að telja mönr.um
Hvar eru nú not bænda af trú um, að túnrækt geti ekki borg-
„bændaflokks1 ‘-stofnuninni, þegar að sig. í vankunnáttuvaðli si' vim,
sjálfur forsprakkinn Tryggvi, sem kveða þeir úpp þann dóm sinn, að
fyrr galaði hátt, lætur jafnaðar- (atvinnuvegi þeim, sem þeir þykj-
menn kúga sig eins og þeim likar? ast vera að styðja, sje eklu \>ð
bjargandi, nema með ölmusum.
En þó bölsýni Tímans á búnað-
arframfarir fái ekki vfirhönd, þé
er skilyrðum til ræktunarumbóta
fyrst fullnægt, ef lánsfje er nægi-
legt handbært í landinu.
Búnaðarframfarir Dana bygðu3t
að mjög miklu leyti á erlendu
lánsfje. Sömu leið verðum við að
fai'a. Sjávarútvegurinn hefir aÖ
rnestix nóg með sig. Með því að
sanna arðsemi túnræktar á fjeð að
fást. En Tíminn vinnxxr á móti því
af alefli. að fje fáist inn í landið.
Hann er á móti ei’lendu fje til
banka, heimtar stýfingu, svo hing-
að verði enginn eyrir fáanlegur.
j Samt þykist Tr. Þ. og þessir
í menn styðja landbúnaðinn.
Verklegt jarðræktarnám.
Búnaðarfjelags íslands óskar þess
að góðir bændur víðsvegar um land,
einkum þeir er nýyrkju stunda mcó
sáðrækt, og búnaðarsambönd og bún~
j aðarf jelög, sem balda vinnuflokka.
Igefi sig fram til þess að taka pilta
til verklegs jarðræktarnáms 6—J
Jvikna tíma vor eða haust. Sömuleiðis
óskar það eftir að piltar, 16 árá og
eldri, gefi sig fram til verklega
námsins.
Vinnuþiggjandi greiði nemanda
minsta kosti 1 krónu dagkaup auk
faXðis, en Búnaðarfjelagið veitir ncm"
endum alt að 3 krónu styrk á dag
um námstímann og mest 150 krónur
hverjum, enda sje þá námið stundað
minsta kosti í 6 vikur. Um skyldur
og rjettindi aðila fer að öðru leyti
eftir nánari reglum, er fjelagið setur.
peir, sem þessu vilja sinna a bað'
ar hliðar, gefi sig fram sem allra
fwst við Búnaðarfjelagið.
\
s