Ísafold - 12.03.1929, Blaðsíða 1

AfgreiCsla
( Austurstrœti 8.
Árgangurinn
kostar 5 kr.
Ijaiddagi 1. júlí
Póstbwx 697.
Vikublað Morgunblaðsina.
EUta og besta
frjettablað landsins
Jón Kjartansson
Valtýr Stefánsson
ritstjórar
Sími 500.
Isafoldarprentsmiðja h.f.
Að þjóðnýlingarmarbmii.
Forsprakkar jafnaðarmanna heimta rannsóknarnefnd til
þess að athuga, „á hvem hátt best verði fyrir komið
stjóm og eignarumráðum“ togaranna.
Kemur röðin næst að býlum bændanna?
I.
Það væri rangt að segja þá
niyrka í máli, forsprakka Alþýðu-
flokksins um þessar mundir.
Á landsmálafundum í liaust
sögðu þeir lireint og afdráttar-
laust, að stefna Alþýðuflokksins
væri: að taka eignarrjettinn að
jörðunmn af íslenskum bændunx.
Flokkurinn hefði þetta eignarrán
á stefnuskrá sinni og mundi vinna
að framgangi þess.
Þessi eignarránsstefna mætti
harðri mótspyrnu frá bændum. —
Þeir vildu ekki missa eignar- og
umráðarjett býlanna sinna. Þegar
samherjar jafnaðarmanna úr liði
Frainsóknar urðu varir við and-
stöðu þá, sem eignarránsstefnan
mætti, sáu þeir þann kost vænst-
an að afneita stefnunni.
En forsprakkar Alþýðuflokks-
ins sitja fastir við sinn keip. Á Isa-
firði í vetur lýsti Haraldur Guð-
mundsson því yfir, að „það væri
fyrsta stefnuskráratriði Alþýðu-
flokksins að þjóðnýta jarðirnar
— ábýli bændanna.' ‘ !— ,Ætti sú
þjóðnýting að takast. á undan
þjóðnýtingn verslunar og sjávar-
útvegs. Þjóðnýting verslunar og
sjávarútvegs átti að koma í ann-
ari röð — á eftir búum bændanna,
sagði Haraldnr.
II.
Það er sitthvað að skrafa um
hlutina og svo að framkvæma eft-
ir skrafinu. Það hefir verið venja
jafnaðarmanna í öllum löndum að
gaspra hátt um þjóðnýtingu og
eignarrán á meðan engar líkur
voru til þess að úr framkvæmdnm
yrði. En þa.r sem jafnaðarmenn
hafa komist til valda, liafa þeir
ekki þorað að nefna þjóðnýtingu
á nafn. Mr. Snowden, fyrv. fjár-
málaráðherra í ráðuneyti jafnað-
armanna í Bretlandi sagði nýverið
um þessar þjóðnýtingarkenningar:
„Gamla kenningm, að stefna skyldi
að þjóðnýtingu framleiðslutækja
og jöfnuði á skiftingu auðsins,
hún var góð og gild, meðan engar
horfur voru á því, að hún kæmi til
framkvæmda, en nú hefir hún
ekkert gihli.“
Nú munu menn sþyrja, hvort
ekki sje eins farið með forsprakka
jafnaðarmanna lijer heima, að þeir
meini í raun og veru ekkert með
þessu þjóðnýtingargaSpri sínu?
Bn svo mun þó ekki vera.Leiðtog-
um Alþýðufiokksins er fylsta al-
vera. Markmið þeirra er: Jarð-
irnar af bændum, togarana af út-
gerðarmönnum og verslunina af
kaupmönnum og kaupfjelögum.
Að þessu takmarki verður kept!
III.
Fram er komin á Alþingi þings-
ályktunartillaga frá jafnaðarmönn
■ um, þar sém farið er fram á, að
skipuð verði rannsóknarnefnd sam
i kvæmt 35. gr. stjórnarskrárinnar.
Hlutverk nefndarinnar skal vera
að rannsaka hag og rekstur tog-
! araútgerðarinnar, m. a. með þetta
| fyrir augum: „á hvern hátt best
j verði fyrir komið stjóm og eig-n-
í arumráðum þessara útgerðarfyrir-
tækja, með tilliti til hagsmuna
starfsfólksins alls og þjóðarheild-
armnar/ ‘
Tillaga þessi hefir verið til um-
ræðu á Alþingi undanfarna daga.
Aðalflutiiing'smaðúr till., Haraldur
Guðmundsson, fór ekki dult með
það á þingi, að markmiðið væri:
að banna einstökum mönnum að
gera út togara.
Þó að vitanlegt. sje, að finna
| megi galla á rekstri togaraútgerð-
arinnar, verður hinu ekki neitað,
að atvinnuvegur þessi hefir orðið
giftudrjúgur fyrir þjóðina. Og það
eru einstaklingarnir; sem hafa
skapað þenna atvinnuveg. Þeir
hafa þar rutt brautir og eru sem
óðast. að lagfæra það sem miður
hefir farið. En þá á að taka alt
af þeim!
Enn verður ekkert nm það sagt,
hvað stjórnin og Framsóknar-
menn ætla að gera við þessa þjóð-
nýtingarkröfu Jafnaðarmanna. En
fari svo að bændur taki mjúkum
höndum á kröfunni, þá mega þeir
vara sig. Því að það geta þeir
reitt sig á, að hjer verður ekki
staðar nmnið.
Röðin kemur næst að býlum
bændanna!
Skýfall í Brasilíu.
Frá San Paulo í Brasilíu er
símað liinn 20. febrúar, að þá hafi
verið fádæma rigningar þar í landi
og hafi þær skemt kaffiekrur svo,
að uppskeran muni rýrna að ein-
nm fjórða.. Er það tekið fram í
skeytinu, að önnur eins úrhelli
rigning hafi ekki komið þar sein-
ustu 10 árin.
Páfinn blessar yfir lýðinn af svölum Pjeturslcirkjunnar, eftir
að samningurinn var gerður og kirkjuríkið hafði verið endurreist.
Einar Árnason
f j ármálaráðherra.
Áður en gengið var til dagskrár
á deildafundum í þingi 7. þ. m.,
skýrði forsætisráðherra frá því,
að konungur liefði eftir tilmælum
Iians útnefnt Einar Árnason 1.
þm. Eyfirðinga, sem fjármálaráð-
herra.
Einar Árnason er fæddur 27.
nóveinber 1875 að Hömrum í Eyja-
firði. Faðir hans var Árni bóndi,
síðast á Eyrarlandi. Guðmundsson
bónda á Jódísarstöðum, Halldórs-
sonar bónda á Jódísarstöðum. —
Móðir Einars var Petrea Jóns-
dóttir bónda á Ytra-Laugalandí,
Halldórsspnar bópda á Jódísarstöð-
mn og voru foreldrar Einars því
bræðraböm.
Einar útskrifaðist úr Möðru-
vallaskóla 1893 og hafði kenslu-
störf á liendi næstu árin fram að
aldamótum. Vorið 1901 kvæntist
hann Margrjeti Eiríksdóttur
bónda. á Hallandi á Svalbarðs-
strönd, og byrjaði þá búskap á
Eyrarlandi og hefir búið þar síðan.
Einar bauð sig fyrst fram til
þings í Eyjafjarðarsýslu 1916 og
náði þá kosningu og hefir jafnan
verið endurkosinn síðan. Hefir
hann á öllum þingum átt sæti í
stj órn Framsóknarflokksins.
Veikindi og manndauði
í Reykjavík
vikuna 24. febr. til 2. mars.
(í svigunum tölur næstu viltu
á undanj .
Hálsbólga 22 (27), kvefsótt 46
(46), inflúensa 261 (472), kvef-
lungnabólga 1 (16), lungnabólga
(taksótt) 2 (0), mislingar 23 (58),
iðrakvef 20 (5), hlaupabóla 2
(0), umferðargula 3 (1), mænusótt
0 (1). -
Mannalát. 6 (6).
Hjer má sjá, að heilsufar í bæn-
um hefir stórum batnað, kvefsótt,
inflúensa, kveflungnabólga og mis-
lingar — alt. miklu fátíðara en
vikuna á undan.
7. mars 1929.
G. B.
IUt er tveim
herrum að þjúna.
Bændur eða jafnaðarmenn. —
Kaupdeilur eða vinnnfriður.
I.
Ríkisstjórnin er milli steins og*
sleggju um þessar mundir. Hún.
veit ekki sitt rjúkandi ráð. Öðru
megin eru bændur. Þeir hafa megn
asta viðbjóð á framferði jafnaðar-
manna í atvinnumálum þjóðarinn-
ar. Þeir hata verkföll og óeirðir,.
sem af þeim stafa. Þeir heimta
vinnufrið.
En ,svo eru leiðtogar jafnaðar-
manna hinumegin. Þeirra póli-
tíska tilvera byggist á sundrung
og hatri milli einstaklinga og
stjetta þjóðfjelagsins. Kaupdeilur
og verkföll eru tilvalin meðul til
þess að koma æsingum af stað. •—
Þess vegna hata leiðtogarnir vinnu
friðinn.
Stjórnin hefir í tvö horn að líta.
Hún vill ekki styggja foringja
jafnaðarmanna, því þá á hún 4
liættu að verða steypt úr valda-
stóli. En nún verður einnig að
gefa bændunum auga, því að fram-
tíð Framsóknarflokksins byggist á
því, að honum. takist að halda
saman nokkrum hluta bænda.
Til þess að jafna síðustu kaitp-
deilur greip stjórnin það ráð. að
láta ríkissjóð „borga brúsann“. f.
kaupdeilunni við Eimskip greiddi
stjórnin úr ríkissjóði 11 þús. kr„.
sem á vantaði til þéss að sjómenn,
fengju sínar kröfur í gegn. í kaup-
deilunni á togurum hafði stjórnin
ekki annað úrræði en að gera slíkt
lnð sama. Ríkissjóðnr var látinn
verða af tekjustofni, sem í ár hefði
gefið um 500 þús. kr. tekjur-
Með þessu hefir stjórnin hugs-
að sjer að stýra bil beggja. En
henni hefir sjest yfir, að kanp-
hækkun sú, sem nú varð á togur-
um, keniur einnig niður á bænd-
uin. Kauphækkun þessi hlýtur að
verða til þess að kaupgjaldið í
sveitum hækkar að sama skapi.
Eru hændur við því búnir, að
taka á sig 15% kauphækkun?
En verst er þó hitt, að lausn
stjórnarinnar á kaupdeilunni er
engin framtíðarlausn á málinn.
Kaupsamningar þeir, sem gerð-
ir hafa. verið, gilda aðeins fyrir
eitt ár. Ilvað tekur við að árinu
liðnu ? Ný kaupdeila — nýtt verk-
fall — eða livað?
Óhugsandi er, að stjórnin hugsi
sjer að leysa deiluna áfram á þann
hátt, sem hún nú gerði, að láta
ríkissjóð blæða. Sú stefna. er háska
leg og getur haft hinar alvarleg-
ustu afleiðingar. Og síst er stefna
stjómarinnar til þess fallin að
koma á varanlegum vinnufriði í
landinu. Hún beinlínis býður ó-
frifðnum heinx.
i