Ísafold - 24.11.1927, Blaðsíða 2

gjöfum, til þess að koma sjálfuni að það er þjóðemistilfiiiuirigiu, 'arsteinana
sjer til vegs og valda. Þeir hafa Sem hefir fíejdt íslendingum þang- vorut
undán þjóðskiþulagi
jþegið í stórum stíl fje hjá dönsk-
um sósíalistum til stjórnmálastarfa
hjer á landi. Danskir sósíalistar
hafa nýverið farið með völdin í
Danmörku og miklar líkur eru til
þess, að þeir komist brátt til valda
aftur.
iið, sem þeir eru komnir.
En nú virðlSt syrta í lofti. Blika
ó])jóðrækninnar hefir gert vart við
sig. Vígið er ekki örugt lengur.
Þjóðin er í hættu stödd.
Stjórnarblaðið finnur ekkert við
þetta að atþuga. Er Alþingi sam-
dóriia því? Eðá kjósendur /ands-
ins? Hvað segja þeir?
Ef svo er, að ekkert sje við
þetta að athuga, til hvers voru
þá okkar hestu menn að eyða allri
Alt veltur á því, hvað Alþingi
Foringjar Alþýðuflokksins hafa gerir. Lítur Alþingi svo á, að það sinni æfi og miklu fje í þrotlausa
talið dönskum „fIokksbræðrum“ sje leyfilegt íslenskum stjórnmála- baráttu fyrir frelsi þjóðarinnar?
trú um, að takast mætti að ná mönnum, að þiggja erlent fje, sem Er þjóðin búin að gleyma sinni j
fullum yfirráðum á Alþingi íslend- nota á til þess að grafa hyrning- eigin sögu?
inga, ef nægilegt fje væri til. AI-
þýðuflokkurinn á nú 5 fulltrúa á
Alþingi, sem þangað eru komnir
m. a. fyrir tilstilli danskra sósía-
lista. Þessir 5 fulltrúar hafa líí
íslensku stjórnarinnar í hendi sjer.
Þeir ráða yfir gerðum stjórnar-
innar; hún verður að sitja og
standa eins og þeim líkar. Þetta
sjest m. a. á því, að stjórnin og
stjórnarblaðið hefir reynt að hylma
yfir afbrot Alþýðuflokksleiðtog-
anna.
Enn eiga íslendingar mörg stór-
mál óútkljáð við sambandsþjóð
sína. Mundi ekki sá róður geta
orðið erfiður, þegar hjer er fjöl-
mennur stjórnmálaflokkur, sem . _ , . _ , . „
, * „ „..., , vatns til að hita upp Keykjavik
gerður er ut ar fjolmennasta
Tófnskinn,
falleg og vel verkuð, vil jeg kaupa
á allra hæsta verð.
ÞÓRÐUR PJETURSSON.
Símar 1181 og 1258. Reykjavík.
Hverahitinn. afl- oy hitagiafi Isiands.
Hvers má vænta hjer af jarðborunum?
Eftir samtali við
Þorkel Þorkelsson, forstjóra Veðurstofunnar.
Síðastliðið ár hafa verkfræðing-
arnir hjer í Reykjavík haft notkun
hverahita á dagskrá sinni. Mönn-
um er í fersku minni ritgerð Jóns
Þorlákssonar um leiðslu hvera-
flokki Dana?
Þó er þetta ekki það alvarleg-
asta í sambandi við þetta mál.
Hitt er enn alvarlegra, að leiðtog-
ar Alþýðuflokksins vinna beinlín-
urbæ.
Hans hugmynd var sú, að nota
hverahitann eins og hann kemur
fyrir upp á yfirborði jarðar, án
þess að eftir honum sje borað
is að því, að Danir hafi hjer fram- leiða vatn 1 d' ofan úr H®ngh e,ða
vegis jafnan rjett og íslendingar úr Mosfellssveit í hitavörðum pip
sjálfir. Þeir vinna blátt áfram að um 111 ^æjarins. ,
því, að gera fsland að sameign fs- En önnur aðferðin er Su’ að "ei1
lendinga og Dana. ast ekki sv0 langt’ heldur b°ra
Það er óheyrilegt hneyksli, að eftir *“***» í nágrenni bæjanns
til skuli vera hjer í landinu fjöl- ÞrJur Þj°ðlr hafa notað h7!ra
mennur stjórnmálaflokkur, sem kita’ eða íarðh'ta a t,enna att>
hefir það á stefnuskrá sinni, að ítalir’ JaPanar °S Bandankja
ígefa ísland hverjum sem hafa vill. menn- Lengst munu ítahr komnl1
þessum efnum.
En málið hefir vakið alheims
Það er vitanlega all kostnaðar-
samt.. Og talsverðum erfiðleikum
er það bundið að bora niður í heit-
an jarðveg. Alt í einu getur gufa
og vatn gosið upp um holuna með
feikna afli. En vel ætti þetta að
vera vinnandi vegur.
Álítið þjer að gufuorkan geti
orðið ódýrari en vatnsorkan?
að því er virðist ákveðnum sprung- ltann að jarðrask í landskjálftum
um eða sprungubeltum, sem öll trufli framrás hitans, hinsvegar
hafa hjer um sióðir stefnuna frá'eru litlar líkur til þess, að líLnd-
ems og
norðaustri til suðvesturs
hin alkunna gjástefna er lijer.
Hjer um slóðir eru sprungubelti
þessi þrjii. í einu þeirra er Eldey,
Reykjaneshverir, Hliðslaugá Álfta-
nesi, og Lauganeslaugarnar hjerna,
og ennfremur laugarnar við Kolla-
fjörð. Gjár frá Vatnsleysuströnd-
inni suðvestur á Reykjanesið, eru
í sama sprungubelti, þó að lítið
beri ]>ar á jarðhita.
1 öðru sprungubeltinu eru
Rauðhólar og laugarnar í Mosfells-
sveit. Á leiðinni milli Rauðhóla og
hveranna hjá Reykjum sjást
víða gjár og sprungur í jarðveg-
inn, og þó ennþá meiri suðvestan
við Rauðhóla, í áttina til Kaldár-
Vandasamt er að gera slíkan
samanburð, ekki síst á þessu stigi’sejg Jarðhitinn vestan við Svarts-
málsins, meðan reynslan með hvera* engi raun vera ; þessu spruI1gU.
brkuna er1 hverfandi lítil. Og trú- j,ejti og sennilega, eru Krísuvíkur-
að gæti jeg því, að vatnsorkan hverirnir 0g hverirnir við Trölla-
reyndist ^lengi ódýrari, ef hún er' {jyngju \ nánu sambandi við það.
Þriðja sprungubeltið liggur um
mikil við hendina og virkjun er
liægt að framkvæma í stórum stíl.
Hengil, Hellisheiði, Selvogs-
Og þessi flokkur hefir líf lands- 1
stjórnarinnar í hendi sjer!
Danskir jafnaðarmenn sjá það dthy^> «íðan enskir verkfræðmg
Tel, hve feikna mikinn hag þeirra
En hjer kemur og til greina til • hejgj 0g niður í Selvog. —
livers nota á hitann. Maður gerir gprungur sjást víða norðaustur af
Selvogi í þessari stefnu, þó jarð-
hiti sje þar enginn.
ráð fyrir að upp úr jörðinni komi
gufa sem er frá 100°—120° heit.
Til upphitunar yrði gufan
afar handhæg, bæði til þess að
Enn er þess að geta, segir Þ. Þ.
að svo virðist sem hverir og laugar
þjóð hefir af því, að hafa aðgang
ar hallast á
kunni að vera
hita híbýli manna og gróðurhús. komi ageins fram 4 þeim stoðuTn;
á þá skoðun, að það Þá væri hún og einkar hentug til þar sem eru krosssprungur. Svo
jra vinnandi vegur að saltvinslu o.fl. Til að hita upp hús er t- d við Laugarnar hjerna. Er
að íslandi. Þeim finst það vel til- Lora ettlr jarðhita í Englandi, þar þyrfti e. t. v. að láta gufuna hita grejnilega sprungu að sjá frá norð-
vinnandi, að leggja fram nokkrar sem engin ern eldfjöll eða hverir. upp vatn, sem siðan væn notað í_ vestrj tjj suðausturs, sem liggur
þúsundir, eða tugi þúsunda, ár- Jafnvel þar í kolalandinu sjálfu hitaleiðslurnar, því oft eru í hvera yfir aðalsprungustefnuna inilli
lega, til þess að tryggja þenna 8eti Það Lomið til mála, að hitinn gufu efni þau er eyðileggja hita- Hliðslaiigar á Álftanesi og Kolla
rjett um aldur og æfi. Danmörk ur iðrum 3arðar væri ódýrari afl- leiðslupípurnar. U- ----------- ----- --
er þjettbýlt land. Fólkið verður °S hitagjafi en kolin.
að leita út, leita eftir nýju land- 1 hitteðfyrra brá Þorkell Þor-
námi. Hvar eru skilyrðin betri fyr- kelsson sJer suður td Itahu snogga
| f jarðarlauga, um það bil sem
Hvort álítið þjer að hentugra j>vottalaugarnar eru.
yrði að fá hita ofan úr Mosfells- jeg getj j*áð fyrir, að þannig
____________________v________ ^ sveit eða Hengli til þess að hita hagi til, að hið heita jarðvatn, geti
ir nýtt landnám en einmitt á ís- ferð> m- .a- 1 þeim erindum að at-|upp Reykjavík, ellegar leitast við ekkj brotist upp að yfirborðinu.
landi, sem á óþrjótandi auðæfi huSa orkuver sem þar hafa verið^að ná í hita hjer í nágrenninu?
■ónotuð ? I sett stofn.
Danir eru landbúnaðarþjóð fyrst
Jeg fyrir mitt leyti hallast að
«g fremst. En íslenskur ’landbún- meira en sv0 um Það ^efið’ að
aður hefir til þessa átt erfitt upp- ,Þessi htlendingur fengi nána vit-
dráttar. Nú er risin almenn vakn- neskju um Það með hvaða hætti
ingaralda landbúnaði vorum til Þeir „beisluðu hverahitann til
viðreisnar og eflingar. Landbún- vjelareksturs. Þorkell fór þó það-
aður íslendinga á á komandi árum an nokkurs vísari en hann kom;
fyrir sjer að taka stórfeldum s* að vel mátti vera, að
breytingum, sem miða til efling- hefðu þeir fyrir sjer, er halda þvi
jfram, að þarna í Larderello a
Forstöðumönnunum þar var ekki því, að hagkvæmast muni vera að
leita ekki langt yfir skamt, reyna
að hagnýta sjer jarðhitann, sem
ar og framfara.
Halda menn að danskir sósíalist-, ítalíu hefðu menn ódýrari orku
ur fylgist ekki með því, sem hjer,en ef Þeir hefðu beislað fallvötn.
er að gerast? Halda menn að það1 ísafold hefir snúið sjer til
sje í blindni gert, að þeir hafa Þorkels og beðið hann að segja
boðið leiðtogum Alþýðuflokksins frá áliti sínu á framtíðarmögu-
fje til stjómmálastarfa?
jíeikum við notkun hveraorku hjer
Nei, dönsku sósíalistamir vissu a landi.
vel hvað þeir fóra. Væri betur að
þeir „íslensku" vissu það eins vel.
Aðferðin er þessi, segir Þ. Þ.,
að boraðar eru holur á hverasvæo-
eða þar sem er jarðhitavon,'
ínu,
Smáþjóðirnar mega sín oft ekki uns úr holunum brýst sjóðheit
mikils í viðureigninni við stærri gufa. Þama suður á ítalíu voru
ng voldugri þjóðir. Er það þjóð- holurnar alt að 200 metra djúpar
íemistilfinning þegnanna sjálfra, og um 50 centim. að þvermáli. Guf-
sem jafnan hefir reynst sterkasta an úr holum þessum er síðan not-
vígið í þeim viðskiftum. Islend-1 uð til þess að reka vjelar, rjett
ingar hafa hingað til ekki fengið' eins og gufa úr gufukötlum.
orð fyrir það, að vera sjerlega! Er ekki erfitt að bora holur
dþjóðræknir menn. Og víst er það, þessar?
er hjer í nágrenninu.
Eftir athugunum mínum, sem
að vísu hljóta að vera lauslegar,
finst mjer alt benda til þess, að
rjett; hjer muni vera hægt að fá yfir-
fljótanlegan hita ef borað er 400
—600 metra í jörð niður, en vel
getur verið, að það takist að hitta
jarðhitagöng ofar, og að eigi þurfi
að bora nema um 300 mtr.
Ef farið væri upp í Mosfells-
sveit, þarf vitanlega sárlítið að
bora, því þar eru stór svæði heit
alveg upp að yfirborði. í Hengl-
inum er og mikill yfirborðshiti,
en aftur á móti er það órannsakað
mál ennþá, hvort þar er nægilega
mikið vatn til þess að hita upp og
leiða hingað, og eins er hitinn þar
dreifðari á yfirborðinu en hann
er í Mosfellssveitinni. Á Reykja-
riesi er hitinn mestur, upp við yf
irborðið. Þar er stórt svæði þar
sem 100° hiti er mjög náleogt yf-
irborði jarðar.
Uppgönguaugu jarðhitans fylgja
nema að þversprungur raski jarð-
lögunum, sem liggja ofan á aðal-
liitasprungunum.
— Hvernig viljið þjer að undir-
búningur verði undir það, að taka
hverahitann til notkunar hjer í
stórum stíl?
— Jeg lít svo á, segir Þ. Þ., að
landið eiga að kosta tilraunir í
þessu efni. Hjer þarf að gera bor-
anir til reynslu. Holumar þurfa
ekki að vera nema 10 sentimetrar
eða svo að þvermáli. Gullborinn,
sem hjer er, og átti að nota við
„Gullmýrar“-gullið, mun e. t. v.
geta komið að notum. Þessar bor-
imartilraunir ætti helst að gerá á
áðurnefndum sprungubeltum, því
að þar teljeg mestar horfurnar á
því, að grynnra þyrfti að bora ti'
að ná í nægilegan jarðhita, og þ;
einkum ef borað er í námunda vii
laugar og hveri.
Gera þarf einnig nákvæmar at-
huganir á hverum um lengri tíma,
á hitastiginu, efnainnihaldi vatns-
ins og hvaða breytingum þeir
kunna að taka í jarðskjálftum.
En það atriði málsins er mjög þýð-
ingarmikið, þar sem menn taka
jarðhitann í yfirborðinu, því vera
skjálftar trufli hitaveitu úr djúp-
um borunaraugum.
En það er óbifanleg trú mui.
segir Þorkell að lokum, að við
megum vænta okkur afar inikilss
gagns af hveraliitanum. Með hon-
um má óefað reka aflvjelar. Með
honum má liita upp híbýli manna,
og gróðurskála svo stóra, sem
vera vill. Halda má ákveðnu
hitastigi í slcálunum, og reka hjer
ræktun í gróðurhúsum í svo stór-
um stíl, sem mannfjöldi og fjár-
magn landsmanna leyfir. Það er
enginn efi á því, að við hvert ein-
asta hverasvæði landsins verður
hægt að ná í nær ótæmandi hita.
Þar sem liverir eru nálægt sjó,
verður hœgt að nota hitann til
saltvinslu. Þannig mætti lengi
telja.
Þá vil jeg og vekja athygli
manna á því, að hveragufa og
hveravatn virðist hafa heilsusam-
leg áhrif, og jafnvel geta læknað
suma þráláta sjúkdóma. Mig furð-
ar á því, að engir af læknum
landsins skuli taka þetta til rann-
sóknar. Því ef ítarleg rannsókn
staðfesti þessa trú, þá þyrftu
sjúkrahús og hressingarhæli að
vera þar, sem hægt er að ná til
jarðhitans, svo hann verði notaður
beinlínis til lækninga.
Hverahitinn verður að mínu
áliti einhver drýgsti skerfurinn,
sem landið leggur fram, til þess
að auka og efla framtíðarvel-
gengni þjóðarinnar.
Loftskeytagjöld
miðuð við stærð skeyta, en
ekki orðafjölda.
Fyrverandi póstmálaráðherra
Breta, Kellaway, sem nú er for-
stjóri Marconifjelagsins, er nýlega
kominn heim frá alþjóðaráðstefnu
um loftskeytamál, sem haldin var
í Washington. Hefir hann skýrt
„Daily Mail“ svo frá, að bráðlega
muni sú breyting gerð á loft-
skeytagjöldum, að iniðað verði við
stærð skeytanna, en ekki orða-
fjölda. Hann segir áð þýskir og
enskir vísindamenn liafi nú gert
svo miklar Umbætur á þeirri að-
ferð að senda mynd af skeytunum,
að bráðlega verði hægt að senda
slík myndskeyti svo örugt og svo
hratt, að menn liafi ekki órað
fyrir slíku fyrir fáum mánuðum.
Hann segir ennfremur, að það
verði jafnauðvelt að reikna gjald
skeytanna eftir fereentimetmxm,
eins og að selja smjör eftir vigt.
Býst hann við, að í næsta mánuði
verði þessi breyting gerð um
skeyti, sem eiga að fara yfir At-
lantshaf.