Ísafold - 29.06.1929, Síða 3

I S A F O L D
Virkjnn Sogsins
OG RAFORKUVEITUR UM
NÁLÆG HJERUÐ.
I.
Það t'er nú að líða
Reykjavíkiirbær taki
■ákvörðun um virkjun Sogsins. —
Málið er orðið það vel undirbúið í
bæjarstjórn Reykjavíkur, að að-
Stjórnarliðið tók kuldalega þessu
mikla velferðarmáli sveitanna. —
Flokksviðrinið, sem stundum vill
kenna sig við bændur, þóttist ekki
sjá, að hjer væri á ferðinni mál, er
sveitirnar varðaði, og kempurnar í
að því, að | Framsókn fólu því sósíalistanum
fullnaðar-1 Jóni Baldvinssyni að liafa fram-
sögu við svæfingu þessa framfara-
máls sveitqnna.
Nú er að því komið, að Reykja-
handa um virkjun
lögin um raforku-
Stórstúkuþiugið. Flugferðir i sumar. og kynnast þessu framtíðarfarar-
* 1 tæki.
■eins virðist eftir að taka síðustu I vík hef jist
ákvörðunina og því næst hefjast Sogsins. Ef
lianda með krafti. veitur í sveitum hefðu náð fram
En þessi virkjun vatnsafls í Sog- að ganga á síðasta þingi, er ekki
3nu verður sennilega aðeins fyrir minsti vafi á, að þau „nærliggj-
JReykjavík einsamla, og er það illa andi lijeruð," sem nefnd voru,
farið. Það liggur í augum uppi, að | hefðu notað lögin og aflað sjer
Kosning embættismanna. | Póstflug. í ráði e-r að sjerstök
póstferð verði farin í hverri viku
FB 27 júní. I til Norður- og Austurlands með
Stórstúkuþinginu var slitið í PÓst, en farþegar verða teknir með
nótt kl. 2. Hafði staðið í 5 daga. eftir því sem rúm leyfir. — Við-
Fulltrúar urðu flestir 103. Mörg komustaðir verða: Stykkishólmur,
mál voru tekin til meðferðar og I Miklavatn í Skagafirði (Sauðár-
ýmsar tillögur samþyktar. Meðal krókur), Siglufjörður, Akureyri, Fundurmn í Hegranesi þriðju-
þeirra eru þessar • Húsavík, Þórshöfn, Seyðisfjörður, dagmn 25. þ. in. var mjög fjöl-
Stórstúkuþingð ályktar að fela Norðfjörður og Reyðarfjörður. í mennur. Er talið að þar hafi mætt
að beita I Þessari póstferð verður unt að |;> 600 manns, Veðrið \rar eins gott
Fundurinn l Hegranesi.
j Jónas kallax liðsauka frá kom-
múnistum á Akureyri.
rafmagns úr Soginu.
En nú er aðstaða sveitanna
miklu erfiðari, þar sem engmn
grundvöllur' hefir verið lagður
Jiegar hafist verður handa með
virkjun Sogsins, þá er eðlilegast,
að nærliggjandi' hjeruð fái raf-1
magn frá þessu orkuveri. Á þetta
hafa og sjerfræðingar bent og í 10g ekkert verður vitað um þátt-
þeirra augum eru „nærliggjandi töku ríkissjóðs í að koma upp
!ijeruð“ hvorki meira nje minna slíkri fjelagsvirkjun. Og ef dæma
ær Mýrdalur, Rángárvallasýsla, skal eftir þeim undirtektum, sem
Vestmannaeyjar, Árnessýsla, Gull- raforkuveitufrv. fekk frá „æðri
bringu- og Kjósarsýsla, Borgar- stö,ðum“- á síðasta þingi, eru litlar
fjarðarsýslu og Mýrasýslu. Sjer- líkur fyrir því, að málið fái fram-
fræðingar líta svo á, að öll þessi gang á næsta þingi.
bjeruð geti fengið rafmagn frá En ðngu að síður er sjálfsagt að
■aflstöð við Sogið. miða virkjun Sogsins nú við þann
Virkjun Sogsins er því ekki að- möguleika, að nálægar sveitir
«eins mál Reykvíkinga einna, lield- komi og óski eftir rafmagni frá
nr máþ er snertir fullan helming stöðinni. Ættu því viðkomandi
landsmanna. En nú er helst útlit hjeraðsstjórnir að athuga þennan
fyrir, að ekki verði að neinu leyti möguleika í tæka tíð, og má vafa-
gætt hagsmuna sveitanna í þessu laust ganga út frá, að ríkið styrki
rafmagnsmáli og er það st.jórnin orkuveitur um sveitirnar eitthvað
<og hennar lið, sem á sök á þessu. | svipað því, sem frv. á síðasta þingi
gerði ráð fyrir.
II.
Á þingi í vetur fluttu lands-1
kjörnir þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins frumvarp um raforku-1
veitur í sveitum, Samkvæmt frv.
þessu skyldu sýslufjelög, hrepps-1 Nýlega barst forseta Alþingishá-
fjelög og orkuveitufjelög (samkv. tíðarnefndar skeyti frá heimfarar-
XI. kafla vatnalaganna) njóta að- nefnd Vestur-lslendinga í Winni
stoðar og hlunninda af hálfu rík- peg, dagsett 19. þ. mán. og seg-
isins, þá er þau vildu koma upp ir þar svo:
raforkuveitu t.il almenningsþarfa _ Þingsályktunin um það að
í umdæmi sínu. Skyldi ríkissjóður gefa Islandi standmynd af Leifi
lata ókeypis í tje verkfræðilega lieppna var samþykt í dag í öld
aðstoð við rannsóknir og undir- ungadeild Bandaríkjaþings (neðri
búning framkvæmda; og auk þess málstofan hafði samþykt þessa
skyldi ríkissjóður taka þátt í lagn- þingsályktmi áður) og eru til þess
ingu veitutauganna (miðað við veittar 50 þús. dollara. Er því alt
efniskostnað), til þess að jafna undirbúið af hálfu Bandaríkja-
aðstöðumun þeirra, er fjærst og stjórnar undif þátttöku í Alþingis-
næst búa orlcuverinu. I hátíðinni.
framkvæmdanefndinni
sjer fyrir því, að Hagstofan gefi
árlega út áfengishagskýrslur.
Stórstúkan beinir því til fram-
kvæmdanefndarinnar, að hlutast
til um, að bindindisfræðsla sví, er
taka alt að 200 kg. flutning. Þess- og frekast var á ltosið, skínandi
ar ferðir verða á hverjum þriðju-1 sólskin og blæjalogn.
degi. — Munu þær að jafnaði taka Jónas ráðherra hefir sennilega
tvo daga fram og aftur. Næsta I fundið til þess hve halloka hann
ferð verður 9. júlí og síðan hvern og samherji hans Haraldur fóru
lög mæla fyrir, verði framkvæmd I Þriðjudag. Þetta er aðalpóstflug U fundunum í Húnaþingi og fekk
í öllum barnaskólum landsins. Flugfjelagsins. s->er nú drjúgan liðsauka fiá sam
Stórstúkuþingið felur fram- A ^verjum föstudegi er áformað herjunum a Akureyn. Voru þessir
kvæmdanefndinni að útvega regl- a?( til Vestmannaeyja og nýhðar mættir: Bernharð Stefáns-
unni tryggan og góðan aðgang að verður Póstur tekinn <alt að 50U°n’ 01^irsson> Ingnnar
hinni væntanlegu útvarpsstöð Þær ferðir 6' >úlí - Eyda, Erhngur Fnðjonsson og
afnota fyrir regluna og að tryggja Áukaburðargjaid verður tekið af Brynleifur fobiasson. ^
sjer ræðumenn. ollnm loftflutnmgi og það er sem "" "
Stórstúkan tjáir sig eindregið kier se»ir
fylgjandi friðarstarfsemi og telur Fyrir brjef og spjaldbrjef 10 au.
æskilegt, að stórfræðslustjóri sendi aukagjald, fyrir hver 20 grömm
næsta vetur erindi til stúknanna Fyrir ólöð og tímarit 50 aura | tvæ.r veigahtlar ræður.
um það mál. aukagjald fyrir 1 kg. (þó ekki
í framkvæmdanefnd voru kosin: nndir 50 au.)
Stórtemplar: Páll J. Ólafson Fyrir böggla 1 krónu aukagjald
tannlæknir. pr. kg. (auk venjulegs landburð-
Stórkanslari: Helgi Sveinsson, argjald.)
fasteignasali.
Fundurinn stóð yfir í 10 klukku-
stundir og var f jörugur. Jónas ráð-
herra var enn eins auðmjúkur og
á fyrri fundunum — flutti aðeins
ALÞINGISHÁTÍÐIN OG
BANDARÍKIN.
Stórvaratemplar: frú (hiðrún
Einarsdóttir, Hafnarfirði.
Stórritari: Jóhann Ogmundur
Oddsson
Stórgæslumaður unglingastarf-
semi: Magnús V. Jóhannesson, fá
tækrafulltrúi.
Stórgæslumaður löggjafarstarfs:
síra Björn Þorláksson.
Stórgjaldkeri: Helgi Helgason,
verslunarstjóri.
A fundi þessum kom enn skýr-
ara í ljós, að Jónas hefir boðað
fundi þessa fyrir sósíalista og
kommúnista; hefir ætlað að nota
tækifærið til þess að útbreiða
kenningar samherjanna í rauða
liðinu. En Haraldur dregur sig
ari merkilegri, það sem þær ná.
TJIfljótur var af ágætu bergi
brotinn, stórættaður maður, systur-
sonur Þorleifs spaka Hörða-Kára-
sonar, sem talinn var manna vitr-
astur og mestur lagamaður í Nor-
egi á sinni tíð.
Ulfljótur kom út snemma á
landnámsöld, og bjó austur í Lóni.
Það má sjá og er líka auðskilið,
að snemma á 10. öld varð mönnum
■augljós þörfin á því, að eignast
alsherjarlög fyrir alt landið.
Þá er það, að Úlfljótur, sjálf-
sagt í samráði við ýmsa bestu
menn á landinu, tekst ferð á hend-
nr til Noregs og ver þar 3 árum
af æfi sinni til þess að semja alls-
berjarlög handa íslendingum.
Hann hafði fyrir sjer hin fornu
•Gulaþingslög, en jók við, eða nam
af, eða setti margt öðru vísi, með
ráði Þorleifs móðurbróður síns.
>
Ulfljótur var roskinn maður,
kominn um sextugt, þegar hann
•fór þessa ferð.
Menn greinir á um það, hvenær
Pósti sje skilað, bögglum og
blöðum kvöldið fyrir flugdag, en I æ meir í hlje eftir því, sem andúð
brjefum í síðasta lagi kl. 8^/2 að bamda eykst gegn kenningum sósí-
morgni, hvern flugdag. alista; gekk svo langt á Hegranes-
Faxgjöld verða. hin sömu og í I fnndinum, að Haraldur fekst með
fyrra, en þau voru: Frá Reykja-1 naumindum til þess að flytja boð-
vík til Vestmannaeyja 32 kr., tiljskaPinn ómengaðan. Spyrðuband
Stykkishólms 35 kr., til fsafjarðar Framsóknar og Bolsa ætlaði auð-
60 kr., til Sauðárkróks 110 kr., I sjáanlega mikið að gera á fundi
til Siglufjarðar 120 kr., til Akur- Þessum- en varð minna úr, og eru
eyrar 120 kr., til Seyðisfjarðar 150 Sjálfstæðismenn . mjög ánægðir
Stórfræðsiustjóri: Gunnar And-|kr- tU Norðfjarðar 150 kr„ til með Úrslit leiksins, enda báru þeir
rew, íþróttakennari, fsafirði Reyðarfjarðar 150 kr. Auk þess fallkomimi sigur úr býtum á fund-
Stórfregnritari: Friðrik Björns-|verður hæ^ að lei^a Hugvjelina inum-
son, afgreiðslumaður 1 síerstakar ferðir og verður leig- Jónas dómsmálaráðherra mun
Stórkapellán: Vilhehn K.uidsen, an >á: Til Þingvalla (með kl.- nuhafa fengið nó» af fuudar
verslunarfulltrúi. tíma viðstöðu) 200 kr. og til I Höldtim.
Samþykt var, að fyrverandi Borgarness (með sömu viðstöðu)
stórtemplár, Sigurður Jónsson, fd0 kr-’ en tU annara sta®a a land-
skólastjóri, sltyldi eiga sæti í inu eftir samkomulagi. . .
„ 0 I Túnslattur bvriar. — Freím úr
framkvæmdanefndinm. Hringflug. Flugfjelagið hefir kyr- . . .
Þmgið mælti með Borgþon Jo- lækkað hrmgflugsgjaldið mður í bœ sje byrjað að slá tún, og er bú-
sefssyni, bæjargjaldkera, sem um- kr. 15.00, til þess að sem flestir I ;st ag aiment byivji túnaslátt-
boðsmanni hátemplars. | eigi kost á að komast upp í loftið ur í næstu viku.
hann muni hafa komið út aftur
með þessi miklu lög sín. En það
hefir vafalaust verið — eins og
allir líka halda. — nokkru fyrir
930. —
Það er sem sje augljóst, að þeg-
ar hann kom heim, þá varð að
kalla saman á þjóðfund bestu
menn hvaðanæfa af landinu. Þeir
urðu að fá að heyra þetta mikla
frumvarp Úlfljóts, Úlfljótur varð
að segja upp lög sín. Og þeir urðu
að samþykkja frumvarpið óbreytt,
eða með einhverjum breytingum,
til þess að það yrði að allsherjar-
lögum. Og það er harla ósennilegt
að6 þessu hafi orðið lokið á einu
sumri, miklu líklegra að til þess
hafi farið 2 eða 3 sumur, og fulln-
aðarsamþykt Úlfljótslaga ekki ver-
ið lokið fyr en 929 — núna fyrir
1000 árum. Svo varð líka Úlfljótur
að kenna mönnum lög sín — þau
voru óskráð. Og við vitum nafn eins
þees manns, sem lærði af honum
lögin. Hann hjet Hrafn Hængsson
og var' kosinn lögsögumaður á
fyrsta alþingi, sem háð var sam-
kvæmt hinum nýju Úlfljótslögum, I
og þaið var 930. Menn ætla að þá
hafi Úlfljótur verið dáinn, eða |
farinn að heilsu.
Úlfljótslög voru aldrei skráð. Og
þó vitum við enn með fullri vissu
allra merkasta atriðið í þessum
fyrstu stjórnarskipunarlögum
landsins.
En það var þetta:
Með Úlfljótslögum var stofnað
sjálfstætt og fullvalda þjóðríki á
fslandi. Og þetta ríki var ekki
konungsrílri, heldur lýðveldi.
Frændþjóðir okkar hafa lotið
konungum frá alda öðli.
Á ofanverðri 9. öld færðist kon-
ungavaldið stórkostlega í aukana.
Svo var í Noregi, en líka í Svíþjóð
og Danmörku og Bretlandi.
En þeir voru þá margir í þessum
löndum, einkum Noregi, sem ekki
gátu unað yfirgangi konunganna
og flýðu úr landi 1 ýmsar áttir,
þar á meðal til íslands. I í sumar þúsund ára afmæli hins
Það er sá mikli viðburður sem forna íslenska ríkis.
hjer gerðist fyrir 1000 árúm, að Og þess vegna nægir ekki í dag
þegar konungsvaldið er að magn- að minnast mesta íslenska stjórn-
ast alstaðar annarstaðar, þá fæð- málamannsins á okkar tímum.
ist hjer ný þjóð í áður ónumdu Nú verðum við fyrst og fremst
landi. Og þessi unga þjóð vill ekki að minnast Úlfljóts, elsta löggjafa
hafa konung yfir sjer. þjóðarinnar, mesta og merkasta.
Hennar mikli löggjafi, Úlfljótur, löggjafans, sem þjóðin hefir átt
leggur til að hjer sje stofnað lýð- frá upphafi vega sinna.
veldi og engum manni gefin kon- Og það skulum við gera, minn-
ungstign. ast Úlfljóts — ekki með húrra
Og maður kom eftir mann, öld hrópum, heldur með lófataki —
eftir öld, og þó að ýmsir Islend- að fornum sið.
ingar vinguðust við erlenda kon- Lyftum höndum á loft.
unga, þá vildu þeir aldrei hafa Lofum ekki miklu um framtíð-
konung yfir sjer heima fyrir, vildu ina, en reynum jafnan að efna
ekki gerast konungsþrælar, eins og alt sem við lofum ættjörð okkar.
þeir oft komust að orði.
ísland er elsta lýðveldið meðal I
engilsaxneskra og germanskra
u-x* t j • e Fyrir 50 arum. „Ensk laxakaupa-
þjoða. Landsms forna saga saxmar , / , . ”, _ „ ,
, _ . m. . . skuta, er hrngað kom norðan fra
það vel, sem jeg sagði 1 fyrstu Húsavík 20 þessa mánaðar. hitti
að hamingja þjóðanna fer ekki Lamfestan hafís fyrir Hornströnd-
eftir höfðatölimni, heldur eftir um 13. þessa mánaðar, rúmar þrjár
mannkostum. Ivikur sjávar undan landi.“ „Isa-
Yfir okkur er að líða einmitt nú|fold“ 25. júní 1879.)