Ísafold - 06.03.1928, Blaðsíða 1

Afgreiðsla
í Austur-stræti 8.
ÁrgangTirinn
kostar 5 kr.
Gjalddagi 1. júlí
Póstbox 697.

Elsta og besta
frjettablað landsins.
Jón Kjartansson
Valtýr Stefánsson
ritstjórar
Sími 500.
Vikublað Morgunblaðsins.
54. árg., 16. tbl. — Þriðjudaginn 6. mars 1928.
fsafoldarprentsmiðja h.f.
Píngtíðlndi Isaloldat 1928 nr. 6.
26. febr.
Tilbúlnn áburður.
Einkasölufrumvarpið afgreitt úr efri deild, með þeim ummerkj-
að hin væntanlega einkasala á að útiloka kaupmenn frá
viðskiftum.
En jeg vil gota Þess hjer, að jeg lýðnum eins „óvinveittnr' ‘ í mörgum
hefði ekki trúað því fyrir nokkrum málum, eins og í héimavistum Menta-
árum, að hinn fyrverandi og núver- skólans, er hann tekur letigarðinn
andi sósíalisti', Jónas Jónsson, myndi fram yfir þetta nauðsynjamál æskunn-
geta fengið flokk Pann, er nefnir sig ar, þá skil jeg ekki, að hann geti til
bændaflokk, til þess að breyta lögom langframa vonast eftir fylgi hinna
til þess eins að gefa sósíalistum þing- ungu upprennandi manna. , „
saeti. i J. J. svaraði ekki þessara ræðu, smlista, og frumvaTpið þar með
j Ráðherrann hefir reynt að sýna geymdi sjer það til 3. umræðu.. Enn- orðið að lögum.
fram á, að núverandi þingmenn kjör-,
fremur tóku þeir til máls Björn Krist-
jánsson og Jón Baldvinsson.
Þann 1. mars var mál þetta til
3. umræðu og frumvarpið samþykt
með atkvæðum Pramsóknar og SÓ-
um,
dæmisins sjeu andvígir hagsmunum;
bænda. En þeir eru á móti bonum, og i
þesá vegna vill hann breyta lögum, til;
...... þess að flæma annan þeirra af þingi.
Stjórnarfrumvarpið um að Forsaetisráðhegra Tr. Þ.: Jeg Hann eys vfir þá ákvæðisorðum vegna 2. mars.
heimila stjórninni í samráði við geri það ekki að kappsmáli, að Þess> þöir sjálfir eru ekki bændur. j
Búnaðarfjelag Islands, að taka' brttill. J. Þórl. sje feld, en jeg lít En hvernig var það með bændaflokk-.
verslun alla með tilbúinn áburð'svo á, að þegar hið opinbera tek- inn> er kann tilnefndi menn í lands-.
í sínar hendur, var til 3. um- ur að sjer slíka verslun, þá sje það stjórn? Vin ráðherrann benda á bónda!
ræðu í Efri deild. gert fyrir neytendur, en ekki fyr- 1 kóp ráðherranna? Honum verður
Jón Þorlákssón bar fram ivr kaupmenn, og það sje óþarft, erfltt nm Það-
breytingartillögu við frumvarp- j að þeir hafi áburðarverslun. Og E. t. v. hafa þessir menn einhvem-
ið svo hljóðandi: |jeg geri mismun á kaupmönmjm tíma verið bændur. Vill ráðherrannj
„Skylt er að útvega og selja!®r búnaðarfjelögum eða samvinnu- rifja upp endurminningar um jmskap?, | þrjátíu ár hefir sá siður hald-
Eldhús-umræðurnar.
Fyrrl kafli.
áburðinn búnaðarfjelögum, sam>
vinnufjelögum, kaupmönnum.
En í frv. er þannig komist að
orði: Áburðurinn er ekki út-
vegaður og seldur öðrum en
hrepps- og bæjarf,jelögum og
samvinnufjelögum bænda. .
M. ö. o. kaupmenn landsins
eiga að vera útilokaðir frá versl-
un við þessa væntanlegu einka-
sölu.
Jón Þorláksson: Tel rjettara, að
þannig sje komist að orði, að skylt
sje að selja búnaðarfjelögum, sam
vinnufjelögum og kaupmönnum.
Býst ekki við, að bæjarfjelög og
hreppsfjelög skifti mikið við einka
söluna. Við 2. umræðu var talað
um það, að rjett væri og sjálfsagt,
að kaupmenn fengju þessa vöru
sem aðlrir. Þá var tekið fram, sem
allir sjá, að þetta er ekki gert fyr-
ir kaupmennina, heldur fyrst og
fremst fyrir viðskiftamennina. —
Þegar samvinnufjel. verða gerð
að millilið milli einkasölunnar og
notenda, þá á ekki að gera það
fyrit samvinmifjelögin, heldurfyr
viðskiftamenn þeirra.
fjelögum bænda.
Jón Baldvinsson: Það
lega breytt um aðferð,
menn fá að versla með
i þegar þingmenn bændaflokksins
er alger- tóku að velja sjer ráSherra, fór eins
ef kaup- fyrir þeim, og er bændur í Gullbringu-
áburðinn. og Kjósarsýslu völdu sjer þingmann.
ist á Alþingi, að halda svonefnd-
an Eldhíisdag við framhald 1. um-
ræðu fjárlaganna.
prásinnis var því lýst fyrir ráðherra
þessum, hvemig framkoma hans síðan
hann komst til valda, væri í engu sam-
ræmi við orð hans og stefnur á undan-
förnum árum. Menn sýndu honum
Jón Þoyláksson: Ræðumenn gera Ráðherrann talaði um hug Ihalds-
enga tilraun til að andmæla því, manna til Hafnarfjarðar í atvinnu-
að það sje gert fýrir viðskifta- leysinu um árið.
vinina, gert til útbreiðslu vörunn-| Hann talaði um andúð þeirra gegn
ar, að liafa hana sem víðast á boð- atvinnubótunum.
stólum. Ef gera á þá ráðstöfun, pað er rjett, að allmargir menn,
ir
Þá ber margt á góma. Þar eru fram lé hringlandaskap hans, alvöru-
gerð að umtalsefni ýms þau mál, leysi °S getuleysi á ýmsum sviðum.
er stjórnarandstæðingum finst
stæða til
andstæðingunum
a-
En hverju svaraði hann? pessi for-
. ^ . sætisráðherra stendur upp úr sæti sínu
atS mmnast a við lands- jjVag eftjr annað og þakkar, þakkar,
stjórnina. Á öðrum þingfundum er hann þakkar andstæðingunum fyrir
að bændur fái aðeins áburðinn sein nh eru í Ihaldsflokknum voru and- svo tilætlast að þingmenn haldi leiðbeiningarnar, og er hinn glaðasti,
gegnum kaupfjelög, þa er framið yígír Hellyers-undanþágunni. En þeir umræðum innan Tamma dagskrár- únægðasti, broshyrasti.
ranglæti gagnvart hinum sem við voru með'þeirri tilhögun, að fjölgað in...... Frl - Fmt,1ísdem er ! Aldrei hefir alvöru- og greindarleysi
kaupmenn ve'rsla. ‘yrði iimlendmn togurum í Hafnarfirði. ‘ " fri*áij Þessa stjórnmálamanns skinið betur
Þegar engin tilraun er gerð til Framsókn reis öndverð gegn þeirri oroio irjaist. _ út úr vitum hans, eins og við umræð-
þess að útskýra útbreiðslu hömlur ’tilhögun, og er nú komið sem komið Þannig var tilhagað í þetta sinn, Ur þessar.
þessar, styrkist jeg í trú þeirri, að er Og er víst, að margir hallast að aö þingfundir voru lialdnir að deg- Gleði hans var m. a. sprottin af
frv. sje í ra-un og veru ekki þvi nU) ag rjettari hafi verið hin til- mum, en „eldhúsumræður“ byrj- barnalegum útúrsnúningum. — Við
ti! þess, að auka áburðarnotkun högunin. u8u er fram á kvöldið kom, þ.*28. kjarna “álanna Tí' Ea
og greiða fyrir ræktun, heldur sje. p,-, er ietio.arðurinn on , .. . 1 * _ >egar þessum vanþroskaða raðherra
það SVO, að tilteknir menn eigi a£ Agreiningír okkar í fjármálunum er februar og stoðu umræðuT dettur það í hug að segja, að Magnús
hafa verslunarfoijrJettmdi með , raun og veru gáj hvort rjettara sje fyrri nottma til kl. ruml. þrju, en Guðmundsson hafi skilið eftir „sporð“
að
vöru þessa.
Um þetta spunnust síðan ietigarg. Jeg vil bæta vegina, hann Vill morgni þess 1. mars.
nokkiai umræður, þó ekkert hreiðra um slæpingjana. j _______
kæmi verulegt nýtt fram. Hall-j Ráðherrann jafnar saman heimavist-
nm við Mentaskólann og letigarðinn. voru ag þv{ leyti með
le^gia vegi og brýr, eða byggja seinni nóttina fram úr til kl. 8 að 1 stjórnarráðinu, og „spörð“ verði á
gröf hans, þá ljómar andlit mannsins,
yfir ágæti sínu, og hann hleypur um
m., .. ,, 7 . meðal manna í þinghúsinu og ymprar
dór Steinsson benti á að riett-! , Ti Tildrög Eldhusdagsms i þetta sinn, á þvi jjVOrt þetta hafi ekki verið gott
ara værTíð stvrkia bændír til T* °g te*igar8l“; vor« að >ví ^ meS óvenjulegum hj* s er _ þetta með „spörðin“.
ara væri aö Styikja bænaur tll pað er aiveg eftir honum. Hann vill hætti aS stjórnarskifti hafa farið ' J. fjJh
flutnmga a aburðmum upp i miklu SÍSur byggja heimavistir, heldur fram milli þi hafSi því núver. j varian£,
0 . t. i* i. , . sveitirnar. Pall Hermannsson en letigarðinn, sem hefir fest sig andi stiórn ástæðu til að revna að fona3 J0™58 dómsmálarh. yarlang-
Sama rjett hafa bændur þeir, sagðist hafa ýmislegt við frum- { heilabu ráðherrans. koma fram með ávítur á Lirr^nara , t TTT
SZ *** Tl5 ta“rMm' lV"a8, fc. l»n»ie * oríi, .« Hl ,ín, ,„ir aðgerðir þeirr, frá >,! í °g
Frv. þetta er borið fram í þeim a<5 það yrkl teklð ut af dagskra, væru ekki aðrir en „ofstækisfullir fyrra 0„ fram til stjórnarskifta. Einn *' d' nóttma ema ræðu i 2%
tilgangi, að auka notkun tilbúins SVO hann gæti flutt breyt.till íhaldskurfar“, sem láta sjer ant um ráðherranna J. J. revndi að nota
klst. Hann hætti sjer þegar í byrjun
--O-J l/ik IAJLX VUMlUUð fe ^ ÍHH lUÖK UM-Ul , íýClll ldttt ðJCi ttUU UJXi rjAhpvrfl TITIH .1 ,1 rPVTlfll notfl SIPT , , , , , , A. »
áburðar og þannig greiða fyrir Hafði vísa von um ,að því yrði;æskulýðmn, að þeir horfi með jafn- þessa aðstöðu,‘eins og síðar mun verða tókTnnaLTmál°Úr
flplrfllTl loTt/loino Állnw liÁof oKvmrff fil Knf«olXnv« í MnlXvi ^ Ailrl #__________í 1 1 * «„w. . 1 SOKH. XlSIlll LOK UPP \ITlþ> Hltll UF
ræktun landsins. Er öllum ljóst, að breytt til batnaðar í Neðri deild. aðargeði á það, hvernig fer um nem- vikiS aS , ,
því víðar sem varan er á boðstól-j Tillagan um að kaupmenn 'endur Mentaskólans í húsnæðisþrengsl Hjer sbal skfrt frá nokkrum þeirra
um því meira er greitt fyrir út-1 fengju að versla með áburðinn unum hjer í Rvík. mála3 er mesta7 umræður spunnnst út!°fmr£1 a MaTsi “fheSr tiSS
breiðslu hennar. Allar hömlur í var feld með 7 atkv. gegn 6. I. j Ráðherrann talaði um, að ómögulegt af Eldhúsnæturnar tvær. pó æfi nú- si“
þeim efnum hljóta að draga úr H. B. ekki við. Guðm. Ól. 'rar’ Trmn; 1an>n>ía TTatrí furir tolrinholln ______________r: r_______J; i”__1____ ^ ^ OS3,nUlH
notkuninni.
1. mars.
með tillögunni auklhaldsmanna.
var væri, að leggja vegi fyrir tekjuhalla. veraudi stjórnar væri ekki löng, bar
Skifting
Gullbringu- og Hjósarsýslu
í tvö kjördæmi.
ráðherra kemur inn á , - “ . . . um. Hann er athafnamaður stjórnar-
pegai næstv. raonerra Kemur ínn a margt a goma ems og nærn ma geta. :_________ m________• , e .* .
svið fjármálanna, þá kemur hann að gn áður skal stuttlega skvrt frá ‘ Tr,V„ggVl er verli^æri®> mns °g
aour skal " vn Ira hann altaf hefir verið. pessi dóms-
málaráðh. hefir lýst óánægju sinni í
jblaði sínu út af því, að Mbl. sknli
En áður skal stuttlega skýrt frá
þeim málum, sem honum eru ókunn framkomu ráðherranna þriggja,
f fyrradag val* skifting Gull- jeg að lofa honum að eiga þá sjálfs
bringu- og Kjósarsýsln til 2. umr. Uekkmg ; friði fyrir mjer.
í Efri deild. Urðu snarpar umræð-
ur, einkum milli
lálrssonar
með öllu.
En með nokkurri yfirlegu má vera
að hann geti lært, að ef t. d. að í fjár-
lögum væri 1 milj. tekjuhalli, þá er
hægt að nota fjeð til þess að leggja
vegi, alveg eins og hægt er áð nota það
’til annars.
| Raðherrann talaði um, að jeg hafi
viðurkent, að æskulýðurinn fylgdi
mjer ekki að málum. Hann hefir marg
oft endurtekið þetta í ræðu og riti.
Jeg ætla að gamni mínu að segja
fengu hjer sinn fyrsta Eldhúsdag.
og
En> engin tök
ræður lxjer.
gamm mnm
Er reynsla okkar Efrideildarmanna tildrög sögu þessarar.
. er sú, að dómsmálaráðberrann getur Yið vorum eitt sinn á fundi í Borg-
pen-ra , ons Por-jekki talaS um neitt af skynsemi, vegna arnesi. Á fundi þessumvar meðal
domsmalaraðherTa. þess, að hann veður úr einu í annað og láheyrenda, hópur ungra manna er sátu
að rekja þær um-
talar um alt i einu.
til
birta ítarlegri þingfrjettir en áðnr. —
Að hjer skuli birtir útdrættir úr ræð-
um og orðrjett ummæli hans sjálfs m.
a. Talar um orðbragð Mbl. og finst
það of svæsið. Talar um ábyrgð blaða-
manna o. s. frv.
En hver eru orð dómsmálarh., og
hvar er ábvrgðartilfinningin ? Um til-
finninguna verður talað síðar. En orð-
bragðið geta menn heyrt sem á þingið
koma. 1 • stuttum ræðukafla kallaði
hann einn þingmann, óvita, skrælingja,
halanegra og götustrák.
petta er dómsmálaráðherra!
Magnús Kristjánsson
Forsætisráðh. Tryggvi pórhallsson er ólíkur starfsbræðrum sínum á marg
uálægt ræðustól. peir gáfu mjög ______________ --_________________
1 þessu máli hefir hann þo nokkra kynna velþóknun sína á J. J. Jeg gat hafði þá aðferð, að hann stóð upp í an hátt, og kom það fram hjer sem
En til þess að gera nolckra gre'r. a:,S.okun’ ^V1 ,lanrl heíir vitanlega helst þess eitt sinn , ræðU) að þessir ungu hvert sinn, er ræðumenn höfðu ein- fvrri.
viljað, að f'rumvarpið um skifting Gull- menn væru meðal andstæðinga minna. hverju að honum vikið. petta kom Hann hjelt aðeins eina ræðu, aðal-
bringu- og Kjósarsýslu færi orðalaust petta er tilefnið til þess, að hann sjaldnar fyrir en liann átti von á
í gegnum þingið.
fyrir þeim, er hjer birtu'r útdrátt-
ur úr einni ræÖu Jóns Þorl.
Jón porláksson: Jeg mtla ekki að
gera hið vanstilta skap domsmálaráð-
herrans að umtalsefni.Jeg hefi reynslu
fyrir mjer í því, að jeg geti „hleypt
honum upp“, þegar mjcr sýnist. Hon-
og lega tiT þess að skýra afstöðu sína til
hefir nú undanfarin ár útbásúnað, að kvartaði liann undan því, að svefn gengismálsins. Hann deildi að vísu um
Hann talaði um að bændaflokkurinn jeg hafi viðurkent, að æskulýður sækti sig. leið nokkuð hart á þingmann einn. En
danski hafi staðið fulllengi gegn kröf- landsins sje mjer yfirleitt andvígur. En hann verður að láta sjer það það leyndi sjer ekki, að Magnúsi er
um sósíalistanna, um breytta kjör- En þetta er ekkert einsdæmi. pví lynda forsætisráðherrann, þó mönnum! fjarri skapi sá leikaraskapur og það
æmaskipun. ^ svona rangt segir ráðherrann altaf frá. hætti til að gleyma hans „háttvirtu alvöruleysi, sem kveður svo mjög að
er svo sem auðvitað, að sjá á j>að er nu alviðurkent meðal þjóðar- persónu“, þegar aðgerðir stjórnarinn-] í opinberri framkomu þeirra Jónasar
pað
um kann að finnast, að hann beri yel fyrir því, að bændavaldið hjer á innar, að engu orði hans er trúandi. ar eru á döfinni, ekki síst eftir frammi Jog Tryggva.
hærra hlut í viðskiftum okkar, og æt'.a Islandi fari ekki eins að ráði sínu. i Og fari svo, að hann verði æsku- stöðu han^ í þessum umræðum. I
i