Ísafold - 27.02.1928, Blaðsíða 3

ÍSAFOLD
xim annan mann. Er mjer það
nokknð nvnæmi, og má varla
Tninna vera en að jeg þakki þá
sendingu, þó að aðrar verði út-
undan í þetta sinn.
Sagan hefir fengið fætur norð-
ur á Akureyri og er á þessa leið:
Þann 6. apríl síðastl. skrifar Lár-
ns kennari Bjarnason á Akureyri
kunningja sínum hjer í Reykjavík
m. a. þetta: „------og ennfrem-
ur hefir verið fullyrt, að Arni
Pálsson og Páll Sveinsson hafi
gert lítið úr kenslu minni við þing-
nienn.“ Gafst mjer kostur á að
sjá þetta brjef, og brá jeg þegar
við, skrifaði Lárusi um hæl (18.
apríl) og kvað þetta með öllu til-
kæfulaus ósannindi, er ekki væri
noltkur flugufótur fyrir, en krafð-
ist þess jafnframt, að hann segði
ti] sögumannsins. Leið nú svo
nokkur tími, að eklti kom svar frá
Lárusi. Sendi jeg honum þá sím-
skeyti og heimtaði sögumanninn
“tafarlaust, en ekkei't skeyti barst
mijer aftur; hafði mjer og láðst
-að greiða hjer andvirði væntan-
legs svarskeytis. Loks kom þó
brjef frá Lárusi, dags. 4. júní. Kann
ast hann þa;r við brjef mitt, en
skeytis míns getur hann ekki að
meinu. Kveðst hann kunna vini sín-
um (hjer í bæ) þakkir fyrir að
hafa látið mig sjá ummælin í sínu
brjefi, en að ýmislegt annríki væri
þess valdandi, að dregist hefði fyr-
ir sjer að svara mjer, svo og það,
að hann liefði viljað fá „sem ná-
kvæmastar upplýsingar hjá skóla-
meistara.“ Vissi jeg ekki áður, að
þaðan væ’ri honum komin frjettin.
En í þessu bi'jefi slær Lárus nokk-
xxð xxr og í og kveðst nxx mixnxx hafa
„fxxllyrt of mikið“ í fyrra bi-jefi
sínu, en að gangur málsins sje
þessi: „Einn morgun var skóla-
meistari hi'ingdxxr upp af þing-
xnanni, er sagði honum, að þxx á-
samt öðrxun kenixara Mentaskól-
ans hefðuð (svo) verið hjá sjer
-eða með sjer kvöldinu áður og ver-
ið með glúffxxr til sín út af því,
að hann væx’i fylgjandi prófrjett-
xndum hjer —--------Skólameistari
hefir bent mjer á, að þótt þú og
samkennari þinn hefðxxð verið með
glúffxxr til sín við þingmanninn,
þá væri ekki þar með sagt, að þið
’lxefðuð fylt þann flokkinn, er
vægi með því gegn málinu, að jeg
væri ekki starfi mínu vaxinn.“ —
•Heyr á endemi! Hvei’jir erxx það
:nú, senx vega með slíkum vopnum?
-Ætli það sjeu þeir, sem saklausir
■erxx rægðir, og hafðir fyrir rangri
•sök? Nei, Akxireyrarkennarar eru
'ónýddir af mjer. Jeg fæst ekki svo
mikið við að leggja dóm á þá
hluti, sem mjer eru lítt kunnir eða
•ekki, enda mun þeim sjálfum —
að skólastjðranxxnx ógleymdum —
•eðlilega miklxx kxxnnara um sína
■eigin hæfileika en mjer. — En
Ihitt get jeg , illa skilið, hvers
vegna þurfti endilega að fara að
setja saxnan óhróðurssögu um mig
At af Akui'eýrarskóla. I því máli
befi jeg ekki gert annað fyrir mjer
■en það eitt, að jeg hefi lýst skoð-
xxn minni á lærðum skóla íxorðan-
‘lands í Skírni fyrir 7 árum (Skírn-
xr 1921, bls. 27). Mintist jeg þar
ix slíkan skóla, alveg kalalaust og
.auðvitað án allrar undirhyggju,
«n taldi það mál ekki tímabært
■enn. Það er alt og sumt, og er jeg
■sömu skoðxxnar enn í dag, þó að
bðruvísi liafi nú skipast. Yerður
'varla uixi það deilt af sanngjörn-
xnn og skynbæi’unx möixnum, að
vaxandi vandræðaástand skóla-
nxála vorra sje þess talandi vott-
xxr, að jeg hafi þar farið með rjett
mál. Öðrum óhróðurssögxxm unx
mig og aðra kenna'ra Mentaskól-
ans xxt af þessxx svonefnda skóla-
máll Norðlendinga mxxn jeg eigi
hirða að andmæla hjei'. Þær hafa
verið á margra vörum, og þó eink-
anlega forsprakka málsixxs, m. a.
í sjálfu þinginu. Jónas frá Hriflu
brá þar eliki vana sínum og með
ekki alveg óþektu blygðunarleysi
gaspraði hann mikið um það í
Efri deild (28. mai’s síðastl.), að
samtök væru meðal kennara Menta
skólans um að leika norðanpilta
grátt við prófið, þeir ættu „kaldra
griða að vænta hjer“ o. s. frv. —
Gæti svo farið, að honum og öðr-
unx skraffinnum þessa máls yrði
fxxllerfitt að færa sönnur á það
fleipur sitt, að íxenxöndunx af Alt-
ureyri hafi í nokkuru verið sýnd
ónærgætni eða hlutdrægni af
Mentaskólakennurunum, fyrr eða
síðar.
Enn segir Lái’xxs Bjarnason í
brjefi sínu til mín, að skólameistai’i
ætli að tala við mig „í sumai’, þeg-
ar hann fer suður“ — og mxmi þá
tilgreina þingmanninn. Ljet jeg nú
málið kyrt liggja xxm hríð, því að
21. jxxní lagði jeg af stað austur í
sýslur og koixi ekki til bæjarins
aftur, fyrr en 18. sept. Hafði Sig-
urður Guðmundsson því ekki hitt
mig hjer í sumar, nje heldur gert
neinar ráðstafanir til þess, að
mjer yrði nefndur þingnxaðurinn.
Þótti mjer ixú eigi svo búið mega
standa lengur; skrifaði Lárusi enn
brjef síðast í sept., og gat þess
þar, að þótt jeg nú væri oi’ðinn
þess vísari (af brjefi hans), hvað-
an hoxxxxm kom þessi frjett, þá
væri þó aðalsöguhetjan enn ókom-
inn á hólminn, þingmaðurinn
þráttnefndi, og yrði L. að tilgreina-
hann hið fyrsta. Taldi jeg inig
eiga beinan aðgang að Lárxxsi í
þessu efni, og nxyndi slcólameistara
jafnljúft að segja honum til þing-
mannsins sem mjer — ef svo ólík-
lega stæði á, að hanix væri ekki
bxiimx að því. Síðan höfðxx fallið
upp xxndir 10 ferðir frá Akureyri,
en svar Lárusar þó ekki komist
með neinni þeirra. Má og vera, að
óvenjulegt annríki hafi verið norð-
ur þar um þær mundir. Þ. 16. nóv.
sendi jeg því svolátandi skeyti til
Lárusar: „Sendxi tafarlaust nafn
þingmannsins“ — og gleymdi nxx
ekki að greiða gjald fyrir stutt
svarskeyti. Næsta dag kom það
líka: „Sá sem veit lofar að segja
þjer þegar hann getur við þig
talað.“ — Erxx nú liðnir þrír
mánuðir, en „sá sem veit“ hef-
ir hvorki æmt nje skræmt síð-
an, að minsta kosti ekki í lieýr-
anda liljóði. Og liann fer að verða
hálfgerður hxxldumaðxir, þessi
„þingmaður“, sem jeg á að hafa
verið að troða xim tær í vor til
þess að níða kunningja minn á
Akureyri við hann.
Svo sem af framangreindu má
ráða, er nxx meðgöngutími „þess
senx veit“ orðinn hæfilega langur
— fullir tíu mánuðir, og því ekki
ástæða til að bíða öllu lengur eftir
„fyllingu tínxans.“ Auðvitað get
jeg látið það kyrt liggja um sinn,
hver þessi „þingmaður“ er, hvort
hann hefir orðið til í ímyndunar-
ríku heilabúi Sigurðar Guðmunds-
sonar og stokkið alskapaður út
þaðan svo sem Aþena gerði forð-
xxm xxr liöfði Seifi föður sínum —
eða hann er einn af þeim 42, er nú
sitja hjer á rökstólum í umboði
alþjóðar. En hitt þykir mjer leitt,
að Lái’us Bjarnason, sem jeg hefi
áður þekt að góðu einu, skuli við-
stöðulaust hafa hlaupið með óliróð-
urssögu um sig, sem höfð var eft-
ir alsaklausum kunningja hans, en
hinsvegar sýnt alla tregðu á að
láta sökina. skella á skálkinum. Tel
jeg honum þetta ekki sæmandi og
íreyndar varla sjálfrátt.
Mun jeg að svo stöddu ekki fjöl-
yrða frekar um þetta mál. En sá
skal heita hvers manns níðingur,
senx frumkvöðull er rógburðarins.
Páll Sveinsson.
Vegna þess að nafni inínu hefir
verið ruglað inn í þann lygaþvætt-
ing, sem Páll skólakennari Sveins-
son hefir gert að umtalsefni hjer
að ofan, vil jeg geta þess, að jeg
hefi aldrei talað við nokkurn
mann, hvorki alþingismenn nje
aðra, um kenslubrögð við Akur-
eyrarskóla eða, kennarahæfileika
þeirra manna, sem þar starfa, Og
ennfremur vil jeg geta þess, að
skilorður maður hefir sagt mjer,
að Sigurður skólastjóri liafi til-
kynt sjer heimildarmanninn að
þessari lygasögu og nefnt til þess
Jónas lækni Kristjánsson. En aldr-
ei kom mjer til hugar að svo val-
inkunnur maður sem Jónas lækntr
væri við þetta kjaftæði í’iðinn,
enda þverneitar hann, að nokkur
flugufótur sje fyrir því, að hann
hafi flutt Sigurði þennan óhi’óður,
hvoi’ki símleiðis nje á aiinan veg.
Ef Lárusi skólakennara Bjarna-
syni er ant um að hafa uppi á höf-
undi rógsins, er hætt við að hann
verði að leita annarsstaðar en með-
al kennara við Meritaskólann* í
Reykjavík. Hann hefir farið tals-
vert villur vegarins í þessu máli
og að líkindum leitað langt yfir
skamt.
Arni Pálsson.
Herra bókavörðxir Árni Pálsson
hefir gefið mjer kost á að sjá
greinarstúf þenna, er hjer fer á
undan, út af þvættingi, er Sigurður
Guðmundsson skólastjóri á Akur-
eyri á að hafa haft eftir mjer. Vil
jeg geta þess, að það eru staðlaus
ósannindi, að jeg hafi í viðtali við
Sigurð skólastjóra eða á annan
hátt liaft nokkur ummæli eftir
þeim Páli Sveinssyni og Árna
Pálssyni um Lárus Bjarnason á
Akureyri eða kenslu hans.
Jónas Ki'istjánsson.
og þm. Vestur-liúnvetitinga.
Eins og skýi’t hefir verið frá
hjer í blaðinu flytur einn nýgræð-
ingur þingsins, Hannes Jónsson,
þingmaður Vestur-Húnvetninga,
frumvarp um viðauka við stimp-
iigjaldslögin. Ætlast hann til að
allir farseðlar verði stinxplaðir
með 10%, hvort sem fefðinni er
heitið til útlanda eða nxeð strönd-
um fram, hvort sem farseðlar eru
útgefnir hjer á landi eða erlendis.
Hjer er því farið fram á að hækka
öll fargjöld um 10%.
1 greinargerðinn gefxxr flutnings-
maður þá ástæðu fyrir frumvarpi
þessu, að gjald sje lagt á flestar
vörur, sem til landsins flytjast,
vörutollur og stinxpilgjald, og af
xitfluttri vöru sje greitt ^flutn-
ingsgjald. Það megi því segja, að
enginn vöruflutningur til landsins
eða frá sje ótollaður. „Oðru máli
er að gegna með fai’þegaflutning,“
segir í greinargerðinni. „Af far-
seðlum er einskis gjalds krafist, og
er þó mikið af ferðalögum manna
ónauðsynlegar skemtifefðir‘
Þessar ei'u þá aðalástæður þessa
djúpvitra þingskörungs(!) fyrir
nýrri skattálagningu á alla, er
ferðast með slxipum: Allar vörur
eru tollaðar, mikið af fefðalögum
manna eru ónauðsynlegar skemti-
ferðir.
Samanburðurinn á vöruflutningi
og farþegaflutningi er broslega
einfeldnislegur. Að vísu er varla
við öðru að bxxast af þeim mönn-
um, sem sjálfir vifðast vera vilja-
og skoðanalausar verur x höndum
annara, en að þeir líti á mannfólk-
ið, sem hverja aðra vöru, sem
gangi kaupum og sölum. Við hinu
er varla að bxxast, að þessir menn
hafi athugað fargjöld þau, sem
Islendingar verða að greiða, og
borið saman við fafgjöld hjá öðr-
um þjóðum. Mundi þó auðvelt að
sjá, að fargjöldin eru hjer miklu
hærri en annarstaðar tíðkást, og
þc er allur aðbxxnaður farþeganna
miklu lakari.
Hinn ungi og lítt reyndi þing-
maður Vestur-Húnvetninga segir
að nxikið af ferðalögum manna sje
ónauðsynlegar sliemtiferðir. Þessi
fullyrðing er algerlega tilhæfulaus.
Það eru sárafáir íslendingar, sem
ferðast sjer til skemtunar ein-
göngu, sem blátt áfram stafar af
því, að þeir eru fæstif þannig efn-
um búnir, að þeir hafi efni á því.
Langsamlega mest af ferðalögum
Islendinga eru nauðsynleg ferða-
lög, vegna verslunar landsmanna
og atvinnulífs þjóðarinnar. Allir
stærri kaupmenn verða að fara
utan við og við vegna verslunar
sinnar, og vegna útflutningsversl-
unarinnar er það beinlínis lífs-
skilyrði, að þeir menn, er liana
liafa með höndum, hafi náin kynni
af öllu er fram fer í neytenda-
löndunum. Þeir vei’ða því að fara
utan sem oftast, til þess að fylgj-
ast sem best með öllu. ,
Þá vita sennilega flest börn á
fermingaraldfi það, að atvinnulíf
landsmanna er þannig háttað, að
það krefst mikils ferðalags af
verkafólkinu. Sjómaðurinn fer til
Vestmannaeyja og hafnanna við
Faxaflóa á vetrarvertíðinni, til
Austfjarða og Norðurlands á
sunxrin. Hundfuð verkamanna og
lcvenna streymir til Norðurlands
xnn síldveiðitímann, til þess að
leita sjer atvinnu. —- Eru þetta
skemtiferðir? Er aðbúnaður þessa
fólks á strandferðaskipum þannig,
að ástæða sje til þess að hækka
fargjöldin um 10% ? Hvað finst
verkamönnum ?
Hinn ungi og brokkgengi þing-
maður Vestur-Húnvetninga, ef
fljótur að komast x mótsögn við
sjálfan sig. Tveim dögum eftir að
hann hafði sent frá sjer frumvarp-
ið um stimpilgjald af farseðlum,
þar sem harin komst að þeirri nið-
urstöðu, að mikið af ferðalögum
manna væri ónauðsynlegar skemti-
ferðir, — sendir hann frá sjer
nefndarálit um frumvarp stjórnar-
innar um smíði og rekstur á nýju
strandferðaskipi. Þaf er hann auð-
mjúkur vikadrengur stjórnarinn-
ar, og þai’L að gylla hið nýja
strandferðaskip og nauðsyn þess.
1 nefndaráliti um þetta xnái,
kenxst Hannes Jónsson meðal ann-
ars þannig að orði: „Fólks- og
flutningaþörfin eykst með ári
liverju. Vifskifti manna á milli,
atvinnulíf fólksins og ferðalöngum
nxanna frá og til hinna ýmsu staða
á landinu útheimta tíðari og fljót-
ari férðir en nix er völ á.“
Er ekki sjálfur þingmaðurinn hjer
að rífa niður þau rök, sem hann
færði fyrir stimpilgjaldsfrumvafpi
sínu? — í greinargerðinni fyrir
stimpilgjaldinu segir þingmaður-
inn að ferðalög manna sjeu
ónauðsynlegar skemtiferðir. En í
nefndarálitinu um strandfefðaskip-
ið segir hann, að „viðskifti manna,
atvinnulíf fólksins“ o. s. frv. bein-
línis útheimti tíðari samgöngur en
nú eru fáanlegar!
Hvei’ju á þjóðin að trúa? Hvort
á hxxn heldur að trúa stimpilgjalds-
Hannesi, eða strandferðaskips-
Hannesi? Eða er þessi tvöfalda
rökfærsla þingmannsins eitt lítið
sýnishorn af andlegfm þroska
hinna „upprennandi þjóðskör-
xmga‘ ‘ ?
„Lofa þú svo einn, að þú
lastir ekki annan.“
Þessi gamla setning kom mjer
i hug, þegar' jeg las ísafold frá
16. þ. m. Þar stendur, þar sem
vex’ið er að ræða um leiði Sveins
læknis Pálssonar, þessi glefsa:
„Sumir munu spyrja hvað nú
miui verða gert við leiði Sveins.
Hvort það mun vei-ða látið fyrn-
ast yfir það að nýju, eða beðið
eftir því, að útlendingar hressi það
við og leggi á það stein til minja,
eins og leiði Skallagríms í Bcrgar-
nesi.“ Mjer undirrituðum er vel
kunnugt unx það málefni, sem hjer
er bent til, og af því að jeg sje
nxx í annað sinn á prenti sömu
ósannindin get jeg ekki lengur
þagað. Sjálfur átti jeg bæði frum-
kvæðið og framkvæmdina að því
að endurreisa liaug Skallagríms og
láta gera rxxnasteininn, sem á hon-
um liggur. Gerði jeg þetta á minn
kostnað, að öðru leyti en því, að
Englendingur einn gaf 1 pund (þá
= 18 krónur) upp í kostnaðinn,
og álít jeg það enga þjóðarskömm.
Englendingurinn W. Campell,
laxveiðamaður frá Langá, varð
mjer einu sinni samferða úr Borg-
afnesi og heim til mín að Borg.
Á leiðinni upp Borgarnes, var jeg
að segja honum ýmislegt úr sögu
borgarinnar, og þegar við fórum
fram hjá rústunum að haugi Skalla
gríms, sem þá voru orðnar hverf-
andi litlaf, af því vegagerðarmenn
höfðu tekið grjót úr haugnum í
veginn, er liggur þar rjett hjá,
þá benti jeg Englendingnum á
rústina og sagði honum að jeg
•hefði í huga að endurreisa hauginn
svo hann gleymdist ekki að fullu.
Englendingurinn var mjög hrif-
inn af því, og taldi það hið mesta
nauðsynjaverk. Tók hann strax
upp 1 pund, sem hann sagðist
vilja leggja til. Jeg tók við pund-
inu og framkvæmdi verkið á minn
kostnað, að þessu pundi undan-
skildu.
Bofg á Mýrum,
23. jan. 1928.
Einar Friðgeirsson.
Nýtt meðal
gegn holdsveiki.
í tilkynningu frá sendiliei'ra
Dana, sem barst nýlega, segir svo:
— Frjettaritari „Bei'lingske Tid-
ende“ í London símar blaðinu, að
samkvæmt tilkynningu frá Holds-
veikisvarnai’fjelagi Breta, sje nú
fundið nýtt meðal gegn holdsveikl.
Er það olía, sem unnin er úr þerr-
uðum ávöxtunx og hefir hún verið
reynd í 10 ár. Fýrst í stað var
olía þessi skaðleg fyrir blóðrás
manna, en nú er talið að unninn
sje bugur á þessunx erfiðleikum.
Foi'maður fjelagsins Sir Leonard
Rogei-s, hefir sagt „Sunday-Ex-
press“ frá því, að aðferð þessi
hafi reynst óbfigðul sjúklingum
á fyrsta stigi og læknað 30% af
þeim, sem lengi höfðu gengið með
veikina.