Ísafold - 10.09.1929, Page 2

2
/
I S A F O L Ð
andi kynslóð að fá fróðleik sinn.* 1
Þar er meðal annars skýrt frá því j
•að tóur hjer á landi hafi þá und-
arlegu náttiiru að skifta litum eft- 1
ir árstíðum. Sagt er, að þær sjeu
mórauðar á sumrin, rni hvítar á
veturna.
Slíkur fróðleikur verður ná
«kki einasta kendur, heldur er
Jiann jafnframt lögleiddur í skól
aim landsins.
Sennilegt er, að aumingja Jónas
Þorbergsson nefndi það „ofsókn“
þegar minst er á inníhatd hinna
lögleiddu kenslubóka, þó mun
Jtann vart geta ætlast til þess, að
«fni bókanna verði haldið leyndu.
Varla munu þeir Tímaklíkumenn
halda því fram að dómurinn um
Jitarhætti tóunnar sje Hæsta-
rjettardómur í náttúrunnar ríki.
En allir þeir sem utan við klík-
una standa munu líta svo á að
hjer sem í öðru dæmi J. J. sem
folindur um lit.
En „fátt er svo með öllu ilt, að
•ekki boði nokkuð gott“, segir mál-
tækið. Svo getur kenslubókarhöf-
undurinn Jónas hugsað. Ef börnin
venjast við það á unga aldri, að
jeg segi fjarstæður og það sem
samrýmist ekki sannleikanum þá
kippa þau sjer síður upp við það
þó þau sjái sitt af hvoru koma
frá mjer er þau eldast.
Frá Þýskalandsförum
Ármanns.
Kiel, 6. sept.
Tvær sýningar hafa verið haldn-
sar hjer í Kiel, önnur í morgun
fyrir skólaunglinga. Aðgangur að
þeirri sýningu var ókeypis. Hin
sýningin var haldin í gærkvöldi.
Var þar sýnd leikfimi og glíma og
tókst svo vel, að íslendingar mega
vera inontijir af. Var klappað eft-
ir hverja glímu og voru glímu-
-menn kallaðir tvisvar fram. í dag
verða sýningar haldnar í Neu-
munster. Móttökurnar í Kiel voru
framúrskarandi.
Viðkynning við
Eftir Sv.
Knut Hamsun.
Þegar Knut Hamsun varð sjö-
tugur fyrir nokkru, voru birtar
um hann óteljandi blaðagreinar,
-æfisöguágrip hans, um áhrif þau,
•sem hann hefir haft á samtíðar-
R austurvegum.
Eftir Magnús Magnússon.
Þáttur Þorláks í Eyjar-
hólum.
Vjer staðnæmdust andartak við
Jökulsárbrú og bar þar þá að
mann á rauðum hesti, sem fcr
%
mikinn. Var maður þessi á móts
við bílirun, er hann fór fram hjá
eystri Skógum, sem er alllangt
vestar, en hafði nú dregið hanu
uppS á þeim rauða, enda þótt far-
ið væri með 25-30 kílómetra hraða
á klulckustund. Er maður þessi
steig af baki, kendu þeir er til
þektu, að þar var Þorlákur
bóndi Björnss. í Eyjarhólum, en sá
bær stendur við Eyjan há, eða öðru
nafni Pjetursey, sem er skamt
austan við Bólheimasand. Fanst
oss mikið til um bæði reiðskjótann
og þann, er á sat. Var hesturinn
sveittur nokkuð en bljes ekki við
nös. Sýslumaður Arnesinga rendi
girndaraugum til hestsins og
spurði, hvort falur væri, en Þor-
lákur gerði þess engan kost, jafn-
vel þótt jarðarverð væri boðið. —
Þótti sýslumanni fast fyrir og sá
að eigi tjáði um að leita. Sagði
Þorlákur oss svo frá hesti þessum,
að hann væri nú 8 vetra, hefði
hann verið seldur til Reykjavíkur
6 vetra gamall, en orðið þar fyrir
árekstri af bíl og hvektist svo við
það, að Þorlákur tók hann aftur
af eigandanum. Taldi hann, að
hestur þessi mundi vera einna
bestur austur þar og jafnvel þótt
víða væri leitað. Fóru ekki meiri
orðaskifti á millum oss Þorláks
í'ð þessu sinni, og höfðu þau ekki
varað nema drykklamga stund, og
stigum vjer nú upp í bílinn aftur,
en Þorlákur á bak hesti sínum.
Hugðist nú Garðsauka-Óskar að
láta ekki Ford verða undir í sam-
kepninni og setti á ferð allmikla,
en Þorlákur fló út í loftið, og
raátti hinn ameríski Ford ekkert
við hestinum, sem skaparin<n, for-
eldrið og Þorlákur höfðu verið í
Hnut Hamsun
Elvestad
menn sína bæði í Noregi og ann-
ars staðar og ýmsar endurminning-
ar um líf hans. t norska blaðinu
Tidens Tegn birtist eftirfarandi
grein eftir Sven Elvestad, þar sem
hann segir frá viðkynningu þeirra
o. fl., er gefur ef til vill betri hug-
mynd um lunderni og dagfar Knut
Hamsun heldur en langar og ítar-
lega greinar bókmentalegs efnis.
Rithöf. Sven Elvestad ritar grein
sína suður í Róm. Birtist hún hjer
í lauslegri þýðingu.
Jeg sje í blöðunum, að Knut
Hamsun verður sjötugur eftir
nokkra daga. Undarlegt, hve tím-
inn líður fljótt. Mjer finst það hafi
verið í fyrradag, sem hann skrif-
aði hina ágætu skáldkveðju sína
ti! Björnsons. En ef jeg þekki
Hamsun rjett, þá á hann eftir að
fela sig á áttræðisafmæli sínu.
Það eru víst taugamar, sem gera
það að verkum, að þunglyndi sæk-
ir á hann við og við, en þó svo
sje, þá er hann maður braustbygð-
samvinnu í að gera að snillingi.
— Mundi það hafa holl áhrif
á bílakonunginn Ford að horfa á
leik þennaæ, því að þá mundi
hann hafa sannfærst um það að
ekki þýðir að þreyta ofurkappi
við íslenskan hest, sem Þorlákur í
Eyjarhólum hefir alið upp og
stjórnar.
Komst sá rauði brátt úr ör-
sliotslielgi á undan bílnum, þótt
hart rynni og óx sú fjarlægð æ
uns komið var austur undir Eyj-
arhóla, þá steig Þorlákur af
baki og beið bilsins. Staðnæmd-
umst vjer eigi en það sáum vjer að
eigi bljes sá rauði nös og undruð-
umst vjer mjög þol hestsins. Tald-
ist oss svo til, að hann hefði runn-
ið 15—17 kílómetra skeið á hálf-
tíma. Hefir vart í manna minnum
„meira riðið nokkur íslendingur“.
— Þykir rjett samhengisins vegna
að segja hjer allan þátt Þorláks
í Eyjarhólum og Sindra hans, því
að svo nefndi hanin hestinn, enda
þótt nánari kynning við þá fjelaga
yrði ekki fyr en á heimleiðinni.
Var það á fundimum í Vík, sem
vjer sá^im Þorlák öðru sinni.
Talaði hann þar og varð Jóni
Baldvinssyni heldur ój)ægur ljár í
þúfu. Hafði Jón lýst því þá yfir,
að jafnaðarTOenn bæru hina mestu
umhyggju fyrir hag sveitanna og
styddu Framsóknarflokkinn í hans
líærleiksríka starfi.Var ásjóna Jóns
svo sauðkimdarlega meinlaus og
sakleysisleg, er hann sagði þetta,
að Gísli bóndi á Ketilsstöðum,
að minsta kosti, trúði því, að jafn
aðarmenn vildu jafnt hag bænd-
anna, sem sinn eigim.
En þegar Jón hafði þetta mælt,
stóð upp Þorlákur bóndi og sagði,
að annað hefði sjer nú virst en að
verkamenn og sjómenn elskuðu
bændur. Hefði hann verið á togara
í vetur og þá hefðu sjómennirnir
sagt, að landbúnaðurinn væri
snýkjudýr á þjóðarlíkamanum og
mörg önnur álíka vinsamleg orð
hefðu þeir viðhaft' í garð bænda.
Varð Jón mjög hvumsa við þetta
og vildi enga ábyrgð taka á um-
ur, enda er í honum gamall norsk-
ur kjarni.
Jeg sit hjer inni í rómverskri
vínstofu og rita með blýant ýmsar
smávægilegar endurminningar um
hann. Hjer suður á Italíu þekkja
hann allir nú orðið, einkum er' það
aiskulýðurinn, sem dáist að honum.
Og þegar ítalskir stúdentar kom-
ast í kynni við Norðmann, vilja
þt-ir fyrst og fremst heyra eitthvað
um Hamsun.
Bækurnar hans sjást hjer um alt
í allskonar útgáfum, og það má
drottinn vita, hvort Hamsun fær
nokkuð í sinn eigin vása fyrir út-
gáfur þessar. ,
Jeg mintist á skáldkveðjuna
til Björnson. Þegar Björnson hjelt
þakkarræðuna, þá beindi hann að-
allega orðum sínum til Hamsun.
En hann fanst ekki frekar en
fyrri daginn. Enginn vissi, hvar
hann var. Hanh lá veikur hjá
Rauða krossinum. Jeg spurði Ham-
sun einu sinni að því, hvort Björn-
son hefði aldrei náð í hann, til að
þakka honum. — Jú, svaraði Ham-
sun, hann kom til mín á spítalann.
Hann sagði: Þakka yður fyrir
kvæðið, Hamsun, og þakka yður
mælum þessara sjómanna, en betur
stilti hann í hóf blíðmælum sínum
í garð bændanna eftir þessa á-
arepu Þorláks. — Talaði Þor-
lákur skörulega og mátti heyra,
áð maðurinn væri ómyrkur í máli
og einarður, og ekki gefinn fyrir
að láta hlut sinn, fremur en hann
á kyn til, því að þeir Jón Þorláks-
son og hann eru bræðrasynir.
Daginn eftir Víkurfundinn
fylgdi Guðni læknir Hjörleifsson
oss Árna á hestum út að Skarðs-
hlíð, þar sem foreldrar hans búa,
og gafst þá kostur á að heimsækja
Þorlák. — Fengum vjer þar
hinar bestu viðtökxir og fylgdi
Þorlákur oss alla leið að Skóga-
fossi. — Fengum vjer þá að reyna
Sindra hans. Er hesturinn hinn
mesti griipur, gullfallegur og fíl-
efldur að kröftum. Er hann ágæta
vel taminn og jafnvigur á allan
gang, en það eitt brestur á ágæti
hans að hann er ekki fjörharður.
Sagði Þorlákur oss svo, að hann
hefði haft meira fjör, áður en
hann varð fyrir árekstrinum, og
nú mun hann hafa í hyggju að
gefa honum hafra í vetur. — Er
hestuninn mjög elskur að Þorláki
og þarf enginn að ætJa sjer að
taka hann í haga nema Þorlákur.
Yfir Hafursá.
Eftir að kapphlaupinu millum
Sindra og Fords lauk, var haldið
samkepnislaust áfram að Hafursá.
Hafði Óskar haft spurnir af því
áður en lagt var af stað frá Selja-
landi, að áin myndi ófær fyrir
Ford hans og því gert ráðstafanir
til þess, að bíll kæmi þangað á
móti oss frá Vík. — Var bíllinn
kominn, en fátt sást hesta til þess
að ferja yfir. Þó leið eigi á löngu
áður en þeir, sem austanverðu
voru árinnar, lcomu með einn hest
fram á bakkann, og mun nokkuð
orka tvímælis, hversu góðar voru
heimildirnar að honum, en sýslu-
maður Árnesinga ljet þó kyrt
liggja, enda ekki í hans lögsagn-
arumdæmi, og fátt við hendina,
sem með þurfti til ítarlegrar rann-
fyrir, að það voruð þjer, sem ort-
uð.
Á þeim árum kom það fyrir við
og við, þegar Hamsun hafði unnið
I einveru mánuðum saman og var
þreyttur, að hann kom og ljet á
sjer bera í höfuðborginni. Þá kom
hann fram að sið fornnorrænna
höfðingja. Þetta kom að vísu ekki
oft fyrir. Hann þoldi það ekki vel
þá, og nú víst alls ekki. En sög-
urnar eru margar um höfðingsbrag
Hamsuns á víkingaferðum hans til
höfuðstaðarins í þá daga. Eins og
kunnugt er, bygðu norskir höfð-
ingjar skála sína yfir alfaraveg, til
þess að enginn vegfarandi færi
fram hjá. Þegar Hamsun fyrirskip-
aði að framreiða nýjar birgðir af
kampavíni og aðrir vildu koma í
veg fyrir það og töldu. slíkt ó-
þarfa, þá var vana viðkvæðið hjá
honum: — Það getur staðið þarna
þó við förum. V
%
Það er ekki rjett að nota orðið
veislu, þegar Hamsun á í hlut, því
að hjá honum var alt stórfenglegra
heldur en menn eiga að venjast.
Hamsun var heillandi, töfrandi
á þessum dögum. Hann hreif alla
með sjer. Peningar flutn, vín fíaut,
sóknar, en hinsvegar auðsjeð, að
engin vetlingatök mundu duga, ef
sannleilcurinn ætti að fást frarn,
því að Óskar lætur ekld alt fyrir
brjósti brenna, ef því er að skifta.
Kom nú einn ríðandi á hesti
þessum yfir til vor og tjáði, að
um annað væri eigi að gera en
að vjer færum allir á honum. Varð
það nú fangaráð vort, að hnýta
margra faðma löngum kaðli í
beislið, svo að vjer gætum dregið
hestinn aftur yfir til vor. Einnig
varð það að ráði, að Árni skyldi
fara fyrstur, en þá sýslumaður
og svo hver af öðrum. Reið nú
Árni yfir og bar sig karlmann-
lega, enda var áin ekki meira en
vel í lcvið. Var svo hesturinn
dreginn yfir aftur, en sýslumaður
stiklaði í söðulinn. Mátti þá sjá á
svip þess brúna, að hann undrað-
ist nokkuð þunga þessara manna,
en engan mótþróa sýndi hann þó
yfirvaldinu.
Gekk þessi selflutningur svo
slysalaust, uns klárinn var sendur
eftir þeim síðasta. Fór hann þá
fram af þúfu nær því á sund og
sprengdi gjörðina, en hnakkurinn
losnaði. Hvektist þá hesturinn og
hrakti niður ána, þar sem dýpra
var, og festi fæturna í kaðlinum
og hnaklcgjörðinni. Brá Óskar sjer
þá út í og óð alt að mitti og tókst
með snarræði miklu að losa hest-
inn. Þótti öllum, er á horfðu, karl-
mannlega að verið.
Framh.
Skemt kjöt.
Norðmenn kasta 150 tmmum af ís-
lensku saltkjöti, sem ekki reyndist
mannamatur.
í nýútkomnum norskum blöðum
er skýrt frá því, að í Stafangri
hafi nýlega orðið að ’kasta 150
tunnum af íslensku saltkjöti, því
við skoðun hafi komið í ljós, að
kjötið var stórskemt og alls ekki
mannamatur. Eigandi kjötsins hafi
þarna beðið um 16 þús. ky. tjón.
en mest kvað þó að gáskanum,
fyndninni — og ástúðimni, sem
hann bar til alls og allra.
Má vera, að hann hafi heillað
alla af því að hann vildi gera svo;
en noklcuð var það, að allir urðu
hrifnir af honum, sem nálægt hon-
um lcomu. Og menm fundu vinar-
þel hans streyma á móti sjer,
fundu hvílíkt trygðatröll hann var,
og hve annt honum var um alla
gestina. í öllu því, sem hann tók
sjer fyrir hendur — og hann fann
upp á mörgu x þá daga — fann
maður til [þess, hve skemtinn
hann var, hve gáskinn var grtyan-
tónninn i því, sem hann tók sjer
fyrir hendur, og hve höfðingslund-
in var honum í blóðið borin.
Eitt sinn sat hann með marg-
menni inni á „Vífli“ í Kaupmanna-
höfn. Allslconar víntegundir voru
á borð bornar úr vínkjallaranum,
og hundrað-krónu-seðlarnir ruku
hver af öðrum. Hvað eftir annað
sendi hann eftir peningum til
Gyldendal. Þá var Peter Nansen
formaður þar. Hann hugsaði sem
svo, að nú væri Hamsun að eyða
og spenna í vitleysu og rjettast
væri að stemma stigu fyrir því. •—