Ísafold - 09.08.1927, Blaðsíða 1

Bitstjórar:
Jón Kjar.tansson
Yaltýr Stefánsson
Sími 500.
ISAFOLD
Afgreiðala og
innhehnta
í Ansturstræti 8.
Sími 500.
Gjalddagi 1. júll
Árgangurina
kostar 5 krónur.
DAGBLAÐ: MORGUNBLAÐIÐ
52. árg. 36. tbl.
Þridjudaginn 9. ágúst 1927.
ísafoldarprentsmiÓja h.f.
Þjóðnýting
togaranna.
Hún á
5 vera fyrsta krafa
sósíalista.
Yöldin verða því einnig- lijá jafn-
aðarmönnum, og þeir gera sínar
kröfur.
' í öðru aðal málgagni jafnaðar-
manna, „Yerkamanninum“ á Ak-
ureyri, birtist grein 19. júlí s. 1.
eftir einn af forkólfunum nju-ðra,
Steinþór Guðmundsson slcólastjór.i
Hvenær kemur röðin að bændum? Gl.einin nefnist. „Þjóðnýting og
samvinna“. Er þar fyrst rætt
„En það sannast, að með atment um þessar stefnur og mjög
úrlausn þessara mála stend- fundi8 að því> að sumir Fram-
sóknarmenn vilji ekki heyra
þjóðnýtingu nefnda. — Þeir kalli
ur eðal fellur hin væntanlega
stjórn Framsóknar' ‘.

Stþ. G. (í Verkam. 19. f.m.i. |)að firrur> að ætla sjer að leysa
Ems og kunnugt er, er það eitt vandamál viðskifta og atvinnu-
at aðal stefnumálum jafnaðar- ]ífsins með þjóðnýtingu. Þetta
manna, að „þjóðnýta“, þ. e. að „,.etnst greinarhöfnndinum.
láta ríkið eiga og starfrækja öll Greinarhöf. segir hiklaust> _
framleiðslutæki. Ríkið á að eiga það verði að grípa til þjóðnvt-
og starfrækja alla útgerð, versl- iugarinnar við lansn margra vanda
un. iðnað allan, búskap o. s. frv. mála Qg sv0 koma kröfurnar. Það
Einstaklingarnir mega ekkert eiga • að bvrja á því að þjóðnýta
af þessum framleiðslutækjum. - togaraútgerðina. _ Jafnaðarmenn
Rikið á að eiga þau öll og starf- ætla að krefjast þess af Fram.
rækja. sókn, að hún vinni með jrnim að
Til þess að koma þjóðnýting- þjóðnýtingu togaranna. Gremar-
unni í framkvænid, cíu tvai leið hðf. kemst þannig að orði í nið- Evrópu hefir umhverfi íslands veðurfræðingurinn
n, a aiti jafna aimanna. Onnu] urlagi greinar sinnar: „Jafnaðar- alveg sjerstaka þýðingu. Um þess-
ei su, a a meni hluta þings til menn hafa bent á leiðina (þ e. ar slóðir, og þó sjerstaklega um
£fSS a ’’gani"ia inn a stefnuna; þjóðnýtingu), en þá skortir at- hina 400 km. breiðu straumagátt
,i þmgi t.i þess a fella burtu kvæðamagn til framkvæmda. En miili íslands og Grænlands, brjót-
m; stjornarskramn akvæðið um það satmast, að með úrlausn þess ast með vissu millibili stórkostleg-
ru helgi eignarrjettarins> — Að ara mála stendur eða fellur hin ar bylgjur af köldu heimskauta-
þt ssu stetndi stjóinaiskiá.ifium- væntanlega stjórn Framsóknar“ lofti suður yfir Atlantshaf, alla
\aip Hje ms a dimarssonar, ei (Leturhr hjer). leið að Azor-eyjum. Hitamunur
ha+nn“ S!ðaStllðmn Á þessu sjest það, að jafnað milli þessara miklu, köldu loft-
;'e Ur‘ e , V1 UU1 (■'nuarnan.s arinenn hugsa sjer að þvinga strauma og lilýrra loftstrauma frá
^>„um ^ einum Icigiuu um at Framsókn til þess að ganga inn hitabeltinu og tempraða beltinu,
er sii orltu-
Veðurathuganir undir Rit.
inn og varanlegan greiða.
Gftir dr. J. Georgi, Deutsche Seewarte, Hamborg.! Á síðustu árum hefir íoks risið
upp hugmyndin um fastar flug-
ferðir yfir úthöfin, og þeirra
:vegna verður að gera miklu hærri
kröfur um veðurfregnir og veður-
spár, lieldur en hingað til hefir
■ verið gert vegna siglinganna. En
;þar sem nú þekkingin á kulda-
jbylgjunum við ísland er álitin
jmjög gagnleg fyrir veðurspár í
\ Evrópulöndum og á siglingaleið-
um Atlantshafsins, þá er það auð-
sætt, að ennþá meiri áherslu verð-
ur að leggja á það atriði, þegar
j reikna skal út veðurspár fyrir
jloftför þau, er í framtíðinni er
ætlast til að fljúgi áhættulaust
Ifram og aftur yfir 6000 km. haf
jmilli Norðurálfu og Norður-Am-
eríku! Því eins var það aðalhlut-
verk mitt í fyrra, er jeg í fyrsta
Bækistöð þýsku vísindamannanna undir Rit. sinn kom hingað til Islands í för
með dr. Dannmeyer, til þess að fást
Fyrir veðráttu Vestur- og Mið-ten á hinn bóginn hefir austurríkski við veður- og geislamælingar, að
Exner notað leita að hentugum stað á Norð-
.kuldabvlgjurnar við ísland sem
aðalsönnun fvrir sinni kenningu
um myndun stormsveipa.
Ennþá vita menn þó lítið um
eðli þessara kuldabylgja. Yísinda-
menn liafa. hingað til eingöngu
orðið að byggja á veðurathugun-
um frá láglendinu, en þær gefa
enga sanna hugmynd um hærri
loftstrauma, síst í fjallalöndum,
eins og íslandi og Grænlandi. Að
vísu getum vjer mælt bæði hraða
og stefnu efri loftstraumanna með
því að láta gúinmíbelgi, fylta með
vetni, svífa í loft upp. En þessa
aðferð er aðeins hægt að viðhafa
heiðskíru veðri, á heppilegum
stað og af sjerstaklega æfðum
manni. Einnig eru slíkar mæling-
ar all kostnaðarsamar.
Loftbelgjamælingar voru gerð-
og við höfum með austurströnd Grænlands vak-'ar á Akurevri árin 1909 og 1912
ríhi a landi íð sjerstaka athygli. Að vísu erlaf núverandi forstöðumanni Veð-
ekki lögð sjerstök áhersla á þær urstofunnar, Þorkeli Þorkelssv
íen mg ram ei slutækjanna til - þjoðnýtingarkröfu sína. Og það Sem fyrir þeim verða,
ri visins, a svo a koma þjóðnýt á að h<vrja á þvi; að þjóðhnýta )ind, sem myndar og knýr áfram
in^nnni a. cssa ei \ilja ha g togarana. Næst kemur röðin að hina ofsafengu stormsveipa í At-
fara jafnaðarmenn (sosialistar) versluninni. j fyrstu nokkrír þætt lantshafinu.
.... ir hennar, en við þá aukið smátt Fvrir nokkrum árum tóku veð-
i ,1U,i .tf, °.8UI 1 AJVIfð smntt. lins öll verslun verður urfræðingar að rannsaka, vandlega
„nota handaflið , ems og Olafur , , << <• „ , .
^ , , bundin a emokunarklafa. Að lokum veðramot þau, sem myndast a tak-
Friðriksson komst að orði í Eim- , ..<• * , ,
. . . kemur roðin að bændunun. sjalf- mörkum kaldra og hlýrra megm-
reiðargrem smni. Er það leið T , • u- .* f,
, . , • • j. * um- Jarðic þeirra og bu, vv-ða strauma í loftinu og hafa kulda-
lnnna hraðtarari jatnaðarmanna _ , •■* ... , , . , ,
. T . ... , , tekm og þjóðnýtt. Þa 01 lika bylgjur þær, sem brjotast suður
(kommumsta). Þeir vilja na mark takmarkinu uáð>
mu með því að „nota handaflið“ f ið sælunrar
þ. e. stofna til byltinga í þjóðfje- hjei7,,
laginu, alveg á sama hátt og , t ,
kommunistar í Rússlandi gerðu.
ÓJafur Friðriksson er lærisveinn Vísindarannsóknir á fslandi. í
þeirra. Með byltingu ætla þeir að fyrra komu liingað tveir þýskir
ná yfirráðum framleiðslutækj- vísindamenn frá Deutselie See-
anna, en hugsa ekkert um þing warte í Hamborg, dr. F. Dann-
eða þingræði. Þeir vilja kollsteypa meyer og dr. J. Georgi, til þess að
þinginu, eins og það er, og fá gannsaka töframátt sólargeisla á
annað í þtjgðinn, sem betur er heilsufar • manna og einnig loft-
við þeirra hæfi, og svo frá öllu ötrauma, sem myndast í Græn-
gengið, að sjeð verði um að þeir Jandshafi. Þeir fjelagar dvöldu um
einir hafi völdin. , tíma vestur í Aðalvík og í sumar
Hjer á landi vinna þeir saman komu þeir aftur til að halda áfrám
báðir þessir jafnaðarmannaflokk rannsóknum sínum. Hafa þær
ar, hinir hægfara og hraðfara. borið merkilegan árangur, eins og
En ekki er vitanlegt að neinn sjá má á grein eftir dr. Dann-
úr flokki kommunista hafi náð meyer, er birtist hjer í laðinu 26.
lcosningu á Alþing enn þá. En júlí, og á grein dr. Georgi, sem
þeir eru máttarstoðirnar bak við birtist lijer í blaðinu í dag. Fyrir
tjöldin. framtíð íslands getur það haft
Nú er svo komið stjórnmálun- ákaflega mikla þýðingu ef skoðun
um lijer á landi, að jafnaðarmanna ,dr. Georgi um það, að Island sje
flokkárnir fa væntanlega meiri lieppileg millistöð fyrir flugferðir
eða minni hlutdeild í stjórn lands- milli Yesturálfu og Evrópu, verður
ins næstu ár. Og þó þeir ekki viðurkend, því að enginn efi er á
komi til að eiga mann í ráðu- því, að þess verður ekki langt að
nevtinu sjálfu, þá verður aðstað- þ.íða að fastar flugferðir hefjist
an þannig, að ráðuneytið á alt yfir Atlantshafið milli heimsálf -’
komið undið náð þessara flokka. anna.
vesturlandi fyrir mælingar á hærri
loftstraumum milli Islands og
Grænlands með loftbelgjum. Slík-
’ir staður er nú fundinn undir
fjallinu Rit við Aðalvík. Að vísu
skagar Straumnes nokkru lengra
norðvestur á bóginn, en Straum-
nesfjallið og Látrafjall veitai hins-
vegar Aðalvík ágætt hlje fyrir ísa-
þokunum, sem berast að landi með
norðaustanvindum.
Þegar í fyrra tókst að senda
upp allmarga loftbelgi hjá Rit og
var hæg-t að fylgja hreyfingum
þeirra alt upp að 21000 metra hæð.
Kom það í ljós, að staðurinn var
vel fallinn til rannsókna, bæði á
kuldastraumunum og hinum hlýju
suðrænu loftstraumum. Víðsýni er
þar mikið til hafsins og var því
hægt að athuga far á skýjum, sem
vafalaust liafa verið í námunda
við hafísinn undir Grænlandi.
Deutsche Seewarte í Hamborg
í veðramóta-kenningu Bjerkness, í sambandi við veðurfræðilegu Ieið- vinnur að því af miklu kappi að
b H K M ULAS
Flugleiðirnar yfir Atlantshaf og vegalengdir milli hinna ýmsu lendingarstaða.
t