Ísafold - 27.02.1928, Síða 2

2
*i*5vr
. y,
%C*i •
I S A F 0 L D
að Eiði í Seltjarnarnesslireppi og fjarðar. Yann liann fyrst hjá læri-
svo til Reykjavíkur. Þar lærði meistara sínuin, cn setti síðannpp
hann skóaraiðn hjá Jóhanni Árna- verkstæði sjálfur.
syni og fluttist með honum til ísa- W -- "’'fS

Barningnr
Jónasar Jónssonar.
Eftir Jón Þorláksson.
Prh. j var fyr en jeg lagði fram hinar
Það er leiðinlegt verk að tína rjettu tölur í áðurnefndu erindi.
upp missagnir og rangl'ærslur úr
löngum skrifum J. J. Skrif haas
eru svipuð moðhaug, þar sem hver
‘Jjámúsin er annari lík. Þó all-
margar sjeu tíndar rír og þeim
kastað í eldinn, þá verður altaf
moðhaugur eftir. Nokkrar skal jeg
þó tína úr, lesendunum til sýnis.
jMiljónatekjuhallinn.
J. J. segir:
„í þingbyrjun 1924 hjelt J. p. ávit-
unarræðu mikla til fyrirrennara sinna
í stjórn landsins frá 1916, og sýndi
þar fram á ljettúð forkólfanna, er
ráðið höfðu. Langmestan þann ' tíma
Ihafði J. M. samherji hans verið stjórn
arformaður og M. G. þingmaður og
stundum ráðherra...... Nú verður
hann að játa með þögninni að annað-
hvort hefir hann ekki sjeð að hverju
fór.... eða hann hefir ekki bent sam-
herjum sínum á það.... það var Tr.
p., sem fyrstur sá fjárhagsvoðann og
fletti ofan af hinni gegndarlausu
eyðslu í greinarflokknum „Fjárauka-
lögin miklu“. Með þögn verður J. p.
nð játa á sig þau mannskemmandi orð,
er hann hafði á þingi við stjórn þá,
•er tók við af J. M. 1922, að hún verð-
skuldaði ekki tekjuhallalaus fjárlög.
pessi orð benda á að Jón var þá svo
gálaus, að honum var sama þó landið
lenti í fjárhagsvandræðum“ o. s. frv.
Síðan svalar ráðherrann bræði
sinni með ummælum um mig eins
og „smámenni“ , „lítill sonur þjóð-
-ar sinnar“, „óhappamaður.“ Hon-
um finst líklega að slíkt sjeu stór-
ar röksemdir, rnjer finst það lýsa
rökþrotum.
Það eru bein ósannindi, að jeg í
erindi mínu um „Fjárstjórn lands-
ins“ í ársbyrjun 1924 hafi ávítað
nokkurn mann eða stjórnmálafor-
kólf. Jeg sýndi með tölum fram
á livemig komið var og beindi
ábyrgðinni að hinum eina rjetta
Það væri nú ef til vill ástæða til
Diöínýlinjarkröfur.
slík stjórn seq^þessi og ekki skilið
að henni sje afhent tekjúhalla-' ______
lans fjárlög. Væri líka heldur von Ætla bændur að „slást í hópinn"?
tfl, ef hún fengi að þreifa á af- - _______
leiðingum þessarar Stjórnarstefnu
sinnar, - að hún kynni að bæta!
ráð sitt.
Afstaða mín til þessa máls er þá j
í fáum orðum sú, að jeg vil greiða !
atkvæði á móti því. að þessi liður i
sje feldur niður, en gefa svo^
stjórninni heimild til að stlðv.al
„pjóðin bíður eftir því, að fá
að ejá, hvernig „Framsóknar“ -
flokkurinn snýst við umbóta-'
m'álum jafnaðarmanna á næsta
þingi. — — — Jafnaðarmenn
munu aldrei láta sinn hlut fyr-j
ir neinum — þeirra er alt að
vinna. Hinna er öllu að tapa —
eða að öðrum kosti að slást í
hópinn.‘“ ,
framkvæmdirnar, ef efnahagur og!
ástand krefst þess.“ j Þegar það vitnaðist síðastliðið
Þeir sem lesa orð mín í grein J. sumar> Framsókn ætlaði
J., slitin út úr rjettu samhengi au mynda stjórn með stuðningi
geta vel ímyndað sjer að jeg hafi (eða hlutleysi) jafnaðarmanna,'
að ámæla mjer fyrir aðgerðarleysi | verið með eitthvert ógætilegt eyðslu keptust stjórnarblöðin um að lýsa'
í málinu, ef jeg hefði alveg þagað(tal. En nú vona jeg að menn sjái,1 Því yfír að Þessi stuðningur kost-
þar til í ársbyrjun 1924. En það að þetta var þvert á móti. Jeg var1 aði ekki skapaðan hlut. Hinsvegar1
gerði jeg ekki. AJþingistíðindin að andæfa eyðslunni með því sterk-1var fevi lýst yfir, af jafnaðar-'
1^21—23 bera mjer vitni um það, asta vopni sem til er, að láta hana mönnum, að stuðningurinn væri
að jeg á þessum þrem fyrstu þing- sjást í fjárlögunum, láta hana ótímabundinn.Jafnaðarmenn höfðu
um mínum reyndi af ítrasta megni koma þar fram í sinni rjettu mynd Það Þvi a valdi sínu, að velta,
bótamálum* ‘, sem þ jóðnýtingar-
kröfum jafnaðarmanna, er hætt
við að fljótt slitni upp úr vin-
skapnum.
Engum getum skal að því leitt
hjer, livort Framsókn „sláist í hóp-
inn“ og styðji þessi einokunarmál
jafnaðarmanna. En furðulegt má
það kallast, ef allir bændur flokks-
ins láti teyma sig til slíkra hermd-
arverka ofan á alt annaö.
„Við setjum engin skílyrði fyrir
hlutleysi voru“, sögðu jafnaðar-
menn, þegar stjórn Framsóknar-
slokksins var sett á laggirnar. —
„En við berum fram „umbótamál“
vor, og vilji stjórnin eða stjórnar-
flokkurinn ekki sinna þeim að
neinu leyti, þá er úti um stuðn-
inginn, og stjórnin má sigla sinn
eigin sjó.“ Þannig hugsuðu þeir,
og þannig hafa framkvæmdir
þeirra orðið.
að stöðva eyðsluna. J. J. gerir! sem orsök til tekjuhalla, í von um
mjer reglulegan greiða með því, að að stjórnarflokkurinn, sem ábyrgð
draga fram ummæli mín frá þing- ina ber, bæti þar ráð sitt.
inu 1922 um stjórnina, sem verð-
skuldaði ekki tekjuhallalaus fjár-
Þetta var nú á þinginu 1922.
„Greinarflokkar" Tr. Þ. um „fjár-
Iög. Þau ummæli komu einmitt aukalögin miklu“ komu fram einu
fram sem ávítur til þáverandi ári seinna, um þingtímann 1923.
Framsóknarstjórnar fyrir-eyðslu- Það var sannarlega ekki hann,
stefnu hennar, og þykir mjer rjett sem „fyrstur sá voðann.“ Þær
að birta ræðukafla þann, sem um- greinir voru ekkert annað en hat-
mælin geymast í, svo sem sýnis- ursfull og ósanngjörn árás á
horn af viðíeitni minni og annara stjórnmálaandstæðing, eins og jeg
þáverandi „Sparnaðarmanna" til áður hefi sýnt fram á, og komu
þess að stemma stigu fyrir straumi ekki fram fyr en löngu eftir að
eyðslunnar. | aðrir (Spamaðarbandalagið á
Tildrögin voru þau að fjárveit- þiugi) höfðu skipað sjer í fylk-
inganefnd Nd hefði meðal annars ingu til viðreisnar fjárhagsins —
borið fram tillögu að fella úr fjár- þá fylkingu sem sigraði við kosn-
lögunum allar fjárveitingar til ingarnar 1923, og leysti verkefnið
nýrra símalagninga, sem námu 154 af hendi á næsta kjörtímabili.
þús. kr. eftir frumvarpi stjómer-1 En nú er aftur að verða líkt
innar sem áður var. Jeg vildi láta ástatt og 1922. Nú rignir inn á
fjárveitinguna fá að standa, jafn- ■ bingið frá stjórninni og nánustu
vel þó af því hlytist tekjuhalli á fylgismönnum henftar og með full-
fjárlögunum, en veita stjórninni um stuðningi stjórnarinnar uppá-
heimild til að láta framkvæmdirn- stungum um nýja útgjaldaaukandi
ar falla niður ef þá væri nauðsyn iöggjöf, hvert frumvarpið á eftir
fjárhagsins vegna, er til kæmi. — öðru með aukningu árlegra út-
Þetta var nú vitanlega engin ó- gjalda svo nemur tugum og
gætni. Ummæli mín um þetta hundruðum þúsunda. Er nú rjett
fjellu svo þannig (Alþt. 1922, B. að þegja við þessu öllu, stryka
bls. 117);
nauðsynlegustu verklegu fram-
„Jeg verð svo að taka það fram, kvæmdir út úr fjárlögunum, til
að jeg tel það rangt að leita jafn- Þess að útgjalda-nýgræðingar
aðar á fjárlögunum með því að stjórnarinnar geti þrifist og dafn-
stryka vit verklegar framkvæmdir (að i eyðum ógerðra vega, brúa,
aðila, þinginu og kjósendunum. —'í landinu. Einkum tel jeg þetta sima> vlta °S hafna? Jeg segi hik-
Fyrstu fjögur ár tímabilsins 1917, óviðeigandi, - þegar sá flokkur í iaust nei- Enn er ekki fullreynt
—1923 tók jeg engan þátt í stjóm- þinginu, sem styður stjórnina, vill kversu fast stjornm helduír við
málum, að störfum mínum í fossa- ekki spara þá byrði, sem virkilega Þessi aform sin- Bn sv0 Setur far-
nefndinni undanskildum.Árið 1921 dregur um og mætti spara, nefni- lð’ að a Þessu Þing! verði menn
sat jeg á þingi og markaði þá þeg- lega hina föstu árlegu launabyrði. að nyju að svara spurningunni:
ar sömu gætilegu stefnu í fjár- Það hafa þegar verið borin fram Verðskuldar sú stjórn að fá
málum, sem jeg síðan hefi fylgt, nokkur frv. þess efnis, og hefir tekjuhallalaus fjárlög, sem hleður
en það þing gat engin veruleg þessi flokkur undir ötulli forustu ónauðsynlegum og jafnvel alóþörf-
áhrif haft á fjármál þess sama! hæstv. forsætisráðherra (S. E.) um útg'jöldum á landið, en vill fá
árs; þau voru fyrirfram mörkuð eindregið sett sig móti þeim. Skal, fjárveitingar til nauðsynlegustu
með áður settum fjárlögum og lög-'.jeg t. d. taka, að í byrjun þings- verklegfra framkvæmda storum
um, eins og ávalt er, í þetta sinn|ins var komið fram með tillögu lækkaðar> t:i1 Þess að jofnuður
með fjárlögum og annari lagasetn-'um það, að komast af með tvo haldist?
ingu frá ljettúðárþinginu 1919. — 'ráðherra, og var það þessi flokk-j Komi Það undir nútt atkvæði, að
Gg síðustu tvö árin 1922—1923 sat ur eingöngu, sem varð henni að,svara Þessu nu a Þinginu’ Þa Set
Framsóknarflokkurinn við stýrið. bana.... Þessu hefir svo haldið je» blllst Vlð að afstaða min verðl
Þá keyrði um þvert bak með fjár- áfram undir ótrauðri forustu for- sviPuð °S á þinginu 1922.
haginn. Á þeim árum söfnuðust j sætisráðherra, sem ekki hefir beitt
allar lausaskuldirnar, sem verið. áhrifum sínum til annars frekar
var að greiða árin 1924 og 1925, |hjer í deildinni, síðan hann komst
og þá var fjárstjórnin í svo megnu í það sæti, en leggjast á móti
ólagi, að það vitnaðist eftir á, að
enginn þeirra þriggja ráðherra,
sem Framsóknarflokkurinn setti
til valda, vissi hvað fjárhag ríkis-
ins leið, fyr en kassinn var tóm-
ur og lánstraustið á þrotum um
Frh.
Þór bjaf gar vjelbáti. Meðan rok-
ið var mest í gær sáu menn frá
spamaðartillögum þingmanna. Jeg Akranesi að bátur var þar skamt
álít rangt að ætla sjer að draga' undan landi illa staddur. Var það
f jöður yfir þetta með því örþrifa- j m.b. Haraldur, eign Geirs Sigurðs-
ráði, að skera niður nauðsynlegar sonar o. fl. Símað var til Reykja'
stjórninni hvenær sem þeim sýnd-
ist stjórnin hefði í hyggju að að-
hafast nokkuð, er kæmi í bág við
þeirra hagsmuni.
Stuðningur jafnaðarmann átti
ekkert að kosta, sögðu blöðin. —'
Hversvegna þúrfti að taka þetta
fram? Þótti ótrúlegt að jafnaðar-
menn væru að styðja stjórn, án'
þess að heimta eitthvað í staðinn ?
Eða gátu menn vænst þess af
Framsóknarstjórninni, að hún1
myndi vilja kaupa stuðning jafn-j
aðarmanna einhverju verði?
framkvæmdir sem þær, sem hjer
er um að ræða. Þykir mjer æði-
Orðin, sem tilfærð eru yfir grein
þessari, etu tekin upp úr yfirlits-j
grein um stjórnmálin, er'birtist í
Alþýðublaðinu 2. janúar síðastlið-j
inn. í þeim felst áminning til
Framsóknarflokksins um það, að,
jafnaðarmenn muni flytja „um-,
bótamál" á þinginu. Þeir muni(
ekki láta hlut sinn í þessum mál-,
um. Framsókn ber að skilja það,,
að hún á líf sinnar stjórnar í (
höndum þessara „umbótamanna.“ j
Flokkurinn verði því annaðhvo'rt j
að gera, að ,slást í hópinn*, styðja
,umbótamálin‘, ellegar að tapa
völdunum."
Nokkur af þessum „umbótamál-
um“ jafnaðarmanna eru nú fram
komin. Eru þau bæði mörg og
margþætt. Skamt er að minnast
kröfu jafnaðarmanna um skifting
Gullbringu- og Kjósarsýslu í tvö
kjördæmi, þar sem þeír heimtuðu
að tekið yrði annað þingsætið af
bændum í sýslunum og fengið só-
síalistum í Hafnarfirði. „Bænda“-
flokkurinn fór að ráði jafnaðar-
manna í þessu „umbótamáli“. —
Hann „slóst í hópinn.“
Jafnaðarmenn þurftu að koma
Haraldi í fjárveitinganefnd, svo að
hann ætti hægra með að uppfylla
loforðin til bolsanna á ísafirði, um
ríkisábyrgð fyrir 400 þúsund kr.
láni til „Samvinnufjel.ísfirðinga“.
Til þess að koma Haraldi í nefnd-
ina, var það ráð tekið að bola
einum þingmanni úr hópi minni-
hlutans burt af þingi, um stund-
arsakir „Bænda“-flokkurinn „slóst
í hópinn“ í þessu „umbótamáli.“
Eftir er að vita hvað gert verður
við ríkisábyrgðina.
Jafnaðarmenn flytja á þessu
þingi 5 frumvörp um ríkiseinokun.
Ber víst að skoða þessi frumvörp
sem aðal „umbótamál" þeirra að
þessu sinni. Einoka á saltfisk, síld,
Þjóðinni gefst nú kostur á að
sjá „umbótamál“ jafnaðarmanna.
Be,r þar mest á þjóðnýtingarkröf-
unni, enda er hún fyrsta og aðal-
lirafa jafnaðarmanna. 1 frumvörp-
um þeim, sem lögð eru fýrir Al-
þing nú, er farið fram á að þjóð-
nýta mikinn hluta útflutnings-
verslunarinnar og nokkurn hluta
ínnflutningsversluuarinnar. Þessar
þjóðnýtingarkröfur er aðeins byrj-
un.Síðar munu koma enn fyllri
kröfur, og haldið verður áfram að
þjóðnýta eitt og annað, uns allar
helstu atvinrugromir landsmauna
luifa verið þjóðnýftar.
Hjer er um alvarleg stefnumál
að ræða, sem þjrðin verður að fá
að segja áiit sitt im. Vill hún taka
atvinnurekstur landsmanna úr
höndum einstaklinganna og láta
ríkið starfrækja að öllu leyti? Vill
þjóðin að ríkið reki alla verslun,
siglingar, útgerð, iðnað allan og
búskap? . Vill hún umturna því
þjóðskipulagi, sem við nú búnm
við, og koma á nýju þjóðskipulagi,
sem grundvallast á kenningum
sósíalista ?
Þessum spurningum vefður þjóð
in að svara, áður en gengið er inn
á einst'akar kröfur sósíalista. Fram
sókn má með engu móti láta teyma
sig út á þá hættulegu braut, að
ætla að kaupa núv. stjórn stundar-
frið með því að ganga inn á ein-
stakar þjóðnýtingarkröfur jafnað-
armanna. Þeir mega vita það,
Framsóknarmenn, að jafnaðar-
menn' færa sig upp á skaftið,
heimta meira og meira, uns þeir
hafa fengið öllum kröfunum full-
nægt.
víkur eftir hjálp og vildi þá svo
vel til, að „Þóf" var á leið hingað! síldarafurði, steinolíu og tóbak. —
Torið 1923. Þá fann Kl. J. að eitt- ’ óviðeigandi að afgreiða fjárlög frá’frá Vestmannaeyjum. •— Bjargaði Þessi mál eiga að sjálfsögðu að
livað var bogið, en mjer er óhætt þinginu, þar sem verklegar fram- j hann bátnum og kom með hann | vera; einskonar þrófsteinn á hugi
uð fullyrða að hvorki hann nje kvæmdir eru feldar burt, en alt hingað til Reykjavíkur í gærkvöldi Framsóknarmanna.
aðrir vissu til fulls hvemig komið óþarfatildur látið halda sjer. Á seint.
mjúkum höndum á
Taki þeir ó
slíkum „um-
Úsannindin af Hkureyri.
Það hefir borið fullmikið á ]>ví
nú upp á síðkastið hjer á landi, að
skoðanamunur leiði af sjer níð og
óhróður, ef ekki er annað hendi
nær. Og ekki er því að leyna, að
tiltakanlega mikið kveður að þessu
úr vissíri átt og helst frá alveg
sjerstökym mönnum, enda. níðinu
alloftast úr sömu vilpunni veitt.
Um mig hefir sitthvað verið sagt,
eftir að jeg gerðist svo djarfur
að verða í kjöri við síðustu al-
þingiskosningar. Við því mátti jeg
búast og hirði heldur eigi að fara
frekar út í það mál að sinni, nje
hrekja þann söguburð ómerkilegra
manna. Ein sagan er þó svo vaxin,
að um hana verð jeg að fara nokk-
urum orðum, bæði af því, að hún
kemur tæplega þingkosningunum
við, og þó sjerstaklega af hinu, að
jeg er þar borinn fyrir óhróðri